Toppen domineren maart

Casper van Vliet werkt bij PDC en is tevens redacteur voor de website EuropaNU.nl

De derde aflevering van dit Hofvijverfeuilleton over het Nederlands voorzitterschap staat alweer in het teken van topbijeenkomsten over de migratiecrisis. In hoeverre minister-president Rutte en Nederland een belangrijker rol hebben weten af te dwingen in tot stand komen van de afspraken tussen de EU in Turkije is niet helemaal duidelijk. De maand maart zal ook de boeken in gaan als de maand waarin de dreiging van terreur dichtbij kwam. De bom in metrostation Maalbeek te Brussel deed de gebouwen van de Europese Commissie trillen.

Vluchtelingendeal Turkije: de rol van Rutte

Op 7 maart (of beter gezegd in de vroege uurtjes van 8 maart) bereikten de EU en Turkije een akkoord over het aanpakken van de aanhoudende stroom vluchtelingen naar Europa. Vaste voorzitter van de Europese Raad Tusk had voorafgaand aan de top een ontwerpakkoord rondgestuurd naar alle regeringsleiders, het resultaat van lastige onderhandelingen tussen de lidstaten. De avond voor de top troffen bondskanselier Merkel, minister-president Rutte en de Turkse premier Davutoglu voor de laatste voorbesprekingen. De deal die zij daar maakten was een heel andere, en de blauwdruk voor het akkoord van een dag later. Dat Nederland een belangrijke rol wil hebben in het oplossen van deze crisis bleek ook uit de persconferentie na afloop: Rutte stelde dat Tusk het voortouw zou nemen bij bij het uitwerken van het akkoord, maar dat Nederland als voorzitter van de EU daar ook bij betrokken zou zijn. 

In de Tweede Kamer prees VVD-kamerlid Azmani zijn partijgenoot Rutte met het behaalde resultaat, en dichtte hem een belangrijke rol in de totstandkoming ervan toe. Partijgenote minister Hennis-Plasschaert stelde zich bescheidener op tijdens een debat in het Europees Parlement op 9 maart. Het succes van het akkoord hangt af van de uitvoering.

Op de Europese top van 17 en 18 maart werd het principeakkoord van 7 maart verder uitgewerkt. Als voorzitter van de vergadering lag de leiding eenduidig in handen van Tusk. Samen met Commissievoorzitter Juncker, Davutoglu én Rutte konden de laatste juridische obstakels worden afgekaart voor de gehele Europese Raad haar fiat kon geven aan de plannen. 

Raadsbijeenkomsten

Tijdens de vergaderingen van de verschillende raden van ministers in maart onder anderen de volgende zaken bereikt:

  • - 
    Griekenland zal noodhulp ontvangen om de opvang van migranten beter te kunnen verwerken
  • - 
    de jongerengarantie, een programma om jongeren aan werk of extra scholing te helpen, zal na 2016 worden voortgezet
  • - 
    de raad heeft onderlinge overeenstemming bereikt om belastingontwijking aan te pakken
  • - 
    de gedragscode om oneerlijke belastingconcurrentie tegen te gaan versterkt
  • - 
    de raad is onderling akkoord over het strafbaar stellen van voorbereidende handelingen voor terroristische doeleinden
  • - 
    de crisissteun aan boeren wordt voortgezet
  • - 
    er komt strenger toezicht op de import van hout met het oog op duurzame productie

En uiteraard werd er in meerdere raden gesproken over de migratiecrisis en de afspraken met Turkije. Voorstellen om LGBTI's beter te beschermen haalden het niet. Op andere dossiers zoals het voorstel voor een Europese grens- en kustwacht en het gezamenlijke regels voor de digitale markt zijn nog onderhandelingen gaande. Voor het Nederlandse voorzitterschap hebben deze twee dossier prioriteit; in juni moet er akkoord zijn op deze voorstellen. 

Samen met de andere instellingen werd ook het inter-institutioneel akkoord voor betere wetgeving aangenomen. Met afspraken over kritischer te kijken naar de noodzaak om zaken op Europees niveau regels te maken en meer transparantie past het akkoord bij de doelstellingen van het Nederlands voorzitterschap, al had de Nederlandse eurocommissaris Timmermans in dit geval het voortouw genomen.

Daags na de aanslagen in Brussel riep minster Van der Steur de ministers belast met veiligheid bijeen. Mogelijk volgen eind maart al extra maatregelen om aanslagen te voorkomen en terrorisme te bestrijden. Na de aanslagen in Parijs in november 2015 was dat onder het Luxemburgs voorzitterschap eveneens het geval. De raadsbijeenkomst werd op 24 maart gehouden, voorgezeten door minister Plasterk van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Minister Van der Steur moest namelijk in de Tweede Kamer een debat bijwonen over de aanslagen.

Conferenties

Het parlement van het voorzittende land organiseert tijdens het voorzitterschap een aantal interparlementaire conferenties. In maart bogen parlementariërs uit alle EU lidstaten zich over het thema mensenhandel in het digitale tijdperk. En ook op deze bijeenkomst werd veel gesproken over de huidige vluchtelingencrisis.

Belangrijke conferenties in maart gingen verder over de positie van (Europese) audiovisuele producties in het digitale tijdperk, de toegang tot goede medicijnen en dan met name de mogelijkheden om middels Europese afspraken de prijzen te drukken en innovatieve medicijnen sneller beschikbaar te stellen, de stand van zaken in de gassector nadat één jaar geleden de energie-unie is gelanceerd, alle drie onderwerpen waar het Nederlands voorzitterschap prioriteit aan had gegeven. Daarnaast was er een grote bijeenkomst over de bestuurlijke aanpak van misdaad, en dan met name georganiseerde misdaad.

Bij de jaarlijkse dialoog tussen sociale partner en de Europese instellingen, een belangrijke datum voor wat het sociale beleid betreft, moet Nederland als voorzitter de leiding delen met de voorzitters van de Commissie en de Europese Raad. Werkgelegenheid en de digitale economie waren de voornaamste onderwerpen van discussie.

Deze bijdrage verscheen in de Hofvijver van 29 maart 2016.