33161 - Invoeringswet Participatiewet

Dit wetsvoorstel werd op 2 februari 2012 ingediend door de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, De Krom¹.

Dit voorstel is gebaseerd op de overweging, dat het wenselijk is meer eenheid en duidelijkheid aan te brengen in de manier waarop mensen, die nu met toepassing van de Wet werk en bijstand, de Wet sociale werkvoorziening dan wel de Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten een inkomensvoorziening ontvangen of met een re-integratievoorziening werkzaamheden verrichten, dat het evenzo wenselijk is om mensen die nu nog aan de kant staan meer kansen te bieden op regulier werk of op andere vormen van arbeidsbevorderende participatie en om gemeenten hiervoor meer instrumenten te geven.

Dit voorstel was tot de vierde nota van wijziging d.d 6 december 2013 geheten: Invoeringswet Wet werken naar vermogen.

Wijziging van de Wet werk en bijstand, de Wet sociale werkvoorziening, de Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten en enige andere wetten gericht op bevordering deelname aan de arbeidsmarkt voor mensen met arbeidsvermogen en harmonisatie van deze regelingen (Invoeringswet Participatiewet)

Van deze pagina bestaat een uitgebreide versie met het inleidende gedeelte van de memorie van toelichting, alle documenten in dit dossier, een overzicht van door dit wetsvoorstel gewijzigde wetten, een overzicht van Kamerleden en bewindslieden die bij de behandeling van dit dossier het woord hebben gevoerd en een overzicht van verwante dossiers.

• 1. 

  Evenwichtige, uit het bedrijfsleven afkomstige VVD-politicus, die na ruim zeven jaar Tweede Kamerlid te zijn geweest staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid werd in het kabinet-Rutte I. Hij verdedigde in die functie drastische hervormingen en bezuinigingen op de sociale werkplaatsen, de uitkeringen voor jonggehandicapten (Wajong) en de bijstand. Maakte voor hij in de Haagse politiek kwam carrière bij Shell, onder meer in Dubai en Londen. In de Tweede Kamer hield hij zich eerst vooral bezig met verkeer en openbaar vervoer en daarna was hij woordvoerder integratie- en immigratiebeleid. Gold als exponent van de rechtervleugel. Sinds 1 maart 2015 is hij bestuursvoorzitter van TNO en verder is hij voorzitter van Nederland-Distributieland.
   
• 2. 

  Jesse Klaver (1986) is sinds 17 juni 2010 Tweede Kamerlid. Tot 27 oktober 2023 was dat voor GroenLinks en sindsdien is hij lid van de Tweede Kamerfractie van GroenLinks-PvdA. Van 27 oktober 2023 tot 6 december 2023 was hij voorzitter van de gezamenlijke fracties van PvdA en GroenLinks en eerder (sinds 12 mei 2015) fractievoorzitter en politiek leider van GroenLinks. Bij de verkiezingen van 2017 en 2021 was hij lijsttrekker van GroenLinks. Jesse Klaver is sedert 17 juni 2010 lid van de Tweede Kamer. Hij was voorzitter van CNV-jongeren en was eerder voorzitter van DWARS, de jongerenorganisatie van GroenLinks. Hij is woordvoerder Europese zaken van de GL-PvdA-fractie en voorzitter van de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken.
   
• 3. 

  Tien jaar een sociaal betrokken en actief Tweede Kamerlid voor het CDA. Was voor zij parlementslid werd bestuursassistent van wethouder Sjaak van der Tak van Rotterdam en daarvoor docent godsdienst en ethiek en redacteur bij de IKON. Als Kamerlid hield zij zich bezig met armoedebeleid, arbeidsverhoudingen, Wajong, sociale werkvoorziening en de WW. Maakte zich onder meer hard voor verbetering van de regeling voor schuldhulpverlening. Van november 2010 tot september 2012 was zij vicefractievoorzitter. In 2013-2015 ambassadeur jeugdwerkloosheid en daarna directeur bij MEE, de branchevereniging voor zorgverleners. Emigreerde in 2018 naar de Verenigde Staten waar zij werkzaam was als moderator en auteur. Sinds februari 2022 is zij gedeputeerde van Utrecht.
   
• 4. 

  Vasthoudend Tweede Kamerlid voor de SP, dat zich vastbeet in dossiers als de burgerslachtoffers van het NAVO-bombardement in Hawija (Irak), de affaire met de giftige verfstof Chroom-6, de schuldenproblematiek en mensenrechtenschendingen in Turkije. Dochter uit een Turks-Koerdisch gastarbeidersgezin. Was, voor zij eind 2006 Kamerlid werd, coördinator drugsbeleid in de Bijlmermeer en gemeenteraadslid in Amsterdam. Hield zich aanvankelijk bezig met sociale zaken (onder meer sociale werkvoorziening, koopkracht, bijstand), inburgering en wonen. Fel en bedreven in het debat, waarin zij zich als studentenleidster al had bekwaamd. Was vaak slachtoffer van (online) bedreigingen.
   
• 5. 

  Wetenschapper die acht jaar Tweede Kamerlid was voor de SGP. In 1999-2003 was hij voorzitter van de SGP-jongeren. Promoveerde in 2004 op een studie over afvalverwerking. Was daarna onderzoeker aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en verbonden aan daaraan gelieerde onderzoeksinstituten. Bijzonder hoogleraar empirische economie van de publieke sector in Rotterdam. Als Kamerlid hield hij zich onder meer bezig met financiën, sociale zaken, economische zaken, landbouw, defensie, milieu en ontwikkelingssamenwerking. Kon als lid van een kleine fractie het nodige bereiken en genoot van het parlementaire werk, maar zag zich vanwege privéomstandigheden genoodzaakt de politiek te verlaten.
   
• 6. 

  In het decentrale bestuur gevormde VVD-politicus en bestuurder, die vijf jaar Tweede Kamerlid was. Voerde daar het woord over complexe dossiers als de Wet langdurige zorg, de problematiek van het persoonsgebonden budget en de Participatiewet. Ook was hij enige tijd woordvoerder integratiebeleid. Was voor hij Kamerlid werd gemeentesecretaris van Haaren, ambtenaar van de provincie Noord-Brabant en wethouder van onder meer welzijn, jeugd, sport en sociale zaken in Waalwijk. In april 2017, kort voor de verkiezingen, werd hij burgemeester van De Bilt en sinds 1 november 2024 is hij dat in Helmond.
   
• 7. 

  Steven van Weyenberg (1973) was van 12 januari tot 2 juli 2024 minister van Financiën in het demissionare kabinet-Rutte IV. Hij was eerder kort staatssecretaris voor Cultuur en Media en van 10 augustus 2021 tot 10 januari 2022 staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat in het demissionaire kabinet-Rutte III. De heer Van Weyenberg was van 20 september 2012 tot 3 september 2021 en van 18 januari 2022 tot 5 december 2023 Tweede Kamerlid voor D66. Daarvoor was hij veertien jaar werkzaam bij het ministerie van Economische Zaken en daarna twee jaar bij Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De heer Van Weyenberg was als Kamerlid woordvoerder voor onder meer financiën en financiële markten en tevens vicefractievoorzitter. Sinds mei 2025 is hij wethouder in Amsterdam.
   
• 8. 

  Uit Scheveningen afkomstig PVV-Eerste en Tweede Kamerlid. Werd na een jaar fractievoorzitter in de Eerste Kamer te zijn geweest PVV-woordvoerder integratie en islam in de Tweede Kamer. Voerde ook het woord over klimaat, milieu en financiën. Werd opgeleid als fysiotherapeut en was als zodanig vier jaar werkzaam. Hij werkte later negen jaar in de verslavingszorg en was ondernemer. In november 2010 werd hij beleidsmedewerker van de PVV-Tweede Kamerfractie en in 2010-2014 zat hij in de Haagse gemeenteraad (waarvan drie jaar fractievoorzitter). Momenteel is hij zelfstandig transformatief coach/traumatherapeut. Kon scherp uit de hoek komen en ging soms de verbale confrontatie aan.
   
• 9. 

  Niet zo spectaculaire, maar wel degelijke en vooraanstaande christendemocraat, die ruim elf jaar Tweede Kamerlid was. Volgde in 2019 Sybrand Buma op als fractievoorzitter. Bleef dat toen tot de verkiezingen van maart 2021 en vervulde de functie opnieuw tussen januari 2022 en september 2023. Was eerder persvoorlichter van de CDA-fractie en manager bij een zorgverzekeraar. Hield zich als Kamerlid verder bezig met sociale zaken, wonen en integratiebeleid. In 2017-2019 was hij secretaris van de CDA-fractie. Zoon van oud-CDA-politicus Enneüs Heerma. Judoka, die met zijn twee meter werd omschreven als 'de grote vriendelijke reus'.
   
• 10. 

  Carola Schouten (1977) is sinds 10 oktober 2024 burgemeester van Rotterdam. Zij was minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en viceminister-president in het kabinet-Rutte III en van 10 januari 2022 tot 2 juli 2024 minister voor Armoedebestrijding, Participatie en Pensioenen en viceminister-president in het kabinet-Rutte IV. Van 18 mei 2011 tot 26 oktober 2017 en van 31 maart 2021 tot 10 januari 2022 was mevrouw Schouten Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie. Eerder was zij medewerkster financiën en sociale zaken van de Tweede Kamerfractie van de ChristenUnie. Zij groeide op in Giessen in het Land van Heusden en Altena. In de Tweede Kamer hield zij zich onder meer bezig met financieel-economische aangelegenheden, sociale zaken, pensioenen en wonen.
   
• 11. 

  Vakbondsman, die met onderbreking van ruim een jaar tussen 2017 en 2021 Tweede Kamerlid voor de PvdA was. Was voorzitter van FNV Bouw en vicevoorzitter van de FNV en werkte eerder bij de kappersvakbond en de vakbond van spoorwegbeambten. Ook was hij cao-onderhandelaar bij FNV Bouw en zelfstandig pensioenadviseur. Als Tweede Kamerlid woordvoerder sociale zaken, defensie en zorg (thuis- en verpleegzorg) en pleitbezorger van eerlijke beloning van (niet-Nederlandse) flexwerkers. Maakte deel uit van de onderzoekscommissie uitvoeringsorganisaties. Sinds 2021 is hij voorzitter van de Koepel Gepensioneerden.
   
• 12. 

  CDA-politicus met een lange staat van dienst, afkomstig uit de christelijke vakbeweging. Was economisch medewerker en bestuurder van het CNV en werd in 1986 Tweede Kamerlid. Na zijn vertrek vier jaar, in 1999-2003, bestuurder van de Sociale Verzekeringsbank en Statenlid in Utrecht en vanaf 2003 twaalf jaar Eerste Kamerlid. Was in beide Kamers een deskundig lid op het gebied van sociale zekerheid en sociaaleconomische vraagstukken, inclusief landbouwbeleid. In de Senaat tevens enige jaren financieel woordvoerder van zijn fractie. Hoffelijk, relativerend Kamerlid.
   
• 13. 

  Joris Backer (1953) was van 7 juni 2011 tot 13 juni 2023 Eerste Kamerlid voor D66. Hij was directeur Corporate Legal van Schiphol. Voorheen was hij onder meer advocaat en werkzaam bij Shell. De heer Backer was voorzitter van de commissie die in 2006 en 2010 het D66-verkiezingsprogramma schreef. Hij hield zich in de Eerste Kamer onder meer bezig met Europa, justitie, financiën (begroting) en wetenschap. De heer Backer was in de periode 2015-2019 tweede ondervoorzitter van de Eerste Kamer en van 11 juni tot 2 juli 2019 tijdelijk Voorzitter.
   
• 14. 

  Juriste in de D66-Eerste Kamerfractie 2011-2015, die zich als Kamerlid vooral bezighield met justitie, asielbeleid, zorg en sociale zaken. Zo voerde zij het woord bij de behandeling van wetsvoorstellen over langdurige zorg, het Nederlanderschap, verhoging van de AOW-leeftijd, de gerechtelijke indeling en vernieuwing van de wet maatschappelijke ondersteuning. Voor zij in de Eerste Kamer kwam achttien jaar werkzaam als advocaat en daarna tweeëntwintig jaar als rechter, kantonrechter en vicepresident van de rechtbank in Amsterdam.
   
• 15. 

  Uit de PSP afkomstige GroenLinks-senator en bestuurder. Had vanaf 2004 ruim tien jaar zitting in de Eerste Kamer, waarin hij acht jaar fractievoorzitter was. Daarvoor was hij wethouder van Roermond en ruim zeven jaar voorzitter van Divosa, de landelijke vereniging van leidinggevenden bij Nederlandse overheidsorganisaties op het terrein van werk, inkomen en zorg. In 2009-2015 was hij directeur van Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten en in 2015-2023 was hij directeur divisie werkbedrijf UWV. Spreekvaardig, gedreven, energiek en betrokken senator, die over uiteenlopende onderwerpen sprak.
   
• 16. 

  Peter Ester (1953-2022) was van 7 juni 2011 tot zijn overlijden op 11 december 2022 Eerste Kamerlid voor de ChristenUnie. Hij was lector arbeidsmarktvraagstukken en innovatief ondernemerschap aan de Hogeschool Rotterdam. Daarvoor was hij onder meer hoogleraar sociologie in Tilburg, directeur van onderzoeksinstituten, gasthoogleraar in de VS en plaatsvervangend kroonlid van de SER. In de Eerste Kamer hield hij zich bezig met sociale zaken en werkgelegenheid, financiën en Koninkrijksrelaties.
   
• 17. 

  Esther-Mirjam Sent (1967) was van 7 juni 2011 tot 7 oktober 2021 Eerste Kamerlid voor de PvdA. In juli 2018-juni 2019 was zij fractievoorzitter (aanvankelijk als waarnemer). Op 2 oktober 2021 werd zij tot voorzitter van de PvdA gekozen. Mevrouw Sent is hoogleraar economische theorie en economisch beleid aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Zij promoveerde in de Verenigde Staten en was in de VS docent en onderzoeker aan een universiteit. Zij was tot zij Eerste Kamerlid werd lid van de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling. Mevrouw Sent was in de Eerste Kamer woordvoerster voor onder andere financiën (belastingen), sociale zaken en onderwijs. Zij was voorzitter van de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
   
• 18. 

  PVV-Eerste Kamerlid met een achtergrond als kandidaat-notaris, ambtenaar van Financiën, medewerker van de Uitvoeringsorganisatie sociale zekerheid onderwijs en het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds. Kon als Kamerlid zijn expertise op gebied van financiën en pensioenen goed benutten en bleek steeds over goede dossierkennis te beschikken. Begon zijn politieke loopbaan in de provincie Flevoland, waar hij sinds 2011 Statenlid is. Was bijna zeven jaar Eerste Kamerlid.
   
• 19. 

  Uit de vakbond afkomstig SP-Eerste Kamerlid, dat zich negen jaar bezighield met wetgeving op het gebied van sociale zekerheid, pensioenen en bijstand en daarnaast het woord voerde over buitenlandse en Europese zaken. Hij was enige jaren voorzitter van de vaste commissie voor Europese Zaken. Werkte voor hij lid werd van de Senaat bij de fractie van de SP in de Tweede Kamer en was algemeen coördinator van solidariteitsfonds XminY. Combineerde zijn Kamerlidmaatschap met de functie van beleidsmedewerker van FNV Mondiaal. In 2016 werd hij adviseur internationaal en Europees vakbondswerk bij FNV Internationaal en daarna vicevoorzitter van de FNV. In maart 2021 werd hij tot voorzitter gekozen. Dat bleef hij tot maart 2025.
   
• 20. 

  Zuid-Limburger uit een familie van burgemeesters, die voor de VVD vier jaar in de Eerste Kamer zat. Werd opgeleid tot notaris en was daarna werkzaam bij het Kadaster, onder meer als lid van de raad van bestuur. Was ook vier jaar gemeenteraadslid in 's-Hertogenbosch. Als Eerste Kamerlid hield hij zich met name bezig met pensioenen, sociale zekerheid, jeugdzorg en alcoholwetgeving. Verder maakte hij deel uit van de onderzoekscommissie naar privatiseringen en verzelfstandiging van overheidsdiensten.
   
• 21. 

  Advocaat en vakbondsjuriste bij de FNV in de D66-Tweede Kamerfracties in de jaren 2004-2012 en 2015-2017. Werd in 2006 herkozen dankzij bijna 35.000 voorkeurstemmen. In de periode tussen die lidmaatschappen ruim een jaar wethouder van Wassenaar. Als Kamerlid zat zij in de parlementaire onderzoekscommissie financieel stelsel (vanaf 2010 enquêtecommissie). Verder hield zij zich onder meer bezig met sociale zaken en pensioenwetgeving en met binnenlandse zaken. Zij diende onder andere een initatiefvoorstel in over afschaffing van de Zondagswet. Warme persoonlijkheid, maar als Kamerlid temperamentvol. Van 2018 t/m 2021 was zij wethouder in Amersfoort. Sinds november 2023 is mevrouw Koser Kaya voorzitter van de Landelijke Cliëntenraad voor mensen met een uitkering.
   
• 22. 

  Sociaal betrokken, doortastende politica en bestuurder die, na een wethouderschap in Den Haag, staatssecretaris van Sociale Zaken werd. In het kabinet-Balkenende IV was zij dat ruim een jaar. Als staatssecretaris in het kabinet-Rutte II probeerde zij tevergeefs pensioenhervormingen door te voeren, maar slaagde zij wel belangrijke wetgeving te realiseren, zoals de Participatiewet. Daar tussen was zij Tweede Kamerlid voor de PvdA. Hield zich toen bezig met cultuur en medisch-ethische vraagstukken. Heeft een lichamelijke beperking. Begon haar loopbaan als medewerker van de PvdA-fractie in de Tweede Kamer en was wethouder van welzijn en volksgezondheid en van cultuur en financiën. In 2011-2012 trad mevrouw Klijnsma op als 'kwartiermaker' van de nieuwe vakbeweging. Sinds 1 december 2017 is zij commissaris van de Koning in Drenthe.
   
• 23. 

  Jasper van Dijk (1971) was van 30 november 2006 tot 6 december 2023 lid van de Tweede Kamerfractie van de SP. In de periode maart-juli 2023 werd hij tijdelijk vervangen door Frank Futselaar. Hij was medewerker van de SP-fracties in de Tweede Kamer en het Europees Parlement en gemeenteraadslid in Amsterdam. De heer Van Dijk was eerst woordvoerder onderwijs, sociale zaken en integratie en werd later woordvoerder defensie, buitenlandse zaken, ontwikkelingssamenwerking, Europa en asiel en migratie.
   
• 24. 

  Vakbondsvrouw, die Tweede Kamerlid voor 50PLUS was. Werkte onder meer als personeelsassistent en secretaresse, maar ging later bij de Abva/Kabo werken, onder meer als cao-onderhandelaar en regiobestuurder, en werd daarvan in 2012 voorzitter. Was ook vijf jaar gemeenteraadslid voor de PvdA in De Bilt. Kreeg landelijke bekendheid als belangenbehartigster van het zorgpersoneel. Als Kamerlid voor 50PLUS kruiste zij vaak de degens met minister Koolmees, onder meer over de pensioenen. Daarnaast hield zij zich bezig met infrastructuur en waterstaat en buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking. Was vaardig in het debat. Volgde in 2015 Henk Krol op als fractieleider, maar werd niet de nieuwe lijsttrekker en verliet in 2021 de politiek.
   
• 25. 

  Léon de Jong (1982) is sinds 23 maart 2017 lid van de Tweede Kamerfractie van de PVV. Eerder was hij dat van 17 juni 2010 tot 20 september 2012. De heer De Jong was fulltime muzikant (zanger in een band) en later medewerker van de PVV-fractie in het Europees Parlement. In maart 2014-oktober 2015 was hij raadslid (fractievoorzitter) in Den Haag. De heer De Jong is woordvoerder inkomen.
   
• 26. 

  Linda Voortman (1979) is sinds 7 juni 2018 wethouder van Utrecht. Van 17 juni 2010 tot 6 juni 2018 was zij (met een korte onderbreking) Tweede Kamerlid voor GroenLinks. Zij was eerder gemeenteraadslid in Groningen en bestuurder van FNV Schoonmaak. Mevrouw Voortman was in de Tweede Kamer onder meer woordvoerster op het gebied van Volkgezondheid Welzijn en Sport, armoede, schuldhulp, Participatiewet, wonen, emancipatie en integratie, maar hield zich ook met vele andere beleidsterreinen bezig. Zij was verder in 2017-2018 fractiesecretaris en lid van het Presidium van de Tweede Kamer.
   
• 27. 

  Gijs van Dijk (1980) was van 23 maart 2017 tot 15 februari 2022 Tweede Kamerlid voor de PvdA. Hij was vicevoorzitter van de FNV en eerder bestuurder en afdelingshoofd bij de Algemene Onderwijsbond. Daarvoor werkte hij bij de HBO-raad. De heer Van Dijk woont in Den Burg (Texel). Hij hield zich als Kamerlid bezig met sociale zaken en werkgelegenheid, defensie, financiën, binnenlandse zaken, buitenlandse handel, wonen en rijksdienst en Koninkrijksrelaties.
   
• 28. 

  Tamara van Ark (1974) was van 9 juli 2020 tot en met 3 september 2021 minister voor Medische zorg in het kabinet-Rutte III. Daarvoor was zij vanaf 27 oktober 2017 staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Mevrouw Van Ark was van 27 juni 2010 tot 26 oktober 2017 en van 31 maart tot 3 september 2021 Tweede Kamerlid voor de VVD. In haar eerste Kamerperiode was zij onder meer woordvoerster langdurige zorg, thuiszorg, emancipatie en homo-emancipatiebeleid. Mevrouw Van Ark was wethouder van de in 2010 gevormde gemeente Zuidplas en zij was dat eerder in Nieuwerkerk aan den IJssel. Daarvoor werkte zij als teamchef van de Dienst sociale zaken in Rotterdam-Feijenoord.
   
• 29. 

  Jong Limburgs D66-Tweede Kamerlid. Was dat ruim zes jaar, maar moest zijn lidmaatschap tweemaal onderbreken vanwege gezondheidsredenen. Werkte voor hij in de Kamer kwam bij een managing adviesbureau en was fractievoorzitter van D66 in de raad van de gemeente Leudal. Voorts was hij secretaris van D66 in Limburg. Hield zich als Kamerlid onder meer bezig met met jeugdzorg, de GGZ, beschermd wonen en maatschappelijke opvang. Een door hem verdedigd initiatiefvoorstel over vaccinatie in de kinderopvang strandde in de Eerste Kamer. Nam in 2018 het initiatief voor een kindervragenuur in de Tweede Kamer.
   
• 30. 

  Gedurende zes jaar VVD-Tweede Kamerlid. In Zuid-Holland geboren, maar woonachtig in Limburg, na ook enkele jaren in de Verenigde Staten te hebben verbleven. Was werkzaam als stafadviseur bij het Academisch Ziekenhuis Maastricht, onder meer voor renovatie van gebouwen. Wethouder in respectievelijk Onderbanken (2010-2012) en Meerssen (2013-2014). Als Kamerlid woordvoerder participatie en sociale zaken (bijstand, Participatiewet, Wajong, kindregelingen, Nabestaandenwet, re-integratie) en voor- en vroegschoolse educatie. Was in 2021-2022 wethouder in Venray. Sinds 3 april 2025 is zij burgemeester van Vught.
   
• 31. 

  Eppo Bruins (1969) is sinds 2 juli 2024 namens NSC minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in het kabinet-Schoof. Hij maakte vijf jaar deel uit van de Tweede Kamerfractie van de ChristenUnie. Was voor hij Kamerlid werd directeur van de Technologiestichting STW, voorzitter van ForumC, het christelijk forum voor geloof, wetenschap en samenleving, en tot 2016, hoofdredacteur van het blad van het wetenschappelijk instituut van de ChristenUnie. In de Kamer was de heer Bruins woordvoerder financiën, economische zaken, sociale zaken, onderwijs en luchtvaart. Na zijn Kamerlidmaatschap onder meer zelfstandig adviseur en voorzitter van Adviesraad voor Wetenschap, Technologie en Innovatie.
   
• 32. 

  Chris Stoffer (1974) is sinds 11 april 2018 lid van de Tweede Kamerfractie van de SGP en sinds 5 september 2023 fractievoorzitter. Sinds augustus 2023 is hij politiek leider van de SGP. De heer Stoffer was directeur netwerkmanagement bij Rijkswaterstaat, een organisatie waar hij daarvoor diverse functies bekleedde. Daarnaast was hij raadslid (fractievoorzitter) in de gemeente Nunspeet. Als Kamerlid houdt hij zich onder meer bezig met het algemene regeringsbeleid, buitenlandse zaken, onderwijs, cultuur, jeugd, infrastructuur en waterstaat, fiscale zaken en digitalisering.