Een nieuwe norm: er is meer dan ‘man’ of ‘vrouw’ - Hoofdinhoud

Het is eenvoudig om in termen van Adam of Eva, man of vrouw, homo of hetero te denken, maar de realiteit is complexer. Tienduizenden mensen met een intersekse conditie of de tienduizenden transgenders ervaren dagelijks onnodige spanningen, uitsluiting en barrières door het gevoel te hebben te moeten voldoen aan de strikte norm van man of vrouw. De maatschappelijke acceptatie van deze groep is laag.

Daarom willen Groenlinks, D66 en PvdA de Algemene wet gelijke behandeling(Awgb) zodanig aanpassen dat er een expliciet verbod komt op discriminatie van transgenders, mensen met een intersekseconditie en seksuele gerichtheid. Dat schrijven Vera Bergkamp (D66), Liesbeth van Tongeren, GroenLinks en ik vandaag in NRC Handelsblad.

Het opiniestuk zoals verschenen in NRC Handelsblad:

Elke week wordt er in Nederland een kindje geboren waarvan niet duidelijk is of het een jongetje of een meisje is, een kindje met een intersekse conditie. Nienke was zo’n kind. Haar aangrijpende verhaal vertelt ze in de documentaire Vrouwen met AOS van het Nederlands Netwerk Intersekse/DSD. Zij wordt als klein kind geopereerd. “Vertel dit aan niemand”, wordt haar opgedragen. Op jonge leeftijd worstelt Nienke met deze geheimhouding. Ze krijgt antidepressiva voorgeschreven, terwijl ze helemaal niet depressief is. Later zorgt precies deze medische geschiedenis ervoor dat ze geen kindje mag adopteren. Een onnodig pijnlijke geschiedenis, ook vanwege het grote taboe om erover te spreken.

In Nederland zijn er ongeveer 85.000 mensen zoals Nienke. Dan gaat het zeker niet alleen om kinderen, een intersekse conditie kan zich ook op latere leeftijd openbaren. Denk bijvoorbeeld aan meisjes of vrouwen bij wie wordt vastgesteld dat ze geen baarmoeder of eierstokken hebben. Of jongens die in de puberteit borstgroei krijgen. Over deze mensen is vaak (te) weinig kennis.En dus volgen te vaak onnodige medische operaties. Operaties die er alleen op gericht zijn het lichaam aan de strakke norm van ‘man’ of ‘vrouw’ te laten voldoen.

In Nederland hebben mensen die niet in het ‘standaardplaatje’ van man of vrouw passen het nog altijd moeilijk. Onze regels en wetten houden niet van nuances of tussenvormen. Het is hard nodig daar verandering in te brengen, maatschappelijk te verankeren dat er meer is dan man of vrouw. Want wat te denken van de 50.000 (trans)genders die in Nederland leven? Dat is een verzamelterm voor mensen waarbij de wijze waarop ze hun gender uiten niet overeenkomt met hun geboortegeslacht, bijvoorbeeld iemand die biologisch gezien een man is, maar zich vrouw voelt. Zij kampen in het dagelijks leven met onbegrip, stigma’s en discriminatie. Uit recente cijfers blijkt dat 43% van de transgenders in het afgelopen jaar last heeft gehad van geweld. Één op de tien transgenders durft niet door het leven te gaan zoals ze graag zouden willen.

Nederland heeft altijd vooropgelopen als het gaat om erkenning van de positie en rechten van minderheden. Dat mensen van hetzelfde geslacht in 2001 als eerste land ter wereld in Nederland konden trouwen, is iets om blijvend trots op te zijn. Toch zakte ons land de afgelopen jaren van de 7e naar de 11e plek op de ranglijst van ILGA, een internationale organisatie die zich inzet voor gelijke rechten voor LHBT’ers. Dat komt onder meer doordat andere landen beter aandacht hebben voor de positie van transgenders, mensen met een intersekse conditie, maar ook bijvoorbeeld mensen die aseksueel zijn. In landen om ons heen zoals België, Noorwegen, Zweden, Finland en Malta worden zij expliciet in wetten genoemd, waardoor hun maatschappelijke positie is versterkt.

Om die belangrijke stap ook in Nederland te zetten, willen D66, GroenLinks en de PvdA de Algemene wet gelijke behandeling(Awgb) zodanig aanpassen dat er een expliciet verbod komt op discriminatie van transgenders, mensen met een intersekseconditie en seksuele gerichtheid. We stellen concreet drie aanpassingen voor:

• - 

  Naast de rechtsgrond ‘geslacht’ wordt ook de grond ‘geslachtskenmerken’ opgenomen in de Awgb. Dat maakt duidelijk dat mensen die niet aan de biologische geslachtsnorm van man of vrouw voldoen, zoals mensen met een intersekse conditie, ook bescherming verdienen.

• - 

  De Awgb wordt verder uitgebreid met de gronden ‘genderidentiteit’ (wat je je van binnen voelt) en ‘genderexpressie’ (hoe je je aan de buitenwereld toont). Dit versterkt niet alleen de positie van transgenders, maar van alle Nederlanders. We hebben immers allemaal een genderidentiteit en -expressie.

• - 

  Het begrip ‘homo- of heteroseksuele gerichtheid’ wordt vervangen door het begrip ‘seksuele gerichtheid’. Zo erkennen we in de wet dat er meer is dan homo of hetero en stellen we iedereen binnen de grenzen van onze wetgeving gelijk, ook bijvoorbeeld lesbische vrouwen en bisekseuele of aseksuele mensen.

Natuurlijk is het eenvoudiger om in termen van Adam of Eva, man of vrouw, homo of hetero te denken, maar de realiteit is complexer. Dat klinkt misschien voor veel mensen als een ver-van-mijn-bed-show, maar voor de tienduizenden mensen met een intersekse conditie of de tienduizenden transgenders is het dagelijkse realiteit. Zij ervaren onnodige spanningen, uitsluiting en barrières door het gevoel te hebben te moeten voldoen aan de strikte norm van man of vrouw. De maatschappelijke acceptatie van deze groep is laag. Het expliciteren van de Awgb draagt eraan bij dat niet alleen de doelgroep zelf zich gesterkt en erkend weet, maar dat ook werkgevers, uitgaansgelegenheden, sportclubs, ov-bedrijven - kortom: de samenleving - weten dat ze niet gediscrimineerd mogen worden.

Daarom willen D66, GroenLinks en de PvdA deze stap voorwaarts zetten. Een nieuwe norm. Zodat iedereen zichtbaar zichzelf kan zijn, met wettelijke bescherming. Zodat iedereen het gevoel heeft welkom te zijn in onze samenleving. Zodat iedereen zijn of haar eigen verhaal kan vertellen. Ook Nienke.

Vera Bergkamp, Tweede Kamerlid D66

Liesbeth van Tongeren, Tweede Kamerlid GroenLinks

Keklik Yücel, Tweede Kamerlid PvdA