COM(2011)128 - GROENBOEK Onlinegokken op de interne markt

Dit Groenboek¹⁹¹ is opgesteld door het Directoraat-generaal Interne markt en diensten (MARKT)¹⁹² en het Directoraat-generaal Financiële stabiliteit, financiële diensten en kapitaalmarkten (FISMA)¹⁹³ van de Europese Commissie en op 24 maart 2011 gepubliceerd.

officiële titel

officiële Engelstalige titel

 

Rechtsinstrument	Groenboek
Besluitvormingsprocedure	Initiatiefverslag (INI)
COM-nummer194	COM(2011)128
Extra COM-nummers	SEC(2011)321
Procedurenummer196	2011/2084(INI)
Celex-nummer197	52011DC0128

Van deze pagina bestaat een uitgebreide versie met de stand van zaken van het dossier, de samenvatting van de European Parliament Legislative Observatory, de juridische context, een overzicht van verwante dossiers, de betrokken Europese organisaties (denk aan directoraten-generaal van de Europese Commissie, EP-commissies en Raadsformaties) en personen (denk aan eurocommissarissen en Europarlementariërs) en tot slot documenten van het Europees Parlement, de Raad van Ministers en de Europese Commissie.

• 1. 

  Er zijn maar weinig gegevens beschikbaar over onlinegokken. Deze cijfers van H2 Gambling Capital zijn ramingen die voornamelijk berusten op openbare informatie van regelgevers, monopolies en ondernemingen. Daarnaast zijn verdere gegevens, met toelichting, op vertrouwelijke basis verstrekt (cijfers voor 2008). H2 Gambling Capital heeft ook gekeken naar de lidstaten met exploitanten waarover geen primaire informatie beschikbaar is. Voor uitgebreidere informatie hierover zie: ec.europa.eu/internal_market/services/gambling_en.
  
   
• 2. 

  Het is de Commissie bekend dat bepaalde onlinegokdiensten in een aantal lidstaten op regionaal niveau worden gereguleerd. In dit groenboek worden eenvoudigheidshalve echter alleen de termen 'lidstaten' en 'nationaal' gehanteerd.
  
   
• 3. 

  De term 'grijze' markt wordt vaak gebruikt voor de beschrijving van een feitelijke of juridische situatie in het kader van het EU-recht (voor bijvoorbeeld de parallelimport van goederen). In deze raadpleging worden daarmee markten bedoeld waarop exploitanten opereren die in een of meer lidstaten over een passende vergunning beschikken en in andere lidstaten onlinegokdiensten verlenen zonder daarvoor in het kader van de desbetreffende nationale wetgeving toestemming te hebben gevraagd. Met illegale of zwarte markten worden daarentegen markten bedoeld waarop exploitanten onlinegokdiensten aanbieden zonder over een vergunning te beschikken.
  
   
• 4. 

  Cyber-criminality in Online Gaming, witboek van CERT-LEXSI, (Laboratoire d'Expertise en Securite Informatique), juli 2006. www.lexsi.com/telecharger
  
   
• 5. 

  Verslag van het voorzitterschap van 1 december 2008 over de stand van zaken (ref. 16022/08).
  
   
• 6. 

  Verslag van het voorzitterschap van 3 december 2009 over de stand van zaken (ref. 16571/09).
  
   
• 7. 

  Verslag van het voorzitterschap van 25 mei 2010 over de stand van zaken (ref. 9495/10).
  
   
• 8. 

  Conclusies van de 3057e Raad Concurrentievermogen van 10 december 2010 te Brussel over het kader voor kansspelen en weddenschappen in de lidstaten van de Europese Unie. Document 16884/10 van de Raad.
  
   
• 9. 

  De resolutie volgde op het Schaldemose-verslag. Zie de resolutie van het Europees Parlement van 10 maart 2009 over de integriteit bij online gokken (2008/2215(INI)), P6-2009-0097. In de resolutie worden genoemd: reclame en marketing en minderjarigen (punt 29), fraude en crimineel gedrag (punt 30) en integriteit, maatschappelijke verantwoordelijkheid, consumentenbescherming en belastinggerelateerde kwesties (punt 31).
  
   
• 10. 

  Zie onder 1.2: 'Secundaire EU-wetgeving die voor onlinegokken van belang is'.
  
   
• 11. 

  H2 Gambling Capital voor de Europese Commissie (cijfers voor 2008).
  
   
• 12. 

  EGBA en H2 Gambling Capital, 2009, www.egba.eu/pdf/EGBA_FS_MarketReality.pdf.
  
   
• 13. 

  Internet Protocol Television.
  
   
• 14. 

  SICL-studie, blz. 1407, ec.europa.eu/internal_market/services/gambling_en.
  
   
• 15. 

  Zie de Monitoringactie van de handels- en distributiemarkt van 5 juli 2010 (COM(2010) 355 definitief).
  
   
• 16. 

  H2 Gambling Capital.
  
   
• 17. 

  H2 Gambling Capital.
  
   
• 18. 

  Zie het werkdocument van de diensten van de Commissie voor meer informatie over de belanghebbenden en hun belangen.
  
   
• 19. 

  De marktscores in de afzonderlijke landen ("dashboards"), het verslag zelf (waarin gokken op blz. 243 aan de orde komt), de tabellen enz. zijn te vinden op:
  
   
• 20. 

  COM(2006) 160 van 4 april 2006. Thans is in artikel 2, lid 2, onder h), van de Dienstenrichtlijn uitdrukkelijk bepaald dat deze niet van toepassing is op gokactiviteiten.
  
   
• 21. 

  Op 4 april 2006 startte de Commissie een onderzoek naar beperkingen op 'sportprijsvragen' in een aantal lidstaten (IP/06/436). Later werd de Commissie door de Europese Ombudsman bekritiseerd omdat zij deze klachten niet snel genoeg zou behandelen. Het Europees Parlement had zich daarover bij de ombudsman beklaagd (zaak 289/2005).
  
   
• 22. 

  De Commissie heeft in de periode 2005-2010 in het kader van Richtlijn 98/34/EG betreffende een informatieprocedure op het gebied van normen en technische voorschriften (Publicatieblad van de Europese Unie L-reeks nr. 204 van 21-7-1998, pagina 37 ; richtlijn gewijzigd bij Richtlijn 98/48/EG (Publicatieblad van de Europese Unie L-reeks nr. 217 van 5-8-1998, pagina 18 )) 151 meldingen ontvangen die verband hielden met gokregelgeving. Zie ook: ec.europa.eu/enterprise/tris/index_nl.
  
   
• 23. 

  'Study on gambling services in the EU Internal Market' van het Swiss Institute of Comparative Law. Zie ec.europa.eu/internal_market/services/gambling_en.
  
   
• 24. 

  1) loterijen 2) weddenschappen 3) gokken in casino's 4) gokken op speelautomaten in andere locaties dan vergunninghoudende casino's 5) bingo 6) mediakansspelen 7) verkoopbevordering via promotionele kansspelen met prijzen van meer dan 100 000 euro of waaraan alleen na aankoop van een product kan worden deelgenomen 8) gokdiensten van en voor erkende goede doelen en organisaties zonder winstoogmerk.
  
   
• 25. 

  Om precies te zijn 587 zaken, waarvan de meeste in Duitsland.
  
   
• 26. 

  Zaak C-275/92, Jurispr. 1994, blz. I-1039.
  
   
• 27. 

  Zaak C-243/01, Jurispr. 2003, blz. I-13031.
  
   
• 28. 

  Zaak C-275/92, Jurispr. 1994, blz. I-1039. Zaak C-124/97, Jurispr. 1999, blz. I-6067. Zaak C-67/98, Jurispr. 1999, blz. I-7289.
  
   
• 29. 

  Zaak C-67/98, Jurispr. 1999, blz. I-7289. Zaak C-243/01, Jurispr. 2003, blz. I-13031.
  
   
• 30. 

  Zaak C-243/01, Jurispr. 2003, blz. I-13031.
  
   
• 31. 

  Zaak C-203/08, Jurispr.
   
• 32. 

  Zaak C-42/07, Jurispr.
   
• 33. 

  Zie bovengenoemde zaak C-42/07, punt 70. Zie voor de persoonlijke identificatie van cliënten en leeftijdscontrole de vragen 16 en 24.
  
   
• 34. 

  Zaak C-46/08, Jurispr.
   
• 35. 

  Zie IP/10/504 (Italië) en IP/10/1597 (Frankrijk). De Commissie heeft ook een zaak tegen Oostenrijk gesloten (geen IP-nummer).
  
   
• 36. 

  Zaak C35/2010
   
• 37. 

  Zie het werkdocument van de diensten van de Commissie, onder 2.1.
  
   
• 38. 

  Zie het werkdocument van de diensten van de Commissie voor een volledig overzicht van de secundaire EU-wetgeving.
  
   
• 39. 

  Publicatieblad van de Europese Unie L-reeks nr. 95 van 15-4-2010, pagina 1 .
  
   
• 40. 

  Publicatieblad van de Europese Unie L-reeks nr. 149 van 11-6-2005, pagina 22 .
  
   
• 41. 

  Publicatieblad van de Europese Unie L-reeks nr. 144 van 4-6-1997, pagina 19.
  
   
• 42. 

  Publicatieblad van de Europese Unie L-reeks nr. 309 van 25-11-2005, pagina 15 .
  
   
• 43. 

  Publicatieblad van de Europese Unie L-reeks nr. 281 van 23-11-1995, pagina 31.
  
   
• 44. 

  Publicatieblad van de Europese Unie L-reeks nr. 201 van 31-7-2002, pagina 37 .
  
   
• 45. 

  Publicatieblad van de Europese Unie L-reeks nr. 347 van 11-12-2006, pagina 1 .
  
   
• 46. 

  Publicatieblad van de Europese Unie L-reeks nr. 178 van 17-7-2000, pagina 1 .
  
   
• 47. 

  Publicatieblad van de Europese Unie L-reeks nr. 376 van 27-12-2006, pagina 36 .
  
   
• 48. 

  Handel via mobiele apparatuur (bijvoorbeeld een mobiele telefoon) met toegang tot computernetwerken.
  
   
• 49. 

  In een voorstel voor een Verordening betreffende de verkoopbevordering in de interne markt (COM(2001) 546 definitief) maakte de Commissie nog een onderscheid tussen kansspelen en vaardigheidsspelen, omdat de nationale definities van kansspel onderling uiteenliepen. Dergelijke verschillen kunnen ook verklaren waarom bepaalde wedactiviteiten of poker van lidstaat tot lidstaat anders is gereguleerd.
  
   
• 50. 

  'Op afstand' en 'op individueel verzoek' houden in dat er een rechtstreeks onlineverzoek door de ontvanger aan de onlinegokexploitant wordt gedaan zonder de tussenkomst van tussenpersonen, zoals winkelpersoneel dat op een verkooppunt werkt. Een transactie op afstand via een netwerk van natuurlijke personen die als tussenpersoon optreden waarbij gebruik wordt gemaakt van elektronische middelen, valt daar niet onder.
  
   
• 51. 

  Zaak C-55/94, Jurispr. 1995, blz. I-4165.
  
   
• 52. 

  Zaak C-386/04, Jurispr. 2006, blz. I-8203.
  
   
• 53. 

  Richtlijn inzake elektronische handel, zie voetnoot 47, overweging 19.
  
   
• 54. 

  Een cloud (wolk) is een platform of infrastructuur die een gestuurde en elastische uitvoering van programmacode (diensten, toepassingen) mogelijk maakt.
  
   
• 55. 

  ICC International Code on Sponsorship (2003):
  
   
• 56. 

  Ramingen van de Europese Commissie op basis van informatie van exploitanten die stortingen aanvaarden van klanten die in een andere lidstaat woonachtig zijn (februari 2010).
  
   
• 57. 

  Zie ook Een digitale agenda voor Europa - COM(2010) 245 van 19.5.2010.
  
   
• 58. 

  De UK Gambling Commission voert als onderdeel van haar monitoringbeleid een glijdend 'mystery shopping'-onderzoek uit op gokwebsites, zie www.gamblingcommission.gov.uk/.
  
   
• 59. 

  Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 4e uitgave voor pathologisch gokken, American Psychiatric Association, 1994. De publicatie van de 5e uitgave van Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-V) is gepland voor mei 2013.
  
   
• 60. 

  The South Oaks Gambling Screen, Lesieur
   
• 61. 

  België, Denemarken, Estland, Finland, Duitsland, Nederland, Zweden en het Verenigd Koninkrijk.
  
   
• 62. 

  Spanje, Hongarije, Italië, Litouwen, Roemenië en Slowakije.
  
   
• 63. 

  M. Griffiths , Problem gambling in Europe: An overview, Appex Communications, april 2009.
  
   
• 64. 

  België, Estland, Nederland en het Verenigd Koninkrijk.
  
   
• 65. 

  Finland, Duitsland en Malta.
  
   
• 66. 

  Gegevens afkomstig van zeven lidstaten, M. Griffiths , Problem gambling in Europe: An overview, Appex Communications, april 2009.
  
   
• 67. 

  Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 4e uitgave, American Psychiatric Association, 1994.
  
   
• 68. 

  Ontwerp van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5e uitgave, American Psychiatric Association, publicatie gepland voor 2013.
  
   
• 69. 

  De studie werd uitgevoerd in het kader van een onderzoekspartnerschap met BWIN die zijn klantendatabank ter beschikking stelde.
  
   
• 70. 

  LaBrie, LaPlante, Nelson, Schaffer, Assessing the Playing Field: A prospective Longitudinal Study of Internet Sports Gambling behaviour (with Schumann,) Journal of Gambling Studies , 2008. Inside the virtual casino: A prospective longitudinal study of Internet casino gambling (met Kaplan), European Journal of Public Health, 2008. Population trends in Internet sports gambling" (met Schumann), Computers in Human Behaviour, 2008.
  
   
• 71. 

  Svenska Spel, The cost of gambling. An analysis of the socio-economic costs resulting from problem gambling in Sweden. Raad van de EU. DS 406/09. Brussel, 2009.
  
   
• 72. 

  Bijvoorbeeld: Finland en het Verenigd Koninkrijk.
  
   
• 73. 

  Verslavingspercentages van gokkers voor 2006. British Gambling Prevalence Survey 2007 , National Centre for Social Research, september 2007.
  
   
• 74. 

  Slechts vier lidstaten (Oostenrijk, Estland, Finland en het Verenigd Koninkrijk) hebben aan de Commissie informatie over probleemgokken verstrekt in het kader van de studie van de Commissie ("Study on gambling services in the EU Internal Market", hoofdstuk 9.9, blz. 1453, zie hierboven).
  
   
• 75. 

  De meerderjarigheidsleeftijd is in alle lidstaten 18 behalve in Oostenrijk: daar is het 19.
  
   
• 76. 

  Zo waren in China of Kroatië gevestigde criminele organisaties betrokken bij het manipuleren van sportresultaten in België, Duitsland en Finland.
  
   
• 77. 

  Hier wordt niet bedoeld: vertraagde winstuitkering waarbij een vergunninghoudende exploitant voor klantenonderzoeksdoeleinden winsten inhoudt zonder de speler de nodige informatie te verschaffen over de redenen hiervoor. De exploitant moet in dergelijke gevallen uitleggen waarom er nog geen betaling heeft plaatsgevonden. De meest gebruikelijke verklaring voor dergelijke vertragingen zijn extra klantidentificatiecontroles.
  
   
• 78. 

  Onlinepokerkamers zijn op de hoogte van dergelijke zwendels en trachten daders op te sporen vooraleer hun uitbetalingen worden goedgekeurd.
  
   
• 79. 

  Met een 'stored-value card' wordt een kaart bedoeld waarbij het geld op de kaart zelf staat en niet op een externe rekening. Een stored value card is iets anders dan een voorafbetaalde kaart of een debetkaart, waar het geld is gestort bij de uitgever van deze kaarten.
  
   
• 80. 

  Hierboven vermeld in afdeling 1.2.
  
   
• 81. 

  Er zijn maar weinig gegevens beschikbaar over onlinegokken. Deze cijfers van H2 Gambling Capital zijn ramingen die voornamelijk berusten op openbare informatie van regelgevers, monopolies en ondernemingen. Daarnaast zijn verdere gegevens, met toelichting, op vertrouwelijke basis verstrekt (cijfers voor 2008). H2 Gambling Capital heeft ook gekeken naar de lidstaten met exploitanten waarover geen primaire informatie beschikbaar is. Voor uitgebreidere informatie hierover zie: ec.europa.eu/internal_market/services/gambling_en.
  
   
• 82. 

  Het is de Commissie bekend dat bepaalde onlinegokdiensten in een aantal lidstaten op regionaal niveau worden gereguleerd. In dit groenboek worden eenvoudigheidshalve echter alleen de termen 'lidstaten' en 'nationaal' gehanteerd.
  
   
• 83. 

  De term 'grijze' markt wordt vaak gebruikt voor de beschrijving van een feitelijke of juridische situatie in het kader van het EU-recht (voor bijvoorbeeld de parallelimport van goederen). In deze raadpleging worden daarmee markten bedoeld waarop exploitanten opereren die in een of meer lidstaten over een passende vergunning beschikken en in andere lidstaten onlinegokdiensten verlenen zonder daarvoor in het kader van de desbetreffende nationale wetgeving toestemming te hebben gevraagd. Met illegale of zwarte markten worden daarentegen markten bedoeld waarop exploitanten onlinegokdiensten aanbieden zonder over een vergunning te beschikken.
  
   
• 84. 

  Cyber-criminality in Online Gaming, witboek van CERT-LEXSI, (Laboratoire d'Expertise en Securite Informatique), juli 2006. www.lexsi.com/telecharger
  
   
• 85. 

  www.world-check.com
  
   
• 86. 

  www.eu-ssa.org/Home/tabid/36/Default.aspx.
  
   
• 87. 

  Het Frans Instituut (CERT-LEXI) onderzocht 70 miljoen websites in 2005 en vond 14 823 websites die onlinegokken aanbieden. Slechts 2 005 websites beschikten over een vergunning.
  
   
• 88. 

  Bijv. zaak C-67/98 (Zenatti) punten 36-37 en zaak C-316/07 (Markus Stoß) punt 104. Zie ook het arrest van het Hof van de EVA in zaak 3/06 (Ladbrokes) punt 63.
  
   
• 89. 

  Zie ook de mededeling van de Commissie 'Ontwikkeling van de Europese dimensie van de sport' - COM(2011) 12, waarin wordt vermeld dat rekening moet worden gehouden met duurzame financiering van de sport bij de verdere aanpak van de verlening van gokdiensten op de interne markt (blz. 9).
  
   
• 90. 

  Organisaties of ondernemingen die verantwoordelijk zijn voor activiteiten van algemeen belang kunnen in verschillende mate de toestemming krijgen om een overeenkomst aan te gaan met privé-exploitanten voor de verschaffing van het gokplatform en het promoten van gokdiensten (waarbij de privé-exploitanten de werkzaamheden geheel of gedeeltelijk op zich nemen en hiervoor economische compensatie ontvangen).
  
   
• 91. 

  COM(2011) 12, blz. 9.
  
   
• 92. 

  De verschillende autoriteiten op nationaal niveau die de regelgevende taken uitoefenen zijn de volgende: i) een ministerie zonder gespecialiseerde dienst; ii) een gespecialiseerde dienst binnen een ministerie; iii) een ministeriële dienst die buiten het ministerie is gevestigd; iv) een agentschap/inspectie onder ministeriële controle; en v) een door de staat erkend onafhankelijk regelgevend orgaan.
  
   
• 93. 

  www.gref.net/index.
  
   
• 94. 

  Italiaanse ervaringen geven aan dat er elke week miljoenen doorschakelingen plaatsvinden.
  
   
• 95. 

  De MCC die voor gokken wordt gebruikt, is 7995.
  
   
• 96. 

  Er zijn maar weinig gegevens beschikbaar over onlinegokken. Deze cijfers van H2 Gambling Capital zijn ramingen die voornamelijk berusten op openbare informatie van regelgevers, monopolies en ondernemingen. Daarnaast zijn verdere gegevens, met toelichting, op vertrouwelijke basis verstrekt (cijfers voor 2008). H2 Gambling Capital heeft ook gekeken naar de lidstaten met exploitanten waarover geen primaire informatie beschikbaar is. Voor uitgebreidere informatie hierover zie: ec.europa.eu/internal_market/services/gambling_en.
  
   
• 97. 

  Het is de Commissie bekend dat bepaalde onlinegokdiensten in een aantal lidstaten op regionaal niveau worden gereguleerd. In dit groenboek worden eenvoudigheidshalve echter alleen de termen 'lidstaten' en 'nationaal' gehanteerd.
  
   
• 98. 

  De term 'grijze' markt wordt vaak gebruikt voor de beschrijving van een feitelijke of juridische situatie in het kader van het EU-recht (voor bijvoorbeeld de parallelimport van goederen). In deze raadpleging worden daarmee markten bedoeld waarop exploitanten opereren die in een of meer lidstaten over een passende vergunning beschikken en in andere lidstaten onlinegokdiensten verlenen zonder daarvoor in het kader van de desbetreffende nationale wetgeving toestemming te hebben gevraagd. Met illegale of zwarte markten worden daarentegen markten bedoeld waarop exploitanten onlinegokdiensten aanbieden zonder over een vergunning te beschikken.
  
   
• 99. 

  Cyber-criminality in Online Gaming, witboek van CERT-LEXSI, (Laboratoire d'Expertise en Securite Informatique), juli 2006. www.lexsi.com/telecharger
  
   
• 100. 

  Verslag van het voorzitterschap van 1 december 2008 over de stand van zaken (ref. 16022/08).
  
   
• 101. 

  Verslag van het voorzitterschap van 3 december 2009 over de stand van zaken (ref. 16571/09).
  
   
• 102. 

  Verslag van het voorzitterschap van 25 mei 2010 over de stand van zaken (ref. 9495/10).
  
   
• 103. 

  Conclusies van de 3057e Raad Concurrentievermogen van 10 december 2010 te Brussel over het kader voor kansspelen en weddenschappen in de lidstaten van de Europese Unie. Document 16884/10 van de Raad.
  
   
• 104. 

  De resolutie volgde op het Schaldemose-verslag. Zie de resolutie van het Europees Parlement van 10 maart 2009 over de integriteit bij online gokken (2008/2215(INI)), P6-2009-0097. In de resolutie worden genoemd: reclame en marketing en minderjarigen (punt 29), fraude en crimineel gedrag (punt 30) en integriteit, maatschappelijke verantwoordelijkheid, consumentenbescherming en belastinggerelateerde kwesties (punt 31).
  
   
• 105. 

  Zie onder 1.2: 'Secundaire EU-wetgeving die voor onlinegokken van belang is'.
  
   
• 106. 

  H2 Gambling Capital voor de Europese Commissie (cijfers voor 2008).
  
   
• 107. 

  EGBA en H2 Gambling Capital, 2009, www.egba.eu/pdf/EGBA_FS_MarketReality.pdf.
  
   
• 108. 

  Internet Protocol Television.
  
   
• 109. 

  SICL-studie, blz. 1407, ec.europa.eu/internal_market/services/gambling_en.
  
   
• 110. 

  Zie de Monitoringactie van de handels- en distributiemarkt van 5 juli 2010 (COM(2010) 355 definitief).
  
   
• 111. 

  H2 Gambling Capital.
  
   
• 112. 

  H2 Gambling Capital.
  
   
• 113. 

  Zie het werkdocument van de diensten van de Commissie voor meer informatie over de belanghebbenden en hun belangen.
  
   
• 114. 

  De marktscores in de afzonderlijke landen ("dashboards"), het verslag zelf (waarin gokken op blz. 243 aan de orde komt), de tabellen enz. zijn te vinden op:
  
   
• 115. 

  COM(2006) 160 van 4 april 2006. Thans is in artikel 2, lid 2, onder h), van de Dienstenrichtlijn uitdrukkelijk bepaald dat deze niet van toepassing is op gokactiviteiten.
  
   
• 116. 

  Op 4 april 2006 startte de Commissie een onderzoek naar beperkingen op 'sportprijsvragen' in een aantal lidstaten (IP/06/436). Later werd de Commissie door de Europese Ombudsman bekritiseerd omdat zij deze klachten niet snel genoeg zou behandelen. Het Europees Parlement had zich daarover bij de ombudsman beklaagd (zaak 289/2005).
  
   
• 117. 

  De Commissie heeft in de periode 2005-2010 in het kader van Richtlijn 98/34/EG betreffende een informatieprocedure op het gebied van normen en technische voorschriften (Publicatieblad van de Europese Unie L-reeks nr. 204 van 21-7-1998, pagina 37 ; richtlijn gewijzigd bij Richtlijn 98/48/EG (Publicatieblad van de Europese Unie L-reeks nr. 217 van 5-8-1998, pagina 18 )) 151 meldingen ontvangen die verband hielden met gokregelgeving. Zie ook: ec.europa.eu/enterprise/tris/index_nl.
  
   
• 118. 

  'Study on gambling services in the EU Internal Market' van het Swiss Institute of Comparative Law. Zie ec.europa.eu/internal_market/services/gambling_en.
  
   
• 119. 

  1) loterijen 2) weddenschappen 3) gokken in casino's 4) gokken op speelautomaten in andere locaties dan vergunninghoudende casino's 5) bingo 6) mediakansspelen 7) verkoopbevordering via promotionele kansspelen met prijzen van meer dan 100 000 euro of waaraan alleen na aankoop van een product kan worden deelgenomen 8) gokdiensten van en voor erkende goede doelen en organisaties zonder winstoogmerk.
  
   
• 120. 

  Om precies te zijn 587 zaken, waarvan de meeste in Duitsland.
  
   
• 121. 

  Zaak C-275/92, Jurispr. 1994, blz. I-1039.
  
   
• 122. 

  Zaak C-243/01, Jurispr. 2003, blz. I-13031.
  
   
• 123. 

  Zaak C-275/92, Jurispr. 1994, blz. I-1039. Zaak C-124/97, Jurispr. 1999, blz. I-6067. Zaak C-67/98, Jurispr. 1999, blz. I-7289.
  
   
• 124. 

  Zaak C-67/98, Jurispr. 1999, blz. I-7289. Zaak C-243/01, Jurispr. 2003, blz. I-13031.
  
   
• 125. 

  Zaak C-243/01, Jurispr. 2003, blz. I-13031.
  
   
• 126. 

  Zaak C-203/08, Jurispr.
   
• 127. 

  Zaak C-42/07, Jurispr.
   
• 128. 

  Zie bovengenoemde zaak C-42/07, punt 70. Zie voor de persoonlijke identificatie van cliënten en leeftijdscontrole de vragen 16 en 24.
  
   
• 129. 

  Zaak C-46/08, Jurispr.
   
• 130. 

  Zie IP/10/504 (Italië) en IP/10/1597 (Frankrijk). De Commissie heeft ook een zaak tegen Oostenrijk gesloten (geen IP-nummer).
  
   
• 131. 

  Zaak C35/2010
   
• 132. 

  Zie het werkdocument van de diensten van de Commissie, onder 2.1.
  
   
• 133. 

  Zie het werkdocument van de diensten van de Commissie voor een volledig overzicht van de secundaire EU-wetgeving.
  
   
• 134. 

  Publicatieblad van de Europese Unie L-reeks nr. 95 van 15-4-2010, pagina 1 .
  
   
• 135. 

  Publicatieblad van de Europese Unie L-reeks nr. 149 van 11-6-2005, pagina 22 .
  
   
• 136. 

  Publicatieblad van de Europese Unie L-reeks nr. 144 van 4-6-1997, pagina 19.
  
   
• 137. 

  Publicatieblad van de Europese Unie L-reeks nr. 309 van 25-11-2005, pagina 15 .
  
   
• 138. 

  Publicatieblad van de Europese Unie L-reeks nr. 281 van 23-11-1995, pagina 31.
  
   
• 139. 

  Publicatieblad van de Europese Unie L-reeks nr. 201 van 31-7-2002, pagina 37 .
  
   
• 140. 

  Publicatieblad van de Europese Unie L-reeks nr. 347 van 11-12-2006, pagina 1 .
  
   
• 141. 

  Publicatieblad van de Europese Unie L-reeks nr. 178 van 17-7-2000, pagina 1 .
  
   
• 142. 

  Publicatieblad van de Europese Unie L-reeks nr. 376 van 27-12-2006, pagina 36 .
  
   
• 143. 

  Handel via mobiele apparatuur (bijvoorbeeld een mobiele telefoon) met toegang tot computernetwerken.
  
   
• 144. 

  In een voorstel voor een Verordening betreffende de verkoopbevordering in de interne markt (COM(2001) 546 definitief) maakte de Commissie nog een onderscheid tussen kansspelen en vaardigheidsspelen, omdat de nationale definities van kansspel onderling uiteenliepen. Dergelijke verschillen kunnen ook verklaren waarom bepaalde wedactiviteiten of poker van lidstaat tot lidstaat anders is gereguleerd.
  
   
• 145. 

  'Op afstand' en 'op individueel verzoek' houden in dat er een rechtstreeks onlineverzoek door de ontvanger aan de onlinegokexploitant wordt gedaan zonder de tussenkomst van tussenpersonen, zoals winkelpersoneel dat op een verkooppunt werkt. Een transactie op afstand via een netwerk van natuurlijke personen die als tussenpersoon optreden waarbij gebruik wordt gemaakt van elektronische middelen, valt daar niet onder.
  
   
• 146. 

  Zaak C-55/94, Jurispr. 1995, blz. I-4165.
  
   
• 147. 

  Zaak C-386/04, Jurispr. 2006, blz. I-8203.
  
   
• 148. 

  Richtlijn inzake elektronische handel, zie voetnoot 47, overweging 19.
  
   
• 149. 

  Een cloud (wolk) is een platform of infrastructuur die een gestuurde en elastische uitvoering van programmacode (diensten, toepassingen) mogelijk maakt.
  
   
• 150. 

  ICC International Code on Sponsorship (2003):
  
   
• 151. 

  Ramingen van de Europese Commissie op basis van informatie van exploitanten die stortingen aanvaarden van klanten die in een andere lidstaat woonachtig zijn (februari 2010).
  
   
• 152. 

  Zie ook Een digitale agenda voor Europa - COM(2010) 245 van 19.5.2010.
  
   
• 153. 

  De UK Gambling Commission voert als onderdeel van haar monitoringbeleid een glijdend 'mystery shopping'-onderzoek uit op gokwebsites, zie www.gamblingcommission.gov.uk/.
  
   
• 154. 

  Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 4e uitgave voor pathologisch gokken, American Psychiatric Association, 1994. De publicatie van de 5e uitgave van Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-V) is gepland voor mei 2013.
  
   
• 155. 

  The South Oaks Gambling Screen, Lesieur
   
• 156. 

  België, Denemarken, Estland, Finland, Duitsland, Nederland, Zweden en het Verenigd Koninkrijk.
  
   
• 157. 

  Spanje, Hongarije, Italië, Litouwen, Roemenië en Slowakije.
  
   
• 158. 

  M. Griffiths , Problem gambling in Europe: An overview, Appex Communications, april 2009.
  
   
• 159. 

  België, Estland, Nederland en het Verenigd Koninkrijk.
  
   
• 160. 

  Finland, Duitsland en Malta.
  
   
• 161. 

  Gegevens afkomstig van zeven lidstaten, M. Griffiths , Problem gambling in Europe: An overview, Appex Communications, april 2009.
  
   
• 162. 

  Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 4e uitgave, American Psychiatric Association, 1994.
  
   
• 163. 

  Ontwerp van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5e uitgave, American Psychiatric Association, publicatie gepland voor 2013.
  
   
• 164. 

  De studie werd uitgevoerd in het kader van een onderzoekspartnerschap met BWIN die zijn klantendatabank ter beschikking stelde.
  
   
• 165. 

  LaBrie, LaPlante, Nelson, Schaffer, Assessing the Playing Field: A prospective Longitudinal Study of Internet Sports Gambling behaviour (with Schumann,) Journal of Gambling Studies , 2008. Inside the virtual casino: A prospective longitudinal study of Internet casino gambling (met Kaplan), European Journal of Public Health, 2008. Population trends in Internet sports gambling" (met Schumann), Computers in Human Behaviour, 2008.
  
   
• 166. 

  Svenska Spel, The cost of gambling. An analysis of the socio-economic costs resulting from problem gambling in Sweden. Raad van de EU. DS 406/09. Brussel, 2009.
  
   
• 167. 

  Bijvoorbeeld: Finland en het Verenigd Koninkrijk.
  
   
• 168. 

  Verslavingspercentages van gokkers voor 2006. British Gambling Prevalence Survey 2007 , National Centre for Social Research, september 2007.
  
   
• 169. 

  Slechts vier lidstaten (Oostenrijk, Estland, Finland en het Verenigd Koninkrijk) hebben aan de Commissie informatie over probleemgokken verstrekt in het kader van de studie van de Commissie ("Study on gambling services in the EU Internal Market", hoofdstuk 9.9, blz. 1453, zie hierboven).
  
   
• 170. 

  De meerderjarigheidsleeftijd is in alle lidstaten 18 behalve in Oostenrijk: daar is het 19.
  
   
• 171. 

  Zo waren in China of Kroatië gevestigde criminele organisaties betrokken bij het manipuleren van sportresultaten in België, Duitsland en Finland.
  
   
• 172. 

  Hier wordt niet bedoeld: vertraagde winstuitkering waarbij een vergunninghoudende exploitant voor klantenonderzoeksdoeleinden winsten inhoudt zonder de speler de nodige informatie te verschaffen over de redenen hiervoor. De exploitant moet in dergelijke gevallen uitleggen waarom er nog geen betaling heeft plaatsgevonden. De meest gebruikelijke verklaring voor dergelijke vertragingen zijn extra klantidentificatiecontroles.
  
   
• 173. 

  Onlinepokerkamers zijn op de hoogte van dergelijke zwendels en trachten daders op te sporen vooraleer hun uitbetalingen worden goedgekeurd.
  
   
• 174. 

  Met een 'stored-value card' wordt een kaart bedoeld waarbij het geld op de kaart zelf staat en niet op een externe rekening. Een stored value card is iets anders dan een voorafbetaalde kaart of een debetkaart, waar het geld is gestort bij de uitgever van deze kaarten.
  
   
• 175. 

  Hierboven vermeld in afdeling 1.2.
  
   
• 176. 

  Er zijn maar weinig gegevens beschikbaar over onlinegokken. Deze cijfers van H2 Gambling Capital zijn ramingen die voornamelijk berusten op openbare informatie van regelgevers, monopolies en ondernemingen. Daarnaast zijn verdere gegevens, met toelichting, op vertrouwelijke basis verstrekt (cijfers voor 2008). H2 Gambling Capital heeft ook gekeken naar de lidstaten met exploitanten waarover geen primaire informatie beschikbaar is. Voor uitgebreidere informatie hierover zie: ec.europa.eu/internal_market/services/gambling_en.
  
   
• 177. 

  Het is de Commissie bekend dat bepaalde onlinegokdiensten in een aantal lidstaten op regionaal niveau worden gereguleerd. In dit groenboek worden eenvoudigheidshalve echter alleen de termen 'lidstaten' en 'nationaal' gehanteerd.
  
   
• 178. 

  De term 'grijze' markt wordt vaak gebruikt voor de beschrijving van een feitelijke of juridische situatie in het kader van het EU-recht (voor bijvoorbeeld de parallelimport van goederen). In deze raadpleging worden daarmee markten bedoeld waarop exploitanten opereren die in een of meer lidstaten over een passende vergunning beschikken en in andere lidstaten onlinegokdiensten verlenen zonder daarvoor in het kader van de desbetreffende nationale wetgeving toestemming te hebben gevraagd. Met illegale of zwarte markten worden daarentegen markten bedoeld waarop exploitanten onlinegokdiensten aanbieden zonder over een vergunning te beschikken.
  
   
• 179. 

  Cyber-criminality in Online Gaming, witboek van CERT-LEXSI, (Laboratoire d'Expertise en Securite Informatique), juli 2006. www.lexsi.com/telecharger
  
   
• 180. 

  www.world-check.com
  
   
• 181. 

  www.eu-ssa.org/Home/tabid/36/Default.aspx.
  
   
• 182. 

  Het Frans Instituut (CERT-LEXI) onderzocht 70 miljoen websites in 2005 en vond 14 823 websites die onlinegokken aanbieden. Slechts 2 005 websites beschikten over een vergunning.
  
   
• 183. 

  Bijv. zaak C-67/98 (Zenatti) punten 36-37 en zaak C-316/07 (Markus Stoß) punt 104. Zie ook het arrest van het Hof van de EVA in zaak 3/06 (Ladbrokes) punt 63.
  
   
• 184. 

  Zie ook de mededeling van de Commissie 'Ontwikkeling van de Europese dimensie van de sport' - COM(2011) 12, waarin wordt vermeld dat rekening moet worden gehouden met duurzame financiering van de sport bij de verdere aanpak van de verlening van gokdiensten op de interne markt (blz.
  
  9).
  
   
• 185. 

  Organisaties of ondernemingen die verantwoordelijk zijn voor activiteiten van algemeen belang kunnen in verschillende mate de toestemming krijgen om een overeenkomst aan te gaan met privé-exploitanten voor de verschaffing van het gokplatform en het promoten van gokdiensten (waarbij de privé-exploitanten de werkzaamheden geheel of gedeeltelijk op zich nemen en hiervoor economische compensatie ontvangen).
  
   
• 186. 

  COM(2011) 12, blz. 9.
  
   
• 187. 

  De verschillende autoriteiten op nationaal niveau die de regelgevende taken uitoefenen zijn de volgende: i) een ministerie zonder gespecialiseerde dienst; ii) een gespecialiseerde dienst binnen een ministerie; iii) een ministeriële dienst die buiten het ministerie is gevestigd; iv) een agentschap/inspectie onder ministeriële controle; en v) een door de staat erkend onafhankelijk regelgevend orgaan.
  
   
• 188. 

  www.gref.net/index.
  
   
• 189. 

  Italiaanse ervaringen geven aan dat er elke week miljoenen doorschakelingen plaatsvinden.
  
   
• 190. 

  De MCC die voor gokken wordt gebruikt, is
   
• 191. 

  Een groenboek (green paper) is een document van de Europese Commissie dat moet uitnodigen tot verdere discussie over mogelijk te ontwikkelen beleid. Groenboeken zijn in een later stadium vaak een aanzet tot concrete voorstellen.
   
• 192. 

  Dit directoraat-generaal is opgesplitst bij de installatie van de Commissie-Juncker op 1 november 2014. Veel taken van het DG zijn overgeheveld naar het nieuwe DG Financiële Stabiliteit en naar de DG's Justitie en CONNECT. Het overgebleven gedeelte is samengevoegd met het DG Ondernemingen en Industrie tot het nieuwe DG Interne Markt, Industrie, Ondernemerschap en Midden- en Kleinbedrijf.
   
• 193. 

  De belangrijkste taak van dit Directoraat-Generaal is het coördineren van het beleid van de Europese Commissie met betrekking tot de stabiliteit op de financiële markten. Het Directoraat-Generaal moet ervoor zorgen dat de Europese Commissie actief en alert blijft inzetten op het toezicht op de financiële markten. De bankensector is hierbij een belangrijk onderdeel.
   
• 194. 

  De Europese Commissie kent nummers toe aan officiële documenten van de Europese Unie. De Commissie maakt onderscheid in een aantal typen documenten door middel van het toekennen van verschillende nummerseries. Het onderscheid is gebaseerd op het soort document en/of de instelling van de Unie van wie het document afkomstig is.
   
• 195. 

  De Raad van de Europese Unie kent aan wetgevingsdossiers een uniek toe. Dit nummer bestaat uit een vijfcijferig volgnummer gevolgd door een schuine streep met de laatste twee cijfers van het jaartal, bijvoorbeeld 12345/00 - een document met nummer 12345 uit het jaar 2000.
   
• 196. 

  Het interinstitutionele nummer is een nummerreeks die binnen de Europese Unie toegekend wordt aan voorstellen voor regelgeving van de Europese Commissie.
  Binnen de Europese Unie worden nog een aantal andere nummerseries gebruikt. Iedere instelling heeft één of meerdere sets documenten met ieder een eigen nummering. Die reeksen komen niet overeen met elkaar of het interinstitutioneel nummer.
   
• 197. 

  Deze databank van de Europese Unie biedt de mogelijkheid de actuele werkzaamheden (workflow) van de Europese instellingen (Europees Parlement, Raad, ESC, Comité van de Regio's, Europese Centrale Bank, Hof van Justitie enz.) te volgen. EURlex volgt alle voorstellen (zoals wetgevende en begrotingsdossiers) en mededelingen van de Commissie, vanaf het moment dat ze aan de Raad of het Europees Parlement worden voorgelegd.
   
• 198. 

  Als dag van bekendmaking van een Europees besluit geldt de dag waarop het besluit in het Publicatieblad wordt bekendgemaakt, en daardoor in alle officiële talen van de Europese Unie bij het Publicatiebureau beschikbaar is.