Werkbezoek aan Auschwitz en Birkenau (Krakau) - Hoofdinhoud
Werkbezoek van de Kamercommissie Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) aan Auschwitz en Birkenau (Krakau)
Tijdens het meireces heb ik namens de fractie deelgenomen aan het werkbezoek van de Kamercommissie VWS aan Auschwitz-Birkenau, het Nazi concentratie- en -vernietigingskamp in Polen. Deze commissie houdt zich in de Tweede Kamer o.a. bezig met oorlogsgetroffenen. Het doel van het werkbezoek is onderdeel van een oriëntatie op het beleid voor oorlogsgetroffenen. Het is belangrijk om goede hulpverlening te bieden aan oorlogsgetroffenen uit de Tweede Wereldoorlog, ook wanneer steeds minder mensen daarom vragen. Daarnaast staat voorop dat de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog levend blijft en dat veel mensen, onder wie jongeren, zich bewust zijn van de betekenis van de Tweede Wereldoorlog, mede in relatie tot grondrechten, democratie, (internationale) rechtstaat en vrijheid.
Het programma van het werkbezoek is in samenwerking met het Nederlands Auschwitz Comité opgesteld. De heren Grishaver en van den Berg hebben ons tijdens het werkbezoek vergezeld en zij hebben de indrukwekkende verhalen uit het verleden met ons gedeeld. Daarnaast was ook de Nederlandse Ambassadeur in Polen aanwezig bij het werkbezoek.
Auschwitz
Auschwitz was een verzameling van concentratie- en vernietigingskampen in Oswiecim. Het was het grootste van alle Duitse concentratiekampen en bestond uit Auschwitz I (ook wel Stammlager genoemd), Auschwitz II-Birkenau (Vernichtungslager of vernietigingskamp), Auschwitz III-Monowitz (een werkkamp) en een aantal sub- kampen. Doordat Auschwitz het grootste vernietigingskamp uit zijn tijd was, is het een symbool geworden voor de Holocaust. Tussen de 5 en 6 miljoen Joden zijn door de Nazi's vermoord.
Dag 1
Vanuit Krakau reizen we naar Oswiecim waar we een bezoek brengen aan de burgemeester, de heer Janusz Chwierut. De burgemeester heeft veel waardering voor het bezoek van onze Nederlandse delegatie aan zijn stad en stelt de kennismaking zeer op prijs. Hij vertelt hoe de stad probeert om de moeilijke geschiedenis van toen met de dag van vandaag naar de toekomst te verbinden. Het is een gegeven dat de voormalig nazi-kampen in Oswiecim gelegen zijn. Toch hadden deze kampen op iedere andere plaats kunnen ontstaan. Naast de economische mogelijkheden vertelt de burgemeester over het internationaal centrum waar de jeugd de dialoog met elkaar aangaat gericht op tolerantie. Het is zo belangrijk dat deze initiatieven (onder andere binnen het onderwijs) er zijn om de menselijke waanzin tegen te gaan. Hij typeert zijn stad als een stad met een eigen geschiedenis en een eigen toekomst.
Na het bezoek rijden we door naar Auschwitz I. In dit kamp zijn circa 70.000 mensen (vooral Poolse intellectuelen en Russische krijgsgevangenen) omgebracht. Onze delegatieleider, Paulien Smeets en collega Henk van Gerven hebben namens de leden van de Tweede Kamer een krans gelegd voor alle slachtoffers. Na deze korte ceremonie zijn we rondgeleid door het Kamp. De executiemuur, het crematorium, verschillende paviljoens met mensonterende slaapplaatsen en plekken die moeten doorgaan voor sanitaire ruimtes. Het meest aangrijpende voor mij was de het zien van de persoonlijke bezittingen van de slachtoffers die tentoon zijn gesteld: schoenen, brillen, haar, foto’s van dierbaren. Echt afschuwelijk om te zien hoe mensen uit het dagelijkse leven zijn gerukt en zijn afgevoerd naar dit kamp. Ter afsluiting hebben we een bezoek gebracht aan het Nederlands paviljoen. Een paviljoen waar in 2005 de tentoonstelling ‘Vervolging en deportatie van de Joden in Nederland 1940-1945’ is geopend. Een indrukwekkende tentoonstelling die met behulp van foto’s, beeldmateriaal en teksten laat zien hoe Joden door een beleid van isolering en deportatie uiteindelijk in verschillende vernietigingskampen zijn terechtgekomen.
Dag 2
Ook op deze dag reizen we naar Oswiecim om nu een bezoek te brengen aan Auschwitz II/Birkenau. Bij het Internationale Monument leggen we ter nagedachtenis aan de Nederlandse slachtoffers een bloemstuk. In dit kamp zijn tussen de 1,1 en 1,6 miljoen mensen vermoord.. Op de eerste dag veel, heel veel foto’s gezien van mensen die uit de overvolle wagons het perron op geduwd worden. De willekeurige scheiding van mensen en het afvoeren naar barakken of erger..Bij het binnenlopen van het kamp krijg ik dan ook kippenvel bij het zien van treinrails en het perron. Want daar loop je dan ineens zelf over dat perron... De wandeling gaat verder langs de ruïnes van de crematoria en de gaskamers. De ‘sauna’ geeft een beeld hoe industrieel het kamp is vormgegeven. Vervolgens langs de asvijver naar de vrouwenbarakken en het quarantaine blok. Ook hier mensonterende omstandigheden.....Hier zijn echt geen woorden voor.
In de middag brengen we een bezoek aan Schindlers Factory Museum. Oscar Schindler die uiteindelijk het leven heeft gered van ruim 1000 Joden die in zijn fabriek aan het werk waren. Een permanente tentoonstelling van de vooroorlogse periode, de bezetting en de bevrijding.
Terugblik
Het werkbezoek aan Auschwitz / Birkenau heeft ontzettend veel indruk op mij gemaakt. Het was de eerste keer dat ik deze kampen heb bezocht. Zoals ik in de beschrijving al heb aangegeven, is het afschuwelijk om te zien hoe er in de periode ‘40-‘45 met mensen is omgegaan. De mate van precisie, bijna industrieel karakter van de kampen heeft enorme indruk gemaakt. De menselijke waanzin..... Of zoals Paulien Smeets namens de delegatie in het gastenboek van het Nederlandse paviljoen schreef: “Het onvoorstelbare is voorstelbaar gemaakt”.
Het algemene uitgangspunt van het Nederlands Auschwitz Comité “Nooit meer Auschwitz” kan niet scherper omschreven worden. En ik heb dan ook nog meer waardering gekregen voor het werk van het Nederlands Auschwitz Comité om invulling te geven aan “Nooit meer Auschwitz”. Het herdenken van de Holocaust en het overdragen van kennis is zo belangrijk. We mogen niet vergeten wat er is gebeurd.