Blok-voor-blok energiezuiniger - Hoofdinhoud

Op 28 oktober 2007 besprak de Kamer het integrale klimaatplan ‘Schoon en Zuinig’ met toenmalig milieuminister Jacqueline Cramer. Bij die gelegenheid deed ik enkele voorstellen om energiebesparing in de bestaande woningvoorraad te versnellen, door een industriële aanpak die goedkoper is en minder rompslomp veroorzaakt voor de bewoners. Na lang wachten kwam een volgend kabinet met de ‘blok-voor-blok energiezuiniger’ aanpak. Werkt dat een beetje?

blok voor blok aanpak aan de Treublaan in Amersfoort (bron)

Eerst een citaat met mijn voorstellen uit het schoon en zuinig debat (mijn volledige inbreng vind je hier):

“Daarmee kom ik op een volgend thema: hoe zorgen we ervoor dat er tot 2011 500.000 gebouwen energiezuiniger gemaakt worden? Met name in de eigen woning sector zal dat heel lastig worden met de individuele aanpak waar het kabinet voor kiest.

De SP-fractie denkt dat het slimmer is om in de koopsector juist in te zetten op een collectieve aanpak. Dat scheelt de eigenaren een hoop sores en is ook goedkoper. 90% van de sinds 1945 gebouwde woningen zijn als complex gebouwd, de meeste complexen tellen tussen 50 en 500 woningen. Door in één keer een plan te maken voor het hele complex, waar mogelijk gecombineerd met groot-onderhoud, kunnen de kosten met minstens 20% omlaag en zitten mensen korter in de rommel.

Wij stellen voor dat de overheid gerichte subsidies verstrekt voor de oprichting van verenigingen van eigenaren in de laagbouw en voor het maken van collectieve plannen. Dat kost relatief weinig belastinggeld en levert de eigenaar-bewoners toch een groter financieel voordeel op door de kwantumkorting. Ons voorstel kan trouwens gecombineerd worden met de goedkope leningen waar het kabinet aan denkt.

En over leningen gesproken heb ik nóg een voorstel: schaf de verplichte taxatie af om in aanmerking te komen voor de Nederlandse Hypotheek-garantie als je een tweede hypotheek nodig hebt ten behoeve van energiebesparing. Dat scheelt voor een gemiddelde woning 600 euro.” Einde citaat.

Vanmiddag was ik bij de tweejaarlijkse deelnemersbijeenkomst van het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederland, met als thema verduurzaming van de bestaande woningvoorraad. Een van de workshops ging over de blok-voor-blok energiezuiniger aanpak. Robert Salomons (Agentschap NL) en Ellen van Acht (KUUB centrum particuliere bouw) verzorgden de inleidingen.

In dertien gemeenten worden consortia gevormd van minimaal drie partijen (bedrijven, woningcorporaties, gemeenten, provincies), die per gemeente minstens 2.000 woningen “flink energiezuiniger” (citaat AgentschapNL) te maken. De seriematige aanpak moet vervolgens ook in de rest van Nederland worden overgenomen, zodat de aantallen jaarlijks te verbeteren woningen eindelijk zoden aan de dijk gaan zetten.

In de Noordelijke provincies is de blok-voor-blok aanpak uitgewerkt in een concept slim wonen met energie, dat werd toegelicht door Ellen van Acht.

Lijkt dit een beetje op de complexgewijze aanpak, zoals ik die voorsta? Nog niet echt. Het valt me op dat in de consortia vooral gemeenten, woningcorporaties, energieadviseurs en een aantal netbeheerders deelnemen. Bouw- en installatiebedrijven moet je met een vergrootglas zoeken. Ik denk juist dat de bestaande woningvoorraad verbeterd moet worden met standaardconcepten, die je seriematig kan uitvoeren. Dat staat haaks op maatwerk. Maatwerk zorgt voor veel overhead en die moet betaald worden. Of door de bewoner, of (meestal) door de gemeente of een andere non-profitorganisatie als een woningcorporatie of netbeheerder. De vraag is of daarmee het nagestreefde doel (meer tempo voor energiebesparing in het eigen woningbezit) sneller in zicht komt.

Voorbeeld: de Nederlandse daken liggen vol met betonnen sneldekpannen, die binnenkort vervangen moet worden. Dat is hét moment om:

• - 

  het dak supergoed na te isoleren;
• - 

  als optie: geintegreerd in het dak (dus niet OP het dak) zonthermische en PV-panelen aan te brengen;
• - 

  de CV/WW-waterinstallatie zodanig aan te passen (of te vervangen) dat die optimaal samenwerkt met de zonnecollectoren.

Als je voor een blok van zes woningen in één keer de klus uitvoert is dat zeker 15% goedkoper dan wanneer iedereen zelf het wiel uitvindt. Doe je het voor een complex van 200 woningen in één keer, dan wordt het zeker 30% goedkoper.

Het aanpakken van de dakconstructie hoeft helemaal niet gecombineerd te worden met andere isolatieactiviteiten van de gevel of de begane grondvloer, of met de aanleg van energiezuinige ventilatie. Sterker nog: meestal hebben die bouwdelen een ander natuurlijk moment waarop ze vervangen moeten worden. Als je alles geforceerd in één keer wil doen ben je meestal duurder uit. Degenen die roepen dat we niet alleen het laaghangende fruit moeten plukken bij energiebesparingsprojecten kletsen uit hun nek. Door allerlei dure maatregelen toe te voegen wordt de uitvoering van middel-of-the-road energiebesparingsmaatregelen die nu al rendabel zijn, mits seriematig uitgevoerd, juist vertraagd. De kern van de energiebesparing in de besparing woningvoorraad is het plukken van het laaghangende fruit, en wel in grote aantallen.