32550 - Initiatiefvoorstel Wet normalisering rechtspositie ambtenaren

Dit wetsvoorstel werd op 8 november 2010 aanhangig gemaakt door de Tweede Kamerleden Van Hijum (CDA)¹ en Koşer Kaya (D66)² en werd laatstelijk verdedigd door de Tweede Kamerleden Van Weyenberg (D66)³ en Keijzer (CDA)⁴.

Dit voorstel is gebaseerd op de overweging, dat het wenselijk is de rechtspositie van ambtenaren zo veel mogelijk in overeenstemming te brengen met die van werknemers met wie een arbeidsovereenkomst naar burgerlijk recht is gesloten.

Voorstel van wet van de leden Van Weyenberg en Keijzer tot wijziging van de Ambtenarenwet en enige andere wetten in verband met het in overeenstemming brengen van de rechtspositie van ambtenaren met die van werknemers met een arbeidsovereenkomst naar burgerlijk recht (Wet normalisering rechtspositie ambtenaren)

Van deze pagina bestaat een uitgebreide versie met het inleidende gedeelte van de memorie van toelichting, alle documenten in dit dossier, een overzicht van door dit wetsvoorstel gewijzigde wetten, een overzicht van Kamerleden en bewindslieden die bij de behandeling van dit dossier het woord hebben gevoerd en een overzicht van verwante dossiers.

• 1. 

  Eddy van Hijum (1972) is sinds 2 juli 2024 minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en (derde) vicepremier in het kabinet-Schoof. Hij was van 6 december 2023 tot 2 juli 2024 Tweede Kamerlid voor NSC. Eerder was hij elf jaar Tweede Kamerlid voor het CDA. Voor hij Kamerlid werd was hij werkzaam als adviseur op het gebied van bestuurlijke organisatie en onderzoeker op het gebied van waterbeheer. Tevens was hij toen gemeenteraadslid in Zwolle. Hij maakte deel uit van de onderzoekscommissie onderhoud spoor en was fractiesecretaris en presidiumlid. In 2014 maakte hij de overstap naar de provinciale politiek en werd hij (tot 2023) gedeputeerde in Overijssel. Als Tweede Kamerlid voor NSC hield hij zich bezig met financiën, Europees en internationaal monetair beleid en financiën medeoverheden.
   
• 2. 

  Advocaat en vakbondsjuriste bij de FNV in de D66-Tweede Kamerfracties in de jaren 2004-2012 en 2015-2017. Werd in 2006 herkozen dankzij bijna 35.000 voorkeurstemmen. In de periode tussen die lidmaatschappen ruim een jaar wethouder van Wassenaar. Als Kamerlid zat zij in de parlementaire onderzoekscommissie financieel stelsel (vanaf 2010 enquêtecommissie). Verder hield zij zich onder meer bezig met sociale zaken en pensioenwetgeving en met binnenlandse zaken. Zij diende onder andere een initatiefvoorstel in over afschaffing van de Zondagswet. Warme persoonlijkheid, maar als Kamerlid temperamentvol. Van 2018 t/m 2021 was zij wethouder in Amersfoort. Sinds november 2023 is mevrouw Koser Kaya voorzitter van de Landelijke Cliëntenraad voor mensen met een uitkering.
   
• 3. 

  Steven van Weyenberg (1973) was van 12 januari tot 2 juli 2024 minister van Financiën in het demissionare kabinet-Rutte IV. Hij was eerder kort staatssecretaris voor Cultuur en Media en van 10 augustus 2021 tot 10 januari 2022 staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat in het demissionaire kabinet-Rutte III. De heer Van Weyenberg was van 20 september 2012 tot 3 september 2021 en van 18 januari 2022 tot 5 december 2023 Tweede Kamerlid voor D66. Daarvoor was hij veertien jaar werkzaam bij het ministerie van Economische Zaken en daarna twee jaar bij Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De heer Van Weyenberg was als Kamerlid woordvoerder voor onder meer financiën en financiële markten en tevens vicefractievoorzitter. Sinds mei 2025 is hij wethouder in Amsterdam.
   
• 4. 

  Mona Keijzer (1968) is sinds 2 juli 2024 minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening en vicepremier in het kabinet-Schoof. Zij was van 6 december 2023 tot 2 juli 2024 Tweede Kamerlid voor BBB. Van 26 oktober 2017 tot en met 25 september 2021 was zij staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat in het kabinet-Rutte III. Mevrouw Keijzer was in de periode 2012-2017 en van 31 maart tot 27 september 2021 Tweede Kamerlid voor het CDA en toen woordvoerder zorg en asiel-, migratie- en integratiebeleid. Tevens was zij vicefractievoorzitter. Zij was tweemaal kandidaat-lijsttrekker van het CDA. Voor zij Kamerlid werd, was mevrouw Keijzer advocaat en mediator en in 2007-2012 wethouder van Purmerend. In de Kamer hield zij namens BBB zich bezig met sociale zaken, asiel, migratie en integratie, binnenlandse zaken, digitale zaken en media.
   
• 5. 

  In Twente geboren SP-Tweede Kamerlid, dat zich onder meer sterk maakte voor betere arbeidsomstandigheden in de transportsector. Was eerder bestuurder van de Industriebond FNV en directeur van een Bureau Beroepsziekten. Als woordvoerder sociale zaken voerde hij verder geregeld het woord over pensioenen, inkomen en werkgelegenheid en kwam hij op voor de belangen van zzp'ers. Sprak als Kamerlid in ronde bewoordingen en hield op laagdrempelige wijze contact met zijn achterban en met maatschappelijke organisaties.
   
• 6. 

  Op Curaçao geboren afgevaardigde van de ChristenUnie die in de Tweede Kamer zes jaar met veel overgave uiteenlopende dossiers behandelde. Zij was woordvoerster economische zaken, sociale zaken en werkgelegenheid, integratie, volkshuisvesting en Koninkrijksrelaties. Vooral op dat laatstgenoemde terrein speelde zij als delegatielid vaak een actieve rol. Daarnaast was zij lid van de onderzoekscommissie onderwijsvernieuwingen. Voor zij Kamerlid werd, was mevrouw Ortega directeur van een adviesbureau op het gebied van organisatie en personeelsbeleid en daarvoor als ambtenaar adviseur van de gemeente Rotterdam.
   
• 7. 

  Welgemoed en actief Tweede Kamerlid en bestuurder van het CDA, afkomstig uit een Noord-Limburgse boerenfamilie. Hij was zelf eveneens boer (zelfstandig melkveehouder) en mede-eigenaar van een winkel in antiek en interieurartikelen in Velden. Zijn bestuurlijke loopbaan begon als wethouder van Arcen en Velden. In de Tweede Kamer hield hij zich onder andere bezig met landbouw, milieu en binnenlandse zaken en was hij woordvoerder infrastructuur en verkeer. Voorts was hij voorzitter van de tijdelijke commissie arbeidsmigratie en in 2006-2007 van de vaste commissie voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Na zijn Kamerlidmaatschap was hij waarnemend burgemeester in Stein en lid van Gedeputeerde Staten in Limburg. In 2024 werd hij voorzitter van LTO Nederland.
   
• 8. 

  Uit ondernemerskring afkomstig VVD-Tweede Kamerlid dat zich sterk maakte voor het terugdringen van administratieve lasten. Verdedigde als woordvoerster volkshuisvesting met succes een initiatiefwetsvoorstel om woningkraken tegen te gaan en hield zich verder onder meer bezig met koninklijk huis, jeugdzorg en jeugdbeleid, emancipatie en grotestedenbeleid. Gezaghebbend voorzitter van de commissies van Sociale Zaken en van Koninkrijksrelaties. Was voor zij Kamerlid werd onder meer onderzoeker arbeidsmarkt, zelfstandig adviseur en voorzitter van het Nationaal Thematisch Netwerk ondernemerschap. Nadien was zij onder andere voorzitter van de NBBU, de brancheorganisatie van professionele intermediairs op de arbeidsmarkt.
   
• 9. 

  Talentvolle D66-politica, die door haar overhaaste vertrek naar de Verenigde Staten in 2016 echter veel commotie en vragen opriep. Kwam in 2010 voor D66 in de Tweede Kamer en hield zich met name bezig met defensie, lucht- en scheepvaart en Koninkrijksrelaties. Was ook lid van de parlementaire enquêtecommissie woningcorporaties. Na haar studie bedrijfskunde had zij een officiersopleiding bij de Koninklijke Marine gevolgd en daarna was zij officier Logistieke Dienst. Was vervolgens ambtenaar op het ministerie van Economische Zaken en hoofd planning en controle bij de Commando DienstenCentra van het ministerie van Defensie. In 2007 Jonge Ambtenaar van het Jaar. Is nu eigenares van een kapsalon.
   
• 10. 

  Lilian Helder (1973) was van 17 juni 2010 tot 5 maart 2025 Tweede Kamerlid. Tot 1 september 2023 maakte zij deel uit van de Tweede Kamerfractie van de PVV en daarna was ze lid van de BBB-fractie. Zij was advocaat bij een advocatenkantoor in Eindhoven. Mevrouw Helder was als Kamerlid woordvoerder voor veiligheid, politie en justitie.
   
• 11. 

  Wetenschapper die acht jaar Tweede Kamerlid was voor de SGP. In 1999-2003 was hij voorzitter van de SGP-jongeren. Promoveerde in 2004 op een studie over afvalverwerking. Was daarna onderzoeker aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en verbonden aan daaraan gelieerde onderzoeksinstituten. Bijzonder hoogleraar empirische economie van de publieke sector in Rotterdam. Als Kamerlid hield hij zich onder meer bezig met financiën, sociale zaken, economische zaken, landbouw, defensie, milieu en ontwikkelingssamenwerking. Kon als lid van een kleine fractie het nodige bereiken en genoot van het parlementaire werk, maar zag zich vanwege privéomstandigheden genoodzaakt de politiek te verlaten.
   
• 12. 

  Haagse PvdA-bestuurder en politicus, die na acht jaar wethouderschap (van sociale zaken, werkgelegenheid, onderwijs en integratie) in de hofstad ruim zes jaar Tweede Kamerlid was. Voor zijn politieke loopbaan was hij negentien jaar ambtenaar bij de provincie Zuid-Holland. Als Kamerlid woordvoerder binnenlands bestuur (provincies, gemeenten, herindelingen, waterschappen, financiering partijen, normering inkomens) en Koninkrijksrelaties en in 2007-2010 voorzitter van de algemene commissie voor Jeugd en Gezin. Zat verder een werkgroep voor die zich bezighield met de toekomst van de Jeugdzorg. Was een jaar fractiesecretaris en lid van het Kamerpresidium. Werd in 2013 voorzitter van het college van bestuur van ROC Mondriaan in Den Haag.
   
• 13. 

  Jesse Klaver (1986) is sinds 17 juni 2010 Tweede Kamerlid. Tot 27 oktober 2023 was dat voor GroenLinks en sindsdien is hij lid van de Tweede Kamerfractie van GroenLinks-PvdA. Van 27 oktober 2023 tot 6 december 2023 was hij voorzitter van de gezamenlijke fracties van PvdA en GroenLinks en eerder (sinds 12 mei 2015) fractievoorzitter en politiek leider van GroenLinks. Bij de verkiezingen van 2017 en 2021 was hij lijsttrekker van GroenLinks. Jesse Klaver is sedert 17 juni 2010 lid van de Tweede Kamer. Hij was voorzitter van CNV-jongeren en was eerder voorzitter van DWARS, de jongerenorganisatie van GroenLinks. Hij is woordvoerder Europese zaken van de GL-PvdA-fractie en voorzitter van de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken.
   
• 14. 

  CDA-politica met een veelzijdige bestuurlijke loopbaan. Na bij onderzoeksbureaus en de provincie werkzaam te zijn geweest, werd zij in 2002 Tweede Kamerlid. Hield zich vooral bezig met het milieubeleid en duurzaamheid, bestuurlijke vernieuwing, werk en bijstand, met zaken rond het koninklijk huis en met de werkwijze van de Kamer. In 2007-2010 vicefractievoorzitter en na de verkiezingen van 2010 waarnemend partijvoorzitter. Werd na de Statenverkiezingen van 2011 provinciebestuurder. In december dat jaar volgde zij Donner in het kabinet-Rutte I op als minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Na waarnemend burgemeester van Stichtse Vecht te zijn geweest, werd zij in december 2014 burgemeester van Alphen aan den Rijn. Per 1 februari voorzitter van Aedes. Nuchtere, betrokken bestuurder, die al op haar zeventiende politiek actief werd.
   
• 15. 

  Arie Slob (1961) was van 26 oktober 2017 tot 10 januari 2022 minister voor Basis en Voortgezet Onderwijs en Media in het kabinet-Rutte III. Hij was van 14 februari 2001 tot 23 mei 2002 en van 19 november 2002 tot 2 december 2015 Tweede Kamerlid, aanvankelijk voor het GPV en na de fusie met de RPF voor de ChristenUnie. Van 14 mei 2011 tot 10 november 2015 was de heer Slob politiek leider van zijn partij en in 2007-2010 en 2011-2015 fractievoorzitter. Behalve met algemene politieke onderwerpen hield hij zich als Kamerlid bezig met onder andere onderwijs, binnenlands bestuur en financiën. De heer Slob was eerder projectleider bij een schoolbegeleidingsdienst en gemeenteraadslid in Zwolle. In 2016-2017 was hij directeur van het Historisch Centrum Overijssel in Zwolle.
   
• 16. 

  Tussen 2012 en 2021 (met onderbreking van een half jaar) een gedegen Tweede Kamerlid voor de VVD, dat zich bezighield met dossiers op het gebied van financiėle markten, financieel toezicht, staatsdeelnemingen, AOW en het pensioenstelsel. Had ook enige tijd burgemeestersbenoemingen en regelingen voor politieke ambtsdragers in zijn portefeuille. Werkte eerder als ambtenaar op het ministerie van Financiėn (projectleider team ABN AMRO) en als ambassademedewerker in Washington en was later director van Netherlands Financial Investments. Keurige, vriendelijke afgevaardigde en onversneden liberaal.
   
• 17. 

  Politicus van D66, die voor die partij deel uitmaakte van beide Kamers. Was zeven jaar Eerste Kamerlid, waarvan drie jaar fractievoorzitter, en vijf jaar Tweede Kamerlid. Hij begon al op jonge leeftijd als fractiemedewerker en was later wethouder van Dordrecht en partijvoorzitter. Verder was hij directeur van het Netherlands Institute for City Innovation Studies (Maatschappelijk Topinstituut voor steden). In de Eerste Kamer voorzitter van de commissie voor Verkeer en Waterstaat. Als Tweede Kamerlid woordvoerder op het gebied van binnenlands bestuur, justitie, asiel en immigratie en landbouw en betrokken bij diverse initiatiefvoorstellen, onder meer over referenda, de benoemingswijze van de burgemeester en weigerambtenaren. Had ook een aandeel in de nieuwe opzet van de formatie. Daarna was hij directeur van de Nederlandse Vereniging voor Innovatieve Geneesmiddelen. Vasthoudend debater.
   
• 18. 

  Bedachtzame SGP-afgevaardigde met een onderwijskundige achtergrond. Sprak in de ruim elf jaar dat hij Tweede Kamerlid was dan ook geregeld over onderwijs en was betrokken bij diverse parlementaire initiatieven op dat gebied. Was voor zijn Kamerlidmaatschap onder meer leraar geschiedenis en sectordirecteur op een school en directeur van het Wartburg College, locatie Revius in Rotterdam. Had geruime tijd zitting in zowel de gemeenteraad van Veenendaal als Provinciale Staten van Utrecht. In de Tweede Kamer hield hij zich ook bezig met binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties, politie, waterstaat, landbouw, wonen, cultuur en Europese zaken. Belangenbehartiger van de landbouwsector.
   
• 19. 

  Vakbondsman, die met onderbreking van ruim een jaar tussen 2017 en 2021 Tweede Kamerlid voor de PvdA was. Was voorzitter van FNV Bouw en vicevoorzitter van de FNV en werkte eerder bij de kappersvakbond en de vakbond van spoorwegbeambten. Ook was hij cao-onderhandelaar bij FNV Bouw en zelfstandig pensioenadviseur. Als Tweede Kamerlid woordvoerder sociale zaken, defensie en zorg (thuis- en verpleegzorg) en pleitbezorger van eerlijke beloning van (niet-Nederlandse) flexwerkers. Maakte deel uit van de onderzoekscommissie uitvoeringsorganisaties. Sinds 2021 is hij voorzitter van de Koepel Gepensioneerden.
   
• 20. 

  Madeleine van Toorenburg (1968) is sinds 13 juni 2023 lid van de CDA-fractie in de Eerste Kamer. Zij was gedurende veertien jaar Tweede Kamerlid voor het CDA, waarin het voorzitterschap van de parlementaire enquêtecommissie Fyra het meest in het oog sprong. Hield zich verder vooral bezig met justitie en veiligheid, asielbeleid en terrorismebestrijding en was zij vicefractievoorzitter. Maakte ook deel uit van het Kamerpresidium. Voor zij Kamerlid werd, was zij werkzaam in het gevangeniswezen en locatiedirecteur van jeugdinrichting "De Leij" te Vught. Mevrouw Van Toorenburg was in 2021-2023 lid van Gedeputeerde Staten van Limburg. Sinds 2 februari 2024 is zij waarnemend burgemeester van Nuenen, Gerwen en Nederwetten. Als Kamerlid houdt zich bezig met justitie, asielbeleid, Binnenlandse Zaken, Buitenlandse Zaken (incl handel en ontwikkelingshulp) en Defensie.
   
• 21. 

  Gerenommeerd wetenschapper en libertair politiek commentator, die in 2007 als PvdA'er de overstap maakte naar de landspolitiek. Hij werd toen, in het kabinet-Balkenende IV, minister van OCW. Enigszins flamboyante bewindsman, die een koerswijziging in het onderwijs nastreefde, maar die allereerst onvrede onder leerkrachten en afnemend onderwijspeil moest aanpakken. Als Tweede Kamerlid financieel woordvoerder. Dong in 2012 mee naar het partijleiderschap en werd in Rutte II minister van BZK. Kreeg onvoldoende steun voor de vorming van landsdelen, maar bracht wel een nieuwe wet op de inlichtingen- en veiligheidsdienst tot stand. Voor hij minister werd, was hij directeur van de onderzoekschool van het Nederlands Kanker Instituut en hoogleraar ontwikkelingsgenetica. Sinds 2017 is hij actief in de farmacie en in 2018 werd hij hoogleraar Novel Strategies to Access to Therapeutics aan de UvA. Was columnist van de De Telegraaf.
   
• 22. 

  Tien jaar Eerste Kamerlid voor het CDA en de laatste vier jaar daarvan eerste ondervoorzitter. Had een veelzijdige loopbaan in bestuur en onderwijs. Hij was onder meer docent geschiedenis, ambtenaar in Rotterdam, gemeentesecretaris van Arnhem en in 2005-2013 voorzitter van het College van Bestuur van de Universiteit Twente. Werd daarna voorzitter van de Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie. In de Eerste Kamer voorzitter van de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en woordvoerder voor onder meer economische zaken, landbouw, natuur, onderwijs, volksgezondheid en infrastructuur. Leidde ook een Kamercommissie die de werkwijze tegen het licht hield. Bezadigde, maar vasthoudende debater.
   
• 23. 

  Peter Schalk (1961) is sinds 9 juni 2015 Eerste Kamerlid voor de SGP. Tevens is hij fractievoorzitter. De heer Schalk was vijfentwintig jaar bestuurder (Raad van Bestuur) van de Reformatorisch Maatschappelijke Unie, een belangenorganisatie voor werknemers, werkgevers en zelfstandigen die Bijbelse principes als uitgangspunt voor haar activiteiten heeft. Momenteel is hij naast zijn lidmaatschap van de Eerste Kamer werkzaam als zelfstandig adviseur.
   
• 24. 

  Mirjam Bikker (1982) is sinds 31 maart 2021 lid van de Tweede Kamerfractie van de ChristenUnie. Op 17 januari 2023 volgde zij Gert-Jan Segers op als fractievoorzitter en politiek leider van de ChristenUnie. Daarvoor was zij van 9 juni 2015 tot 31 maart 2021 lid van de Eerste Kamer en in 2019-2021 fractievoorzitter. Mevrouw Bikker was zeven jaar gemeenteraadslid in Utrecht (tevens fractievoorzitter) en beleidsmedewerker van de ChristenUnie-fractie in de Tweede Kamer. In de Eerste Kamer was zij voorzitter van de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Als Tweede Kamerlid houdt zij zich behalve met het algemene politieke beleid bezig met onder meer zorg, justitie en veiligheid, binnenlandse zaken, koninklijk huis, sport en Groningen.
   
• 25. 

  Rechtsgeleerde van D66-huize die als wetenschapper en politicus in de voetstappen van zijn leermeester Jan Vis stapte. Was docent staatsrecht en later bijzonder hoogleraar gemeenterecht/gemeentekunde (Thorbecke-leerstoel) in Leiden en bijzonder hoogleraar 'rechten decentrale overheden' (Oppenheim-leerstoeel) in Groningen. Kwam in 2004 in de Eerste Kamer en werd in 2010 fractievoorzitter, een functie die hij in 2018-2019 nog eens bekleedde. Sprak veelvuldig in debatten over binnenlands bestuur en constitutioneel bestel, maar ook over justitiële onderwerpen, zorg en integratie. Was voorzitter van de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken en Hoge Colleges van Staat/Algemene Zaken en Huis der Koningin. Van september 2018 tot 1 januari 2021 was hij waarnemend burgemeester van Loppersum.
   
• 26. 

  Uit de journalistiek afkomstige PvdA-politicus, die vooral van zich deed spreken als fractievoorzitter in de Eerste Kamer. Was acht jaar parlementair journalist bij Trouw en daarna vier jaar één van de onderwijswoordvoerders van de PvdA in de Tweede Kamer. In 2003 lijsttrekker in Noord-Holland en een jaar Statenlid (fractievoorzitter) en vervolgens voorzitter van de Onderwijsvakbond CNV, voorzitter van GGZ Nederland en vicevoorzitter van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie. Is gehuwd met oud-D66-Kamerlid Jan Hoekema. Trad voortijdig af, omdat twee affaires rond haar persoon de partij leken te kunnen schaden.
   
• 27. 

  Noord-Brabantse bestuurder, die twaalf jaar Eerste Kamerlid voor de VVD was. Begon haar loopbaan als secretaresse en kwam via de gemeentelijke politiek in Teteringen in het provinciaal bestuur. Zij was zes jaar gedeputeerde met onder meer economische zaken en arbeidsmarkt in haar portefeuille. Was nadien ruim zeven jaar burgemeester van Oosterhout. In de Eerste Kamer woordvoerder binnenlands bestuur, bestuurlijke vernieuwing, milieu en ruimtelijke ordening. Was vicefractievoorzitter en in 2019 voorzitter van de tijdelijke EK-commissie uitwerking gedragscode integriteit. Combineerde haar Kamerlidmaatschap met de waarneming van het ambt van burgemeester in onder meer Roosendaal. Overtuigd liberaal, maar ook pragmatisch.
   
• 28. 

  Eerste en Tweede Kamerlid voor de PVV tussen 2015 en 2013. Was eerder medewerker van de PVV-fractie in de Tweede Kamer. In de Eerste Kamer sprak zij onder meer over huren, asielbeleid en de Wet Huis voor Klokkenluiders. Hield zich in de Tweede Kamer bezig met ICT, binnenlandse zaken, buitenlandse zaken, buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking. Was rapporteur op het gebied van informatietechnologie. Als woordvoerder namens 'boze burgers' zelf tamelijk mild en voorkomend.
   
• 29. 

  Bestuurder van GroenLinks, die zich als Eerste Kamerlid vier jaar vooral bezighield met buitenlandse zaken, binnenlands bestuur, Grondwet, sociale zaken en mediabeleid. Was voor hij Kamerlid werd werkzaam als communicatieadviseur en hoofd PR, onder meer bij de gemeente Utrecht en de Nederlandse Spoorwegen, en als zelfstandig adviseur en strateeg. Vervulde diverse interim-managementsfuncties (onder andere bij de NPO en het CBS). In 2010-2014 was hij wethouder van verkeer, cultuur en erfgoed van Utrecht en daarna opnieuw zelfstandig adviseur.
   
• 30. 

  Herman Sietsma (1953) was van 13 september tot 22 december 2016 tijdelijk lid van de fractie van de ChristenUnie in de Eerste Kamer. Hij verving Mirjam Bikker, die met zwangerschaps- en bevallingsverlof was. De heer Sietsma was provinciesecretaris en algemeen directeur van de Provincie Utrecht en vervulde eerder diverse functies in het openbaar bestuur. Voorts was hij gemeenteraadslid in Ermelo. In 2018 was hij waarnemend Nationaal Coördinator Groningen.