Hertsenberg en Tros-Radar, Rooie Reus 2007 - Hoofdinhoud

Gisteren werd in de Rode Hoed de Rooie Reus Prijs 2007 uitgereikt aan Antoinette Hertsenberg en de redactie van het Tros-programma Radar. De onderscheiding, vernoemd naar Dirk de Vroome, is bestemd voor mensen die zich op opmerkelijke en gedurfde wijze inzetten voor de samenleving, voor behoud van solidariteit en tegen maatschappelijk onrecht in Nederland en daar buiten.

De presentatrice van het programma Radar droeg de prijs op aan alle Legio-Lease gedupeerden, de kwestie die de aanleiding voor haar nominatie vormde en ook op dit log al eens aan de orde kwam.

“Voor al die hele gewone mensen die zich hebben laten misleiden door de ‘witte sokken-brigade’ die deze mensen om moesten praten - zo werden ze genoemd - hebben ik en mijn redactie het allemaal gedaan.”

De weduwe van Dirk de Vroome - de rooie reus - reikt de prijs uit aan Antoinette Hertsenberg

Hieronder het juryrapport.

Juryrapport Rooie Reus-prijs 2007

In 1996 was het tien jaar geleden dat Dirk de Vroome, de Rooie Reus van Zuid-Limburg, overleed. Er was net een prachtig boek over hem verschenen. Dat was natuurlijk de aanleiding, maar niet de werkelijke reden waarom de SP besloot in zijn naam een prijs in het leven te roepen. In 1994 was het eerste Paarse Kabinet aangetreden, die de marktwerking hoog in het vaandel had staan. In 1996, toen de prijs voor het eerst werd uitgereikt, werden bijvoorbeeld de Nederlandse Spoorwegen geprivatiseerd, juridisch beter gezegd: verzelfstandigd, want de beursgang die toen de bedoeling was, is er nooit van gekomen.

De SP, die in 1994 voor het eerst was doorgedrongen tot de landelijke politiek met twee zetels in de Tweede Kamer, zou groot worden door het voortdurend wijzen op de nadelen die marktwerking heeft in sectoren zoals het openbaar vervoer, de gezondheidszorg of het onderwijs. Maar de 25 zetels van november 2006 zijn natuurlijk ook te danken aan de protesten tegen de ‘graaicultuur’ die de marktwerking inmiddels heeft veroorzaakt.

In 1996 bestond de jury naast Jan Marijnissen uit de vorig jaar overleden vakbondsbestuurder Herman Bode, Sietse Bosgra van de anti-apartheidsbeweging, de Rotterdamse Carrie, toen columniste van Spijkers met Koppen, milieu-activist Lucas Reijnders en ik zelf, toen nog redacteur van Vrij Nederland. In de jaren daarna zijn er juryleden geweest als Elkse ter Veld, oud-staatssecretaris, of Frans Moor, PvdA-Kamerlid, die uit de partij stapte vanwege de afbraak van de WAO. En hoe divers de jury ook was samengesteld: over wie dat jaar de kandidaten zouden moeten zijn, heeft nooit verschil van mening bestaan. Het moesten Rooie Reuzen zijn die tegen de tijdsgeest durfden op te roeien. Vandaar dat de prijs in 1998 ging naar de dokters van De Witte Jas, die illegalen hielpen, of in 1997 naar Annie Verdoold in de Rotterdamse wijk Spangen, die de strijd aanbond met de verloedering in haar wijk, of in 2002 naar het VPRO-radioprogramma Argos, dat ondanks alle Hilversumse druk van luister- en kijkcijfers, vast bleef houden aan haar koers: gedegen onderzoeksjournalistiek.

Dit jaar bestond de jury uit Jort Kelder, oud-hoofdredacteur van Quote, Gerard Legebeke, eindredacteur van onderzoeksradioprogramma Argos dat in 2002 de prijs won, Prem Radhakishun, programmamaker van Premtime, Jan Marijnissen en ik. En hoe divers de jurysamenstelling ook dit keer was, over het thema waren we het snel eens: rauw kapitalisme. Dát typeert volgens ons deze tijd. Maar wie waren de Rooie Reuzen die daar tegenin roeiden? Nóg hoor ik Jort Kelder vertwijfeld uitroepen dat hij zo graag een ondernemer de prijs zou geven - maar dat hij er niet ééntje zou weten die ‘m waardig was.

En zo kwamen we uiteindelijk terecht bij de drie genomineerden voor de Rooie Reus-prijs 2007.

• * 

  Antoinette Hertsenberg en de redactie van TROS Radar: zonder hen waren de verkooppraktijken van de aandelen LegioLease nooit boven water gekomen en was er nooit een regeling getroffen met de tienduizenden slachtoffers.

• * 

  Pieter Lakeman, horzel in de pels van Ahold en nog veel meer bedrijven die al jarenlang ondervinden dat Lakeman en de Stichting Onderzoek Bedrijfsinformatie (SOBI) dwars door opgepoetste jaarcijfers heen prikken.Voor menig onderzoeksjournalist is Lakeman leermeester en inspiratiebron geweest.

• * 

  Peter Paul de Vries, directeur van de Vereniging van Effectenbezitters, die heeft laten zien dat juist aandeelhouders van enorme betekenis zijn voor een transparant bedrijfsleven, zonder gesjoemel of exorbitante zelfverrijking.

Alle drie hebben bewezen dat zij het durven opnemen tegen de uitwassen van het kapitalisme, in een omgeving waarin dat bepaald niet ‘normaal’ wordt gevonden. Talloos zijn de artikelen in kranten die er tegen de actie van Radar zijn geschreven. Als mensen zo dom waren om in die verkooppraatjes te trappen, dan was dat toch eigen schuld? Ze waren toch zélf op winst uitgeweest? Ook Lakeman en De Vries kunnen meepraten over de hoon die hen ten deel viel. U zult het straks uitgebreid horen van de nominatoren.

Met hun nominatie voor de Rooie Reus-prijs 2007 spreekt de jury haar waardering uit voor hun moedige opstelling. Antoinette Hertsenberg, Pieter Lakeman en Peter Paul de Vries zijn voor ons dé Rooie Reuzen van 2007. En wie de Gróte Rooie Reus-prijs 2007 in ontvangst mag nemen, gaat u straks bepalen. Wij vinden hen alle drie zeer waardige kandidaten.

Tenslotte. Het is beslist niet zo dat de opwinding over de verkoop van ABN Amro, of over het feit dat minister Bos weigert iets aan de topinkomens te doen, een rol hebben gespeeld bij deze nominaties. Het thema werd al in het najaar van 2005 gekozen, en de kandidaten een jaar later in het najaar van 2006. De jury kan slechts concluderen dat we met het thema van dit keer wel héél actueel zijn. Wat ik u ook kan verzekeren, is dat jury bij het vaststellen van het thema en de kandidaten zich niet gerealiseerd heeft dat de oorsprong van de Rooie Reus-prijs feitelijk gelegen is in verzet tegen de marktwerking en het neo-liberalisme, waarvan we nu, elf jaar later, de doorgeschoten consequenties zien. In de tijdsgeest handel je, maar verbanden zie je wel vaker pas achteraf.

Ik wens u een prettige middag en veel wijsheid straks bij uw beslissing.

Uitgesproken door Elma Verhey, voorzitter jury Rooie Reus-prijs 2007