Brussel, bemoei je met onze pensioenen! - Hoofdinhoud
OPINIE - De Tweede Kamer heeft Pieter Omtzigt als speciale rapporteur aangewezen om de "bemoeienis" van de Europese Commissie met "onze pensioenen" in de gaten te houden. Dit is geen quote van de eerste de beste eurosceptische politicus, maar een feitelijk bedoeld ANP-bericht. De woorden "bemoeienis" en "onze pensioenen" verraden dat wantrouwen tegen Brussel en een smalle nationale blik gemeengoed zijn geworden in Nederland als het gaat om pensioenen.
Doembeeld van Brussel
De Tweede Kamer nam deze stap in reactie op de publicatie van het witboek pensioenen door de Europese Commissie. Laat ik voorop stellen dat ik het alleen maar toejuich wanneer Nederlandse politici zich interesseren in Europese pensioenplannen en waardevolle elementen uit het Nederlandse pensioenstelsel met hand en tand verdedigen en promoten. Het vervelende is dat deze stap van de Tweede Kamer door bijna iedereen wordt aangegrepen om het doembeeld van "Brussel dat onze pensioenen kapot wil maken" cultiveert.
Dat is onterecht zo blijkt als we de voorstellen van de Europese Commissie uit het witboek even langslopen. De Commissie zet daarin een agenda uiteen voor een verbeterde financiële houdbaarheid van pensioenstelsels in de EU. Het is weliswaar de primaire verantwoordelijkheid van landen zelf om pensioenhervormingen naar hun eigen voorkeur door te voeren, maar de schuldencrisis heeft aangetoond dat onhoudbare begrotingen geen nationale, maar een Europese zorg zijn. Pensioenen vormen meer dan 10% van de totale publieke uitgaven en dat percentage is stijgende. Pensioenhervormingen in Spanje, Portugal, Griekenland maar ook Nederland zijn essentieel voor de stabiliteit van de euro. "Onze" pensioenen zijn niet gebaat bij een nieuwe Europese schuldencrisis.
Europese vinger aan de pols
De EU doet er dus goed aan een vinger aan de pols te houden. Dat doet de Europese Commissie door aanbevelingen te geven aan landen om hun pensioenleeftijd aan te passen aan de gestegen levensverwachting. Door de arbeidsparticipatie van ouderen te stimuleren. Door te stimuleren dat mensen ook toegang krijgen tot aanvullende pensioenen, die in sommige landen maar mondjesmaat bestaan. De Europese Commissie kan en wil dit soort beleid niet opleggen aan landen. Wel kan ze beleidsaanbevelingen doen in die richting, debat tussen lidstaten stimuleren en Europese fondsen inzetten om pensioenen toekomstbestendig te maken. Deze "bemoeienis" juich ik van harte toe.
Op andere terreinen heeft de EU een legitieme wetgevende rol. Anno 2012 kunnen werknemers die gebruik maken van hun recht om overal in de EU te werken er nog steeds niet op aan dat zij aan het eind van hun werkzame leven over een pensioen zonder gaten beschikken. Het witboek kondigt minimumstandaarden aan voor het opbouwen en bewaren van pensioenrechten en een Europese pensioenwijzer die werknemers goed overzicht geeft van hun opgebouwde pensioen in verschillende landen. Commissie, "bemoei" je hier eindelijk eens mee!
Niet met alles eens
Doet de Commissie dus alles goed en moeten we haar blind vertrouwen? Zeker niet. Als het gaat om de herziening van de pensioenfondsenrichtlijn is het goed dat Nederland op haar hoede is. Hogere buffereisen kunnen ingrijpend zijn voor Nederlandse fondsen. Commissaris Barnier bevestigde onlangs weliswaar dat hij oog heeft voor de verschillen tussen collectieve pensioenfondsen en verzekeraars. Toch geeft hij de indruk concurrentie tussen beiden voor het bieden van pensioenproducten belangrijker te vinden dan een goed en zeker pensioen voor werknemers. Wat mij betreft beoordelen we (kapitaal)eisen aan pensioenfondsen niet op hun overeenkomsten of verschillen met verzekeraars, maar op welke zekerheden ze opleveren voor Europese pensioendeelnemers.
Waar het witboek wat mij betreft verder tekort schiet is de aandacht voor armoede onder ouderen. De EU houdt steeds strenger in de gaten of pensioenhervormingen de overheidsfinanciën verbeteren. Of die hervormingen er ook toe leiden dat iedere Europeaan met zekerheid kan rekenen op een pensioen dat tegen armoede beschermt komt pas op een tweede plaats.
Ook "onze" pensioenen kunnen wel wat "bemoeienis" gebruiken. Ik hoop dat pensioenrapporteur Omtzigt zijn functie niet zal gebruiken om de rol van nationale beschermheer tegen pensioenmonster Brussel te spelen. Zijn functie kan waardevol zijn als hij die inzet om ervoor te zorgen dat de Europese hervormingsagenda in de juiste richting wordt geduwd zodat die ten goede komt aan de gepensioneerden van de EU, nu en in de toekomst.
Europarlementariër Marije Cornelissen schrijft regelmatig columns voor tijdschrift Pensioen Bestuur en Management. Uiteraard publiceren we die ook op onze eigen website.