Europa, start de klimaatrace naar de top! - Hoofdinhoud

BLOG - Rijk versus arm. Dat lijkt de splijtzwam te worden op de klimaattop in Warschau. Ontwikkelingslanden willen meer financiële ondersteuning om zich aan te passen aan klimaatverandering en ze verwachten hogere reductiedoelstellingen op korte termijn. Rijkere landen willen dat ook ontwikkelingslanden verplichtingen krijgen in het nieuwe klimaatverdrag, dat in 2015 afgesloten moet zijn en dat vanaf 2020 in werking moet treden. Bij de kampen blijven in hun loopgraven zolang de andere partij ze niet tegemoetkomt. Van patstelling moeten we zo snel mogelijk af. En wie kan die patstelling beter doorbreken dan zelfbenoemd klimaatleider Europa? Het is tijd dat de Europese Unie de race to the bottom ombuigt in een race to the top.

Sombere toekomst

De voorzitter van de Wereldbank, Jim Yong Kim, benadrukte begin dit jaar op het Wereld Economisch Forum dat klimaatverandering een van de grootste bedreigingen voor ons welzijn is: “Zonder klimaatactie gaan we een sombere toekomst tegemoet.” De Wereldbank waarschuwt dat, zonder gecoördineerde actie, de wereld aan het eind van deze eeuw vier graden warmer is. Een warmer klimaat laat zeespiegels stijgen en brengt daarmee honderd miljoenen stadsbewoners wereldwijd in gevaar. Een warmere planeet betekent dat we stormen die ooit slechts eenmaal per eeuw plaatsvonden, normaal gaan vinden omdat ze elk jaar terugkomen. Zo zou de wereld eruit zien die we onze kinderen achterlaten, aldus de Wereldbank-president. En die gedachte alleen al zorgt ervoor dat hij, en vele anderen met hem, deel willen uitmaken van een wereldwijde beweging die nu actie neemt.

Ook de secretaris-generaal van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), Angel Gurria, is bezorgd: “De wereld kan kiezen tussen waardeloze activa, of een waardeloze planeet.” Hij geeft aan dat in de tweede helft van deze eeuw de wereld moet stoppen met het gebruik van fossiele brandstoffen die leiden tot meer CO2-uitstoot. De goede kredietbeoordelingen die oliebedrijven vandaag de dag krijgen zijn dan verleden tijd. Veel van ons geld dat via pensioenfondsen en banken in deze bedrijven geïnvesteerd zit, verdwijnt dan in het niets.

Iedereen is gebaat bij internationale actie

Deze grote, internationale organisaties zien dus in dat klimaatverandering en economische ontwikkeling nauw verbonden zijn en dat klimaatverandering daarom ook een onderdeel moet vormen van ons economisch denken. Dit mes snijdt aan twee kanten. De gevolgen van klimaatverandering brengen het economisch welzijn van huidige en toekomstige generaties in gevaar. Iedereen is dus gebaat bij internationale actie om deze gevolgen in te perken door de vermindering van onze uitstoot van CO2. Aan de andere kant zijn groene energieopwekking, recycling van afval en energiebesparing dé economische kansen om uit de crisis te komen. In Europa zitten zesentwintig miljoen mensen werkloos thuis. Deze werklozen vinden niet straks hun baan in de kolenmijnen of staalfabrieken. De groeisectoren die gaan zorgen voor nieuwe werkgelegenheid zijn de ICT-sector, de gezondheidszorg en de groene sector, aldus Connie Hedegaard, eurocommissaris voor klimaat.

Race to the bottom

Maar deze realiteit lijkt niet doorgedrongen tot de onderhandelaars op de klimaattop. Daar zie ik vooral een race to the bottom. Zonder financiering door rijke landen komen er geen toezeggingen voor reductiedoelstellingen van de ontwikkelingslanden. Zonder deze toezeggingen van ontwikkelingslanden komen er ook geen toezeggingen van rijke landen zoals de VS. Zonder deze toezeggingen van de rijke landen, is geen wil om de praten over het vervolgproces. En zo komen we geen steek verder.

Ondertussen zien regeringsleiders, ondernemers en burgers wel degelijk de voordelen van een groene economie. Zo staat China onder druk van de eigen bevolking om de hoeveelheid vieze kolen in haar energiemix te verlagen omdat de luchtvervuiling ondraaglijk is. Daarom is China nu het land met het meeste geïnstalleerde vermogen aan groene energie en worden in Chinese regio’s zo groot als Duitsland CO2-markten opgestart die het gebruik van vieze kolen aan een limiet binden. En kijk naar Duitsland waar de energierevolutie heeft geleid tot 380.000 banen in de groene industrie.

Landen, ondernemers en coöperaties van burgers investeren al grootschalig in de groene economie, omdat deze leidt tot een schonere lucht, energieonafhankelijkheid en banen. Deze nationale en lokale initiatieven vertalen zich echter niet in ambitie op het internationale toneel, daar waar de één op de ander wacht; en de ander op de één. En dat zo jammer; de klimaattop moet juist een race to the top zijn. Een race waarin landen internationaal willen uitblinken in hun klimaatambitie, die ze thuis al promoten.

Klimaatleider Europa

Iemand moet deze positieve spiraal beginnen en de eerste stap zetten. En wie zou daar beter in zijn dan zelfbenoemd klimaatleider Europa? Europa zit nu nog vast in een oud stramien. De stem van nieuwe ondernemers en opkomende industrieën wordt niet gehoord; Europese en nationale politici hebben vooral oor voor de fossiele belangen van bedrijven zoals Shell. Ik heb behoefte aan een nieuw Europa dat de samenwerking zoekt met landen die geloven dat ambitieus klimaatbeleid goed is voor de eigen economie. Een Europa dat straks een adequate reductiedoelstelling voor 2030 op tafel legt dat andere landen aanmoedigt om niet achter te blijven. En dat is niet de magere veertig procent CO2-reductie waar de Nederlandse regering om vraagt, terwijl zelfs de conservatieve Britse regering ijvert voor een doel van minstens vijftig procent.

Zolang klimaatacties in de internationale onderhandelingen geportretteerd blijven als een last die je moet vermijden, krijgen we niemand met ons mee. De vicieuze cirkel waarin niemand springt totdat iedereen springt kan alleen doorbroken worden met een consistent verhaal over ambitieus klimaatbeleid als economische kans en harde economische noodzaak. Geen voorwaarden, geen navelstaren: Europa gaat voor een zestig procent CO2-reductiedoel in 2030 en geeft de rest van de wereld het nakijken.

Laat de race naar boven beginnen!