Eerste Kamerverkiezingen 1995

Op 29 mei 1995 kozen de Provinciale Staten¹ een nieuwe Eerste Kamer². Er deden zich flinke verschuivingen voor. Winnaar was de VVD, die met elf zetels winst bijna verdubbelde. Van de regeringspartijen ging de PvdA twee zetels achteruit en D66 vijf. VVD, PvdA en D66 vergrootten wel samen hun meerderheid van 40 naar 44 zetels. Het CDA verloor er acht zetels. AOV, SP en een samenwerkingsverband van regionale partijen en De Groenen waren nieuwkomers.

Anders dan in 1986³ was in 1994 afgezien van verkiezingen voor de Eerste Kamer. Formeel waren die in dat jaar nodig geweest, vanwege aanvaarding van voorstellen in eerste lezing tot herziening van de Grondwet. In 1986 oordeelde het kabinet na advies van de Raad van State⁴ dat de Senaatsverkiezingen⁵ niet mochten worden uitgesteld. In 1995 oordeelden beide Kamers dat dit wel mocht. De ontbinding van de Eerste Kamer bij grondwetsherziening⁶ zou overigens spoedig daarna geheel vervallen.

Lijstaanvoerder van de VVD was oud-minister Frits Korthals Altes¹⁶. Op plaats drie stond als nieuwkomer voormalig VVD-leider Hans Wiegel¹⁷. Ook de oud-bewindslieden Gijs van Aardenne¹⁸, Wim van Eekelen¹⁹ en Dick Dees²⁰ waren nieuwe senatoren, terwijl oud-minister Leen Ginjaar²¹ zijn zetel behield. Tot de nieuwkomers behoorden verder oud-AKZO-topman Aarnout Loudon²² en oud-topman van de elektriciteitsbedrijven Niek Ketting²³.

Bij het CDA was Piet Steenkamp²⁴ de lijsttrekker. Hij werd gevolgd door fractievoorzitter Luck van Leeuwen²⁵. Tot de nieuwkomers behoorden voormalig Tweede Kamerlid Hannie van Leeuwen²⁶, oud-minister Ernst Hirsch Ballin²⁷ en voormalig CNV-voorzitter Henk Hofstede²⁸.

Lijstaanvoerder bij de PvdA was Senaatsvoorzitter Herman Tjeenk Willink²⁹. Nieuwkomers waren de oud-staatssecretarissen Elske ter Velde³⁰ en Job Cohen³¹, het Amsterdamse raadslid Annemarie Grewel³² en de oud-Tweede Kamerleden Thijs Wöltgens³³ en Erik Jurgens³⁴. Voorkeurstemmen in de Gelderse Staten zorgden dat Meine Pit³⁵ zijn zetel in de Senaat behield, ten koste van oud-Tweede Kamerlid Piet Stoffelen³⁶. Willem van de Zandschulp³⁷ had na een voorkeursactie door zijn PvdA-gewest alsnog een verkiesbare plaats op de lijst gekregen.

Bij GroenLinks was Wim de Boer³⁸ lijstaanvoerder. De lijst was verbonden met die van de SP, die werd geleid door de Heerlense advocaat Jan de Wit³⁹. Bij D66 was Eddy Schuyer⁴⁰ lijsttrekker.

Bij RPF en GPV waren respectievelijk Egbert Schuurman⁴¹ en Kars Veling⁴² opnieuw lijstaanvoerder. Bij de SGP werd zittend Eerste Kamerlid Gerrit Holdijk⁴³ de nieuwe nummer één op de lijst.

Voor een Platform van Onafhankelijke Groepen (POG) en De Groenen kwam Marten Bierman⁴⁴ in de Senaat, hoewel hij tweede op de kandidatenlijst was. De lijst was aangevoerd door F. Kuperus van de Federatie Gemeentebelangen Friesland. In POG werkten provinciale en lokale partijen uit Friesland, Drenthe, Gelderland, Zeeland, Noord-Brabant en Limburg samen.

De zetel van het AOV werd bezet door oprichter Martin Batenburg⁴⁵, die echter met voorkeurstemmen was gekozen en in juni zou worden geroyeerd als partijlid. De tweede zetel werd bezet door J. Hendriks⁴⁶, die evenwel behoorde tot de Groep-Nijpels (later Senioren 2000).

Overzicht

Neem contact op met de redactie van PDC voor een overzicht van de gekozenen.

Meer over

• 1. 

  De gekozen volksvertegenwoordiging van een provincie wordt Provinciale Staten genoemd. De Provinciale Staten stellen het beleid van de provincie vast en controleren de uitvoering daarvan door de Gedeputeerde Staten. Het aantal leden van Provinciale Staten hangt af van het aantal inwoners van de provincie. Dit is geregeld in artikel 8 van de Provinciewet.
   
• 2. 

  De Eerste Kamer is deel van de volksvertegenwoordiging en heeft met name een rol op wetgevend gebied. Over een wetsvoorstel moet, als de Tweede Kamer het heeft aangenomen, ook door de Eerste Kamer worden gestemd. De Eerste Kamer kan een wetsvoorstel nog tegenhouden.
   
• 3. 

  Op 20 mei 1986 kozen de Provinciale Statenleden een nieuwe Eerste Kamer. De verkiezing was nodig, vanwege aanneming van voorstellen in eerste lezing tot grondwetsherziening. De Eerste Kamer had tevergeefs aangedrongen op uitstel tot 1987. Voor het eerst stemden Statenleden uit Flevoland mee. Hoewel de samenstelling van de Staten nauwelijks was veranderd, verloor de VVD toch een zetel. In Drenthe vergisten twee VVD-Statenleden zich namelijk in het tijdstip van de verkiezing.
   
• 4. 

  De Raad van State is een van de Hoge Colleges van Staat en heeft als voornaamste taak de regering en het parlement te adviseren over wetgeving en bestuur. Daarnaast is deze instantie de hoogste algemene bestuursrechter.
   
• 5. 

  De 75 leden van de Eerste Kamer worden eens in de vier jaar door middel van 'getrapte verkiezingen' gekozen. Burgers kiezen de leden van de Provinciale Staten of kiescolleges en zij kiezen op hun beurt de leden van de Eerste Kamer. Dit gebeurt binnen drie maanden na de verkiezingen van de Provinciale Staten. Sinds een Grondwetswijziging in 2017 stemmen ook de inwoners van Bonaire, Sint-Eustatius en Saba over de samenstelling van de Eerste Kamer. Aangezien de bijzondere gemeenten geen Provinciale Staten hebben, gaat dit via afzonderlijk gekozen kiescolleges. In 2022 is er een vierde kiescollege toegevoegd, het kiescollege niet-ingezetenen. Door te stemmen voor dit kiescollege kunnen kiesgerechtigde Nederlanders die in het buitenland wonen, invloed uitoefenen op de samenstelling van de Eerste Kamer.
   
• 6. 

  De eerste Grondwet na herstel van de onafhankelijkheid kwam op 29 maart 1814 tot stand, op basis van een door een commissie onder leiding van Van Hogendorp op 2 maart 1814 aangeboden ontwerp. Sindsdien is de Grondwet regelmatig en soms zeer ingrijpend veranderd.
   
• 7. 

  De Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) is een rechtse liberale partij, met op onder meer ethisch gebied progressievere standpunten. Politiek leider is sinds 14 augustus 2023 Dilan Yesilgöz-Zegerius. De partij werd opgericht in 1948 als opvolger van de Partij van de Vrijheid (PvdV), die weer een voortzetting was van de vooroorlogse Liberale Staatspartij (LSP).
   
• 8. 

  Het Christen-Democratisch Appèl (CDA) is een christelijk geïnspireerde partij in het centrum van het politieke spectrum. Henri Bontenbal is momenteel politiek leider van het CDA. De partij werd opgericht op 11 oktober 1980 als fusie van Anti-Revolutionaire Partij (ARP), Christelijk-Historische Unie (CHU) en Katholieke Volkspartij (KVP).
   
• 9. 

  De Partij van de Arbeid (PvdA) is een progressieve, sociaaldemocratische partij. De partij werd opgericht in 1946 als een voortzetting van de vooroorlogse Sociaal-Democratische Arbeiders Partij (SDAP), de Vrijzinnig-Democratische Bond (VDB) en de Christelijk-Democratische Unie (CDU). De PvdA trok samen met GroenLinks op en deed met een gezamenlijke lijst mee aan de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023. Frans Timmermans leidt de gezamenlijke fractie in de Tweede Kamer.
   
• 10. 

  Democraten 66 (D66) is een hervormingsgezinde sociaal-liberale partij. De huidige politiek leider is Rob Jetten. De partij werd opgericht op 14 oktober 1966 door 44 'homines novi', waarvan er 25 eerder bij andere politieke partijen actief waren geweest. Belangrijkste initiatiefnemer en voorman (tot 1998) was de oud-journalist Hans van Mierlo.
   
• 11. 

  GroenLinks is een progressieve partij, die duurzaamheid hoog in het vaandel heeft. De partij werd opgericht op 24 november 1990 als fusie van de Communistische Partij van Nederland (CPN), de Evangelische Volkspartij (EVP), de Politieke Partij Radikalen (PPR) en de Pacifistisch-Socialistische Partij (PSP). GroenLinks trok samen met de PvdA op en deed met een gezamenlijke lijst mee aan de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023. Frans Timmermans leidt de gezamenlijke fractie in de Tweede Kamer.
   
• 12. 

  Het AOV was een belangenpartij, die op 1 december 1993 door Martin Batenburg werd opgericht. Het Verbond wilde opkomen voor de belangen van ouderen. Het AOV, dat spoedig te maken kreeg met interne ruzies, ging later op in de Verenigde Senioren Partij (VSP) en de Ouderenunie.
   
• 13. 

  De SGP is een behoudende christelijke (reformatorische) partij aan de rechterkant van het politieke spectrum, die strikt volgens Bijbelse normen politiek wil bedrijven. Politiek leider van de SGP is Chris Stoffer. De partij werd opgericht op 24 april 1918 en is daarmee de oudste nog bestaande partij van Nederland.
   
• 14. 

  De RPF was een protestants-christelijke partij die in 1975 ontstond en sinds januari 2000 samenwerkte met het GPV onder de naam ChristenUnie. Op 15 mei 2002 heeft de RPF ook niet meer zelfstandig aan de Tweede Kamerverkiezingen deelgenomen.
   
• 15. 

  Het Gereformeerd Politiek Verbond (GPV) was een in 1948 gevormde protestants-christelijke partij, die zich baseerde op bijbelse normen. De partij was sterk verbonden met de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt).
   
• 16. 

  Vooraanstaand Rotterdams advocaat, die achtereenvolgens partijvoorzitter, Kamerlid, minister, Eerste Kamervoorzitter en minister van staat was en die een grote staat van dienst in de VVD had. Was onder meer geruime tijd secretaris en voorzitter van zijn partij. Drong er als partijvoorzitter, met anderen, bij vicepremier Wiegel op aan steun te geven aan de lijn dat verdergaande bezuinigingen nodig waren, onder meer bij het aftreden van minister Andriessen. Minister van Justitie in eerste kabinet-Lubbers en tweede kabinet-Lubbers. Vond bij zijn aantreden, dat "oerstaatszaken" niet in gevaar mochten komen. Vergde daarom het uiterste van de rechterlijke macht en de politie, maar verwierf brede steun in het parlement. In 1997 de eerste liberale voorzitter van de Eerste Kamer sinds 1900. Kleine welsprekende heer; volbloed jurist. Toegewijd en krachtdadig bestuurder, die van zijn medewerkers een zelfde houding en loyaliteit verlangde. Was sinds 2001 minister van staat.
   
• 17. 

  Voorman en prominent lid van de VVD. Bevorderde in de periode 1971-1982 als (jeugdig) partijleider door een op de middengroepen en geschoolde arbeiders gerichte koers de groei van zijn partij. Zette zich sterk af tegen het kabinet-Den Uyl. Uitstekend debater en raspoliticus die optimaal gebruikmaakte van de media. Kon het goed vinden met CDA-leider Van Agt en werd in diens kabinet in 1977 vicepremier en minister van Binnenlandse Zaken. Werd in 1982 Commissaris van de Koningin in Friesland, maar bleef lang een vooraanstaande rol in zijn partij spelen. Stapte later over naar de organisatie van zorgverzekeraars en werd senator. Zijn tegenstem in de Eerste Kamer tegen het correctief referendum veroorzaakte in 1999 een korte kabinetscrisis. Hoffelijke man, die feitelijk vrij verlegen is en een afkeer heeft van scherpslijperij. Geniet graag van een goed glas en goede maaltijd.
   
• 18. 

  Liberaal wis- en natuurkundige met een brede maatschappelijke en culturele belangstelling. Speelde in de VVD dertig jaar een belangrijke rol. Voor hij in de landelijke politiek kwam directeur van een ijzergieterij. In de Tweede Kamer tijdens het kabinet-Den Uyl financieel woordvoerder van de oppositie. Minister van Economische Zaken in de kabinetten-Van Agt I en -Lubbers I (in dat kabinet tevens viceminister-president). Kreeg onder meer te maken met de teloorgang van de Nederlandse scheepsindustrie. 'Aangeschoten wild' door de RSV-enquête, vanwege het onjuist informeren van de Tweede Kamer. Was in 1994 als informateur 'wegbereider' van het paarse kabinet en zag die benoeming als een rehabilitatie. Gedegen stabiele figuur.
   
• 19. 

  VVD-politicus met grote internationale belangstelling. Begon zijn loopbaan als diplomaat en werd daarna topambtenaar op Buitenlandse Zaken. Kort na zijn verkiezing tot Tweede Kamerlid al staatssecretaris van Defensie in het kabinet-Van Agt I. In het kabinet-Lubbers I staatssecretaris van Europese Zaken. Trad in 1988 af als minister van Defensie in het kabinet-Lubbers II vanwege zijn eerdere verantwoordelijkheid in de paspoortaffaire. Werd vervolgens secretaris-generaal van de West-Europese Unie en Eerste Kamerlid. Hoffelijke diplomaat, die vurig verdediger was van zowel de Atlantische als de Europese samenwerking.
   
• 20. 

  Tot apotheker opgeleide Zeeuws-Vlaming die via de Bredase gemeenteraad en de JOVD in de Tweede Kamer kwam. Werd daar woordvoerder hoger onderwijs en wetenschapsbeleid en later volksgezondheidsspecialist. Voerde in 1980 het woord bij de behandeling van het abortusvoorstel. In 1986 staatssecretaris van volksgezondheid en sport in het tweede kabinet-Lubbers. Kon door de val van het kabinet alleen de eerste fase van een nieuw stelsel van ziektekostenverzekering realiseren. Zijn Tabakswet zorgde voor beperking van het roken in openbare gebouwen. Keerde in 1989 terug in de Tweede Kamer en stapte in 1995 over naar de Senaat. Was daar woordvoerder euthanasiewet. Hartelijke, vriendelijke man die steeds op constructieve wijze deelnam aan debatten. Voorzitter van het Beneluxparlement en actief in IPU en Raad van Europa.
   
• 21. 

  Wat streng ogende, bedachtzame, maar tevens voorkomende en bescheiden scheikundige, die na een loopbaan bij TNO VVD-minister van Volksgezondheid en Milieuhygiëne in het kabinet-Van Agt I werd. Bracht als minister diverse milieuwetten tot stand, zoals de Wet algemene bepalingen milieuhygiëne en de Wet geluidhinder. Daarnaast breidde hij wettelijke regelingen voor over de milieu-effectrapportage en bodembescherming. Regelde samen met minister De Ruiter de abortuskwestie. Nadien Eerste Kamerlid, fractievoorzitter van de VVD-senaatsfractie en VVD-voorzitter. Bekleedde die laatste functie ten tijde van het tweede kabinet-Lubbers en stuurde in 1989 aan op de val van dat kabinet. Speelde tevens een belangrijke rol bij de wisseling van het leiderschap van de VVD tussen Voorhoeve en Bolkestein. Zijn echtgenote was Tweede Kamerlid en staatssecretaris.
   
• 22. 

  Topman uit het bedrijfsleven die na zijn pensionering Eerste Kamerlid werd. Telg van een bekend geslacht van diplomaten en ondernemers. Was geruime tijd bestuurder van het Akzo-concern en daarvan twaalf jaar voorzitter van de raad van bestuur. Bekleedde diverse belangrijke commissariaten, waarvan die bij Shell en ABN AMRO de belangrijkste waren, en was bestuurder van het Verbond van Nederlandse Ondernemingen (VNO). Als Eerste Kamerlid een gewaardeerd woordvoerder economische zaken en milieu. Lange, aristocratische en vermogende zakenman.
   
• 23. 

  Intelligente analyticus met grote kennis van de energiesector die twaalf jaar Eerste Kamerlid voor de VVD was. Vervulde diverse functies bij energiemaatschappijen en in het bedrijfsleven. Zo was hij directeur van het Gemeentelijk Energiebedrijf in Amsterdam en voorzitter van de directie van de Samenwerkende Electriciteits Produktiebedrijven. Hield zich in de Senaat vooral bezig met milieubeheer, economische zaken en financiën. Stond bekend als een scherp, vasthoudend, en af en toe wat 'lastig' politicus, die echter ook over de nodige humor beschikte.
   
• 24. 

  Katholieke hoogleraar en 'geestelijke vader' van het CDA. Leidde met groot enthousiasme en vasthoudendheid de federatie van KVP, ARP en CHU en het fusieproces van die drie partijen, dat in 1980 uitmondde in het CDA. Was aanvankelijk ondernemer in de conservenindustrie en daarna hoogleraar sociaal recht in Eindhoven. Leidde ook een pastoraal concilie over vernieuwing van de Nederlandse katholieke kerk. Stond enige jaren bekend als 'Rooie Piet', maar was wel de architect van het centrumrechtse kabinet-Biesheuvel. Politieke peetvader van Dries van Agt. Als Eerste Kamervoorzitter leidde hij de vergaderingen met kenmerkende roomse blijmoedigheid. Na zijn afscheid als Kamervoorzitter nog acht jaar 'gewoon' senator. Samenbindende figuur die overeenkomstig de leer van Thomas van Aquino inzet voor de publieke zaak als opdracht zag.
   
• 25. 

  Topman uit het verzekeringswezen die ruim vier jaar de CDA-Eerste Kamerfractie leidde. Klom bij verzekeringsmaatschappij Stad Rotterdam Anno 1720 op van directie-assistent tot president van de Raad van Bestuur. Als laatste CHU-voorzitter nauw betrokken bij de uiteindelijke totstandkoming van het CDA. Was tevens buitengewoon hoogleraar in Tilburg. Pragmatische manager, die als econoom een belangrijke rol speelde in het CDA.
   
• 26. 

  Vooraanstaande, strijdbare christendemocratische politica. Was maatschappelijk werkster en kwam eind 1966 voor de ARP in de Tweede Kamer. Werd woordvoerster maatschappelijk werk en sociale zaken en in 1973 tevens defensie-woordvoerster. Behoorde tot de 'sociale' vleugel van haar fractie. Verdedigde in 1976 (tevergeefs) met Til Gardeniers een abortusvoorstel dat uitging van het beginsel 'nee, tenzij'. Verliet in 1978 de Kamer en stapte over naar het bedrijfsleven. Actief in diverse organisaties op het gebied van welzijn, volksgezondheid en sociale zekerheid. Was tevens fractievoorzitter in de gemeenteraad, wethouder en waarnemend burgemeester. Keerde in 1995 op 69-jarige leeftijd terug in de Haagse politiek als senator. Was in de Eerste Kamer voorzitter van de vaste commissie voor VWS en woordvoerster sociale zaken. Door haar kennis en ervaring was zij in de Senaat een geducht tegenspeelster van de bewindslieden op die terreinen.
   
• 27. 

  Christendemocratische rechtsgeleerde en politicus die twee perioden minister van Justitie was. Zoon van een Joodse, Duitse vluchteling. Stapte in 1989 over van de Tilburgse universiteit naar het kabinet-Lubbers III en had aanvankelijk het imago van een studeerkamergeleerde en zedenmeester. Trad kort voor de verkiezingen van 1994 af vanwege de IRT-affaire en werd nadien Tweede en Eerste Kamerlid. Werd in 2000 staatsraad, maar keerde in 2006 terug als minister van Justitie en bleef dat opnieuw vier jaar. Was in 2010 tevens minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Bekwaam wetgever die als vurig verdediger van de rechtsstaat gezag had. Workaholic en voor alles jurist.
   
• 28. 

  Vertegenwoordiger van de christelijke vakbeweging, die acht jaar voor het CDA in de Eerste Kamer zat. Afkomstig uit de streek rond Kampen en daar aanvankelijk werkzaam in de tuinbouw. Begon zijn vakbondsloopbaan bij de Nederlandse Christelijke Agrarische Bond (NCAB) en klom, als selfmade man, bij het CNV via de functies van secrertaris en tweede voorzitter op tot voorzitter. In de Eerste Kamer was hij een sociaal bewogen woordvoerder sociale zaken die ook regelmatig het woord voerde over economische zaken, ontwikkelingssamenwerking en beroepsonderwijs.
   
• 29. 

  Politicus van PvdA-huize met veel gezag als topadviseur en kritisch beschouwer van politiek en bestuur. Topambtenaar ministerie van Algemene Zaken, die optrad als secretaris van achtereenvolgende kabinetsformateurs en jarenlang adviseur was van de minister-president. Regeringscommissaris reorganisatie rijksdienst. Hoogleraar bestuurswetenschappen. Als PvdA'er lid en voorzitter van de Eerste Kamer. Bepleitte een actievere rol voor de Eerste Kamer bij de bewaking van de kwaliteit van de wetgeving, ook Europees. Bijna vijftien jaar vicepresident Raad van State en in die positie de voornaamste adviseur van de koningin bij kabinetsformaties en zelf informateur in 1994, 1999, 2010, 2017 en opnieuw in 2021. Is sinds 2012 minister van staat.
   
• 30. 

  Bevlogen Groningse 'rooie vrouw', die na een studie aan de Sociale Academie werkzaam was bij de vakbeweging. Was vervolgens in de Tweede Kamer een toonaangevend en ter zake kundige woordvoerster sociale zekerheid. Voerde krachtig oppositie tegen de ingrepen in de sociale zekerheid van minister De Koning en staatssecretaris De Graaf. Als staatssecretaris in het derde kabinet-Lubbers ontkwam zij zelf echter evenmin aan dergelijke pijnlijke ingrepen, waarbij met name haar voorstel voor een nieuwe Nabestaandenwet op veel verzet stuitte. Spanningen met de PvdA-fractie rond haar plannen met de bijstand leidde in 1993 tot haar gedwongen vertrek. Keerde in 1995 terug als Eerste Kamerlid. Strijdlustige en koppige socialiste, maar ook een onconventioneel gezelligheidsdier.
   
• 31. 

  Beminnelijke bestuurder die als 'verbinder' populair werd als burgemeester van Amsterdam, maar die als politiek leider van de PvdA minder goed uit de verf kwam. Was hoogleraar in Maastricht en stapte vanuit de wetenschap over naar het kabinet-Lubbers III waarin hij staatssecretaris voor het hoger onderwijs werd. Was daarna lid en fractievoorzitter in de Eerste Kamer. In het tweede kabinet-Kok als staatssecretaris belast met asielbeleid. Wist toen een strengere Vreemdelingenwet door het parlement te loodsen. Was bij de verkiezingen van 2003 PvdA-kandidaat voor het premierschap. Toen hij begin 2010 Wouter Bos opvolgde als PvdA-leider leidde dat tot enthousiasme in eigen kring, maar zijn kwaliteiten lagen meer op bestuurlijk terrein dan in de (harde) Haagse politiek. In 2012 trok hijzelf de conclusie dat hij de hoge verwachtingen niet had waargemaakt. Hij was daarna onder meer voorzitter van Cedris, landelijke vereniging voor sociale werkgelegenheid en reïntegratie.
   
• 32. 

  Opvallende Amsterdamse PvdA-politica, Eerste Kamerlid en congresvoorzitter. Dochter van een psychiater van Joodsen huize, die pedagogiek studeerde en daarna dertig jaar wetenschappelijk werk verrichtte aan de Universiteit van Amsterdam. Non-conformistische lesbienne, die vrolijk en zorgvuldig in het leven stond. Bekwaam en geestig voorzitter van PvdA-congressen. Origineel raadslid in Amsterdam en prikkelend columniste. Sprak als Eerste Kamerlid over binnenlandse zaken en cultuur, helder formulerend met een nasale monotoon.
   
• 33. 

  In Kerkrade geboren en getogen PvdA-politicus, die vier jaar fractievoorzitter was. Deed in Utrecht vrije studierichting en was daarna tien jaar leraar economie. Brak na de Nacht van Schmelzer met de KVP en werd actief in de PvdA. Vijftien jaar Tweede Kamerlid, eerst als scherpzinnig en analytisch denkend woordvoerder financiën en daarna als welsprekende en geestige fractievoorzitter. Liet door een gemoedelijk instelling volgens sommigen echter zaken te veel op zijn beloop. Zachtaardig, diep gelovig man. Na zijn Kamerlidmaatschap zes jaar burgemeester van Kerkrade, vijf jaar voorzitter van de Open Universiteit en ten slotte voorzitter van de Zuid-Limburgse Kamer van Koophandel. Auteur van politiek-filosofische werken en zes jaar senator. Limburger met de beschouwelijkheid van de intellectueel pur sang.
   
• 34. 

  Erudiete telg uit katholieke Unileverfamilie. Aanvankelijk actief op de linkervleugel van de KVP in Amsterdam en in 1968 medeoprichter van de PPR, voor welke partij hij in 1972-1975 Tweede Kamerlid was. Vanaf 1975 tien jaar voorzitter van de NOS en vervolgens hoogleraar staatsrecht en parlementsrecht. Stapte later over naar de PvdA en werd ook voor die partij Tweede Kamerlid en vervolgens een vooraanstaand lid (en ondervoorzitter) van de Eerste Kamer. Hoffelijke politicus die betrokken was bij uiteenlopende culturele en maatschappelijke activiteiten. Gezaghebbend woordvoerder staatsrecht, mediarecht en Europese samenwerking en als lid van de parlementaire vergadering van de Raad van Europa actief verdediger van burgerlijke vrijheden. Bediende zich in debatten graag van Latijnse zegswijzen.
   
• 35. 

  Gelders Eerste Kamerlid voor de PvdA, die in 1995 dankzij voorkeurstemmen zijn zetel behield. Voormalige vakbondsbestuurder, personeelschef en directeur van een begeleidingsinstituut voor ondernemingsraden. In de Eerste Kamer woordvoerder economische zaken en landbouw. Stemde als enige van zijn fractie tegen de Betuwelijn.
   
• 36. 

  PvdA-woordvoerder politie en binnenlands bestuur in de Tweede Kamer. Gedegen, integer, maar door velen saai gevonden Kamerlid. Werkte op de gemeentesecretarie van Enschede en was stafmedewerker van de Wiardi Beckman Stichting. Als Kamerlid een geducht deelnemer aan debatten over politiereorganisatie en bestuurlijke vernieuwing. Zijn samen met de CDA'er Van der Burg ingediende initiatiefwetsvoorstel om een parlementaire minderheid het recht van enquête te verlenen, werd door de Eerste Kamer verworpen. Was als parlementslid van de Raad van Europa een actief verdediger van burgerlijke vrijheden. Moest in 1994 in de fractie plaats maken voor een politieagente, maar was later nog wel enige jaren senator.
   
• 37. 

  Tot de linkervleugel van de PvdA behorende Utrechtse vormingswerker, die bijna twintig jaar in de Eerste Kamer zat. Vasthoudend en deskundig debater op het terrein van de sociale zekerheid, dat voor hem geen geheimen leek te kennen. Kruiste in de jaren tachtig vaak de degens met staatssecretaris Louw de Graaf. Vanuit zijn linkse opstelling en zijn gevoel voor sociale rechtvaardigheid ontwikkelde hij zich - zijns ondanks, want charisma ontbrak hem - tot het geweten van PvdA'ers die zich verzetten tegen de ingrepen in de WAO door het kabinet-Lubbers/Kok. Daaraan had hij in 1995 zijn herverkiezing te danken, nadat de partij hem op een onverkiesbare plaats op de kandidatenlijst had gezet. Was ook woordvoerder volksgezondheid en welzijn en Koninkrijkszaken.
   
• 38. 

  Vooraanstaand politicus van GroenLinks, die in de Eerste Kamer als een geducht opposant gold van het kabinet-Lubbers III en de paarse kabinetten. Was ondernemer in de recreatie en gemeenteambtenaar in Zutphen. In de jaren tachtig voorzitter van de PPR en na zijn aftreden warm voorstander van klein-linkse samenwerking. Vanaf 1989 campagneleider van GroenLinks bij diverse verkiezingen. In 1991 volgde hij De Gaay Fortman op als senator en hij bleef dat ruim twaalf jaar. Slagvaardig debater met een bij tijd en wijle wat cynische ondertoon. Interpelleerde twee minister-presidenten. Deed in 1993 tevergeefs een poging om lijsttrekker van GroenLinks te worden. Was na zijn vertrek uit de Senaat wethouder van Leiden.
   
• 39. 

  Sociaal geëngageerde advocaat uit Heerlen, die een gerespecteerd Tweede Kamerlid voor de SP was. Begon zijn Haagse loopbaan als fractiemedewerker en lid van de Eerste Kamer (1995-1998). In de Tweede Kamer woordvoerder justitie en sociale zaken. Hij maakte verder deel uit van het presidium van de Tweede Kamer en was voorzitter van de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Kreeg waardering voor de wijze waarop hij leiding gaf aan de onderzoeks- en enquêtecommissies financieel stelsel. Was, net als zijn echtgenote die in Heerlen wethouder was, tevens een prominent lokaal SP-politicus.
   
• 40. 

  Invloedrijke senator van D66, zowel in de Eerste Kamer als in eigen partij. Stond bekend als een zorgvuldig formulerende spreker, naar wie aandachtig werd geluisterd. Als lid en voorzitter van een kleine fractie hield hij zich met uiteenlopende onderwerpen bezig, maar onderwijs en financiën hadden zijn bijzondere aandacht. Was in het dagelijks leven directeur van een psychiatrisch ziekenhuis en voordien leraar Nederlands en kroonlid van het bestuur van de Open Universiteit. Voor hij in de Senaat kwam was hij gemeenteraadslid in Wassenaar en lid van Provinciale Staten van Zuid-Holland. Speelde in 2005 een belangrijke rol bij het bestendigen van de regeringsdeelname van D66.
   
• 41. 

  Vriendelijke senator van gereformeerden huize met een grote staat van dienst. Zat achtentwintig jaar in de Eerste Kamer, eerst als eenmansfactie (RPF) en later in gezamenlijkheid van RPF en GPV en als voorzitter van de ChristenUnie-fractie. Verwierf gezag als verdediger van de positie van de Eerste Kamer, waarbij hij in 1990 zelfs premier Lubbers interpelleerde. In zijn werkzame leven opereerde hij op het scheidsvlak van wetenschap en wijsbegeerte; hij was bijzonder hoogleraar reformatorische wijsbegeerte in Delft, Eindhoven en Wageningen. Als voorzitter van de Kamercommissie voor Landbouw initieerde hij een debat over genetische modificatie en later gaf hij de aanzet voor een parlementair onderzoek naar privatiseringen.
   
• 42. 

  Bescheiden, aimabele en gewaardeerde senator van het GPV en later van de ChristenUnie, waarvan hij in 2002 ook de eerste lijsttrekker werd. Als docent, rector en hoogleraar goed ingevoerd in het onderwijs. Was geïnteresseerd in toepassing van ICT, zowel in het onderwijs als op andere terreinen. Raakte na voor zijn partij teleurstellend verlopen Tweede Kamerverkiezingen oververmoeid. Toen hij niet opnieuw gekandideerd werd, trok hij zich terug uit de politiek en keerde hij terug naar het onderwijs. Was in 2011-2016 directeur van het Huis voor democratie en rechtsstaat (ProDemos).
   
• 43. 

  Bescheiden, principiële, pijprokende jurist uit Uddel op de Veluwe, die vijfentwintig jaar een alom gerespecteerd Eerste Kamerlid voor de SGP was. Kwam uit een boerengezin. Hij combineerde het Eerste Kamerlidmaatschap achtendertig jaar met de functie van beleidsmedewerker van de SGP-Tweede Kamerfractie. Was daarnaast geruime tijd Statenlid in Gelderland. Als lid van een kleine fractie, één periode zelfs een eenmansfractie, woordvoerder bij honderden kamerdossiers. Hoewel zijn stem in de Senaat soms de doorslag kon geven, stelde hij zich altijd nuchter en zakelijk op.
   
• 44. 

  Amsterdamse wetenschapper, graficus, architect, ruimtelijke-ordeningsdeskundige en milieuactivist, die vier jaar als onafhankelijke namens De Groenen en diverse provinciale partijen in de Eerste Kamer zat. Vanaf 1999 heette de door hem gevormde eenmansfractie de Onafhankelijke Senaatsfractie. Was in 1986 bij de Tweede Kamerverkiezingen lijsttrekker van de Federatieve Groenen en in 2002 Tweede Kamerkandidaat voor Leefbaar Nederland. Bleef lang actief in de lokale politiek en was in 2006-2010 wethouder van Zandvoort.
   
• 45. 

  Oprichter, voorzitter en senator van het Algemeen Ouderen Verbond (AOV). Was geruime tijd personeelschef, onder meer bij Philips in Eindhoven. Werd na zijn pensionering politiek actief. Was korte tijd succesvol met zijn ouderenpartij, maar door ruzies viel die partij spoedig uiteen. Kwam op 76-jarige leeftijd in de Eerste Kamer. Speelde een doorslaggevende rol bij de afwijzing van het correctief referendum. Zijn laatste jaar in de Eerste Kamer vormde hij de eenmansfractie 'Martin Batenburg' en na zijn vertrek als senator werd hij lid van het CDA.
   
• 46. 

  Correcte en sportieve voormalige Luchtmachtofficier, die in 1995 voor het AOV in de Eerste Kamer kwam. Bij de breuk in het Ouderenverbond in 1995 koos hij de zijde van Jet Nijpels en hij sloot zich dan ook aan bij de partij Senioren 2000. In het voorjaar van 1998 stapte hij echter over naar het CDA, waarna hij defensiewoordvoerder van de CDA-Eerste Kamerfractie werd.