Zuid-Afrika: Schokkende cijfers over mannen met losse handjes - Hoofdinhoud
Europarlementariër Judith Sargentini is vicevoorzitter van de delegatie van het Europees Parlement voor Zuid-Afrika. Ze was er afgelopen week op werkbezoek en schreef een paar blogposts.
Zuid-Afrika heeft een gewelddadige samenleving en het land is een absolute mannenmaatschappij. Dat valt heel eenvoudig historisch te duiden; het heeft alles te maken met de Apartheid. Het leidt vooral tot veel geweld tegen vrouwen. Tijdens mijn werkbezoek aan Zuid-Afrika ontmoette ik mensen van GenderLinks, een organisatie die vrouwen opvangt die met geweld te maken krijgen en die onderzoekt doet naar geweld tegen vrouwen.
De cijfers zijn schokkend: 78 procent van de geïnterviewde mannen in een representatieve steekproef in Gauteng (de provincie van Johannesburg) gaf toe wel eens geweld tegen een vrouw gebruikt te hebben. Het percentage vrouwen in diezelfde provincie die zegt wel eens geslagen of aangerand te zijn, ligt een stuk lager. De onderzoekers van Genderlinks / verklaren dat door de angst van vrouwen om gestigmatiseerd te worden, en omdat het geweld veelal in eigen kring voorkomt. Waarom de mannen zo eerlijk zijn, is me niet helemaal duidelijk, maar de kans dat ze vervolgd zullen worden voor (in jargon) gendergerelateerd geweld is klein. Misschien durven ze het daarom wel toe te geven. Of misschien is het zo normaal, dat het niets is om je als man over te schamen.
Een ander cijfer: 60 procent van de verkrachtingen vindt plaats binnen de relatie. Dat zet je even op een ander been. Het gevaar komt van thuis, daar waar je je veilig wilt voelen.
Nog een cijfer: in dezelfde provincie Gauteng doet maar een op zeven aangerande vrouwen aangifte bij de politie. In Limpopo, een provincie tegen grens met Zimbabwe en Mozambique aan, is dat slechts een op de dertien. De Zuid-Afrikaan vertrouwt de politie niet. Vrouwen worden lang niet altijd goed opgevangen op het politiebureau. De agent vindt geweld tegen vrouwen klein bier en stuurt haar terug naar haar man (“Even op je tanden bijten.” “Doe het voor je kinderen.”) of, het komt echt voor, doet de verkrachting nog even over. Aangifte doen leidt vaak tot dubbel slachtofferschap.
Briefje in de bus
Wat doe je eraan? Van vandaag op morgen niet zo veel. Bij iedere man een briefje in de bus doen met daarop “Sla je vrouw niet” zal niet veel helpen. Maar het is wel alle hens aan dek, want als een groot deel van de vrouwen getraumatiseerd rondloopt, komt er van ontwikkeling van je land niet veel terecht. GenderLinks onderzoekt ook hoe de media berichten over geweld tegen vrouwen berichten (“Meisje geeft toe dat ze instemde met seks.” “Meisje in de video had er zin in.”) en hoe hooggeplaatse politici zoals president Jacob Zuma het onderwerp aansnijden. Praten ze er over of wuiven ze het weg? Nemen rechters een aanklacht serieus?
Wat Zuid-Afrika onderscheidt van andere Afrikaanse landen is dat er pressiegroepen zijn, die hun cijfers op een rijtje hebben, en de regering voor de rechter dagen. Dat is goed nieuws. Maar, in een land waar politieagenten een man achter de auto binden en dan heel hard wegrijden, waar heel veel generaties slechts krakkemikkig Bantu-onderwijs hebben gevolgd, waar jonge meisjes massaal zwanger worden, en de regering bijna twintig jaar na de Apartheid nog niet in staat is om zijn burgers de basisbehoeften zoals elektriciteit te bieden, zal geweld tegen vrouwen nog wel even aanhouden. Dat is een verschrikkelijke conclusie.