Madame Yvette uit Congo wil handelen in mineralen - Hoofdinhoud
BLOG - GroenLinks-Europarlementariër brengt een werkbezoek aan Oost-Congo om beter zicht te krijgen in de handel in conflictmineralen. Lees haar eerdere blogberichten in ons dossier conflictmineralen.
Als je de Congolezen mag geloven, dan ligt de handel in mineralen volledig op z'n gat en dat ligt toch echt aan de te strenge Amerikaanse Dodd Frank-wet. Maar na een dag hobbelen in een jeep en helmloos achterop de motor de berg op scheuren met een onbekende jongeling (ja, ik heb foto's) naar een coltan- en mangaanmijn, zie ik met eigen ogen eigen ogen dat er gemijnd en gehandeld wordt. Maar met wie?
Artisanale mijnbouw
Of het nu tin is, of coltan of mangaan - waarbij de laatste niet op de lijst van conflictmineralen staat en dus gewoon verhandeld zou mogen worden - het wordt hier in Noord-Kivu door mannen van de berg geschept, tot gruis gestampt of met water gewassen en dan in zakjes van de berg af gedragen. Wat ik zag was dagbouw waarbij beetje bij beetje een hele berg wordt afgegraven.
Hoe maak je van een informele sector een formele sector, die netjes belasting afdraagt aan de staat, zodat die er weer wegen van kan aanleggen? De Congolese regering poogt deze artisanale mijnbouw beter te reguleren door de arbeiders in coöperaties te laten samenwerken. Als coöperatie kunnen ze technische hulp krijgen om het proces wat te mechaniseren en kunnen ze vragen om leningen en fondsen voor betere wegen van en naar de mijn.
Ook is er een soort controle op de omstandigheden bij een mijn. Zijn er kinderen of zwangere vrouwen aan het werk, dan krijgt de mijn het stempel rood, als de omstandigheden redelijk zijn, dan krijgt het een groene stempel. Maar ik geloof niet dat er het jaar erop nog eens gekeken wordt. Groen is groen. Gakombe II, de mijn bij Rubaya die ik bezocht, is groen. Anders was ik er niet welkom geweest. Ze waren toch al niet zo happig op bezoek. Er waren alleen mannen aan het werk. Of ze allemaal meerderjarig zijn, betwijfel ik, maar ik zie het lichtpuntje.
Fingerprint om gesjoemel te voorkomen
Madame Yvette, de voorzitter van de kamer van koophandel in Goma en handelaar in mineralen, vertelt dat de zaken slecht gaan en haar collega-comptoirs zeggen hetzelfde. Ze verkopen, maar wel onder de prijs aan China, en waarschijnlijk - maar dat zeggen ze niet - ook aan Rwanda en Oeganda. Die landen exporteren dat dan weer als lokaal gemijnd en dus als conflictvrije mineralen. Dat is witwassen zegt madame Yvette. Haar voorstel is om dit tegen te gaan met een 'fingerprint', een administratie van de precieze geologische samenstelling van alle mineralen uit alle mijnen in het hele gebied van de grote meren. Dan kan er niet meer gesjoemeld worden. De minister van mijnbouw van Rwanda stelde dat ook al voor; hij wil daarmee aantonen dat er in zijn land niet gesjoemeld wordt.
Madame Yvette prent me ook stevig in dat je niet heel Congo, of zelfs heel Noord-Kivu over een kam mag scheren. Er zijn genoeg gebieden waar geen rebellen actief zijn en waar dus conflictvrij gemijnd wordt. Toekomstige wetgeving moet differentiëren en het daarmee mogelijk maken dat conflictvrije Congolese mineralen hun weg naar de wereldmarkt vinden. Dat vind ik ook, maar zelfs in Rubaya, waar alles dus onder controle leek, stond er twee weken terug plots een rebel in de mijn. Hij schoot een politieagent dood.