Europese regels, Nederlandse burgers en Poolse rechtspraak: een gevaarlijke cocktail - Hoofdinhoud

Op vrijdag 27 mei stond er op Schiphol-Oost, uit het zicht van de gewone reizigers een C295, een Pools militair vrachtvliegtuig naar Warschau. Er om heen stonden arrestantenbusjes van de Koninklijke Marechaussee. Ingeladen werd in ieder geval Cor Disselkoen. Nederlands staatsburger die in de jaren negentig al eens voor een Poolse rechter stond vanwege op verdenking van belasting ontduiking. Ik stond aan de andere kant van het hek op de openbare parkeerplaats met de advocaat van Disselkoen, en een stel fotografen met stevige telelenzen.

Grootverbuiker

Het wordt niet aan de grote klok gehangen, maar Polen stuurt regelmatig vliegtuigen door Europa om verdachten op te halen. Polen is grootverbuiker van het Europees Arrestatiebevel (EAB). Vijfduizend aanhoudingsbevelen in 2010 tegen twaalfhonderd in Frankrijk, een land met een ongeveer gelijk aantal inwoners. En Nederland werkt er loyaal aan mee. Nederlandse rechters kijken niet naar het vergrijp waarvoor iemand wordt overgeleverd, want we wonen toch samen in de Europese Unie; in Polen hebben ze toch ook nette rechtspraak; en wij gaan er toch niet over?

De zaak-Disselkoen

De zaak-Disselkoen lag al sinds 1998 te rusten, maar in de zomer van 2010 vaardigde de Poolse overheid een Europees Aanhoudingsbevel uit jegens deze Nederlander. En je kunt zo'n EAB niet ontlopen. Als je op Schiphol, of bij een alcoholcontrole om je identiteit wordt gevraagd, loop je tegen de lamp en wordt je geboeid afgevoerd. Ook als je bijvoorbeeld op vakantie in Frankrijk door rood rijdt, en je signalement staat in de computer, wordt je vast gezet en uitgeleverd naar het land dat er om vraagt. Hoe vertel je dat je werkgever, of je klanten?

En dus meldde Disselkoen zich vrijwillig bij de politie, sliep hij van donderdag op vrijdag in een Nederlandse cel, sliep hij van vrijdag tot dinsdag in een Poolse cel en werd hij op dinsdag in Zlotow, midden Polen, voorgeleid voor een zaak waarvan hij schuld ontkent, die al grotendeels verjaard is, en waar meer dan tien jaar niet naar is omgekeken.

Tegen EAB

GroenLinks in het Europees Parlement stemde tegen het EAB. Rechtstelsels en strafmaten in Europa zijn niet te vergelijken. Gevangenissen in een aantal Oost- (en West-)Europese landen, waaronder Polen zijn onveilig en vies en voldoen niet aan de minimumeisen. En je loopt de kans er maanden en maanden in voorarrest te zitten.

Disselkoen vreest zo'n voorarrest. Hij zat al eens vast in een Poolse cel, en dat kan hij zich nog goed heugen. Zelfs dit weekend stal een medegevangene zijn medicijnen. Zijn advocaten wisten een afspraak te maken voor een snelle procedure. Invliegen, weekend in detentie, voorgeleiding, uitspraak, en naar huis. Maar zal iedereen zich aan die afspraak houden?

Zelf zien

Ik wilde wel eens zien hoe zo'n EAB werkt, dus ik ben met hem meegegaan. Niet op de militaire vlucht, maar via Berlijn en een heleboel stationnetjes in Duitsland en Polen. Ik heb de Nederlands ambassade in Polen gewaarschuwd en de Poolse ambassade in Nederland. Daarmee hoop ik dat de afspraak zoals die gemaakt is met het Poolse gerecht, dat Disselkoen na de zitting van vandaag meteen weer naar huis mag, gerespecteerd wordt.

GroenLinks wil af van het huidige EAB en af van het gemak waarmee Nederland meewerkt aan overleveringsverzoeken. Volgende week spreekt het Europarlement over het EAB en de noodzaak van aanpassingen. En dat is precies op tijd, want op 1 juli neemt Polen het Europees voorzitterschap op zich en dat is een goed moment om eens op de justitiële praktijken van dat land te wijzen.

Als alles gaat zoals gepland vliegen Disselkoen, zijn Nederlandse advocaat en ikzelf woensdagochtend weer naar huis. We zullen zien.