Waarzeggers en volgelingen - Hoofdinhoud

Geboren in 1962 heb ik nu bijna een halve eeuw de wereld flink zien veranderen. Wie had in 1970 gedacht dat ik in 2011 permanent via onzichtbaar internet in verbinding zou staan met mijn vrienden? Niemand waarschijnlijk.

Zo ook het Centraal Planbureau (CPB). Dit bureau doet belangrijke voorspellingen over onze economie. Voorspellingen die politici kunnen gebruiken bij het bepalen van het beleid. Zo komt bijvoorbeeld de 29 miljard euro die bezuinigd zou moeten worden, uit het rekenmachientje van het CPB. Het rekenbureau kijkt daarbij vooruit tot het jaar 2060. Dat is wel erg gewaagd. En dat realiseert het CPB zich gelukkig ook. In 2009 zei de baas van CPB, Coen Teulings, zelf: 'wij zijn slecht in voorspellen', waarna hij de voorspellingen van het CPB vergeleek met het weerbericht. Hoe verder in de toekomst, hoe slechter de voorspelling.

Dat bleek deze week weer eens. Het tekort van de overheid blijkt nu alweer veel kleiner dan gedacht. Niet in 2015 maar volgend jaar al daalt het tekort tot een acceptabel niveau. En dat zou niet zonder consequenties moeten zijn. Immers, de doemscenario's die Rutte, Verhagen en Wilders gebruiken om de zorg, het onderwijs en de sociale zekerheid te slopen zijn op de berekeningen van het CPB gebaseerd. Als zij hun eigen profeten serieus nemen, zouden zij nu hun plannen moeten aanpassen. Maar daar hoor je nu niks over. De afbraak gaat gewoon door.

Maar er is meer. Zo'n rekenmachine van economen is meer dan een rekenmodelletje. Daar liggen ook politieke keuzes aan ten grondslag. Zo heeft Marcel van Dam pijnlijk blootgelegd dat men er in de rekenmodellen gemakshalve vanuit gaat dat in de toekomst de inkomstenbelasting gewijzigd moet worden. Een verandering die net zoveel kost, als de bezuiniging die dit kabinet wil doorvoeren moet opleveren. Veranderen we in de toekomst het systeem niet, dan is dat tekort van 29 miljard euro met één pennenstreek weg!

Dit is wel een heel pijnlijke constatering voor de politiek en andere volgelingen van economische waarzeggers. Zou het dan misschien wel eens kunnen zijn dat deze modellen gewoon misbruikt worden om de verzorgingsstaat af te breken? Is dit niet een erg slimme manier om met angst en onzekerheid uw pensioenleeftijd aan te tasten en de sociale zekerheid en solidariteit af te breken? Bij de Europese grondwet zouden ook alle lampen uitgaan als we tegen zouden stemmen, weet u nog?

Voorspellen is mooi, maar leren van de geschiedenis is beter! We moeten ons niet gek laten maken door de waarzeggers en hun volgelingen. Het wordt de hoogste tijd dat we de rekenmodellen én vooral hoe ze te gebruiken, eens kritisch onder de loep leggen!

Deze column als eerste ontvangen? Geef je op voor de nieuwsbrief van Emile Roemer