Tekst AFB Wouter Koolmees - Hoofdinhoud
Algemene Financiële Beschouwingen
Wouter Koolmees
Voorzitter,
Op Prinsjesdag kwam de minister van Financiën
met een onheilspellend weerbericht.
En ik val gelijk maar met de deur in huis.
D66 vindt dat het kabinet te weinig doet
om Nederland voor te bereiden op het slechte weer.
In de Miljoenennota constateert het kabinet terecht,
dat de economie en de overheidsfinanciën op orde moeten worden gebracht.
Maar volgens D66 lukt dit alleen als we durven te hervormen.
Daar kom ik straks op terug.
Want eerst wil ik stilstaan bij een veel urgenter punt:
de crisis in Europa.
Voorzitter,
D66 staat pal voor de euro.
Nederland heeft veel te danken aan Europa.
Dankzij Europa verdienen wij ieder jaar 2000 euro per persoon.
Onze kansen om te groeien liggen in Europese markten.
70% van onze inkomsten komt uit handel.
En de invoering van de euro heeft tot een lage inflatie geleid.
Ik vraag me weleens af of de PVV zich dit realiseert.
D66 heeft de landen met problemen gesteund.
Maar we zijn ook altijd eerlijk geweest: dit gaat Nederland geld kosten.
We lopen, ondanks de beloftes van het kabinet, een groot risico een deel van de lening kwijt te raken.
Maar met dit geld voorkomen we -hopelijk- een groter verlies.
Want een wanordelijk faillissement kan duizenden euro’s per Nederlander kosten.
En dit risico is te groot om lichtvaardig mee om te gaan.
Voor D66 gaat de discussie niet over Griekenland
Maar over de stabiliteit van de gehele eurozone,
Over een veel fundamenteler probleem.
De kern van de crisis is het wantrouwen in de kredietwaardigheid van Europese landen én het onvermogen van de Europese leiders om dit wantrouwen weg te nemen.
En daarnaast is er - helaas - nog steeds een bankencrisis.
Juist de combinatie van een landen- en een bankencrisis
dwingt ons er toe om extra voorzichtig te zijn.
Even terug naar 2010.
Er moest een pakket komen om Griekenland, Ierland en Portugal overeind te houden.
Onder strikte voorwaarden:
De landen moesten ingrijpende maatregelen nemen om de overheidsfinanciën onder controle te krijgen én om de concurrentiekracht te vergroten.
D66 steunde dit pakket om drie redenen:
-
1.In de eerste plaats was de analyse - van het IMF, de OESO, de ECB en van deze regering- dat deze landen een probleem voor de korte termijn hebben, en niet voor de lange termijn. Door overbruggingskredieten te geven, kregen de landen tijd om hun problemen op te lossen.
-
2.Omdat er eisen werden gesteld aan de landen om zelf orde op zaken te stellen. Met dit pakket werden landen niet ‘beloond voor slecht gedrag. Het direct kwijtschelden van schulden zou een bonus zijn geweest op onverantwoord financieel en economisch beleid.
-
3.Omdat we moesten voorkomen dat er besmetting zou plaatsvinden naar grotere economieën en dat we moesten voorkomen dat er banken zouden omvallen.
------------------------------------------------------------------------------------------------
Voorzitter,
Met dit pakket is ‘tijd gekocht’.
En dat is goed geweest.
Want ondertussen is veel gebeurd:
-
-Veel banken hebben hun buffers aangevuld;
-
-In veel landen is nu - eindelijk - duidelijk dat hervormingen noodzakelijk zijn;
-
-In Europa zijn stappen gezet om het Stabiliteits- en Groeipact te versterken.
Maar het is niet genoeg.
De onzekerheid houdt aan.
En de angst voor besmetting naar andere landen blijft.
De kernvraag van vandaag is of er nog steeds sprake is van een liquiditeitsprobleem.
Tot aan 21 juli was de schuld van Griekenland houdbaar,
volgens zowel het IMF als de OESO.
Deze week komt de Trojka met een nieuwe analyse.
Als de analyse nu is dat Griekenland niet in staat is om zijn schulden terug te betalen, dan zijn we in een andere situatie terechtgekomen.
Maar los van Griekenland:
We moeten voorkomen dat de crisis overslaat naar andere landen.
Europa moet nu eenheid uitstralen én een geloofwaardig vangnet neerzetten.
Daarom is volgens D66 op korte termijn nodig:
-
1.Dat de leencapaciteit van het noodfonds wordt vergroot;
-
2.Dat zwakke Europese banken extra buffers opbouwen. Bij voorkeur via privaat geld, maar desnoods met publiek geld in ruil voor aandelen.
-
3.En dat gesteunde landen verplicht worden economische hervormingen door te voeren.. Zodat ze ook in de toekomst weer kunnen groeien.
Voor de langere termijn moeten we de crisis in Europa zien als een kans om de Europese Unie te versterken.
Het kabinet heeft een goede visie op de Europese en Monetaire Unie.
Ik hoop dat het niet bij mooie woorden blijft.
De Eurocommissaris moet volgens D66 scherpe tanden krijgen.
Niet alleen voor controle op de begroting.
Maar ook in staat zijn om te waarschuwen voor economische onevenwichtigheden.
Zo ontstonden de problemen in Ierland en Spanje niet door ongezonde overheidsfinanciën, maar door de financiële sector en de vastgoedmarkt.
Laat de commissaris ook hier waarschuwen en landen dwingen om in te grijpen.
Democratisch gecontroleerd door het Europese Parlement.
Graag een uitgebreide reactie van de minister
------------------------------------------------------------------------------------------------
Voorzitter,
Dan kom ik nu bij mijn tweede onderwerp:
de Nederlandse economie en de begroting.
Niet alleen andere Europese landen moeten hervormen.
Ook Nederland.
Het kabinet met ‘orde op zaken’-VVD
en ‘rentmeesterschap’-CDA
claimt de begroting op orde te brengen.
Maar kunst- en vliegwerk is nodig
om net onder de 3%-norm van Brussel te komen.
Het kabinet haalt 1,8 miljard aan lastenverzwaringen naar voren,
Schuift 800 miljoen aan uitgaven naar latere jaren,
en boekt bezuinigingen in, die nog niet zijn ingevuld.
En zo komt het kabinet al goochelend op een tekort van 2,9% in 2012.
Maar hoe lang zijn die ‘trucs’ nog houdbaar?
De lastendruk is in 10 jaar nog niet zo hoog geweest en loopt verder op.
Het begrotingstekort voor 2015 wordt geraamd op 1,8% BBP.
Bij lange na geen begrotingsevenwicht.
En ‘orde op zaken’ geldt zeker niet voor de lange termijn.
Want het kabinet schuift een schuld naar toekomstige generaties.
------------------------------------------------------------------------------------------------
Dit alles baart mijn fractie zorgen.
Het kabinetsbeleid is niet in lijn met de ernst van de situatie.
Een paar quotes uit de miljoenennota:
‘de buffers zijn op’
‘risico’s zijn groot’
Maar ook:
‘geen extra maatregelen nodig’
De analyse van het kabinet is goed,
maar de daden bij deze woorden ontbreken.
En voorzitter,
Ik sta niet alleen in deze kritiek.
De Raad van State zegt: “Uit de analyse volgt ook dat Nederland zich moet voorbereiden op andere tijden. De Miljoenennota 2012 slaagt er echter onvoldoende in om daarvoor een concreet en geloofwaardig beleidsperspectief te bieden.”
En de economen Bas Jacobs, Arnoud Boot, Sweder van Wijnbergen en Lans Bovenberg zeggen: “Het is cruciaal dat de Nederlandse kredietwaardigheid niet op het spel wordt gezet en ons land tegen lage tarieven kan blijven lenen. Met de hoogste urgentie moeten daarom structurele maatregelen worden voorbereid die het groeivermogen van onze economie versterken”.
En tot slot schrijft het CPB in de MEV: “Bij een ongekend grote vraaguitval kunnen extra bezuinigingen de problemen versterken. Dan zijn juist maatregelen nodig die structureel de overheidsfinanciën in beter vaarwater brengen, zoals maatregelen in de sfeer van het pensioenstelsel, de zorg, de woningmarkt, mobiliteit en de arbeidsmarkt.”
Samenvattend
Velen roepen op tot haast maken met noodzakelijke hervormingen.
Mijn vraag aan de minister is:
Waarom slaat het kabinet deze adviezen in de wind?
Kan de minister hier een inhoudelijke reactie op geven?
Of begint de gedoogconstructie met de PVV hier te wringen?
Het wordt tijd dat dit kabinet van CDA en VVD zijn ware gezicht laat zien.
Graag een reactie van de minister
------------------------------------------------------------------------------------------------
D66 durft wel de juiste keuzes te maken.
Met onze tegenbegroting bieden wij een solide alternatief.
Zo gaat in onze plannen de AOW-leeftijd direct omhoog met 2 maanden per jaar.
Dat levert volgend jaar al 200 miljoen op
en tot 2020 zelfs 7,7 miljard.
D66 hervormt de arbeidsmarkt.
Met het moderniseren van het ontslagrecht,
en het activerender maken van de ww.
Hierdoor wordt de arbeidsmarkt flexibeler
en krijgen mensen langs de zijlijn ook een kans.
Ook hervormen wij de woningmarkt integraal.
Huur én koop.
Zodat iedereen een eerlijke kans krijgt op een huis.
En het hebben van schulden niet langer wordt gestimuleerd.
Dit levert bovendien geld op.
In 2012 een beetje,
maar in de toekomst gaat het om miljarden.
Hiermee maakt D66 de overheidsfinanciën houdbaar,
en de economie crisisbestendig en toekomstvast.
Bovendien zijn de sprokkelbezuinigingen op pgb’s, griffierechten, onderwijs en de sociale werkplaatsen niet nodig.
Graag hoor ik een inhoudelijke reactie van de minister op onze tegenbegroting.
Voorzitter,
Ik wil de minister ook complimenteren met de bezuinigingsmonitor.
Ik vrees dat veel bezuinigingen niet gerealiseerd gaan worden,
bijvoorbeeld de loonmatiging voor ambtenaren en de heffing op de woningcorporaties.
Maar met deze monitor kan ik het kabinet goed controleren.
Dank daarvoor!
Ook wil ik de minister bedanken voor de door mij gevraagde stresstest.
Deze test laat zien dat wij kritischer moeten kijken naar de garanties van de staat en de risico’s voor de overheidsfinanciën.
Maar daar kom ik dit jaar later op terug, bij de discussie over de staatsbalans.
Voorzitter,
Ik kom tot een afronding.
Het kabinet zegt dat extra maatregelen nog niet aan de orde zijn.
Het CPB beschrijft de risico’s en onzekerheden van Europa.
Maar het kabinet staart zich blind op het mantra van de 18 miljard.
Het is onverantwoord om noodzakelijke hervormingen
Nog langer uit te stellen.
De maatschappij is ondertussen verder dan de politiek
Want veel mensen ondervinden aan de lijve
dat er wat moet gebeuren met onze woningmarkt en onze pensioenen.
Daarom een dringende oproep aan het kabinet
Om onder het juk van de gedoger uit te komen
En echt te gaan werken aan het groeivermogen van onze economie.
De analyse is prima, nu de daden nog!
De uitdagingen voor Nederland zijn gigantisch.
Ik heb veel respect voor de inzet en energie van de minister.
Ik wens hem de komende tijd veel succes en sterkte toe.
Om op korte termijn een einde te maken aan de onzekerheid in de eurozone.
En ik ga er van uit dat de minister de goede en dringende adviezen voor de Nederlandse economie meeneemt in zijn daden.
Want alleen dan kan hij, ook in deze stormachtige tijden, rekenen op de steun van D66.
Dank u wel!