Verkiezingswaarnemer: Ik voel me als een mystery guest in een sterrenrestaurant - Hoofdinhoud

Europarlementariër Judith Sargentini blogt over een Europese waarnemingsmissie die ze leidt om de verkiezingen in Tanzania komende zondag waar te nemen. In deze blogpost vertelt ze over het team van Europese waarnemers die ze aanstuurt en over haar observerende taak: Ik voel me als een mystery guest in een sterrenrestaurant.

Na een afwezigheid van bijna drie weken ben ik weer terug in Dar es Salaam, de hoofdstad van Tanzania. Zondag zijn de verkiezingen en als hoofd van de Europese waarnemingsmissie moet ik op mijn post zijn. Terwijl ik in de afgelopen weken in Brussel was, zaten de langetermijnwaarnemers op hun post in alle provincies van het land. Deze week arriveerden ook de kortetermijnwaarnemers die in de twee weken rondom de verkiezingen hun werk doen. Als vrijdag mijn collega's van het Europees Parlement hun werk als superkortetermijnwaarnemer beginnen, zijn we compleet. Er zijn honderdveertig Europeanen uit vrijwel alle Europese lidstaten.

Een waarnemer tegengekomen

'Mijn' EU-waarnemers gaan twee aan twee op pad en bezoeken - natte vinger - elk zes stembureaus op een dag. Dat maakt 420 bezochte stembureaus. Er zijn meer dan 22 miljoen kiesgerechtigden en die stemmen in meer dan 65 duizend stembureaus. Dus, ja, ik geef het eerlijk toe, de kans dat je er een tegenkomt, is niet heel groot.

Gelukkig zijn er ook nog waarnemers van de Afrikaanse Unie, het Gemenebest, de Zuidelijk-Afrikaanse gemeenschap en duizenden Tanzaniaanse waarnemers van lokale ngo's. En nog steeds zullen er dus stembureaus zijn die geen bezoek ontvangen. Dat is zo. Ooit een waarnemer in een Nederlands stembureau tegengekomen?

Lokale journalisten hebben een haat-liefdeverhouding met internationale waarnemers. Het is zo'n emotie van “blijf met je rotpoten van onze rotpolitici af”. Hun vraag is telkens “Hoe kun je een oordeel vellen over onze verkiezingen, als je niet overal bent?”

We zijn geen politieagenten

Als ik zeg dat de verkiezingen over het algemeen ordentelijk zijn verlopen, kan de kandidaat die vermoedt zijn uitverkiezing te zijn misgelopen door malversaties, daar heel kwaad om worden, en dat snap ik best. Maar een incident maakt de uitslag niet onmiddellijk waardeloos. Een fles wijn met kurk, verpest niet het hele diner. Wij waarnemers zijn geen politieagenten, geen blauwhelmen, geen scheidsrechters, zelfs geen grensrechter. We nemen een kwalitatieve steekproef van de verkiezingen. En, ook heel belangrijk, we zijn niet de autoriteit die de uitkomst bekend maakt.

Dit is nu mijn tweede keer als EU-hoofdwaarnemer bij verkiezingen, en terwijl ik overal in de keuken mag kijken, bestaat mijn functie vooral uit een beschrijving van wat ik niet ben. Dat leidt dan weer tot de verzuchting “Waarom zijn jullie hier eigenlijk?”

Mystery guest

En nu viel me toch net het antwoord in: Ik ben de mistery guest in het sterrenrestaurant.

Al vanaf de binnenkomst ben ik aan het observeren. Kunnen we het adres vinden? Doet er iemand de deur open, wordt mijn jas aangenomen, is de tafel leuk gedekt, aperitiefje, is alles op de kaart ook echt verkrijgbaar, heeft de sommelier zijn zaakjes op orde, is de soep niet te zout, koken ze met duurzame producten, kaasplankje op orde, rekening naar verwachting, jassen gevonden, uitgewuifd?

Een paar dagen na het exquise diner kom ik terug met mijn rapport. De uitbater, die de mystery guest zelf had besteld, gaat er eens goed voor zitten en laat zich de resultaten en de verbeterpunten vertellen. De beloftes in de reclames werden niet echt waar gemaakt. De keuze op de kaart is toch wat beperkt. U zou wel eens wat meer rekening kunnen houden met dieetwensen en allergieën. De rekening liep top wel erg op en aan het eind van de avond was u onze jassen kwijt. Als het een professionele zaak is trekt de patron zich wat van die kritieken aan, en als je na vier jaar nog een terug komt, merk je het verschil. Gordon Ramsey en ik, eigenlijk streven we het zelfde na.

Ik geef toe, het is wat omfloerst en ik begin me een heel helder beeld te vormen van de situatie in Tanzania, maar nog drie dagen te gaan en ik houd de menukaart voor m'n borst.