Spanje in crisis: Catalaanse Groene jongeren tussen hoop en vrees - Hoofdinhoud

BLOG - Na krap een uur rijden door de bergen in een natuurgebied ten noordoosten van Barcelona beland ik in een minuscuul dorpje. Eén kerk, een café, prachtig uitzicht. Meer dan vijftig jongeren vormen een kring en begroeten me enthousiast als ik op de laatste middag van hun weekend het woord krijg. Deze jongeren zijn lid van de Catalaanse Groene partij ICV, en hebben hun zomerkamp in het dorpje Castellnou de Bages. In het Europees Parlement zit ik naast hun Europarlementariër Raul Romeva. De jongeren hebben een weekend lang gediscussieerd over jeugdwerkloosheid, over het financiële schandaal dat de Spaanse president Rajoy achtervolgt, over wat de crisis betekent voor vrouwen, moeders en oma’s en over of de crisis misschien ook kansen biedt.

Crisis in Spanje

Ik kom vooral luisteren en met de jongeren praten. In het geweld van de crisis groeien zij op in een wereld die geen kansen lijkt te bieden, waar ellende alom is, waar vrienden en familie hartverscheurende taferelen meemaken. Niemand lijkt immuun voor de crisis in Spanje. De Catalaanse jongeren zijn zich bewust van hun verantwoordelijkheid om hun land verder te helpen, ze willen aan de slag om de wereld te veranderen en verbeteren. Als ik het plein overzie denk ik terug aan de jaren tachtig in Nederland. Waar in de crisis van toen de hoop overeind bleef, de hoop op een andere wereld zonder kernwapens, zonder kernenergie, met vrouwenrechten en internationale solidariteit. Die hoop stralen deze zelfbewuste jongeren uit.

Naïef zijn ze allerminst. Ze weten heel goed dat voordat in 2008 de kredietcrisis uitbrak, Spanje een overschot op de begroting had en een staatsschuld van slechts veertig procent, ver onder het Europese gemiddelde. Het waren niet de publieke, maar de private schulden in Spanje die veel te hoog opliepen. Ze weten ook dat banken in Noord-Europa die Spaanse private schulden financierden en dat die giftige leningen niet meer terugbetaald konden worden toen de crisis uitbrak. Daarom moesten Spaanse banken gered worden, met geld dat door de hele bevolking opgebracht wordt. Wat ze niet wisten was dat op die manier de investeringen van de Noord-Europese banken door de Spaanse banken terugbetaald worden, en de leningen van de ECB terugstromen naar Noord-Europa. Ze zijn verbaasd als ik ze uitleg dat het geld dat voor de crisis naar Spanje ging onder meer afkomstig was van de Nederlandse pensioenfondsen. Die hebben goed verdiend aan Spanje, en hun investeringen worden nu met Spaans publiek geld gered.

Solidariteit in Europa

Er breekt een verhitte discussie los in Spaans, Catalaans en een beetje Engels. Samen met de organisator van het weekend, de dochter van een Argentijnse minister, probeer ik te volgen wat er in de verschillende groepen wordt gezegd. Er lijken twee kampen te ontstaan. In het ene kamp overheerst boosheid over dat de zwakste schouders - de Spanjaarden die op het duurste moment een huis kochten en die nu door de crisis werkloos zijn geworden en met kinderen en al hun huis worden uitgezet - de zwaarste last moeten dragen. Families die een leven lang een schuld moeten meetorsen die ze nooit meer kunnen afbetalen. In het andere kamp overheerst berusting én hoop. Deze crisis heeft laten zien hoe het niet moet, laat zien wat het resultaat is van ongebreideld winstbejag. Dat je dus kapitalisme, banken en multinationals aan banden moet leggen. Maar de crisis laat ook zien dat er wel degelijk solidariteit is in Europa, dat Spanje wel degelijk hulp kreeg toen die nodig was. Hoe egoïstisch ook het motief van die hulp was en is.

Duitse verkiezingen

Deze jongeren kijken zowel hoopvol als met angst en beven naar de komende verkiezingen in Duitsland. Zij beseffen de macht van Merkel. Dat haar opstelling in Europa vertraging van herstel betekent; zij willen liever dat Duitsland zich inzet voor verregaande hervorming in Spanje dan louter voor financiële cijfers die de verandering niet brengen. Er moet drastisch hervormd worden, wil Spanje snel uit de crisis kunnen klauteren. Anderzijds beseffen ze dat de steun van de Duitsers broos is, en Merkel haar volk mee moet blijven nemen in het Europese project. Als Merkel of een nieuwe bondskanselier de Duitsers verliest, blijft er niets van het Europese project over. Liever wat langzamer en later samen door, dan te hard gerend en gestruikeld.

Het laatste en verhitste groepje keert met rode wangen terug. ‘Cigaro!’ roept de verhitste. Ik zeg 'uit eigen doos, inderdaad', en steek er nog een op namens de Nederlandse pensioenfondsen. Er is nog veel te doen in Europa. Maar deze jongeren overtuigen me dat het kan, en dat het zal gebeuren.