Bevrijdingsdag, nog steeds actueel - Hoofdinhoud
Vandaag tien jaar geleden ben ik lid geworden van de Partij van de Arbeid. Dat was niet toevallig op 5 mei. Onderweg naar het bevrijdingsfestival in Groningen liep ik langs een standje van de PvdA. Ik was toen in mijn laatste jaar van de studie Internationale Betrekkingen en was een aantal jaar actief bij de Europese studentenvereniging AEGEE.
Mijn ouders zijn niet in democratie opgegroeid, mijn vader is zijn geboorteland zelfs ontvlucht. In diezelfde week in 2004 was Hongarije samen met nog 7 voormalige Oostblok-landen (plus Malta en Cyprus) na vele jaren onderhandelen toegetreden tot de Europese Unie. Bij velen heerste het gevoel dat Europa na een halve eeuw Koude Oorlog eindelijk weer was herenigd. Er was eindelijk een einde gekomen aan een oneerlijke verdeling van ons continent.
De campagne voor de Europese verkiezingen in 2004 was volop in gang, en ik nam het besluit om lid te worden van de PvdA - een partij met een rijke traditie van internationale solidariteit en met een duidelijke pro-Europese koers. Nu tien jaar later zien we hoe actueel het vraagstuk van vrede en veiligheid nog steeds is en dat we ervoor moeten waken dat ons continent weer door middel van een IJzeren Gordijn wordt gescheiden.
Aan de randen van Europa wordt de Europese Unie vaak benijd om haar stabiliteit en gedeelde waarden. Er is ook veel waar we trots op kunnen zijn. Inmiddels is het ondenkbaar dat de 28 EU-lidstaten onderling oorlog zouden voeren. Door zo intensief samen te werken, is de kans op conflict erg klein. Maar ook buiten de eigen grenzen weet de EU vaak een belangrijke bemiddelende rol te spelen. De meest aantrekkelijke wortel die landen kan worden voorgehouden is lidmaatschap van de exclusieve club. Door bijvoorbeeld de landen in de Westelijke Balkan een perspectief op toetreding te hebben gegeven, kan de EU ook strenge eisen stellen aan democratische hervormingen en respect voor mensenrechten.
Datzelfde geldt voor het nabuurschapsbeleid, dat landen als Georgië en Moldavië aanmoedigt de rechtsstaat verder op te bouwen en te verstevigen, en daar een handelsovereenkomst en een versoepeld visa-beleid tegenover stelt.
Toch valt er nog wel het een en ander aan te merken op ons gezamenlijke buitenlandbeleid. Willen wij onze geloofwaardigheid behouden en geloofwaardig mensenrechten promoten, dan moeten we binnen de EU ook kritisch op elkaar kunnen zijn. Het is niet voldoende om strenge voorwaarden over respect voor mensenrechten en voor de rechtsstaat op te nemen in toetredingsverdragen - lidmaatschap van de Europese Unie mag geen ‘carte blanche’ betekenen voor populistische leiders om de Europese waarden aan hun laars te lappen.
De Europese Unie moet een nieuwe koers gaan voeren. Pappen en nathouden is struisvogelpolitiek en doet te kort aan de waarden waarvoor de EU behoort te staan. Voorbeelden van corruptie, discriminatie van minderheden, schending van mensenrechten en de ondermijning van persvrijheid in sommige lidstaten brengen ons in verlegenheid. Als we binnen de Unie zo’n interne erosie van onze kernwaarden toestaan, beschadigt dat ook de aantrekkingskracht van de EU. En daarmee onze externe slagkracht en ons vermogen een positieve, normatieve rol te spelen buiten Europa.
Zowel binnen de EU als in de buurlanden van Europa staan ook in 2014 belangrijke zaken als vrede, democratie en veiligheid onder druk. Bevrijdingsdag is dus geen dag van het verleden, maar een dag die ook nu nog actueel is. Op 5 mei moeten we onze vrijheid vieren en beseffen dat we voor die vrijheid moeten blijven strijden - voor burgers binnen en buiten de Europese Unie.
Afbeelding: http://www.freeimages.com/photo/1390182