D66 helpt een handje op huizenmarkt - Hoofdinhoud

D66 gaat het kabinet een handje helpen op de huizenmarkt. Terwijl de hypotheekschuld van kopers en de wachtlijsten voor sociale huurders groeien, talmt de regering. Daarom komt D66 met eigen voorstellen om de woningmarkt van het slot te gooien en huizen weer betaalbaar te maken.

Op slot

De Nederlandse overheid investeert veel geld in de woningmarkt. Via onder meer de huurtoeslag (2,2 miljard euro), het stelsel van woningcorporaties (12,5 miljard) en de hypotheekrenteaftrek (11 miljard), subsidieert de staat huurders en kopers voor in totaal bijna 30 miljard euro per jaar.

Er is dan ook geen land met zo'n hoge hypotheekschuld per inwoner als Nederland. En tegelijk is er geen land met zo'n groot aandeel sociale huurwoningen (woningcorporatiehuizen met lage huren voor lagere inkomensgroepen). Desondanks heeft Nederland relatief hoge woonlasten per inwoner, zo blijkt uit onderzoek van ING. Blijkbaar komt alle staatsteun niet goed terecht.

Dat blijkt ook in de praktijk. Sinds 1952 zijn er niet meer zo weinig nieuwbouwwoningen gerealiseerd als afgelopen jaar. En ook het aantal verkooptransacties is historisch laag. Kortom, de overheid betaalt zich blauw en de woningmarkt zit op slot: de een staat geparkeerd op een wachtlijst, de ander zit gevangen in zijn huis.

Rekening doorschuiven, scheefwonen, schuld stimuleren

Drie met elkaar samenhangende problemen veroorzaken deze stagnatie.

Allereerst de prijsvorming van (nieuwbouw- en verbouw)huizen. Het is nu zo dat de eindgebruiker haast niet in het bouwproces betrokken is. Terwijl er in de keten tal van partijen waarde toevoegen en vervolgens hun rekening doorschuiven: gemeenten die grond uitgeven, ontwikkelaars die plannen maken, architecten die het uittekenen, aannemers die bouwen. Daarna volgen nog de courtages en provisies en rentetarieven van banken, notarissen en makelaars. Het gevolg van dit mechanisme is dat de huizenprijzen de afgelopen jaren fors stegen: in bijna acht jaar tijd steeg de prijs van een koopwoning gemiddeld met bijna een ton. Dat gaat de inflatie ver te boven.

Het tweede knelpunt is het scheefwonen. Jarenlange wachtlijsten in steden als Arnhem, Utrecht en Amsterdam worden veroorzaakt door mensen die inmiddels goed verdienen maar lekker in hun goedkope sociale huurhuis blijven wonen. De plannen van het kabinet om dit via huurverhogingen te bestrijden, zijn gestrand op juridische uitvoeringsproblemen en hevig verzet van de Tweede Kamer. Overigens hebben sommige scheefwoners weinig keus omdat er voor hen geen betaalbaar alternatief is op de private huur- of koopmarkt. De afstand tussen sociale huur en koop is vooral in grote steden te groot, terwijl er geen afdoende middensegment particuliere huur is.

Tot slot de hypotheekschuld. Die groeit en groeit. Want mensen lossen niet af omdat het fiscaal aantrekkelijk is om de (aftrekbare) hypotheekschuld zo hoog mogelijk te houden. Aan het monster van de aflossingsvrije hypotheek kwam daarom al eerder een einde en binnenkort gaat voor nieuwe hypotheken gelden dat minstens 50% van de schuld over de looptijd van 30 jaar moet worden afgelost (dat is nu minimaal 25%). Maar je blijft dus nog steeds zitten met een restschuld. Met het oog op inperking van hypotheekschuld is dit kabinetsvoorstel weliswaar verdedigbaar, maar voor de toegangkelijkheid voor starters en de doorstroming is het funest.

D66 Initiatieven

Omdat het kabinet halve maatregelen treft en niet doorpakt, helpt D66 een handje.

Zo werken we samen met de ChristenUnie aan een initiatiefwet die de hypotheekrenteaftrek koppelt aan een zogenaamde annuiteitenhypotheek, waarbij de schuld in 30 jaar -volgens een aflopend schema- geheel wordt afgelost. Met het belastinggeld dat dit oplevert, wil D66 de overdrachtsbelasting (6% van de aankoopsom van een huis) afschaffen. Met name voor starters neemt dit een forse drempel weg.

Ook werken we aan een initiatiefnota om het scheefwonen doeltreffend aan te pakken. Het streven is om deze voor 1 juli te presenteren, zodat minister Donner onze voorstellen kan betrekken bij de nieuwe plannen die hij de Kamer heeft beloofd.