Verkiezingen in Armenië: Over wat ik waarnam - Hoofdinhoud

Bron: Blog Judith Sargentini

Europarlementariër Judith Sargentini was als waarnemer voor de OVSE bij de verkiezingen in Armenië. (Bekijk de foto's op Facebook.)

Zondag heb ik dertien Armeense stembureaus van binnen gezien. Van grote bureaus in kleuterscholen tot kleine bureautjes in dorpshuizen. Overal waar we met onze OVSE-armband en onze formulieren kwamen kijken, werden we netjes welkom geheten. Ik vond het machtig om in al die oude Sovjetgebouwen rond te lopen. Sommigen hadden Marx als wanddecoratie ingewisseld voor Marlboro. De meesten dorpshuizen waren aftands, maar eentje rook nog naar nieuwe verf. Vorige week opgeknapt, met dank aan de Republikeinse Partij. Hmm.

Een dag na de verkiezingen in Armenië lijkt de Republikeinse Partij van de huidige president Serzh Sargsyan dik gewonnen te hebben, net als de huidige coalitiepartij Welvarend Armenië, van een rijke zakenman. Zeventig procent van de stemmers houdt de huidige regering in het zadel. Hebben ze oprecht gewonnen? Was dit wat de bevolking wilde?

Wonderlijk goed

Naast de internationale waarnemers waren er ook lokale waarnemers actief. De meesten vertegenwoordigden een politieke partij. Ze zaten op elkaars lip, want niemand vertrouwt elkaar. Met al die drukte in het stembureau ging het stemmen wonderlijk goed. Daar waar ik kwam

• - 

  werd niet gestemd zonder paspoort,
• - 

  werden netjes alle stempeltjes gezet,
• - 

  hingen geen campagneaffiches in de stembureaus en
• - 

  ik heb niemand zijn eigen stembiljet zien of horen fotograferen (om zo te bewijzen aan je weldoener dat je het juiste vakje hebt ingekleurd).

En ja, er stonden wel eens twee mensen in een hokje, maar dat ging dan altijd om een stokoud mannetje of vrouwtje met een behulpzame zoon of dochter. Wel zag ik een aantal leden van stembureaus met hun partijspeldje op hun revers. Ook vond ik die partijwaarnemers die een handje hielpen bij het uitdelen van de stembiljetten, een tikje raar. Maar hoe gaat dat bij ons in het stembureau? De wethouder van Dorpsbelangen is de voorzitter van een stembureau, de directeur van de basisschool zijn secondant en ons kent ons in de buurt.

Eerlijke verkiezingen?

Als het op de dag zelf redelijk netjes verloopt, mag je dan concluderen dat de verkiezingen eerlijk waren? Niet per se, en daar zit dan ook de valkuil voor Armenië. Twee dagen voor de verkiezingen kwamen alle politieke partijen zich voorstellen aan de internationale waarnemers. Ik kon ze nauwelijks uit elkaar houden. Ze onderscheiden zich niet naar politieke kleur, ze hebben geen duidelijke verkiezingsprogramma's en tooien zich allemaal met slogans à la “Change we can believe in”.

Het is personenpolitiek. En cliëntelisme. Het meest duidelijk werd dat wel toen twee waarnemers die langer in het land zijn in een stadje in het zuiden twintig gloednieuwe tractors zagen staan. Ja, zei de burgemeester, dat is een cadeautje van Welvarend Armenië. Oh nee, zei hij, na ruggespraak, die staan hier voor een landbouwtentoonstelling. Er gaan ook verhalen over cadeautjes zoals schotelantennes, mobiele telefoons of gewoon geld. Mensen hebben het aangenomen, maar hebben ze er ook naar gestemd?

Botte hond

Je hoeft de cadeautjes niet aan te nemen, maar loop je daarmee dan niet een risico? Als jouw baas geld biedt om op de juiste partij te stemmen, of de wethouder doet een aanbod, of de directeur van de basisschool dringt aan, en je wijst het af? Dan kom je in een kleine gemeenschap wel bekend te staan als de botte hond.

Niet verbaasd over de uitslag

Het verbaasde me uiteindelijk niet dat de Republikeinse Partij zo'n veertig procent van de stemmen haalde, en Prosperous Armenia dertig procent. Je weet wat je hebt, en je weet niet wat je gaat krijgen. Dat de voormalige president en huidige lijsttrekker van het Armeense Nationale Congres, Ter-Petrosyan, fraude vermoedt, verbaast ook niet. Zoveel had hij vrijdag al gesuggereerd: als ik verlies, dan is er vals gespeeld.

Het waren mijn eerste verkiezingen als waarnemer. Ik denk dat ik goed opgelet heb. Ik denk dat er onder mijn neus niet gefraudeerd is. Maar ik denk ook dat deze verkiezingen, al vóór de grote dag, niet helemaal evenwichtig waren. Wat ik niet weet is welk effect de druk en cadeautjes hebben gehad op de finale uitslag. En - les één van de waarnemer - ik mag niet speculeren op wat ik níet waargenomen heb, en - les twee - ik druk me voorzichtig uit om geen olie op het vuur te gooien.

7 mei 2012 16:34