Alleen gelijke rechten voorkomen uitbuiting van EU-werknemers - Hoofdinhoud

OPINIE - Vandaag debatteert minister Henk Kamp met de Tweede Kamer over het aanpakken van uitzendbureaus die meewerken aan uitbuiting van mensen uit andere EU-landen. Dit debat is hard nodig. De manier waarop sommige Europese uitzendkrachten worden behandeld, is afschuwelijk. Dat is iets waarvoor Nederland zich diep mag schamen. Minister Kamp stelt een registratieplicht voor uitzendbureaus voor. GroenLinks vindt dit te zwak en pleit voor een vergunningsplicht voor uitzendbureaus. Organisaties die zo'n belangrijke rol spelen op de arbeidsmarkt moeten beter gecontroleerd kunnen worden.

Een ander idee, een meldplicht voor zelfstandige en gedetacheerde Europeanen zelf, komt van het CDA. Zeker als de melding aangegrepen wordt om Europese werkers te informeren over hun rechten kan dat nuttig zijn. Deze maatregelen zijn echter op z'n best het halve verhaal. Ze pakken namelijk de fundamentele oorzaak van de problemen niet aan: het gebrek aan echte gelijke rechten voor alle werknemers uit EU-landen.

Geen mensen, maar diensten

De Europese Unie ziet gedetacheerde uitzendkrachten niet als mensen, maar als diensten. En dat is een probleem. In Europa moeten bedrijven hun diensten vrijelijk over de grenzen kunnen aanbieden en de dienst die uitzendbureaus aanbieden bestaat uit het leveren van mensen. De enige bescherming voor deze mensen is dat zij het minimumloon krijgen, of het minimale loon dat door een algemeen bindende CAO wordt voorgeschreven. Sociale zekerheid valt daar niet onder, daarvoor geldt de regeling in het land waar het uitzendbureau is ingeschreven. Zo zijn er bijvoorbeeld bizar veel Maltese uitzendbureaus ten opzichte van de half miljoen inwoners van het eiland, vanwege de lage sociale zekerheidspremies voor werkgevers.

Om uitbuiting echt aan te pakken moet de Europese richtlijn voor detachering van medewerkers aangepast worden, anders blijft het inzetten van goedkope uitzendkrachten tegen zwakke sociale rechten gewoon legaal. Daar zal geen vergunning tegen helpen. De herziening van de detacheringsrichtlijn staat dit jaar in de Europese planning, maar de kans dat deze regering zich sterk zal maken voor echte gelijke rechten voor gedetacheerde EU-werknemers lijkt klein. Premier Mark Rutte heeft vorig jaar zelfs nog samen met de Britse premier David Cameron gepleit dat bedrijven juist hun diensten tegen de voorwaarden van hun land van herkomst elders in de EU mogen aanbieden en pleitte onlangs opnieuw voor verdere liberalisering van de interne markt.

Tijd nodig voor herziening

Ook als de Europese detacheringsrichtlijn uiteindelijk wel flink betere rechten oplevert voor gedetacheerde uitzendkrachten, dan zal die herziening tijd kosten. Het is dus zaak om te stimuleren dat Europeanen zoveel mogelijk als reguliere werknemer aan de slag gaan, in plaats van als uitzendkracht of (schijn)zelfstandige. Een reguliere werknemer uit de Europese Unie heeft namelijk wél alle rechten van een Nederlandse werknemer en kan dus niet vals concurreren. Maar voor Bulgaarse en Roemeense reguliere werknemers heeft minister Kamp de deur potdicht gegooid de komende twee jaar. Nu al wordt duidelijk dat dit er niet toe leidt dat zij wegblijven uit Nederland, maar dat zij via uitzendconstructies of als ZZPer aan de slag gaan. Dat zijn de enige wegen die nog wel voor hen openstaan, maar waardoor zij al hun sociale rechten verliezen en onderbetaald mogen worden.

Als de regering uitbuiting serieus wil aanpakken is er veel meer nodig dan een registratie van uitzendbureaus en van gedetacheerde en zelfstandige Europeanen actief in Nederland.

• - 

  Dan moet minister Kamp in Europees verband pleiten voor voorrang van werknemersrechten op het vrij verkeer van diensten en voor een Europese definitie van zelfstandigheid.
• - 

  Dan moeten de beperkende maatregelen om Roemeense en Bulgaarse werknemers te weren afgeschaft worden.
• - 

  Dan moet er geïnvesteerd in plaats van bezuinigd worden op de arbeidsinspectie, zodat gelijke rechten voor EU-werknemers ook daadwerkelijk afgedwongen worden.
• - 

  En dan moet er geïnvesteerd worden in het informeren van werknemers uit de EU over hun rechten en mogelijkheden, in plaats van hen het idee te geven dat Nederland hen geen rechten en mogelijkheden gunt.

Dit artikel van GroenLinks-Europarlementariër Marije Cornelissen verscheen eerder op Joop.nl.