34356 (R2064) - Intrekken van het Nederlanderschap in het belang van de nationale veiligheid

Dit wetsvoorstel werd op 8 december 2015 ingediend door de minister van Veiligheid en Justitie, Van der Steur¹.

Dit voorstel is gebaseerd op de overweging, dat het wenselijk is de Rijkswet op het Nederlanderschap te wijzigen in verband met het invoeren van de mogelijkheid tot intrekking van het Nederlanderschap in het belang van de nationale veiligheid.

Wijziging van de Rijkswet op het Nederlanderschap in verband met het intrekken van het Nederlanderschap in het belang van de nationale veiligheid

Van deze pagina bestaat een uitgebreide versie met het inleidende gedeelte van de memorie van toelichting, alle documenten in dit dossier, een overzicht van Internetconsultatiedocumenten en reacties, een overzicht van door dit wetsvoorstel gewijzigde wetten, een overzicht van Kamerleden en bewindslieden die bij de behandeling van dit dossier het woord hebben gevoerd en een overzicht van verwante dossiers.

• 1. 

  Spreekvaardige en flamboyante VVD'er, die zijn politieke loopbaan verrassend snel zag eindigen na een teleurstellend verlopen ministerschap. Na advocaat en eigenaar van een trainingsopleiding op juridisch gebied te zijn geweest, werd hij in 2010 Tweede Kamerlid. Eerder had hij in de lokale politiek ervaring opgedaan als lid van de gemeenteraden van Warmond en Teylingen. Als Kamerlid hield hij zich met name bezig met strafrecht en criminaliteitsbestrijding en was hij lid van de enquêtecommissie Fyra. Volgde in maart 2015 Opstelten op als minister van Veiligheid en Justitie in het kabinet-Rutte II. Raakte mede door onvoorzichte uitspraken spoedig betrokken bij enkele affaires. De nasleep van de Teevendeal, waarover ook zijn voorganger was gestruikeld, brak hem begin 2017 op.
   
• 2. 

  Bedachtzame SGP-afgevaardigde met een onderwijskundige achtergrond. Sprak in de ruim elf jaar dat hij Tweede Kamerlid was dan ook geregeld over onderwijs en was betrokken bij diverse parlementaire initiatieven op dat gebied. Was voor zijn Kamerlidmaatschap onder meer leraar geschiedenis en sectordirecteur op een school en directeur van het Wartburg College, locatie Revius in Rotterdam. Had geruime tijd zitting in zowel de gemeenteraad van Veenendaal als Provinciale Staten van Utrecht. In de Tweede Kamer hield hij zich ook bezig met binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties, politie, waterstaat, landbouw, wonen, cultuur en Europese zaken. Belangenbehartiger van de landbouwsector.
   
• 3. 

  Ockje Tellegen (1974) was van 20 september 2012 tot 18 maart 2022 lid van de Tweede Kamerfractie van de VVD. Vanaf 18 maart 2022 werd zij tijdelijk vervangen wegens ziekteverlof, op 14 oktober 2022 maakte zij bekend niet meer terug te keren als Kamerlid. Mevrouw Tellegen was eerder onder meer beleidsambtenaar en manager Taskforce Iran op het ministerie van Buitenlandse Zaken, ook is zij werkzaam geweest op de ambassade in Berlijn en politiek assistent van staatssecretaris van Atzo Nicolaï geweest. Als parlementariër is Mevrouw Tellegen woordvoerster medisch-ethische vraagstukken en zorg (WMO, WLZ, thuiszorg, PGB) geweest. Ook was zij fractiesecretaris, eerste ondervoorzitter van de Tweede Kamer en voorzitter van de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
   
• 4. 

  Gert-Jan Segers (1969) was van 20 september 2012 tot 25 januari 2023 Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie en van 10 november 2015 tot 17 januari 2023 fractievoorzitter en politiek leider. Bij de verkiezingen van 2017 was hij lijsttrekker en in 2021 was hij dat opnieuw. De heer Segers was in 2008-2012 directeur van het wetenschappelijk instituut van de ChristenUnie. Eerder werkte hij onder andere bij de EO en was hij zendingswerker in Egypte. Hij is kenner van de islamitische wereld. De heer Segers was woordvoerder algemene zaken/koninklijk huis, mensenhandel, maatschappelijke diensttijd, integratie en zorg.
   
• 5. 

  Juriste in de D66-Tweede Kamerfractie in de periode november 2015-maart 2017. Onderbrak daarmee een loopbaan, die zich hoofdzakelijk afspeelde in de rechterlijke macht. Zij was eerst veertien jaar advocaat en vanaf 2002 rechter in Haarlem in de sector burgerlijk-, familie- en jeugdrecht. Als Tweede Kamerlid sprak zij onder meer bij de behandeling van wetgeving in het kader van terrorismebestrijding, tot wijziging van het familierecht en over bestuursrechtspraak, kansspelen en vreemdelingenbeleid. Inhoudelijk deskundig lid, dat echter vooral een politieke passant was.
   
• 6. 

  Madeleine van Toorenburg (1968) is sinds 13 juni 2023 lid van de CDA-fractie in de Eerste Kamer. Zij was gedurende veertien jaar Tweede Kamerlid voor het CDA, waarin het voorzitterschap van de parlementaire enquêtecommissie Fyra het meest in het oog sprong. Hield zich verder vooral bezig met justitie en veiligheid, asielbeleid en terrorismebestrijding en was zij vicefractievoorzitter. Maakte ook deel uit van het Kamerpresidium. Voor zij Kamerlid werd, was zij werkzaam in het gevangeniswezen en locatiedirecteur van jeugdinrichting "De Leij" te Vught. Mevrouw Van Toorenburg was in 2021-2023 lid van Gedeputeerde Staten van Limburg. Sinds 2 februari 2024 is zij waarnemend burgemeester van Nuenen, Gerwen en Nederwetten. Als Kamerlid houdt zich vooral bezig met justitie en asielbeleid.
   
• 7. 

  Uit Flevoland afkomstige politicus op de rechtervleugel. Als Tweede Kamerlid maakte hij van juni 2010 tot maart 2014 deel uit van de PVV-fractie. Na een breuk was hij enige tijd onafhankelijk lid en sinds 15 april 2014 vormde hij een fractie met Louis Bontes. Hij was leraar en daarna medewerker van de PVV-Tweede Kamerfractie. Eerder was hij drie jaar gemeenteraadslid voor de VVD in Almere. Was woordvoerder op terreinen als integratie, defensie, justitie, sociale zaken en ontwikkelingssamenwerking. Actief met initiatiefvoorstellen over onder meer een minarettenverbod, het recht op beledigen en het organisaren van een referendum over het Nederlandse EU-lidmaatschap.
   
• 8. 

  Liesbeth van Tongeren (1958) was in 2018-2022 wethouder van duurzaamheid en energietransitie van Den Haag. Van 17 juni 2010 tot 13 juni 2018 was zij Tweede Kamerlid voor GroenLinks. Mevrouw Van Tongeren was algemeen directeur van Greenpeace Nederland. Daarvoor werkte zij in Australië, bij enkele gemeenten en als directeur van een opvanghuis in Den Haag. Mevrouw Van Tongeren hield zich in de Tweede Kamer bezig met diverse onderwerpen, zoals energie, mijnbouw, milieu, infrastructuur, mobiliteit, justitie en koninkrijksrelaties.
   
• 9. 

  Lilian Helder (1973) was van 17 juni 2010 tot 5 maart 2025 Tweede Kamerlid. Tot 1 september 2023 maakte zij deel uit van de Tweede Kamerfractie van de PVV en daarna was ze lid van de BBB-fractie. Zij was advocaat bij een advocatenkantoor in Eindhoven. Mevrouw Helder was als Kamerlid woordvoerder voor veiligheid, politie en justitie.
   
• 10. 

  Strijdbaar SP-Tweede Kamerlid dat zich vooral inzette voor (jonge) asielzoekers en werkers in de postsector. Voerde daarover geregeld felle debatten met de betrokken bewindslieden. Was jong raadslid in Haarlem en schoof als fractiemedewerkster door naar de SP-fractie. Tevens was zij eigenaar van een productiebedrijf voor foto, video en internet. Ging in 2015 de strijd aan om het voorzitterschap van de SP. Schreef na haar vertrek een openhartig boek over een turbulent leven als politica en jonge moeder in een veeleisende omgeving. Is sinds 2021 directeur van de Academie voor Art & Design ArtEZ in Arnhem. In 2018 werd zij lid van GroenLinks.
   
• 11. 

  Jeroen Recourt (1970) is sinds 13 juni 2023 lid van de gezamenlijke PvdA/GroenLinks-fractie in de Eerste Kamer.
  Hij was sinds 11 juni 2019 lid van de PvdA-Eerste Kamerfractie. In de periode 2010-2017 was hij woordvoerder justitie van de PvdA-Tweede Kamerfractie. Voerde ook jaarlijks het woord over de begroting van de Koning. Voor hij overstapte naar de politiek was hij onder meer rechter in Amsterdam en bij het Gemeenschappelijk Hof van de Nederlandse Antillen en Aruba in Oranjestad (Aruba). Hij huwde in 2016 met zijn toenmalige fractiegenote Sjoera Dikkers. Na zijn Tweede Kamerlidmaatschap werd hij opnieuw rechter. In de Eerste Kamer is de heer Recourt woordvoerder justitie en veiligheid, en koninkrijksrelaties.
   
• 12. 

  Wetenschapper in de CDA-Eerste Kamerfractie, met bijzondere belangstelling voor het staatsbestel in alle delen van het Koninkrijk. Universitair hoofddocent Europees en Internationaal Publiekrecht in Tilburg en daar sinds oktober 2010 tevens bijzonder hoogleraar religie, rechtsstaat en samenleving. Was lid van de Raad voor het Openbaar Bestuur en had bestuursfuncties op het raakvlak van kerk en maatschappij. In de Eerste Kamer hield zij zich behalve met constitutionele zaken onder meer bezig met bestuurlijke organisatie, kiesrecht, justitie en rechtsstaat. Stond bekend als een consciëntieus, principieel en vasthoudend Kamerlid.
   
• 13. 

  Marnix van Rij (1960) was van 10 januari 2022 tot 2 juli 2024 staatssecretaris Fiscaliteit en Belastingdienst in het kabinet-Rutte IV. In de periode 2015-2019 was hij Eerste Kamerlid voor het CDA. Hij werd in 1999 na functies in de Wassenaarse gemeentepolitiek voorzitter van het CDA. Was werkzaam in het bedrijfsleven en sinds 1998 senior partner van Ernst & Young. Hield zich als Eerste Kamerlid vooral bezig met belastingwetgeving. In 2020-2021 was hij regeringscommissaris in Sint Eustatius en in 2021 interimvoorzitter van het CDA. Sinds 1 november 2024 is de heer Van Rij plaatsvervangend bewindvoerder bij het IMF.
   
• 14. 

  Gidi Markuszower (1977) is sinds 23 maart 2017 lid van de Tweede Kamerfractie van de PVV. In 2015-2017 was hij Eerste Kamerlid. De heer Markuszower was directeur van VAT-it, een internationale onderneming op het gebied van teruggave van b.t.w. Eerder was hij adviseur van de VVD en woordvoerder van Likoed Nederland. In de Eerste Kamer was hij voorzitter van de vaste commissie voor Immigratie en Asiel en JBZ-zaken. Als Tweede Kamerlid houdt de heer Markuszower zich voornamelijk bezig met europese zaken. Hij is verder fractiesecretaris en lid van het Presidium.
   
• 15. 

  Nico Schrijver (1954) was van 1 september 2017 tot 1 juni 2024 staatsraad bij de Afdeling advisering van de Raad van State. Van 7 juni 2011 tot 1 september 2017 was hij Eerste Kamerlid voor de PvdA. Hij was hoogleraar internationaal publiekrecht in Leiden, wetenschappelijk directeur van het Grotius Centre en lid van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen. Verder maakt hij deel uit van diverse VN-organen op het gebied van mensenrechten en volkenrecht. De heer Schrijver was eerder voorzitter van de Evert Vermeer Stichting, de PvdA-organisatie voor internationale samenwerking. In de Eerste Kamer was hij voorzitter van de vaste commissie Buitenlandse Zaken, Defensie en Ontwikkelingssamenwerking.
   
• 16. 

  Diederik van Dijk (1971) is sinds 6 december 2023 lid van de Tweede Kamerfractie van de SGP. Van 9 juni 2015 tot 6 december 2023 was Van Dijk Eerste Kamerlid voor de SGP. Ook was hij directeur van de prolifeorganisatie NPV (Nederlandse Patiëntenvereniging) en daarvoor beleidsmedewerker van de SGP-Tweede Kamerfractie. Als Kamerlid houdt de heer Van Dijk zich onder meer bezig met constitutionele zaken, defensie, volksgezondheid, migratie en justitie en veiligheid.
   
• 17. 

  Advocaat en eerder medewerker van het Openbaar Ministerie, die bijna vier jaar voor de SP in de Eerste Kamer zat. Was advocaat in Amsterdam en Zaandam en daarvoor plaatsvervangend officier van justitie en senior secretaris megafraude. Werkte ook bij het ministerie van Justitie, bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en bij het Openbaar Ministerie. Hield zich in de Eerste Kamer vooral bezig met justitie en voerde bijvoorbeeld woord bij behandeling van wetgeving over drugs, aanpak van terrorisme en forensische zorg en geestelijke gezondheidszorg. Sinds 2019 werkt zij bij de Belastingdienst.
   
• 18. 

  Liberale bestuurder, die eerst enige jaren officier (ritmeester) was en daarna bij de Rijks Planologische Dienst werkte. In 1984 begon hij een loopbaan als burgemeester van achtereenvolgens Hasselt (vijf jaar), Noordoostpolder (negen jaar) en Almelo (ruim elf jaar). Kwam in 2010 tussentijds voor de VVD in de Eerste Kamer en bleef bijna negen jaar lid. Was woordvoerder financiën, veiligheid en politie en mediabeleid, alsmede voorzitter van de vaste commissie voor Financiën. Combineerde dossierkennis met relativeringsvermogen.
   
• 19. 

  Mirjam Bikker (1982) is sinds 31 maart 2021 lid van de Tweede Kamerfractie van de ChristenUnie. Op 17 januari 2023 volgde zij Gert-Jan Segers op als fractievoorzitter en politiek leider van de ChristenUnie. Daarvoor was zij van 9 juni 2015 tot 31 maart 2021 lid van de Eerste Kamer en in 2019-2021 fractievoorzitter. Mevrouw Bikker was zeven jaar gemeenteraadslid in Utrecht (tevens fractievoorzitter) en beleidsmedewerker van de ChristenUnie-fractie in de Tweede Kamer. In de Eerste Kamer was zij voorzitter van de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Als Tweede Kamerlid houdt zij zich behalve met het algemene politieke beleid bezig met onder meer zorg, justitie en veiligheid, binnenlandse zaken, koninklijk huis, sport en Groningen.
   
• 20. 

  Tineke Strik (1961) is sinds 2 juli 2019 lid van het Europees Parlement voor GroenLinks. Zij maakt deel uit van de fractie van de Groenen/Vrije Europese Alliantie. Mevrouw Strik was van 12 juni 2007 tot 11 juni 2019 Eerste Kamerlid voor GroenLinks en vanaf 2015 fractievoorzitter. Zij was eerder onder meer werkzaam bij Vluchtelingenwerk en bij de Tweede Kamerfractie van GroenLinks en was vier jaar wethouder van Wageningen. Zij promoveerde in 2011 op een proefschrift over het Europees asiel- en migratiebeleid. Sinds mei 2020 is zij in Nijmegen deeltijd-hoogleraar. In de Eerste Kamer hield mevrouw Strik zich onder meer bezig met justitie, asiel- en migratiebeleid, bestuurlijke vernieuwing, buitenlandse zaken, defensie en Europese zaken. Zij is in het Europees Parlement lid van de commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken.
   
• 21. 

  Stef Blok (1964) was van 25 mei 2021 tot 10 januari 2022 minister van Economische Zaken en Klimaat. Hij verving minister Van 't Wout. Zijn taken als minister van Buitenlandse Zaken, wat hij sinds 7 maart 2018 was, werden overgenomen door minister Kaag. In het kabinet-Rutte II was de heer Blok van 5 november 2012 tot 27 januari 2017 minister voor Wonen en Rijksdienst en van 27 januari tot 26 oktober 2017 minister van Veiligheid en Justitie. Van 25 augustus 1998 tot 5 november 2012 was de heer Blok Tweede Kamerlid. Hij was in de periode 2010-2012 fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. Daarvoor was hij kredietanalist-secretaris Concern Krediet College en accountmanager Corporate Banking bij ABN/Amro. In de Tweede Kamer was hij woordvoerder sociale zekerheid, AOW, pensioenen en financiën. De heer Blok is sinds 2022 lid van de Europese Rekenkamer.
   
• 22. 

  Rechtsgeleerde van D66-huize die als wetenschapper en politicus in de voetstappen van zijn leermeester Jan Vis stapte. Was docent staatsrecht en later bijzonder hoogleraar gemeenterecht/gemeentekunde (Thorbecke-leerstoel) in Leiden en bijzonder hoogleraar 'rechten decentrale overheden' (Oppenheim-leerstoeel) in Groningen. Kwam in 2004 in de Eerste Kamer en werd in 2010 fractievoorzitter, een functie die hij in 2018-2019 nog eens bekleedde. Sprak veelvuldig in debatten over binnenlands bestuur en constitutioneel bestel, maar ook over justitiële onderwerpen, zorg en integratie. Was voorzitter van de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken en Hoge Colleges van Staat/Algemene Zaken en Huis der Koningin. Van september 2018 tot 1 januari 2021 was hij waarnemend burgemeester van Loppersum.
   
• 23. 

  Deskundige op het snijvlak van recht en ICT die twaalf jaar Eerste Kamerlid was voor de VVD, totdat het kort voor de verkiezingen van 2019 tot een breuk kwam. Advocaat en mede-eigenaar van een Haags adviesbureau op het gebied van onder meer informatiebeveiliging en telecommunicatierecht, dat ook in opdracht van ministeries werkte. De aantijging dat haar bureau advies had uitgebracht over een wetsvoorstel waarover zij zelf nog moest stemmen, leidde tot een affaire en uiteindelijk tot een breuk met de partij. Had als woordvoerder justitie en binnenlandse zaken overigens een goede reputatie en was voorzitter van de vaste commissie Justitie en Veiligheid.