Ingrijpende gevolgen melkveehouderij - Hoofdinhoud
Ingrijpende gevolgen melkveehouderij
De afgelopen weken mocht ik aanwezig zijn op diverse bijeenkomsten met honderden melkveehouders. De avond in de IJsselhallen met zo'n duizend boeren zal mij nog lang bij blijven. Ik kreeg een brok in de keel toen een boerin staatssecretaris Van Dam persoonlijk aansprak. Zij vroeg hem of zij nog wel bestaansrecht had. Haar bedrijf ligt in zijn handen en dat vindt zij doodeng. Een terechte vraag en een noodkreet. Het is belangrijk dat we ons ervan bewust zijn dat deze vraag en noodkreet leeft bij vele boeren en hun gezinnen. En ja, boeren in Nederland hebben bestaansrecht. Zij zorgen voor ons voedsel, de veiligheid en de kwaliteit. Het CDA staat pal voor, naast en achter de boeren en boerinnen.
Noodkreet
De noodkreet "mijn bedrijf ligt in uw handen en dat vind ik doodeng” is terecht. Van Dam is nu een jaar staatssecretaris. In dat jaar is een chaos ontstaan rondom de invoering van fosfaatrechten. Gaande weg het wetgevingsproces heb ik mij verbaasd en boos gemaakt over de manier waarop dit kabinet dit zo heeft laten ontsporen. Recent was ik in Boxtel. Ik kreeg daar aan het einde van de avond door een melkveehouder een sleutel in mijn handen gedrukt. Zijn verzoek was om deze sleutel aan de staatssecretaris te overhandigen. Als de staatssecretaris niet gaat knokken voor zijn bedrijf heeft hij die sleutel niet meer nodig.
Onzekerheid
De grote onzekerheid en de ingrijpende gevolgen voor de prachtige familiebedrijven gaat mij door merg en been. De onzekerheid is zo groot dat de banken de financiering hebben bevroren. De onzekerheid wordt vergroot door een opeenstapeling van regels: verplichte mestverwerking, grondgebonden groei en invoering van fosfaatrechten. De onzekerheid wordt gevoed door de handelswijze van het VVD/PvdA-kabinet, zoals bij de invoering van fosfaatrechten. In juli 2015 werd een peildatum voor fosfaatrechten vastgesteld, maar de wet die dat allemaal moest regelen, kwam pas ruim een jaar later naar de Kamer. Onder leiding van de staatssecretaris hebben VVD en PvdA een jaar lang gesteggeld over eventuele maatregelen. Het lijkt er sterk op dat kostbare tijd is weggegooid. Als de wet er dan eenmaal is en wij in de Tweede Kamer bezig zijn met de behandeling, komt er een duivel uit de doos: er zijn bezwaren uit Brussel vanwege mogelijke staatssteun, zo stelt de staatssecretaris opeens. Weer volop onzekerheid voor alle boeren gezinnen.
De grote “mannen” broek van de SGP
Het CDA is zich er zeer van bewust dat er iets moest gebeuren om aan de huidige derogatiebeschikking te voldoen om weer een volgende derogatie te krijgen. Daarom heb ik in 2014 al een motie ingediend met het verzoek de derogatieonderhandelingen met de nieuwe Europese Commissie voor te zetten. De gehele Tweede Kamer stemde tegen deze CDA motie, inclusief de SGP. Toen hadden we de problematiek rond waterkwaliteit kunnen bijsturen en maatregelen kunnen nemen op de percelen waar er daadwerkelijk een probleem is. Nu pleit de SGP voor meer fosfaatruimte terwijl zij toen geen steun gaven aan mijn voorstel. De vraag is nu waarom heeft de SGP mijn motie niet willen steunen, een goed antwoord hebben zij daar ook niet op. Natuurlijk ben ik er van overtuigd dat zij het beste voor hebben met de boeren. Maar nu zo’n grote “mannen” broek aantrekken dat siert ze niet. Tijdens het debat heb ik de situatie in de melkveehouderij vergeleken met een brand. De SGP houdt melkveehouders een mooie brandweerauto voor. Maar in de praktijk staat deze brandweerauto in de showroom. Een brandweerauto zonder typegoedkeuring, zonder kenteken, zonder bemanning en zonder water. Kortom, deze brandweerauto kan nu niet komen blussen. De brandweerauto van het CDA daarentegen is volledig ingericht en klaar om direct in te grijpen in de huidige ontstane zeer complexe situatie en dat heb ik dan ook gedaan.
CDA amendementen aangenomen
Het CDA had een aantal amendementen die aangenomen moesten worden om voor de wet te kunnen stemmen. Amendementen die nodig zijn om meer zekerheid te bieden voor de boerenfamilies en hun gezinnen. En deze inzet om de pijn te verzachten is gelukt!
Bij de Wet grondgebonden groei melkveehouderij heb ik een amendement ingediend dat voer-mestcontracten mogelijk maakt. Dit wijzigingsvoorstel wil dat melkveehouders (binnen een straal van 20 km rond zijn bedrijf) die zo’n contract aangaan de grond die hij gebruikt voor ruwvoer en waarop de mest wordt afgezet, kan meetellen voor de grondgebondenheid.
Het CDA heeft bedongen dat de Kringloopwijzer er zeer snel komt. De kringloopwijzer is een instrument wat de mineralenkringloop van stikstof en fosfaat op een melkveebedrijf in kaart brengt. Melkveehouders kunnen hiermee hun mineralenefficiëntie verbeteren op bedrijfsniveau.
Het CDA wilde een betere regeling voor knelgevallen. Daarom heb ik gepleit voor een commissie van wijzen die de knelgevallen kunnen helpen zonder dat het de boeren bakken met geld kost aan juridische kosten. En om het mogelijk te maken bedrijven tegemoet te komen die ver voor 2 juli 2015 flinke investeringen hebben gedaan, als de adviescommissie dit rechtvaardig acht.
Als laatste, het generiek korten op de pluimvee- en varkensrechten is uit het wetsvoorstel geschrapt. Deze sectoren dragen niet of nauwelijks bij aan de overschrijding van het plafond.
Nu is de staatssecretaris aan zet
De staatssecretaris kwam op de eerder genoemde twee bijeenkomsten in eerste instantie niet verder dan: ‘ik ga mijn best voor jullie doen’. Na enig aandringen vanuit de zaal zei hij: ‘ik ga voor jullie knokken’. Nu worden beloftes bij dit VVD/PVDA kabinet nogal gemakkelijk gedaan en nog gemakkelijker gebroken. Nu de Tweede Kamer in grote meerderheid de wet heeft gesteund moet de staatssecretaris echt gaan knokken voor onze mooie familiebedrijven in de landbouw om de derogatie te behouden. Het fosfaatrechtenstelsel geeft pijn, heel veel pijn, bij familiebedrijven in de melkveehouderij. We vragen van de familiebedrijven een bijna niet-uitvoerbaar offer. Daarom verwacht ik dat de staatssecretaris het Nitraatcomité en de andere lidstaten er van overtuigt dat Nederland de derogatie verdient. Nederland heeft de beste boeren van de wereld. De familiebedrijven in de land- en tuinbouw en de visserij verdienen het om voor te knokken. Daar aarzel ik in ieder geval geen enkele tel over.
Hoe nu verder?
Het CDA heeft haar verantwoordelijkheid genomen in de zoektocht naar een oplossing. Het CDA controleert de regering en de staatssecretaris en wil de onderste steen boven over hoe het wetgevingstraject zo in de soep is gelopen bij de Europese Commissie. Op vragen van mijn CDA collega Annie Schreijer-Pierik gaf Eurocommissaris Vestager aan dat op 7 juli 2016 staatssecretaris Van Dam ervan in kennis was gesteld dat de voorgestelde regeling niet in overeenstemming was met de richtsnoeren staatssteun. Van Dam melde dat pas op 6 oktober aan de Tweede Kamer. Duidelijk moet worden of en welke fouten daar gemaakt zijn. Ook houden wij niet een vinger, maar een hand, aan de pols bij de onderhandelingen die nu in Brussel lopen ten behoeve van de derogatie en de enorme inzet die daarvoor nodig is.
Bijlage amendementen en moties
We hebben de volgende wijzigingsvoorstellen (amendementen) ingediend en/of gesteund:
-
-nr.90 CDA/SGP: over het uitzonderen van vleesvee, Verworpen;
-
-nr.30 CU/CDA: periodiek gemiddelde als uitgangspunt fosfaatrechten, Verworpen
-
-nr.46 SGP: over beperken van fosfaatrecht ipv afromen, Verworpen
-
-nr.40 CDA/CU: Kringloopwijzer Aangenomen
-
-nr.68 CU/CDA: ingeschaard vee Aangenomen
-
-nr.85 CDA: knelgevallenregeling Aangenomen
-
-nr.36 CDA/CU: over een maximum tijdelijk over te dragen fosfaatrechten, Verworpen
-
-nr.49 CDA/CU:vergroten flexibiliteit overdracht klein aantal fosfaatrechten, Verworpen
-
-nr.88 SGP: over uitbreidingen ten koste van melkveetak, Verworpen
-
-nr.34 CDA/CU: niet afromen van varkens- en pluimveerechten Aangenomen
-
-nr.55 SP: geen generieke korting verder dan grondgebondenheid Aangenomen
-
-nr.31 CU/D66: geen generieke korting voor grondgebonden bedrijven Aangenomen
-
-nr.6 SGP: zware voorhangprocedure bij generieke korting, Verworpen
-
-nr.53 CU: voorhangprocedure bij generieke korting, Verworpen
-
-nr.48 CDA: toewijzen van fosfaatrechten na afroming, Verworpen
-
-nr.84 CU/CDA: schrappen duurzaamheid en dierenwelzijn als criterium Aangenomen
-
-nr.92 SGP: tijdelijk karakter fosfaatrechten en fiscale afschrijving, Verworpen
-
-nr.91 SGP: lichte voorhang tijdelijk fosfaatrechten&fiscale afschrijving, aangenomen
-
-nr.57 SGP: fosfaatrechten afhankelijk zekerheid derogatiebesluit, Verworpen
-
-nr.50 VVD: voorhangprocedure bij inwerkingtreding, Aangenomen
-
-nr.14 CDA/CU: voeder-mest overeenkomsten Aangenomen
-
-nr.15 SGP: aanpassing boetebepalingen, Verworpen
Moties:
-
-nr.69 SGP/PVV: het niet verhogen van de generieke korting, Verworpen
-
-nr. 76 CDA/SGP: eenmalig omzetten productierechten in fosfaatrechten, Verworpen
-
-nr. 77 CDA/SP: stip op de horizon/JC Vogelaar variant, Verworpen
-
-nr. 78 CDA: twee wekelijkse update van voortgang door Van Dam, Verworpen
-
-nr. 80 CDA: biologische certificering zien als financiële verplichting, Verworpen
-
-- nr. 81 CDA: melkveeh. vrijstellen die mest op eigen bedrijf verwerken, Verworpen