Memorie van toelichting - Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (XI) en van de begrotingsstaat van het Waddenfonds voor het jaar 2011 - Hoofdinhoud

Deze memorie van toelichting i is onder nr. 2 toegevoegd aan wetsvoorstel 32500 XI - Vaststelling begroting Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer 2011 en begroting Waddenfonds 2011 i.

Officiële titel	Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (XI) en van de begrotingsstaat van het Waddenfonds voor het jaar 2011; Memorie van toelichting; Memorie van toelichting
Document­datum	21-09-2010
Publicatie­datum	21-09-2010
Nummer	KST32500XI2
Kenmerk	32500 XI, nr. 2
Externe link	originele PDF
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 2010–2011

32 500 XI

Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (XI) en van de begrotingsstaat van het Waddenfonds voor het jaar 2011

Nr. 2

MEMORIE VAN TOELICHTING

INHOUDSOPGAVE

A.             ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGRO-

TINGSWETSVOORSTEL

blz.

• 3. 

  VERDIEPINGSHOOFDSTUK                                                          116

• 4. 

  BEGROTING VAN DE BATEN-LASTENDIENST NEDERLANDSE EMISSIEAUTORITEIT                                                     124

• 5. 

  BEGROTING 2011 VAN HET WADDENFONDS                           129

• 6. 

  VERDIEPINGSHOOFDSTUK WADDENFONDS                            139

3

BIJLAGE 1. ZBO’s EN RWT’s (VROM-begroting 2011)               140

BIJLAGE 2. OVERZICHTSCONSTRUCTIE MILIEU                       141

BIJLAGE 3. MOTIES EN TOEZEGGINGEN                                   145

BIJLAGE 4. LIJST VAN AFKORTINGEN                                       209

BIJLAGE 5. TREFWOORDENREGISTER                                       214

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETSVOORSTEL

Wetsartikel 1

De begrotingsstaten die onderdeel uitmaken van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om de begrotingsstaat van het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (XI) voor het jaar 2011 vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor het jaar 2011. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota 2011.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten voor het jaar 2011 vastgesteld. De in de begroting opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze Memorie van Toelichting toegelicht (de zogenaamde begrotingstoelichting).

Wetsartikel 2

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de baten en lasten en de kapitaaluitgaven en -ontvangsten van de baten-lastendienst «Nederlandse Emissieautoriteit» voor het jaar 2011 vastgesteld. De in die begroting opgenomen begrotingsartikelen worden toegelicht in onderdeel B (Begrotingstoelichting) van deze Memorie van Toelichting en wel in de paragraaf inzake de diensten die een baten-lasten stelsel voeren.

Wetsartikel 3

De begrotingsstaten die onderdeel uitmaken van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld. Het onderhavige wetsartikel strekt ertoe om de begrotingsstaat van het Waddenfonds voor het jaar 2011 vast te stellen. Op grond van het vijfde lid van artikel 1 van de Comptabiliteitswet 2001 kan deze begrotingsstaat tezamen met die van de departementale begroting (zie wetsartikel 1) in één wet worden vastgesteld.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten voor het jaar 2011 vastgesteld. De in de begroting opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze Memorie van Toelichting toegelicht (de zogenaamde begrotingstoelichting).

De Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, J. C. Huizinga-Heringa

Leeswijzer

B. BEGROTINGSTOELICHTING

• 1. 

  LEESWIJZER

Voor u ligt de begroting 2011 van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM). De memorie van toelichting van de VROM-begroting (XI) bestaat uit de volgende onderdelen en is terug te vinden in de hoofdstukken:

2.1. De beleidsagenda

2.2. De beleidsartikelen

2.3. De niet-beleidsartikelen

2.4. Bedrijfsvoeringsparagraaf

• 3. 

  Verdiepingshoofdstuk

• 4. 

  Begroting 2011 van de Nederlandse Emissieautoriteit

• 5. 

  Begroting 2011 van het Waddenfonds

• 6. 

  Verdiepingshoofdstuk Waddenfonds

Bijlage 1 Zelfstandige Bestuursorganen en Rechtspersonen met een

Wettelijke Taak

Bijlage 2 Overzichtsconstructie Milieu

Bijlage 3 Moties en Toezeggingen

Bijlage 4 Lijst van afkortingen

Bijlage 5 Trefwoordenregister

De beleidsartikelen van de programmabegroting van WWI kennen alleen programmageld. De apparaatsuitgaven worden geraamd op de VROM-begroting op het niet-beleidsartikel «Algemeen». Op dat artikel is inzichtelijk hoe de totale apparaatsinzet voor de beleidsdiensten wordt toegerekend aan de desbetreffende beleidsartikelen.

1.2. De beleidsagenda en beleidsartikelen

1.2.1. Beleidsagenda

Gezien de demissionaire status van het kabinet dat deze begroting opstelt, is gekozen voor een beperkte technische invulling van de beleidsagenda 2011. Daar waar de beleidsagenda’s in voorgaande jaren uitgebreid ingingen op de prioriteiten uit het kabinetsprogramma Balkenende IV, aangevuld met prioriteiten van de minister, is de opzet dit jaar sober van aard. In de beleidsagenda wordt vooral ingegaan op eventuele relevante beleidsarme ontwikkelingen die de begroting in financiële zin raken.

De beleidsagenda wordt afgesloten met een overzichtstabel met daarin de beleidsmatig belangrijkste budgettaire mutaties en bijbehorende toelichting. Deze tabel geeft de aansluiting weer tussen de vorige begroting en de nu voorliggende ontwerpbegroting.

1.2.2. Beleidsartikelen

De VROM-begroting bestaat uit acht artikelen waarvan drie op het terrein van ruimte, vier op het terrein van milieu en één op het terrein van toezicht en handhaving. Daarnaast zijn er twee niet-beleidsartikelen te weten artikel 91 «Algemeen» en artikel 92 «Nominaal en onvoorzien». Op artikel 91 «Algemeen» worden behalve de apparaatsuitgaven voor de WWI-begroting en de apparaatsuitgaven voor Ruimte en Milieu ook de uitgaven voor de stafdirecties, de gemeenschappelijke bedrijfsvoering, het planbureau en de raden en commissies inzichtelijk gemaakt. Ten slotte staan op dit artikel ook uitgaven geraamd van een aantal instrumenten die

Leeswijzer

niet een beleidsmatig doel hebben, die passen bij een van de beleidsarti-kelen. Het niet-beleidsartikel «Nominaal en onvoorzien» is louter een administratief artikel waarop zaken worden geparkeerd die nog niet direct verdeeld kunnen worden over de andere artikelen.

In de beleidsartikelen komt het beleid voor de komende jaren aan bod. Elk artikel start met een omschrijving van de algemene beleidsdoelstelling. Hierbij wordt in algemene vorm consequent ingegaan op: omschrijving, verantwoordelijkheid, externe factoren en meetbare gegevens. De algemene beleidsdoelstelling van een artikel wordt geconcretiseerd met de beschrijving van de operationele doelen. Bij ieder operationeel doel wordt consequent ingegaan op: motivering, instrumenten en meetbare gegevens (prestaties en indicatoren). De ontwikkelingen van de uitgaven en de doelen die zij dienen worden volledig toegelicht en waar mogelijk in de tijd weergegeven en indien zinvol grafisch geïllustreerd. Dit betekent meer aandacht voor de instrumenten en voor de historische ontwikkeling van de uitgaven en prestaties om tot een goede onderbouwing van de uitgaven te komen.

Daarna volgt de tabel «budgettaire gevolgen van beleid». Deze tabel geeft meer financieel inzicht op het gebied van begrotingsstanden. In de tabel is een cijfermatige uitsplitsing gemaakt van de «programmagelden». Dit artikelonderdeel «programma» wordt vervolgens weer opgedeeld naar de diverse operationele doelen die weer zijn opgebouwd uit een of meer (financiële) beleidsinstrumenten. Onder de tabel «budgettaire gevolgen van beleid» wordt grafisch inzicht gegeven in de budgetflexibiliteit. Deze grafiek geeft inzicht in het nog te beïnvloeden deel van de uitgavenraming. Daarbij worden de verplichtingen gekarakteriseerd aan de hand van de categorieën «Juridisch verplicht», «Bestuurlijk verplicht» en «Beleidsmatig gebonden». De categorie «Juridisch verplicht» bestaat uit verplichtingen waar een privaatrechtelijke overeenkomst, een publiekrechtelijke beschikking of een wettelijke regeling aan ten grondslag ligt. De categorie «Bestuurlijk verplicht» bestaat uit verplichtingen waaraan afspraken ten grondslag liggen tussen verschillende ministeries, tussen de Minister van VROM en/of andere bestuurslagen. De categorie «Beleidsmatig gebonden» bestaat uit geraamde uitgaven waarvoor de Minister van VROM in het kader van de beleidsprogramma’s uitgaven heeft geoormerkt.

Ieder artikel wordt afgesloten met een overzicht van geplande beleidsonderzoeken. In de begroting worden de beleidsdoorlichting(en) van het desbetreffende jaar aangekondigd evenals de programmering voor de komende jaren. De beleidsdoorlichting die in de tijd aansluit op het traject van het jaarverslag, wordt meegezonden bij de indiening van de verantwoording over het desbetreffende begrotingsjaar. Waar dit niet aansluit, wordt de beleidsdoorlichting separaat verzonden. Voor 2011 staan de volgende beleidsdoorlichtingen op de rol:

Behouden en ontwikkelen van de ruimtelijke kwaliteit;

Herijking Nederlandse emissierichtlijn (NeR);

Duurzaam gebruik van ecosystemen en natuurlijke hulpbronnen;

Bescherming tegen straling;

Bepalen aanvaardbaarheid oplossen niet aanvaardbare- en preventie tegen nieuwe risicovolle situaties;

Clean Development Mechanism;

Integrale Ruimtelijke Projecten. Gezien de in 2010 afgeronde Brede Heroverwegingen en de demissionaire status van het kabinet zijn in deze ontwerpbegroting niet voor alle

Leeswijzer

algemene en/of operationele doelstellingen beleidsdoorlichtingen geprogrammeerd. De beleidsdoorlichting Integrale Ruimtelijke Projecten is afhankelijk van de uitkomsten van de formatie.

1.3. Wijzigingen in de artikelstructuur

In de begroting 2010 was de zogenaamde Geo-informatie opgenomen in het niet-beleidsartikel 91 «Algemeen», programma-uitgaven overige vastgoedinformatievoorziening. Geo-informatie is in de begroting 2011 toegevoegd aan artikel 1 als operationeel doel «Coördinatie van de interbestuurlijke Geo-informatie». Dit operationele doel gaat in op het ontwikkelen en onderhouden van de infrastructuur van de geo-informatie in Nederland. Het belang van geo-informatie voor de maatschappij is groot. Het is onmisbaar voor de dienstverlening van de overheid aan burgers en bedrijven en van groot belang voor analyses in het kader van onderzoek en beleid. Optimaal gebruik van geo-informatie kan alleen bereikt worden door met relevante partijen goede afspraken te maken over standaarden, ontsluiting en een adequate technische infrastructuur in Nederland, die aansluit op internationale afspraken. Verplaatsing naar artikel 1 doet dan ook recht aan het beleidsmatige karakter van het onderwerp.

1.4. Explainparagraaf

Sinds 2006 is voor het opnemen van indicatoren in de beleidsartikelen een zogenaamde comply or explain regeling van kracht. Deze houdt in dat er kan worden afgeweken van de bepaling om het beleid met kwantitatieve indicatoren meetbaar te maken mits wordt uitgelegd waarom dit niet zinvol of relevant is. Bij de samenstelling van de begroting worden als basis gebruikt de kernvragen: «Wat willen we bereiken» (w1); Wat gaan we er voor doen» (w2) en «Wat mag het kosten» (w3). Op het niveau van de algemene doelstelling en de operationele doelstellingen wordt de beantwoording van deze vragen vervolgens ingevuld volgens de criteria van specifiek, meetbaar en tijdsgebonden.

Onderstaand wordt per artikel ingegaan op de mate waarin ieder beleidsartikelen aan deze criteria voldoet (alleen explain).

Leeswijzer

EXPLAIN TABEL INDICATOREN

Artikelnr.                Geen zinvolle en relevante indicator mogelijk want:

Algemene doelstellingen

1                              Gezien de aard van dit artikel en de systeemverantwoordelijkheid van de minister voor de ruimtelijke ordening kan niet volledig voldaan worden aan alle drie de criteria voor de eerste «w»-vraag.

3, 4, 6, 7, 9, 10 Op het niveau van het algemene doel is geen zinvolle indicator beschikbaar die het gehele artikel afdekt, omdat binnen het doel diverse aspecten van het beleid zijn gebundeld. Voor de operationele doelen zijn wel indicatoren opgenomen.

Operationele doelstellingen

2.3                           Deze operationele doelstelling voldoet niet aan de criteria voor de eerste «w»-vraag met betrekking tot de meetbaarheid.

7.2                           Voor dit operationeel doel is het niet goed mogelijk om de doelstelling specifiek, meetbaar en tijdgebonden te formuleren (w1 en w2 vraag) en daarom is het ook niet zinvol daarvoor prestatieindicatoren te ontwikkelen. Dit operationele doel is ondersteunend aan in andere operationele doelen geformuleerde prestaties. De beoogde beleidseffecten zijn bovendien niet alleen afhankelijk van de Nederlandse inzet, maar ook van de inbreng van partners en andere partijen.

9.1, 9.2, 9.3, 9.4, Voor deze operationele doelstellingen zijn geen indicatoren 9.5                           beschikbaar die het gehele operationele doel afdekken. Per operati- oneel doel zijn de prestaties dermate verschillend dat hierover geen omvattende indicator kan worden bepaald. In 2011 zal de VROM-Inspectie (VI) zich verder voorbereiden op omvorming tot een baten-lastendienst. In samenwerking met de opdrachtgever worden prestatie-indicatoren ontwikkeld. Wat betreft het meten van effecten zal worden aangesloten bij de ontwikkelingen in Inspectieraad verband. Met het meerjarenprogramma «Toezicht met Effect», wat in 2012 zal worden afgerond, wil de Inspectieraad de rijksinspecties stimuleren en ondersteunen in het ontwikkelen van effectmeting. 10.4                         Voor dit operationele doel is geen indicator («w1»-vraag) beschikbaar die het gehele operationele doel afdekt, omdat binnen het doel diverse «kleine» instrumenten zijn gebundeld. Waddenfonds De algemene doelstelling van het Waddenbeleid en specifieker het 1.1, 1.2, 1.3, 1.4 Waddenfonds zijn algemeen van aard. De gepresenteerde effectindicatoren meten de belangrijkste effecten van de algemene doelstelling. Op operationeel niveau zijn geen aparte effectindicatoren opgenomen

Operationele doelstellingen

2.3                           Deze operationele doelstelling voldoet niet aan de criteria voor de eerste «w»-vraag met betrekking tot de meetbaarheid.

In reactie op de uitkomsten van het onderzoek van de Algemene Rekenkamer (ARK) naar de beschikbaarheid van beleidsinformatie in de begroting 2010 is door voormalig minister Cramer toegezegd dat in de begroting 2011 in artikel 3 «Klimaat en Luchtkwaliteit» duidelijker zal worden aangegeven welke concrete prestaties VROM in 2011 wil leveren met de middelen die begroot zijn.

De ARK heeft ook twee voorbeelden genoemd die wel duidelijk waren. Deze voorbeelden groeperen prestaties onder het doel dat daarmee is gediend. Deze indeling is nu bij alle Operationele Doelen van artikel 3 overgenomen. Daarmee is invulling gegeven aan de toezegging aan de ARK.

Overigens is ook in de andere beleidsartikelen in de begroting 2011 deze indeling overgenomen.

Leeswijzer

1.5. Experiment

De afgelopen jaren deed het Ministerie van VROM mee aan het Experiment Verbetering Verantwoording en Begroting. Doel van dit experiment was om de politieke zeggingskracht en focus van de stukken te vergroten en de verantwoordingslasten terug te brengen. Dit had vooral gevolgen voor de wijze waarop beleidsinformatie werd opgenomen in het Jaarverslag. Met het behandelen van de jaarverslagen 2009 door de Tweede Kamer eindigt formeel dit experiment. Hoewel deze behandeling door de val van het kabinet Balkenende IV is uitgesteld tot het einde van 2010 (tegelijkertijd met de behandeling van deze begroting) is de begroting 2011 dus niet meer opgesteld volgens de regels van dit experiment. In samenwerking met de Algemene Rekenkamer wordt dit experiment geëvalueerd door het Ministerie van Financiën en de deelnemende departementen. Begin 2011 zal aan de hand van deze evaluatie met de Tweede Kamer worden besproken in hoeverre deze experimentele werkwijze Rijksbrede invoering verdient.

1.6. De Nederlandse Emissieautoriteit en het Waddenfonds

Tegelijkertijd met de VROM-begroting, wordt ook de begroting van de Nederlandse Emissieautoriteit (NEa) en de begroting van het Waddenfonds gepresenteerd.

1.7. Verdiepingshoofdstuk

In het verdiepingshoofdstuk zijn de budgettaire mutaties in de beleidsarti-kelen van de begrotingsstaat opgenomen. Technische mutaties dan wel beleidsmatig niet relevante mutaties worden slechts cijfermatig gepresenteerd. Alleen indien sprake is van een grote budgettaire omvang, worden ook technische mutaties nader toegelicht. De beleidsmatig relevante mutaties worden nader omschreven in de toelichting waarbij het bijbehorende mutatiebedrag wordt genoemd. Een beleidsmatige mutatie is het gevolg van gevoerd beleid en is dus te beïnvloeden (bijvoorbeeld beleidsintensivering en -extensivering, beleidswijzigingen met financiële gevolgen, afwijkingen uit hoofde van behoorlijk bestuur).

Beleidsagenda

• 2. 

  HET BELEID

2.1. De beleidsagenda

Gezien de demissionaire status van het kabinet dat deze begroting opstelt, is gekozen voor een beperkte technische invulling van de beleidsagenda 2011. Daar waar de beleidsagenda’s in voorgaande jaren uitgebreid ingingen op de prioriteiten uit het kabinetsprogramma Balkenende IV, aangevuld met prioriteiten van de minister, is de opzet dit jaar sober van aard. Er zal vooral worden ingegaan op eventuele relevante beleidsarme ontwikkelingen die de begroting in financiële zin raken. In de artikelen wordt, zoals in andere jaren, de relevante financiële en beleidsinformatie die samenhangt met de voorgenomen uitgaven vermeld.

Duurzame samenleving

We willen ook voor toekomstige generaties een goed leven op een gezonde aarde mogelijk maken. Schoon water, frisse lucht, voldoende voedsel en energie zijn voorwaarden voor leven op aarde. Nu, met ruim zes miljard en in 2050 waarschijnlijk zelfs met negen miljard mensen. Een verstandig klimaatbeleid is daarom noodzakelijk.

Duidelijk is dat bij een temperatuurstijging van meer dan 2 graden Celsius een kritische grens wordt doorbroken met alle ingrijpende gevolgen van dien. Om dit te voorkomen zijn door regeringsleiders in Kopenhagen afspraken gemaakt. Het geformuleerde doel betekent dat de uitstoot van broeikasgassen in 2050 wereldwijd met ten minste 50 procent moet zijn verminderd ten opzichte van 1990. Voor de rijke landen zelfs met 80 tot 95 procent. Daarom moeten wij nu stappen zetten om de transitie naar een duurzame samenleving mogelijk te maken. Dit betekent dat ondermeer door recycling natuurlijke hulpbronnen niet meer worden uitgeput, en biodiversiteit wordt behouden. Met de transitie naar een duurzame samenleving nemen wij nu verantwoordelijkheid en stoppen we de afwenteling naar toekomstige generaties. Deze transitie is een gedeelde verantwoordelijkheid van overheid, burgers en bedrijfsleven die behalve verplichtingen ook kansen biedt.

Om een duurzame samenleving te realiseren is mondiaal een gecoördineerde aanpak van het klimaat en energiebeleid nodig. Een betaalbare en betrouwbare energievoorziening is een belangrijke voorwaarde. Ook zijn regulering en beprijzing van broeikasgassen en luchtemissies nodig om nationale en internationale klimaatdoelen te halen.

Eind 2010 vindt in Cancún, Mexico, de klimaatconferentie plaats. Dit is het vervolg van de klimaattop in Kopenhagen. Het jaar 2011 staat in het teken van de verdere uitwerking van de afspraken die mogelijk voortkomen uit deze conferentie.

Tenslotte heeft de Minister van VROM een wettelijke taak voor het beoordelen van vergunningaanvragen voor nieuwe kerncentrales. De personele en financiële middelen voor deze taak zijn voor 2010 en 2011 beschikbaar gekomen door herschikking binnen de VROM-begroting.

Agenda voor de ruimtelijke ordening

Nederland is één van de dichtstbevolkte landen in de wereld. Dit heeft gevolgen voor de inrichting van Nederland ten aanzien van de woningbouw, bedrijvigheid, recreatie, infrastructuur en natuur. Een sterk ontwikkelde ruimtelijke planningstraditie heeft bijgedragen aan een efficiënte ordening van deze ruimtevragen en de economische ontwikkeling van Nederland.

Beleidsagenda

Klimaatverandering, duurzaamheid, regionale bevolkingskrimp en grootstedelijke problemen vragen een actualisatie van het ruimtelijk beleid. De deelprogramma’s Nieuwbouw en herstructurering en Rijnmond van het Deltaprogramma geven hier reeds uitvoering aan. In 2010 is de Midterm Review Nota Ruimte uitgevoerd.

In 2011 beziet het kabinet hoe het om wil gaan met de conclusies van deze tussentijdse rapportage. Ook via de MIRT verkenning Randstad Sleutelprojecten denkt het kabinet, met de huidige budgettaire krapte als een gegeven, na over de ruimtelijke ontwikkelingen op de lange termijn. Met de Crisis- en herstelwet worden procedures (deels tijdelijk en deels permanent) versneld. Bestuurders krijgen meer mogelijkheden om de beschikbare milieuruimte optimaal te benutten en duurzame innovatieve ontwikkelingen in gang te zetten. De wet heeft naar verwachting op korte termijn effect op de werkgelegenheid en versterkt op lange termijn de economische structuur van Nederland. Het verder doorzetten van integratie en vereenvoudiging van de juridische stelsels die van belang zijn voor de kwaliteit van de leefomgeving wordt aangepakt in het programma Vernieuwing instrumentarium. In het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) zijn belangrijke stappen gezet om samenhang te brengen in investeringen in het fysieke domein. Deze integrale aanpak wordt voortgezet en geoptimaliseerd.

Slimmere regels, betere uitvoering, minder lasten

Burgers en bedrijven gaan in 2011 merken dat de dienstverlening door de overheid verder verbetert. VROM draagt hier actief aan bij. Circa 3 600 afvalgerelateerde bedrijven worden onder «algemene regels» gebracht en de meldplicht voor een aantal afvalsoorten wordt afgeschaft. Dit zorgt voor een administratieve lastenverlichting van ruim € 50 mln per jaar. De teller voor de reductie van de administratieve lasten sinds de start van het kabinet Balkenende IV komt daarmee op ruim 30% te staan. Ook wordt door VROM in 2011 verder gewerkt aan het beperken van nalevings-kosten. Als een in 2010 gestarte pilot met een domeingerichte benadering op het gebied van gevaarlijke stoffen succesvol is, zal deze aanpak worden verbreed naar andere domeinen. Er zal vaker gebruik worden gemaakt van integrale beleidsanalyses waarbij nut en noodzaak van regelgeving en de effecten hiervan vooraf systematisch in beeld worden gebracht. Dit ondermeer met behulp van het door het Ministerie van Justitie ontwikkelde Integrale afwegingskader en met het gebruikelijke economische analyse instrumentarium. Om de regeldruk die bedrijven ervaren te verminderen wordt in 2011 sterk ingezet op verbetering van kwaliteit en professionaliteit van vergunningverlening, toezicht en handhaving. Dit conform de nadere kabinetsreactie eindbeeld Mans van 19 juni 2009 en de daarover in bestuurlijk overleg tussen het Rijk, het IPO, de VNG en de UvW in 2010 gemaakte afspraken.

Beleidsagenda

Belangrijkste mutaties ten opzichte van de begroting 2010

Tabel 1. Belangrijkste beleidsmatige uitgavenmutaties ten opzichte van de VROM-ontwerpbegroting 2010

x € 1 000

2010

2011

2012

2013

2014

2015

art.nr

Stand Ontwerpbegroting 2010 Mutaties 1e suppletore begroting 2010

Nieuwe mutaties

• 1. 

  2.

Structuurwijziging van 91.81.06 FES Nota Ruimte project IJsseldelta Kampen

• 3. 

  FES Nota Ruimte project Nijmegen Waalfront

• 4. 

  FES Nota Ruimte project Maastricht Belvedere

• 5. 

  Amendement Roefs: Project Dierenpark Emmen

• 6. 

  Compensatie problematiek Milieu

• 7. 

  Verlaging budget voor verkeersmaatregelen

• 8. 

  Structurele financiering emissieregistratie

• 9. 

  Verlaging onderzoeks- en uitvoeringsbudget

• 10. 

  Naar PF voor programmafinan-

Toelichting mutaties: Ad 1.

De mutatie betreft een overboeking vanuit artikel 91 in verband met een structuurwijziging van de begroting. Het operationeel doel «Coördinatie van de interbestuurlijke Geo-informatie» is in de begroting 2011 toegevoegd aan artikel 1.

Ad 2.

De mutatie betreft het aan de VROM-begroting toevoegen van de geraamde uitgaven voor het FES-project IJsseldelta Kampen.

Ad 3.

De mutatie is het gevolg van de versnelling in 2009 ten opzichte van de oorspronkelijke raming van de uitvoering van het FES-project Nijmegen

Waalfront.

Ad 4.

De mutatie is het gevolg van de versnelling in 2009 ten opzichte van de oorspronkelijke raming van de uitvoering van het FES-project Maastricht

Belvedere.

Ad 5.

De mutatie betreft de toevoeging aan de VROM-begroting van middelen voor de verplaatsing van het dierenpark Emmen (amendement van het lid

Roefs, 32 123 XI Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer voor het jaar

2010).

Beleidsagenda

Ad 6.

De mutatie betreft een verlaging van het budget voor de NEa vanwege de bekostiging uit de verwachte veilingopbrengsten.

Ad 7.

De mutatie betreft een verlaging van het budget voor verkeersmaatregelen luchtkwaliteit (roetfilters) vanwege een verwacht lager aantal aanvragen als gevolg van de economische crisis.

Ad 8.

VROM heeft in overleg met de medeopdrachtgevers V&W en LNV in 2008 besloten om de Emissieregistratie per 1-1-2010 te verplaatsen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) naar het RIVM. Reden hiervoor is dat de Emissieregistratie beter past bij het profiel en de wijze van aansturing van het RIVM.

Ad 9.

De mutatie betreft een taakstellende verlaging van het onderzoeks- en uitvoeringsbudget.

Ad 10.

De middelen voor de programmafinanciering Externe Veiligheid worden voor een periode van 4 jaar overgeboekt naar het Provinciefonds.

Tabel 2. Belangrijkste beleidsmatige ontvangstenmutaties ten opzichte van de VROM-ontwerpbegroting 2010

x € 1 000

2010

2011

2012

2013

2014

2015

art.nr

Stand Ontwerpbegroting 2010 Mutaties 1e suppletore begroting 2010:

Nieuwe mutaties:

• 12. 

  FES Project IJsseldata

• 13. 

  FES Project Nijmegen Waalfront

• 14. 

  FES Project Maastricht Belvedere

• 15. 

  Amendement Roefs: Dierenpark Emmen

• 16. 

  Overige mutaties:

2 2 2 2 diversen

Stand ontwerpbegroting 2011

682 000

176 847

95 597

47 074

38 574

38 574

Ad 12., 13., 14. en 15.

Zie de betreffende toelichting bij de uitgaven.

Beleidsartikel 1

2.2. De beleidsartikelen

Artikel 1. Optimaliseren van de ruimtelijke afweging

1.1. Algemene Beleidsdoelstelling

1.1.1. De ruimtelijke afweging organiseren door het beheren en ontwikkelen van het ruimtelijke instrumentarium

Motivering

Naarmate meer activiteiten op ons kleine grondgebied worden uitgevoerd, wordt de locatiekeuze en het afwegingsproces belangrijker voor een succesvolle uitvoering van die activiteiten. Het handelen van de Rijksoverheid is er hierbij op gericht om de nationale belangen te borgen. Dit begrotingsartikel richt zich op het zodanig beheren en ontwikkelen van instrumenten dat Rijk en andere overheden kunnen bijdragen aan het versterken en duurzaam ontwikkelen van de economische, ecologische en sociaal-culturele waarden van de ruimte in Nederland. Het betreft het verkennen, formuleren, instrumenteren en evalueren van het nationale ruimtelijke ordeningsbeleid en er voor zorgen dat doorwerking naar andere overheden hiervan plaats kan vinden. Daarnaast is de Minister van VROM, als coördinerend bewindspersoon, verantwoordelijk voor de ontwikkeling en het onderhoud van de publieke geo-informatie in Nederland.

Verantwoordelijkheid

De Minister van VROM is verantwoordelijk voor:

Het opstellen en onderhouden van nationale kaders en wet en regelgeving op ruimtelijk gebied en ten aanzien van interbestuurlijke geo-informatie;

Het ontwikkelen van visies op de nationale ruimtelijke ordening; Het vertalen van relevante Europese beleidskaders; De nadere invulling van de Nota Ruimte sturingsfilosofie «decentraal wat kan, centraal wat moet»;

Het doorlichten en evalueren van het nationale ruimtelijke beleid; De structurele verankering van het ruimtelijk ontwerp in de beleidsprocessen en projecten van de ruimtelijke ontwikkeling; De coördinatie van de interbestuurlijke geo-informatie in Nederland; Het ontwikkelen van visies op de nationale basisvoorzieningen, voor de interbestuurlijke geo-informatie in Nederland.

Externe factoren

De Wet ruimtelijke ordening (Wro) stoelt op het basisprincipe dat iedere bestuurslaag verantwoordelijk is voor het eigen ruimtelijk beleid en het instrumentarium krijgt om dat beleid te realiseren. De wet geeft duidelijkheid over welke overheid waarvoor verantwoordelijk is, welke normen en kaders door de hogere bestuurslaag zijn gesteld en welke beleidsruimte dit vervolgens voor elke bestuurslaag biedt. Indien noodzakelijk om de nationale doelstellingen te bereiken heeft de Minister van VROM ook bevoegdheden om dit te bewerkstellingen.

Meetbare gegevens

Zie meetbare gegevens operationele doelstellingen

Beleidsartikel 1

Budgettaire gevolgen van beleid

Programma:

Ruimtelijk instrumentarium ontwikkelen en beheren

Coördinatie van interbestuurlijke geo-informatie

25 092 25 092

0

5 033 5 033

0

40 681 1 782

38 899

35 792 2 203

33 589

28 306 2 597

25 709

27 678 1 969

25 709

27 678 1 969

25 709

Ontvangsten:

9 081

1 572

934

934

934

934

934

Toelichting per operationeel doel:

Grafiek 1.1 budgetflex in % en bedragen per operationeel doel in het begrotingsjaar 2011

0%                              0

100%

90%

80%

70%

60%

50% 40% 30% 20% 10% 0%

Operationeel doel:

1. Ruimtelijk instrumentarium ontwikkelen en beheren

2 . Coördinatie van de interbestuurlijke geo-informatie

• 1. 

  Ruimtelijk instrumentarium ontwikkelen en beheren: De juridische verplichtingen betreffen uitgaven uit verplichtingen die in voorgaande jaren zijn aangegaan. Dit zijn de beheerskosten van de applicatie waarmee ruimtelijke plannen digitaal kunnen worden uitgewisseld, conform de bepaling daarover in de Wro, en de kosten voor monitoring van de Wro conform de wet en zoals overeengekomen met de Kamer (motie Smaling, 6 mei 2008).

• 2. 

  Coördinatie van de interbestuurlijke geo-informatie De juridische verplichtingen betreffen uitgaven aan Kadaster en Geonovum voor ontwikkeling en exploitatie basisregistraties en ontsluiting van

Beleidsartikel 1

geo-data die reeds verplicht zijn conform de wet. Bestuurlijk verplicht zijn de ontwikkeling en exploitatie van de basisregistraties waarover reeds afspraken zijn gemaakt met waterschappen, provincies, gemeenten en netbeheerders.

1.2. Operationele doelstellingen

1.2.1. Ruimtelijk instrumentarium ontwikkelen en beheren

Motivering

Een optimale afstemming van beslissingen over ruimtegebruik en ruimtelijke ontwikkeling in Nederland vereist een heldere toedeling van verantwoordelijkheden en bevoegdheden aan alle betrokken overheden. Aan de Minister van VROM is de verantwoordelijkheid gegeven voor het inrichten en onderhouden van het besluitvormingsproces rond het ruimtegebruik in Nederland. Om die besluitvorming in goede banen te leiden, is een wettelijk kader ontwikkeld waarin taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van alle betrokken partijen zijn vastgelegd: de Wet ruimtelijke ordening. Voor de verbetering van de kwaliteit van de ruimtelijke ontwikkeling van Nederland versterken en verankeren we structureel het ruimtelijk ontwerp in het ruimtelijke ontwikkelingsproces van visies, kaders en projecten. Verder ontwikkelt de Minister van VROM de nationale kaders voor de ruimtelijke beslissingen van provincies en gemeenten (de rijksvisie) en ondersteunt de aan hen toe vertrouwde taken. Het gaat om het bereiken van een goed ruimtelijk systeem door middel van samenhangende besluitvorming. Indien noodzakelijk om de nationale doelstellingen te bereiken heeft de Minister van VROM ook bevoegdheden om dit te bewerkstellingen.

Instrumenten

Kaders

Wet ruimtelijke ordening (Wro): de Wro bepaalt hoe ruimtelijke plannen van Rijk, provincies en gemeenten tot stand komen en gewijzigd worden alsook de taken van de overheid en de rechten en plichten van burgers, bedrijven en instellingen; Besluit ruimtelijke ordening (Bro): het Bro bevat voorschriften die dienen ter uitvoering van Wro. Er zijn regels gesteld voor onder meer de voorbereiding, vorm en inhoud van ruimtelijke plannen, en voor kostenverhaal en locatie-eisen bij particuliere projectontwikkeling; Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) Ruimte: indien nationale belangen met het oog op een goede ruimtelijke ordening het noodzakelijk maken, kunnen bij AMvB regels worden gesteld omtrent de inhoud van bestemmingsplannen;

Wet voorkeursrecht gemeenten (Wvg): De Wvg heeft betrekking op grondverwerving door gemeenten en het toekennen van bevoegdheden aan provincies en het Rijk;

Protocollen: ontwerpprotocollen of vaste afspraken in een andere vorm zijn het beste instrument om een vroegtijdige structurele ontwerpinbreng te borgen;

De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo): deze maakt dat voor projecten in de fysieke leefomgeving nog maar één omgevingsvergunning nodig is. Afwijkingen van het bestemmingsplan en andere planologische regelgeving voor bijvoorbeeld bouwactiviteiten kunnen worden toegestaan met één omgevingsvergunning. Niet langer is daarvoor een projectbesluit en een bouwvergunning vereist.

Visies

Nota Ruimte: de Nota Ruimte bevat de rijksvisie op de ruimtelijke ontwikkeling van Nederland en de belangrijkste bijbehorende

Beleidsartikel 1

doelstellingen. De sturingsfilosofie «decentraal wat kan, centraal wat moet» staat centraal;

Structuurvisie Randstad 2040: de Structuurvisie Randstad 2040 bevat de rijksvisie op de toekomst van de Randstad;

Structuurvisie Snelwegomgeving «Zicht op mooi Nederland»: met deze visie wil het Rijk samen met de provincies de bebouwde en onbebouwde omgeving van snelwegen verbeteren en de waardering voor ons landschap vergroten;

Visie/Architectuurnota «Een cultuur van ontwerpen»»: Beoogt de structurele verankering van het ruimtelijk ontwerp(en) in de processen en projecten van de ruimtelijke ontwikkeling.

Onderzoek en communicatie

RO-Online: RO-Online is de toegangspoort tot alle ruimtelijke plannen in Nederland. De website gaat op termijn de volledige en actuele planologische situatie tonen van elke locatie in Nederland; Programma Monitor Nota Ruimte: op verzoek van de Minister van VROM rapporteert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) tweejaarlijks over de ruimtelijke ontwikkelingen en de beleving door de burger van deze ontwikkelingen;

Evaluatieprogramma Nota Ruimte: soms in samenwerking met het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) wordt de uitvoering van het ruimtelijk beleid geëvalueerd;

Monitor Wro: Het PBL rapporteert tweejaarlijks over de werking en het gebruik van de Wro;

Toekomstverkenningen als basis voor de ruimtelijke visievorming, zoals het Schetsboek Ruimte voor Olympische Plannen en de Verkenning Rijksagenda Krimp en Ruimte;

Ontwerpend onderzoek ten behoeve van de ruimtelijke visievorming; De CanonRO.nl: Door in interactie met vakwereld en breder publiek (via website) te komen tot dé iconen van ruimtelijke ordening, creëert de CanonRO.nl een gedeeld bewustzijn van wat van waarde is geweest in het RO-beleid en kan daarmee input leveren voor de toekomst; Subsidies aan vakorganisaties: de Minister van VROM verleent doelsubsidies aan Isocarp, Nirov en IFHP omdat deze een nationaal of internationaal forum bieden voor het ontwikkelen en het uitwisselen van kennis op het vlak van planologie en ruimtelijke ordening in Nederland. Hun activiteiten dragen zodoende bij aan het realiseren van de beleidsdoelstellingen van VROM.

Meetbare gegevens                                 Dit operationele doel gaat in op het ontwikkelen en onderhouden van het systeem van de ruimtelijke ordening in Nederland. Behalen van deze doelstelling heeft als effect dat ruimtelijke afwegingen integraal en gecoördineerd plaatsvinden, zowel verticaal (tussen bestuurslagen) als horizontaal (tussen departementen). Een belangrijk instrument hierbij is de Wro. De Wro is een procedurewet en richt zich hierbij met name op de manier waarop de ruimtelijke ordening vorm krijgt. Onderstaande effectindicatoren geven voor enkele belangrijke instrumenten uit de Wro de stand van zaken weer en geven hiermee een beeld in hoeverre invulling is gegeven aan de systeemverantwoordelijkheid van de minister.

Om meer in het algemeen zicht te blijven houden op de werking van het systeem en de uitvoeringspraktijk rapporteert het PBL tweejaarlijks ex-post over de ruimtelijke ontwikkelingen in de Monitor Nota Ruimte en tevens ex-durante over de werking van de Wro. In 2011 verschijnt de

Tabel 1.2. Effectindicatoren

Beleidsartikel 1

tweede vervolgmeting van de evaluatie Wro, in 2012 de derde vervolg-meting van de Monitor Nota Ruimte.

Effectindicatoren Basis-                Waarde waarde             onder oude Wro Nieuwe Wro

Peildatum

Streefw. 1

Periode

Streefw. 2

Periode

Bron

(Instantie;

publicatie)

2013

2013

2013

2010

100% digitaal

100%

< dan in 2009

100%

2019

2020

2020

2013

PBL;

Monitor

Wro

VROM

PBL;

Monitor

Wro

VROM

NB. De peildatum van «Beschikbaarheid structuurvisies» komt pas later beschikbaar (levering door de VROM-Inspectie) en kan daarom niet in deze tabel worden opgenomen.

Het budget genoemd onder «Ruimtelijk instrumentarium ontwikkelen en beheren» omvat de beheerkosten van de Wro en overige wetgeving, de ontwikkeling van visies, evaluatie, ontwerp en monitoring en kennisontwikkeling in het ruimtelijk domein.Hieronder valt ook het beheer van het stelsel RO-standaarden en RO online.

De belangrijkste prestaties in 2011 zijn:

Kaders:

Wijziging diverse wet- en regelgeving op een aantal punten:

• - 

  Wro, Woningwet en Wabo: Ter uitvoering van het Rijksstandpunt inzake welstandstoezicht wordt het instrument van welstandstoezicht overgeheveld naar het domein van de ruimtelijke ordening (wetsvoorstel in 2011 voor adviesaanvraag naar Raad van State gezonden);

• - 

  Wro en Wabo: Opheffing procedurele oneffenheden inzake onder meer de planschaderegeling, de reactieve aanwijzing, de grondslag voor digitale beschikbaarstelling en kennisgeving van stukken en het voorbereidingsbesluit voorafgaand aan een provinciale verordening of AMvB (aanbieding van het wetsvoorstel aan TK in 2011);

• - 

  Wabo: Vereenvoudiging van de mogelijkheden om met omgevingsvergunning af te wijken van o.a. het bestemmingsplan (voorontwerp wetsvoorstel in 2011 gereed);

• - 

  Besluit omgevingsrecht (Bor): Aanpassing kruimellijst inzake mantelzorg, kantoortransitie en huisvesting buitenlandse werknemers (inwerkingtreding verwacht per 1 januari 2011);

Beleidsartikel 1

Bezinning op het stelsel van het omgevingsrecht in 2011 als onderdeel van het actieprogramma vernieuwing instrumentarium gebiedsontwikkeling (zie artikel 10);

Het coördinatiepunt digitalisering rijksstructuurvisies en rijksinpas-singsplannen is in 2011 operationeel;

De 1e tranche van de AMvB Ruimte treedt uiterlijk in 2011 in werking. Deze bevat de beleidskaders voor onder andere bundeling van verstedelijking en economische activiteiten en voor het landschap (waaronder Rijksbufferzones, Nationale Landschappen, Ecologische Hoofdstructuur, het kustfundament en de grote rivieren). VROM informeert en ondersteunt in 2011 de decentrale overheden, met name gemeenten, om de AMvB Ruimte te implementeren. Doorwerking van nationale belangen naar bestemmingsplannen wordt hierdoor gerealiseerd;

Het in 2011 formuleren en verankeren van ontwerpprotocollen of vaste afspraken over ontwerp (ontwerpprotocollen) ten behoeve van beleidsprocessen en uitvoering van het ruimtelijk beleid, conform speerpunt «Ontwerp voorop» uit «Een cultuur van ontwerpen».

Visies:

Begin 2011 wordt de Olympische Hoofdstructuur afgerond, in lijn met de motie van de TK (31 700-XI, nr. 25). Ook is VROM betrokken bij de Verkenning Maatschappelijke Kosten en Baten die door het Ministerie van VWS wordt uitgevoerd en de voorbereiding van de besluitvorming over de ruimtelijke inpassing van de eventueel te houden Olympische Spelen in Nederland, waaruit de keuze voor de stad voortvloeit. Het kabinet besluit pas in latere jaren over de definitieve kandidaatstelling; In 2010 is een midterm review uitgevoerd van het nationaal ruimtelijk beleid. Hierin is terug- en vooruitgekeken en zijn ruimtelijke beleidsonderwerpen geagendeerd. Mede op basis van deze review is in 2010 de Toekomstagenda Ruimte opgesteld die aangeeft op welke wijze het nationaal ruimtelijk beleid en uitvoering zullen worden aangepast. In 2011 zal het kabinet bezien hoe het hieraan, mede in het licht van de budgettaire krapte, vervolg wil geven, wat mogelijk resulteert in een nieuw op te stellen beleidsnota.

Onderzoek en communicatie:

De MIRT-verkenning Randstad Sleutelprojecten zal naar verwachting medio 2011 zijn afgerond. Mogelijk gevolgd door de uitwerking en realisatie van enkele concrete (sleutel)projecten waarbij dan bezien wordt of en welke inzet van rijksmiddelen maatschappelijk gewenst is; In het licht van de veranderende samenleving is het rijk enige jaren geleden gestart met vernieuwende vormen van samenwerking met decentrale overheden, maatschappelijke organisaties, marktpartijen en burgers rond een aantal ruimtelijke opgaven. De Randstad 2040 Uitvoeringsallianties zijn hiervan een voorbeeld dat ook in 2011 resultaten zal moeten opleveren in procesmatig en inhoudelijk opzicht (ondermeer klimaatbestendige inrichting steden); Er wordt een Wro-evaluatiecommissie ter uitvoering van artikel 10.10 van de Wro ingesteld die begin 2011 aan het werk gaat. Deze commissie stelt in afstemming op het onderzoek dat het PBL verricht ter uitvoering van de motie Smaling (TK 2007-2008, 30 938) een Wro-evaluatie-programma op (medio 2011 gereed); IBIS-monitor werklocaties: In het verlengde van het Convenant Bedrijventerreinen 2010-2020 wordt samen met de decentrale overheden in 2011 een kwaliteitsimpuls gegeven aan het IBIS-systeem,

Beleidsartikel 1

vooral wat betreft de monitoring van verouderde bedrijventerreinen en de mogelijke herstructurering daarvan;

Programma Ontwerp & Politiek: In 2011 zal samen met de hoogleraar Ontwerp en Politiek aan de TUDelft onderzoek en onderwijs plaatsvinden op gebied van ontwerp en politiek. Verder organiseert VROM in 2011 in samenwerking diverse activiteiten in het kader van de Internationale Architectuurbiennale 2012. Tenslotte zullen in 2011 in de reeks Design and Politics verschillende nummers uitkomen rond actuele ruimtelijke onderwerpen;

StedenbouwNU: De Minister van VROM, OCW en Atelier Rijksbouw-meester stimuleren de Nederlandse stedenbouw & landschapsarchitectuur via de StedenbouwNU prijs. Zo ook in 2011.

1.2.2. Coördinatie van de interbestuurlijke geo-informatie

Motivering

Dit operationele doel gaat in op het ontwikkelen en onderhouden van de infrastructuur van de geo-informatie in Nederland. Het Ministerie van VROM is sinds het Besluit Informatievoorziening Rijksdienst verantwoordelijk voor de coördinatie van de geo-informatie. Het belang van geo-informatie voor de maatschappij is groot, omdat het gebruik van geo-informatie de dienstverlening van de overheid verbetert, een adequate analyse en afweging in beleidsketens mogelijk maakt, het de administratieve lastendruk van bedrijven en burgers vermindert en het helpt bij het voorkomen en opsporen van fraude.

Optimaal gebruik van geo-informatie kan alleen bereikt worden door met relevante partijen goede afspraken te maken over standaarden, ontsluiting en een adequate technische infrastructuur in Nederland, die aansluit op internationale afspraken.

Instrumenten

Kaders

Wet basisregistratie Kadaster en Topografie met bijbehorende ministeriële regelingen;

Wet basisregistraties Adressen en Gebouwen met bijbehorende

AMvB’s en ministeriële regelingen;

Wet en AMvB’s implementatie Europese richtlijn Inspire: harmonisatie van ruimtelijke gegevens;

Wet in ontwerp: Basisregistratie Ondergrond;

Besluit Informatievoorziening Rijksdienst 1991.

Visies

Nota Gideon: Basisvoorziening geo-informatie.

Onderzoek en communicatie

Het GI-beraad is een strategisch adviesorgaan van de minister bestaande uit de publieke partijen;

De Geomeeting is het reguliere overleg tussen overheid, bedrijfsleven en wetenschap;

Het Nationaal Geo-register is een elektronische voorziening waarin de relevante geografische overheidsbestanden zijn opgenomen. Deze bevat ook het register voor Inspire (Europese Richtlijn voor harmonisatie van geo-informatie);

VROM is opdrachtgever voor het Kadaster als uitvoerder van de (landelijke voorziening) van de basisregistraties, waarmee de geo-basisinfrastructuur in Nederland wordt gevormd; Subsidies aan vakorganisaties: de Minister van VROM verleent doelsubsidies aan enkele vakorganisaties (Geonovum, Stichting

Beleidsartikel 1

Meetbare gegevens arbeidsmarkt Geo etc). Hun activiteiten leveren een bijdrage aan het realiseren van de beleidsdoelstellingen van VROM.

De beschikbaarheid en het daadwerkelijke gebruik van publieke geo-informatie binnen de overheid en het gebruik door het bedrijfsleven is de meetlat voor de stand van zaken en geeft hiermee een beeld in hoeverre invulling is gegeven aan de systeemverantwoordelijkheid van de minister.

Tabel 1.3. Effectindicatoren

Inzet begrotingsmiddelen

Het budget onder instrument coördinatie van de interbestuurlijke geo-informatie wordt besteed aan ontwikkeling en exploitatie van de basisregistraties, het ontwikkelen van een visie, standaardisatie en ontsluiting van geo-informatie.

De belangrijkste prestaties in 2011 zijn:

Afronding van aansluiting gemeenten aan de Basisregistratie Adressen en Gebouwen;

Invoering van verplicht gebruik Basisregistratie Adressen en Gebouwen;

Indiening wetsvoorstel Basisregistratie Grootschalige Topografie; Voorbereiding landelijke implementatie Basisregistratie Ondergrond; Bepaling dataproviders implementatie annex 2 en 3 van Europese richtlijn INSPIRE.

Beleidsartikel 1

1.3. Overzicht beleidsonderzoeken

Tabel 1.4. Overzicht onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid

Soort onderzoek

Onderwerp onderzoek

Alg. doel/Op. doel

A. Start

B. Afgerond

Ex durante evaluatie:

– 2^e vervolgmeting – 3^e vervolgmeting Monitor Nota Ruimte (monitor ex post)

Monitor

Overige evaluatie

Monitoring EU

Leefomgevingsbalans PBL (evaluatie ex post/durante)

Beleidsdoorlichting

Ex durante evaluatie

Ex durante evaluatie

Ex durante evaluatie

Wet ruimtelijke ordening (Wro)

Doelbereiking Nota Ruimte. Inclusief Randstad 2040.

Gebruik digitale Wro

Gideon monitoring

Inspire monitor

Ruimtelijk beleid

Organisatie van de ruimtelijke afweging AMvB ruimte 1^e tranche Wet voorkeursrecht gemeenten Randstad 2040 ¹

Conform toezegging vijfjaarlijkse Randstadbrief, Urgentieprogramma Randstad KST135 978, TK, vergaderjaar 2009–2010

Beleidsartikel 2

Artikel 2. Realisatie Nationaal Ruimtelijk Beleid 2.1. Algemene Beleidsdoelstelling

Motivering

Duurzame ruimtelijke ontwikkeling vraagt om samenhangende, integrale gebiedsontwikkeling ingebed in regionaal en soms bovenregionaal afgestemde planontwikkeling. De gebieden en netwerken die het kabinet vanuit ruimtelijke optiek van nationaal belang acht, vinden hun neerslag in de nationale ruimtelijke hoofdstructuur. Het ruimtelijk beleid en de doelstellingen voor de komende decennia zijn vastgelegd in de Nota Ruimte. In deze nota is het totale rijksbeleid voor de ruimte verwoord. De nota overstijgt hiermee het beleidsterrein van VROM. Daarom is in deze begroting een selectie van doelstellingen van de Nota Ruimte opgenomen. Het betreft enerzijds doelstellingen waar de Minister van VROM een resultaatverantwoordelijkheid kent en anderzijds doelstellingen waar het ruimtelijke (financiële) instrumentarium een belangrijke functie vervult bij gebiedsontwikkeling. De eerste operationele doelstelling richt zich op de generieke ruimtelijke kwaliteit, de tweede operationele doelstelling richt zich op het realiseren van ruimtelijke kwaliteit via concrete projecten en de derde operationele doelstelling richt zich op het stimuleren van architectonische kwaliteit.

Verantwoordelijkheid

De Minister van VROM is verantwoordelijk voor de ruimtelijke aspecten van de uitvoering van het rijksbeleid met betrekking tot: Verstedelijking, stedelijke netwerken en centrumvorming; Landschappelijke ontwikkeling, nationale landschappen en bufferzones; Rijksinfrastructuur.

Externe factoren

Meetbare gegevens

Tabel 2.1. Effectindicatoren

De Rijksbouwmeester is onafhankelijk adviseur van het kabinet voor stedenbouw, monumenten, architectuur(beleid) en beeldende kunst. De Rijksbouwmeester bevordert en bewaakt de architectonische kwaliteit en de stedenbouwkundige inpassing van rijksgebouwen.

De Wro stoelt op het basisprincipe dat iedere bestuurslaag verantwoordelijk is voor het eigen ruimtelijk beleid en het instrumentarium krijgt om dat beleid te realiseren. Minder regels, decentraal wat kan en meer uitvoeringsgericht. Bemoeienis met een andere overheid is alleen mogelijk indien de noodzaak vanuit het eigen ruimtelijke belang kan worden aangetoond. De normstelling die daaruit voortvloeit, dient zoveel mogelijk vooraf te geschieden, zodat daarover tevoren duidelijkheid bestaat. Beleid en normstelling zijn gescheiden. De Wro geeft duidelijkheid over welke overheid waarvoor verantwoordelijk is, welke normen en kaders door de hogere bestuurslaag zijn gesteld en welke beleidsruimte er vervolgens voor elke bestuurslaag is.

Effectindicator

Basisjaar           Peildatum Streef-               Periode

2008                  waarde 1

Streefwaarde 2

Periode

Bron

Centrale doel

Tevredenheid over het landschap

2005

7,3

7,3

2008

Beleidsartikel 2

Vergroting

2011

Alle                    2020

gemeenten 75 m² per nieuwbouwwoning

Dichtheid wonen, werken en 55 (index) 55 detailhandel                                      (2002)

Functiemenging

0,7 (index) 0,75 (2000)

> 44%

> 58%

> 54%

Minimaal gelijk

Minimaal gelijk

2011

2011

2011

2011

2011

> 44%

> 58%

> 54%

Minimaal gelijk

Minimaal gelijk

2020

2010

2020

2020

2020

Compendium voor de Leefomgeving PBL

Compendium voor de Leefomgeving PBL

Compendium voor de Leefomgeving PBL

Compendium voor de

Leefomgeving

PBL

Compendium voor de

Leefomgeving

PBL

Compendium voor de

Leefomgeving

PBL

Beleidsartikel 2

Effectindicator

Basisjaar

Peildatum Streef-2008                  waarde 1

Periode

Streefwaarde 2

Periode

Bron

Aandeel woninguitbreiding           33% (2002)

binnen bebouwd gebied 2000

Aandeel woningen binnen            66,6%

bereik station of frequent stad (2004) en streekvervoer

Energiezuinigheid

Energieprestatie nieuwbouw Referentie jaar 2007

47%

90%

60%

59,5%

67%

Toename          2011

Toename          2011

25%

scherpere energieprestatie

2011

Toename

Toename

50%

scherpere energieprestatie

2020

2020

2020

2020

2020

2015

Compendium voor de Leefomgeving PBL

Compendium voor de Leefomgeving PBL Compendium voor de Leefomgeving PBL Compendium voor de Leefomgeving PBL Compendium voor de Leefomgeving PBL

Vrom

¹  Zie

²  M.u.v. agrarische en recreatieve bebouwing, groen

³  Definite van deze indicator is aangepast zie voor groen projecten.

Beleidsartikel 2

Budgettaire gevolgen van beleid

Programma:                                                                192 420          442 789            98 947            81 171            63 774            57 168            58 877

Behouden en ontwikkelen van de ruimtelijke kwaliteit                                               33 368            19 768              8 187              8 523              6 834              6 834              6 834

Mooi Nederland (FES)                                   7 423            12 372              4 161              4 095                      0                      0                      0

Bufferzones                                                      5 336              3 581              3 661              4 063              6 469              6 469              6 469

Overige instrumenten behouden en ontwikkelen van de ruimtelijke kwaliteit                                                          20 609              3 815                 365                 365                 365                 365                 365

Integrale ruimtelijke projecten van                  156 319          419 743            87 613            69 656            52 130            45 524            47 233

nationale betekenis:

Projecten gebiedsontwikkeling                116 936          387 609            37 725            29 900              8 500                      0                      0

(FES)

Overige instrumenten gebieds-                   5 505            27 637            16 010              5 878              6 006              6 234              6 234

ontwikkeling

Het Waddenfonds                                         33 878              4 497            33 878            33 878            37 624            39 290            40 999

Stimuleren van de architectonische kwaliteit met betrekking tot het interdepartementale architectuurbeleid:                                                                        2 733              3 278              3 147              2 992              4 810              4 810              4 810

Ontvangsten:

124 807

407 306

41 930

34 000

8 500

0

0

Beleidsartikel 2

Motivering

Toelichting per operationeel doel:

Grafiek 2.1. Budgetflexibiliteit in % en bedragen per operationeel doel in het begrotingsjaar 2011

2%                     200

100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

30%

20%

10%

0%

-10%

-20%

• 1. 

  De juridische verplichtingen betreffen de reeks voor bufferzones die via ILG volledig juridisch is verplicht aan de provincies en kosten voor de innovatieregeling Mooi Nederland van verplichtingen uit voortgaande jaren;

• 2. 

  De juridische verplichtingen betreffen de FES-toezeggingen voor Nota Ruimte-, BIRK- en NSP-projecten, de projecten uit de motie Van Heugten (20 november 2008), de voeding van het Waddenfonds en de meerjarige verplichting die is aangegaan voor de leefbaarheids-projecten Bestaand Rotterdams Gebied, en

• 3. 

  Het derde operationele doel wordt uitgevoerd door de Rijksbouw-meester. Hiervoor krijgt de Rijksbouwmeester, waaronder het Atelier van de Rijksbouwmeester ressorteert, jaarlijks een bijdrage van het moederdepartement. De Rijksgebouwendienst is een baten-lastendienst en voert daarvan geen verplichtingen-kasadministratie. De omvang van de juridische verplichtingen per 1 januari 2011 is een raming.

2.2. Operationele doelstelling

2.2.1. Behouden en ontwikkelen van de ruimtelijke kwaliteit

Deze operationele doelstelling is gericht op het realiseren van een mooie leefomgeving voor nu en in de toekomst door:

Het beschermen van het landelijk gebied;

Het beschermen van kwetsbare gebieden;

Realiseren van ruimte voor recreatievoorzieningen;

Bundeling van verstedelijking en bedrijventerreinen.

Beleidsartikel 2

Het prioritaire beleidsprogramma Mooi Nederland richt zich binnen dit kader op het tegengaan van verdere verrommeling, zuinig en slim omgaan met de ruimte en het realiseren van een betere ruimtelijke kwaliteit.

Instrumenten                                            Kaders

Samenwerkingsagenda Mooi Nederland; deze agenda bevat afspraken tussen het Rijk en het IPO. In deze agenda zijn onder meer afspraken gemaakt over de planning van nieuwe en herstructurering van bestaande bedrijventerreinen, bescherming en ontwikkeling van nationale landschappen en rijksbufferzones, windenergie en de nieuwe Wro. De samenwerkingsagenda vormt een belangrijke stap om gezamenlijk met de gemeenten, de provincies en het Rijk aan de slag te gaan met Mooi Nederland;

AMvB Ruimte; indien nationale belangen dat met het oog op een goede ruimtelijke ordening noodzakelijk maken kunnen bij AMvB regels worden gesteld omtrent de inhoud van bestemmingsplannen; Structuurvisie Snelwegomgeving «Zicht op mooi Nederland»; met deze visie wil het Rijk samen met de provincies de bebouwde en onbebouwde omgeving van snelwegen verbeteren en de waardering voor ons landschap vergroten;

Agenda Landschap; agenda over behoud van de intrinsieke waarde van het Nederlandse landschap. Deze bestaat uit drie opgaven: zorgvuldig met schaarse ruimte, het wordt mooier als u meedoet en duurzame financiering;

Verstedelijkingsafspraken; de bestuurlijke afspraken over verstedelijking in 2009 zijn een (bestuurlijk) middel om voor de periode 2010-2020 met regio’s overeenstemming te krijgen over uitvoering van de Nota Ruimte aangaande verstedelijking. Beoogd wordt bij te dragen aan het verbeteren van ruimtelijke kwaliteit.

Projecten

Innovatieprogramma Mooi Nederland; het innovatieprogramma Mooi Nederland steunt innovatieve plannen, gericht op het mooi houden of mooier maken van Nederland. De tweede tender is gericht op inspirerende aanpakken en/of inrichtingen voor energielandschappen, weg- en omgeving en de compacte stad;

Rijksbufferzones; rijksbufferzones zijn open groene gebieden met als belangrijke functies het behoud van het open landschap en ruimte voor recreatie. Door het aankopen, inrichten en beheren van gronden en daarover via gebiedsakkoorden afspraken te maken met lokale partijen wordt de recreatieve functie van rijksbufferzones versterkt en wordt groene ruimte nabij de steden behouden. VROM en LNV stellen daar via het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) geld voor beschikbaar. Het ILG wordt ingezet ter verbetering van de kwaliteit van het landelijk gebied. In de bestuursovereenkomsten 2007-2013 zijn met de provincies afspraken gemaakt over de te leveren prestaties; Bedrijventerreinen: De ruimtelijke en economische doelen in het nieuwe bedrijventerreinenbeleid zijn nader uitgewerkt in het Convenant Bedrijventerreinen 2010-2020 dat op 27 november 2009 met provincies en gemeenten is vastgesteld. In totaal stellen VROM en EZ € 400 mln beschikbaar voor de herstructureringsopgave. De uitvoering van het Convenant is inmiddels gestart. Onder regie van provincies werken gemeenten in regionaal verband aan afspraken over regionale samenwerking en de planning en programmering van bedrijventerreinen. Hiervoor vormt de in de AMvB Ruimte verankerde SER-ladder het kader. Voor de herstructurering van verouderde bedrijventerreinen

Beleidsartikel 2

vormen de provinciale herstructureringsprogramma’s voor de periode 2009 - 2013 het uitgangspunt. Met de keuze voor een regionale aanpak van het bedrijventerreinenbeleid verschuift de rol van Rijk naar het generieke niveau.

Meetbare gegevens                                 De beoogde effecten staan weergegeven op het niveau van de algemene doelstelling.

Inzet begrotingsmiddelen

Het budget «Mooi Nederland» omvat de projecten behorend tot het innovatieprogramma Mooi Nederland. Het budget «Overige instrumenten behouden en ontwikkelen van de ruimtelijke kwaliteit» heeft betrekking op de acties die voortvloeien uit de Samenwerkingsagenda Mooi Nederland.

De belangrijkste prestaties in 2011 zijn:

Monitoren en opstellen van een tussenbalans van de provinciale herstructureringsprogramma’s (PHP’s) bedrijventerreinen in overleg met IPO en VNG. Naast de invoeringsbegeleiding van de AMvB Ruimte, ligt het accent in 2011 op het monitoren van de afspraken in het Convenant Bedrijventerreinen en de voortgang van de herstructureringsprogramma’s;

Afronden en evalueren van de pilotprojecten «verzakelijking bedrijventerreinen» die in 2010 zijn opgestart. Via een evaluatie van de in 2010 in gang gezette pilots, worden lessen getrokken voor het structureel betrekken van private partijen bij het bedrijventerreinenbeleid («verzakelijking»);

Per aangewezen Rijksbufferzone is een gebiedsakkoord vastgesteld met daarin een ontwikkelingsstrategie voor het gebied alsmede een concreet uitvoeringsprogramma;

Uitvoering van de in 2010 gemaakte afspraken met andere overheden en sectoren over de sanering van 200 hectare kassen in 10 gebiedsprojecten in waardevolle gebieden;

Formuleren aanpak additionele 600 ha sanering verspreid liggend glas; Het Innovatieprogramma Mooi Nederland investeert € 16,8 mln aan projecten die bijdragen aan een Mooi Nederland. In de tweede tender staan de clusters identiteit van de compacte stad, identiteit van energielandschappen en identiteit van weg en omgeving centraal. In 2011 zullen deze 30 projecten worden opgestart; Via het Kennis- en leerprogramma van het Innovatieprogramma Mooi Nederland wordt kennis gedeeld en verspreid. Het Kennis- en Leertraject kent op dit moment 55 voorbeeldprojecten verdeeld over 8 clusters. Deze portefeuille wordt in 2011 aangevuld met clusters met andere voorbeeldprojecten bij VROM;

In 2011 zal de Tweede Kamer worden geïnformeerd over de richting die het kabinet kiest inzake grondbeleid. De doelstellingen van de nota Grondbeleid zullen 10 jaar na dato tegen het licht worden gehouden van de actuele ontwikkelingen en de huidige doelstellingen in het beleid op het gebied van wonen, natuur en landschap, bedrijventerreinen en kantoren. Op basis daarvan zullen de doelstellingen indien nodig worden bijgesteld en van nieuwe acties voorzien worden; Het verminderen van de leegstand kantoren door het uitvoeren van het plan van aanpak leegstand kantoren zoals opgesteld tijdens de kantorentop in mei 2010. Producten zijn o.m. onderzoek naar het fiscale regime voor leegstaand vastgoed; een realistische behoefteraming, onorthodoxe oplossingen voor transformatie en voorbereidingen van bestuurlijke afspraken over verminderen plancapaciteit en

Tabel 2.3. Prestatie-indicatoren

Beleidsartikel 2

gronduitgifte, stop op monofunctionele terreinen aan de rand van de stad en het bevorderen van functiemenging.

Prestatie-indicatoren

Basisjaar

Stand

Streefw. 1 Periode             Streefw. 2 Periode

Bron

Bedrijventerreinen

Areaal te herstructureren bedrijventerrein

Opgave : 15 000 ha (2008)

Doorlooptijd bij herstructu-           7–10 jaren rering                                                 (2008)

Recreatievoorzieningen rond de steden

Aan te kopen en in te richten Opgave:

recreatiegebied

Oppervlakte dagrecreatieve functies in bufferzones

1 708 ha extra (2007) 3 900 ha (2003)

Plancapaciteit wonen en werken

Bestemmingsplancapaciteit          130%

(2007)

4 100 ha (2006)

6 500 ha            2013

10%                 2014

neemt toe 2010

neemt toe 2011

Beschermen landelijk en kwetsbaar gebied

Areaal verspreid liggend glas 4 300 ha            3 737 ha

(2004)                (2008)

Innovatieprogramma

Projecten waarbij stedenbouw 0% (2009) en regionaal ontwerp een belangrijke rol spelen

130%

3 900 ha

20%

130%

2010

2009-2012

2011

15 800 (1 000– 1 500 ha per jaar) – 20%

1 708 ha

130%

2020

2020

2013

2020

IBIS

IBIS

DLG

VROM

¹ Door verschillende partijen (Algemene Rekenkamer, Planbureau voor de Leefomgeving en provincies en gemeenten) is geconstateerd is dat de betrouwbaarheid omtrent de herstructureringgegevens momenteel tekort schiet. («Rapportage IBIS-werklocaties – de stand in planning en uitgifte van werklocaties 1 januari 2009 en de uitgifte in 2008», Arcadis in opdracht van VROM, 17 maart 2010). Daarom is er in 2009 door Arcadis / Stec-groep een «vooronderzoek veroudering/herstructurering» uitgevoerd, waarvan in 2010 bekeken wordt hoe er met de aanbevelingen uit dit onderzoek omgegaan zal worden.

2.2.2. Integrale, ruimtelijke projecten van nationale betekenis

Motivering

Gebiedsontwikkeling is de inrichting van een gebied met één of meerdere functies waarbij vaak meerdere partijen betrokken zijn in veelal langdurige samenwerkingsverbanden. VROM staat met integrale gebiedsontwikkeling een duurzame ruimtelijke inrichting van Nederland voor. Dit gebeurt door de realisatie van complexe opgaven van nationale betekenis, waar aspecten van ruimte, wonen, werken, mobiliteit en groen omgeving/ blauw (water) samenhangen. Voorzover het Rijk daarvoor geld beschikbaar heeft zijn deze gebiedsontwikkelingsprojecten onderdeel van het MIRT.

Instrumenten

Belangrijke onderdelen in het MIRT zijn de gebiedsagenda’s en de bestuurlijke overleggen. De gebiedsagenda’s geven de ontwikkelingsrichting per regio weer, die rijk en regio gezamenlijk voorstaan. Het is meer dan een optelsom van verschillende sectorale agenda’s, omdat het juist de samenhang zichtbaar maakt tussen al deze agenda’s. Er zijn sinds 2009 acht vastgestelde gebiedsagenda’s, dus ook acht gedeelde ambities van rijk en regio over waar het naar toe moet met de regio’s. De gebiedsagenda’s bestaan uit de beleidsvelden mobiliteit, wonen, werken, natuur & landschap, water en ruimtelijke ordening. Het is daarmee een goed

3

0

Beleidsartikel 2

inhoudelijk instrument om investeringen te prioriteren en te komen tot een goede onderbouwde besluitvorming voor ruimtelijke investeringen. De bestuurlijke overleggen MIRT, die twee maal per jaar plaatsvinden tussen Rijk en regio, krijgen dan ook door de komst van de gebiedsagenda’s een steeds integraler karakter. De gebiedsopgaven staan centraal en op basis daarvan worden in samenhang besluiten genomen over de onderdelen daarvan.

Kaders

Doel van het MIRT is het realiseren van beter afgestemde en inhoudelijk samenhangende investeringen in het ruimtelijk domein, waarin regionale partners en andere partijen worden betrokken (integrale investeringen op het gebied van wonen, werken, bereikbaarheid, water, recreatie en natuur). Op basis van nationale en regionale visies en daaruit voortvloeiende opgaven, welke zijn samengebracht in acht gebiedsagenda’s, worden door de verschillende departementen en medeoverheden investeringen gedaan. De samenvattingen van deze gebiedsagenda’s zijn opgenomen in het MIRT Projectenboek. Samen met de projecten vormen deze samenvattingen de kern van dit projectenboek, waarmee er per gebied een goed overzicht ontstaat van de ruimtelijke opgaven en voorgenomen en potentiële investeringen met rijksbetrokkenheid. In die zin is het MIRT Projectenboek te zien als de ruimtelijke investeringsagenda van de fysieke departementen; Accountfunctie; accountmanagers en regiomedewerkers zorgen middels een proactieve communicatie en bestuurlijke interactie, dat de nationale ruimtelijke en milieubelangen bekend zijn bij medeoverheden, maatschappelijke en marktpartijen;

Toepassing Wro; de Wro regelt de ruimtelijke taken en bevoegdheden van Rijk, provincies en gemeenten, de wijze van totstandkoming van ruimtelijke visies en plannen, alsook de rechten en plichten van burgers, bedrijven en instellingen bij ruimtelijke ontwikkelingen. VROM zorgt onder andere voor de doorwerking van nationale ruimtelijke belangen in beleid (structuurvisies) en regelgeving (verordeningen en bestemmingsplannen) van provincies en gemeenten. In dat verband adviseert VROM provincies bij de voorbereiding van structuurvisies en verordeningen. Samen met eerstverantwoordelijke projectministers is de Minister van VROM bevoegd om voor nationale belangen en projecten rijksinpassingsplannen vast te stellen.

Projecten

Programma Nota Ruimtebudget; de financiële bijdrage wordt ingezet ter uitvoering van 23 integrale gebiedsprojecten van nationaal belang: een integrale aanpak met aandacht voor zuinig ruimtegebruik, betere ruimtelijke kwaliteit en klimaatbestendigheid staat voorop. Het budget is een extra impuls voor de ruimtelijke kwaliteit en leefbaarheid en komt boven op de reguliere sectorale budgetten. Een rijksbijdrage bij deze gebiedsontwikkelingen is niet alleen nodig om de complexe opgave op gewenste integrale en duurzame wijze van de grond te krijgen, maar ook om de financiën voor het project rond te krijgen. De Minister van VROM is verantwoordelijk voor de uitvoering van het gehele programma. VROM is verantwoordelijk voor twaalf projecten van het totaal van drieëntwintig projecten; Alle projecten zijn in uitvoering;

Programma Nieuwe Sleutel Projecten (NSP); de financiële bijdrage van VROM wordt ingezet ter ontwikkeling en versterking van zes centra in nationale stedelijke netwerken door (her)ontwikkeling van HSL-stations en de nabije omgeving. Het betreft: Den Haag, Rotterdam, Breda,

Beleidsartikel 2

Utrecht, Arnhem en Amsterdam (Zuidas). Alle projecten behalve de Zuidas zijn volop in uitvoering, en

Programma Budget Investeringen Ruimtelijke Kwaliteit (BIRK); het BIRK wordt ingezet ter versterking van de ruimtelijke kwaliteit in een stedelijk centra of gebieden. Alle projecten zijn volop in uitvoering.

Meetbare gegevens                                 Het operationele doel richt zich op het realiseren van concrete projecten,

waarbij samenhang tussen de verschillende opgaven centraal staat. De belangrijkste ruimtelijke effecten staan weergegeven op het niveau van de algemene beleidsdoelstelling.

Inzet begrotingsmiddelen

Het budget «Projecten gebiedsontwikkeling» heeft betrekking op de projecten die vallen onder het programma Nota Ruimtebudget,

Programma Nieuwe Sleutelprojecten en Budget Investeringen Ruimtelijke

Kwaliteit. Het budget «overige instrumenten gebiedsontwikkeling» omvat procesgelden t.a.v. de overige instrumenten van het operationele doel

2.2.2.

De belangrijkste prestaties in 2011 zijn:

Voor alle 23 projecten Nota Ruimtebudget-projecten is de bijdrage vastgesteld. De voortgang van de uitvoering en de doelbereiking van de projecten wordt gemonitord. Daarnaast draagt het Rijk bij aan het uitvoeren van een kennis- en leertraject;

Uitwerken afspraken, zoals gemaakt in de RAAM-brief en het Integraal AfsprakenKader Almere (IAK) over de schaalsprong Almere. In deze documenten zijn werkafspraken gemaakt over de vervolgfase 2010-2012. De voornaamste opdracht is op de projecten zo vorm te geven dat de MKBA substantieel verbetert en de budgettaire consequenties aanzienlijk worden beperkt. De resultaten moeten worden opgeleverd in 2012, zodat het kabinet dan een besluit kan nemen over de Schaalsprong Almere. In 2011 zal het overgrote deel van de uitwerkingen plaatsvinden. De Tweede Kamer het project RAAM/ Schaalsprong Almere de status «Groot Project» gegeven; Besluit over de ruimtelijke keuzes van de alternatieven in de huidige MIRT-verkenningen (Verkenning Antwerpen-Rotterdam, Haaglanden, Rotterdam Vooruit en Holland Rijnland);

De MIRT-verkenning spoorzone-ontwikkeling wordt afgerond met een eventueel besluit over de wijze waarop het Rijk nog betrokken moet worden bij de verschillende voorbeeldprojecten in de MIRT-verkenning;

In het BO MIRT is afgesproken dat de MIRT-verkenning Centrumontwikkeling Emmen wordt afgerond met een besluit van het rijk om wel of niet extra rijksgeld toe te kennen op basis van de motie Roefs (32 123 A, nr. 77);

Over alle aangeboden provinciale structuurvisies en verordeningen is geadviseerd, en

Er is invulling gegeven aan de rol van mede bevoegd gezag van de Minister van VROM bij circa 20 rijksinpassingsplannen die onder de primaire verantwoordelijkheid van de betreffende projectministers vallen.

Beleidsartikel 2

Motivering

Instrumenten

2.2.3. Stimuleren van de architectonische kwaliteit met betrekking tot het interdepartementale architectuurbeleid

Om cultuurhistorische waarden te koesteren en de kwaliteit van de (on)gebouwde omgeving te bewaken.

Bestuurlijk: Visie Architectuur en Ruimtelijk Ontwerp

Meetbare gegevens

Via de nota Een Cultuur van Ontwerpen – visie architectuur en ruimtelijk ontwerp wordt ingezet op de verdere versterking van de rol, positie en profilering van het ontwerp (architectuur, stedenbouw en landschapsarchitectuur). Het rijk richt zich op een structurele versterking van de architectuur en het ruimtelijk ontwerp in de inrichting van Nederland. Deze zijn nodig om het ontwerp in de positie te brengen om effectief bij te dragen aan de noodzakelijke samenhang, duurzaamheid en pluriformiteit in de ruimtelijke ontwikkeling.

Financieel: Financiële bijdrage aan de baten-lastendienst Rijksgebouwendienst

De financiële bijdrage is bedoeld voor studies en activiteiten van de Rijksbouwmeester voor advisering over architectuur, stedenbouw, monumentenzorg en beeldende kunst.

In 2011 zal de rijksprijs voor inspirerend opdrachtgeverschap «Gouden Piramide» worden uitgereikt.

2.3. Overzicht beleidsonderzoeken

Tabel 2.4. Overzicht onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid

Soort onderzoek

Onderwerp onderzoek

Alg. doel/Op. doel

A. Start

B. Afgerond

Beleidsdoorlichting Beleidsdoorlichting Ex-post evaluatie Ex-durante evaluatie Ex-durante evaluatie Ex-durante evaluatie Ex-durante evaluatie

Behouden en ontwikkelen van de ruimtelijke kwaliteit

Integrale Ruimtelijke Projecten ¹

Architectuurbeleid ²

Innovatieprogramma Mooi Nederland

Aanpak verspreid liggend glas

Evaluatie effectiviteit herstructurering bedrijventerreinen Voortgang nota ruimte budget

¹  Afhankelijk van de uitkomsten van de formatie wordt er wel/geen beleidsdoorlichting in 2011 uitgevoerd.

²  Het architectuurbeleid wordt iedere 4 jaar geëvalueerd, waarna een nieuwe architectuurnota wordt opgesteld. Voor de architectuurnota 2009–2012 «Een Cultuur van Ontwerpen» heeft dit in 2008 plaatsgevonden. Naar aanleiding daarvan wordt voor de periode 2009–2012 ingezet op de verdere versterking van de rol, positie en profilering van het ontwerp (architectuur, stedenbouw en landschapsarchitectuur). De volgende evaluatie zal derhalve plaatsvinden in 2012. Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en het Ministerie van VROM hebben hierin het voortouw.

Beleidsartikel 3

Artikel 3. Klimaat en Luchtkwaliteit

3.1. Algemene beleidsdoelstelling

Het algemene doel van dit artikel is het tegengaan van klimaatverandering door menselijke beïnvloeding, als ook de vermesting van het milieu en aantasting van de gezondheid door luchtverontreiniging. Dit wordt bereikt door beperking van luchtemissies door de industrie (inclusief elektriciteitsproductie), de landbouw, het verkeer (waaronder de binnenvaart), de gebouwde omgeving en de consumenten.

In het klimaatbeleid is sprake van vier sporen:

Het demissionaire kabinet had nationale emissiereductiedoelstellingen geformuleerd voor 2020 van -30% ten opzichte van 1990; Nederland heeft doelstellingen afgesproken in het kader van het Kyoto-protocol voor de periode 2008-2012 van jaarlijks maximaal 200,3 Mton CO₂ (inclusief JI/CDM);

Er zijn mondiale klimaatdoelstellingen gericht op het doel om de temperatuurstijging wereldwijd gemiddeld onder de 2 graden te houden, en

Er is een Europees klimaat- en energiepakket, met daarin reductiedoelstellingen van -16% voor broeikasgasemissies in 2020 ten opzichte van 2005. Dit is tevens een van de doelen van de nieuwe Europa 2020 strategie voor duurzame groei en banen.

In het luchtkwaliteitsbeleid is sprake van drie sporen:

Uitvoering van het in 2009 van kracht geworden Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) ter implementatie van EU-normen voor NO₂ en fijn stof;

Verdere uitvoering van de in 2001 in de Wet milieubeheer (Wm) en het Nationaal Milieubeleidsplan (NMP) geïmplementeerde National Emission Ceiling-richtlijn (NEC-richtlijn) met emissieplafonds voor 2010 voor zwaveldioxide (SO₂), stikstofoxide (NO_x), ammoniak (NH₃), en vluchtige organische stoffen (NMVOS) en de specifieke doorvertaling daarvan naar de verschillende sectoren, en In 2011/2012 in internationaal verband vaststellen van nieuwe emissieplafonds voor 2020, die tot aanpassing van de NEC-richtlijn leiden en voor de luchtkwaliteit in Nederland en omringende landen een belangrijke kwaliteitsimpuls zijn.

Motivering

Verantwoordelijkheid

Beperken van emissies is noodzakelijk om een duurzame samenleving te bereiken, waarin mens en natuur minder nadelige (gezondheids)effecten ondervinden van temperatuurstijging en van de uitstoot van schadelijke stoffen. Emissiedoelen voor broeikasgassen, NO_x, SO₂ en fijn stof (PM₁₀) worden in de Europese Unie (EU) vastgesteld en hebben meer en meer een verplichtend karakter.

De Minister van VROM coördineert het Nederlandse klimaatbeleid uit het werkprogramma Schoon en Zuinig en draagt zorg voor de Nederlandse inbreng in internationale kaders. Daarnaast is VROM, samen met WWI, verantwoordelijk voor het beleid voor energiebesparing in bijvoorbeeld woningen, kantoren en winkels, de reductie van overige broeikasgassen (alle broeikasgassen behalve CO₂), en voor wat betreft CO₂-beleid de technische eisen aan de hoeveelheid en duurzaamheid van biobrandstoffen en voertuigen; Het Ministerie van Economische Zaken coördineert het energiebeleid. EZ is ook verantwoordelijk voor het mechanisme van Joint Implementation (JI). Samen met het Clean Development Mechanism CDM bij

Beleidsartikel 3

VROM, is dit een internationaal mechanisme om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen;

Het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit gaat over de energiebesparing in de glastuinbouw. Ook speelt dit departement een belangrijke rol in het terugdringen van de methaanuitstoot; Het Ministerie van Verkeer en Waterstaat is verantwoordelijk voor de mobiliteit in Nederland: het plannen van wegen op basis van het verwachte verkeersaanbod. Auto’s en vrachtauto’s leveren een belangrijk aandeel aan de emissies die het broeikaseffect veroorzaken; Het klimaatbeleid is bij uitstek internationaal beleid; klimaatproblemen houden zich niet aan landsgrenzen. De Minister van VROM is verantwoordelijk voor internationaal klimaatbeleid, maar o.a. de Ministeries van Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking spelen een rol;

VROM is samen met het Ministerie van EZ verantwoordelijk voor de afvang en opslag van CO₂ (Carbon Capture and Storage: CCS); Ook het luchtkwaliteitsbeleid vereist vooral een internationale aanpak. VROM is hier primair verantwoordelijk voor, in afstemming met andere departementen, het bedrijfsleven en andere overheden; Het in gang zetten en uitvoeren van de maatregelen die ertoe moeten leiden dat afgesproken grenzen niet worden overschreden ligt voor het allergrootste gedeelte binnen VROM (eisen aan industriële installaties via IPPC, NO_x-emissiehandel, onderhandelen voor Europese voertui-geisen en biobrandstoffen) maar ook bij LNV (eisen aan agrarische bedrijven), en

Het Ministerie van Financiën is verantwoordelijk voor de veelal op milieugrondslag gerelateerde belastingen op onder andere voertuigen, brandstoffen en energie.

Externe factoren

Het behalen van de doelstelling is afhankelijk van:

Voldoende scherpe en adequate afspraken op Europees en mondiaal niveau over bronbeleid;

Draagvlak en verantwoordelijkheidsbesef in de samenleving (bedrijven, burgers en andere overheden) om de gestelde doelen te verwezenlijken en indien noodzakelijk het eigen gedrag daartoe aan te passen, en

Technische en bedrijfseconomische haalbaarheid van internationaal vastgestelde emissiereducties en plafonds.

Meetbare gegevens

Op het niveau van het algemene doel is geen zinvolle integrale indicator beschikbaar die het gehele artikel afdekt, omdat binnen het doel zowel aspecten van klimaat- als luchtkwaliteitsbeleid zijn samengebracht. Bij de vier operationele doelen zijn wel indicatoren opgenomen.

Beleidsartikel 3

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 3.1. Klimaatverandering en luchtkwaliteit

x € 1 000

2009

2010

2011

2012

2013

Budgettair belang buiten de VROM-begroting

Tabel 3.2. Fiscale maatregelen die bijdragen aan dit artikel

2014

2015

x € 1 mln

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

Teruggaaf kerkgebouwen

Teruggaaf non-profit

Uitbreidingbonus zuinige auto’s

Stimulans EURO-6 dieselpersonenauto’s

Verlaging fiscale bijtelling (zeer) zuinige auto’s

Nihiltarief OV-bussen op LPG (MRB)

VAMIL

MIA

Vrijstelling groen beleggen

Heffingskorting groen beleggen

Beleidsartikel 3

Toelichting per operationeel doel:

Grafiek 3.1. Budgetflex in % en bedragen per operationeel doel voor 2010

Operationeel doel:

1. Tegengaan klimaatverandering

2. Verbeteren luchtkwaliteit

3. Stimuleren van duurzame mobiliteit

4. Bevorderen duurzame industrie

• 1. 

  Tegengaan klimaatverandering.

De juridisch verplichte bedragen zijn het gevolg van in eerdere jaren verleende incidentele subsidies. De beleidsmatig gebonden uitgaven betreffen uitvoeringskosten van het klimaatbeleid. De kosten met betrekking tot de NEa, BANS/SLOK en de Tenderregeling CO₂-opslag zijn bestuurlijk gebonden.

• 2. 

  Verbeteren luchtkwaliteit.

De juridisch verplichte bedragen betreffen voornamelijk de reeds verleende subsidiebedragen i.h.k.v. de 3^e tranche van het NSL. Beleidsmatig gebonden zijn de budgetten voor onderzoek en uitvoeringkosten van luchtkwaliteitsbeleid en van het onderzoekprogramma ECN-Milieuonderzoek. Bestuurlijk gebonden is het voor uitvoering van het NSL beschikbare budget (4^e tranche). In het bestuursakkoord Rijk-Gemeenten staat over luchtkwaliteit dat op het moment dat er meer zicht is op het structurele verloop de uitkering kan worden gedecentraliseerd, waarbij de rol van de provincies nader moet worden bezien. Als de wijziging op de FES-wet is aangenomen, kunnen de uitkeringen van de vierde tranche als decentralisatieuitkering worden verstrekt.

• 3. 

  Stimuleren van duurzame mobiliteit.

De juridisch verplichte budgetten betreffen de uitvoeringskosten voor bepaling van verkeersemissies. Beleidsmatig gebonden zijn de budgetten voor stimulering van verkeersmaatregelen (roetfilters).

• 4. 

  Bevorderen duurzame industrie.

Beleidsmatig gebonden zijn de budgetten voor stimulering van Milieutechnologie en de uitvoeringskosten voor terugdringing van emissies bij de industrie. Bestuurlijk gebonden is het budget voor uitvoering van emissieregistratie.

Beleidsartikel 3

3.2. Operationele doelstellingen

3.2.1. Tegengaan klimaatverandering: realisatie van de nationale Kyoto-klimaatverplichtingen (2008–2012)

Motivering

Klimaatverandering is een probleem dat op wereldschaal opgelost moet worden. Nederland kent in het kader van het Kyoto-protocol een verplichting om de nationale broeikasgasemissies in de periode 2008–2012 met 6% te reduceren ten opzichte van 1990. Afhankelijk van de economische groei, effectiviteit van ingezette nationale maatregelen, temperatuur en CO₂ prijs, zal Nederland emissierechten overhouden of moeten bijkopen. Daarover zal het volgende kabinet besluiten. In 2011 zal VROM zich blijven inzetten in internationale fora op het in samenhang realiseren van de ambities voor het herstel van de ozonlaag. Aantasting van de ozonlaag leidt tot verhoogde UV-straling waardoor gezondheidsproblemen, met name huidkanker en oogproblemen, zoals staar toenemen. De meeste ozonlaagafbrekende stoffen zijn ook zeer sterke broeikasgassen. Internationaal is afgesproken om de concentraties van ozonlaagafbrekende stoffen terug te brengen tot het niveau van vóór het «gat in de ozonlaag». Ontwikkelde landen hebben minder tijd om het gebruik van ozonlaagafbrekende stoffen te reduceren dan ontwikkelingslanden.

Instrumenten

De benodigde aanpak is breed en kent de volgende onderdelen: Convenanten en akkoorden met verschillende sectoren (industrie, energie, landbouw, verkeer en vervoer en gebouwde omgeving) en met medeoverheden;

Beperking van de emissieruimte via het emissiehandelssysteem (ETS: Emission Trading System) en het CO₂-kostenvereveningssysteem voor de glastuinbouw;

Financiële prikkels (subsidies, voor bijvoorbeeld lokale klimaatinitiatieven en fiscale faciliteiten, zoals de energie-investeringsaftrek); Specifieke juridische instrumenten (bijvoorbeeld energieprestaties van auto’s);

Kennisoverdracht en -ontwikkeling, en een op innovatie gerichte transitiebenadering;

In EU verband aanvullen en/of aanscherpen van afspraken in internationale verdragen, en

Ter aanvulling op nationaal beleid het aankopen van CO₂-rechten via het Clean Development Mechanism en Joint Implementation (CDM/JI, zie hiervoor artikel 7).

Meetbare gegevens

De belangrijkste prestaties in 2011 zijn:

Klimaatbeleid (CO₂ en overige broeikasgassen)

Realisatie Kyoto-doelstelling inclusief verzorgen van internationale rapportages;

Uitvoering van het Reductieprogramma overige broeikasgassen, met als doel verlaging van de emissies in 2020 met circa 50% (ten opzichte van 1990) van de niet CO₂ broeikasgassen methaan, lachgas en de gefluoreerde broeikasgassen SF6, PFK’s en HFK’s, en

Uitvoering van de klimaatakkoorden met gemeenten en provincies en uitvoering regeling Innovatie Klimaatneutrale Steden.

Energie

Inzet van instrumenten, accijnzen en een deel van innovatiegelden gericht op stimulering van energiebesparing, van de inzet van

Beleidsartikel 3

duurzame energie en van CO₂-afvang en -opslag (CCS) zijn de pijlers voor het realiseren van de klimaatdoelen;

Er wordt onderzocht of in de Wet milieubeheer een artikel kan worden opgenomen met een inspanningsverplichting voor restwarmtebenutting;

Met de industrie zijn meerjarenafspraken gemaakt (MJA3 en MJA-ETS). Resultaten hiervan worden jaarlijks gemonitord, en In 2011 verdwijnt de 45W gloeilamp. Een volledig verbod op heldere gloeilampen gaat in per september 2012.

Emissiehandel

De realisatie van het afgesproken emissieplafond is gegarandeerd doordat de bedrijven onder het ETS al hun emissies in 2011 zullen moeten afdekken met emissierechten, onder toezicht van de Nederlandse Emissieautoriteit;

Implementatie van de herziening van het emissiehandelssysteem in de EU (ETS: Emission Trading System) in de Wet milieubeheer (Wm). In 2011 wordt de behandeling van de wet afgerond en het Besluit handel in emissierechten afgerond;

In Europees verband bijdragen aan de totstandkoming van een handleiding voor de transparante toepassing van de Europese benchmarks voor de toewijzing van gratis rechten; VROM stelt het nationaal toewijzingsbesluit vast voor toewijzing van emissierechten voor de periode 2013-2020. Daarnaast rondt VROM de toewijzingsprocedures af voor de nieuwkomers die in 2010 zijn gestart en rondt VROM de eventuele beroepszaken af tegen de toewijzingen aan nieuwkomers in 2008 en 2009;

In opdracht van VROM vinden in 2011 één of twee veilingen van emissierechten plaats voor in totaal tussen de 4 en 8 miljoen emissierechten;

VROM rondt de regelgeving af voor vroege opname van CCS in het ETS voor de periode tot en met 2012 (in het Besluit handel in emissierechten en de ministeriële regeling monitoring), en De Nederlandse inbreng bij de totstandkoming van de Europese monitoring-, verificatie- en accreditatieverordening en de registerveror-dening richt zich op bewaking van de milieu-effectiviteit en beperking van administratieve lasten.

Bescherming van de ozonlaag

Op nationaal niveau zal VROM zich inzetten om het volgende te bereiken:

Implementatie in 2 011 van de Europese ozonverordening EG1005/

2009 in nationale regelgeving;

Jaarlijkse voortgangsrapportage aan de Europese Commissie en het

UNEP Ozon-secretariaat, en

In Europees verband zal VROM bijdragen aan (aanscherping van de)

internationale afspraken over de bescherming van de ozonlaag.

Hernieuwbare energie in het wegverkeer (nationaal, Europees en mondiaal)

Het nationale doel is om een reductie van 1,4 Mton CO₂ in 2011 te bereiken door de inzet van hernieuwbare energie in de vervoerssector. De inzet van biobrandstoffen levert daar een grote bijdrage aan. Belangrijke aandachtspunten bij het stapsgewijs vergroten van het aandeel biobrandstoffen in de brandstoffenmix voor de vervoersector zijn de eisen van kosteneffectiviteit en duurzaamheid. De belangrijkste duurzaamheidseisen betreffen de CO₂-balans, het voorkomen van biodiversiteitsverlies en beperken van concurrentie met voedselvoorziening. Nederland wil

Beleidsartikel 3

daarnaast op EU-niveau het indirect landgebruik op een adequate manier geregeld hebben. Biobrandstoffen worden geproduceerd en verhandeld op mondiale schaal. Mondiale samenwerking is daarom essentieel. VROM zet in op internationale afspraken over duurzaamheid, primair door de (vrijwillige) afspraken via het Global Bio-Energy Partnership (GBEP). Het realiseren door middel van regelgeving van de doelstelling van 4,25% procent biobrandstoffen in 2011 voor de vervoerssector door een verplichting voor degenen die brandstoffen op de markt brengen; Bij het implementeren van de Europese richtlijn hernieuwbare energie: het verbreden van de toepassing van hernieuwbare energie voor het wegverkeer naar andere vervoersmodaliteiten zoals mobiele werktuigen, landbouwvoertuigen en binnenvaart;

Vanaf 1 januari 2011 in werking zijn van de uitvoeringsorganisatie bij de Nederlandse Emissieautoriteit om de door de betrokken bedrijven aangeleverde en geborgde informatie over de toepassing en het gebruik van duurzame biobrandstoffen te verzamelen, te controleren en administreren en daarover te rapporteren; In het tweede kwartaal van 2011 wordt de jaarrapportage over de bijmengverplichting biobrandstoffen 2010 aan de Tweede Kamer verzonden;

Namens Nederland zet VROM er op in dat de Europese Commissie in 2011 met een voorstel komt om de indirecte verschuiving van landgebruik voor de productie van biobrandstoffen mee te nemen in de duurzaamheidsbeoordeling;

Nederland stimuleert dat het Global Bio-Energy Partnership in 2011 een vrijwillig afwegingskader om de indirecte effecten van biobrandstoffen vast te stellen, voor nationaal gebruik, ontwikkelt, en VROM belegt medio 2011 een conferentie met betrokken maatschappelijke organisaties over de duurzame productie en toepassing van biomassa voor energie met als doel de implementatie van de richtlijn en de toepassing van de duurzaamheidscriteria te evalueren.

Inzet begrotingsmiddelen

Het uitgavenbudget wordt vooral ingezet voor:

Uitvoeringskosten van het Kyoto-protocol, het programma Schoon en Zuinig en het lokaal klimaatbeleid (ca. € 8,9 mln.), en Taakuitoefening van de Nederlandse Emissieautoriteit (ca. € 6,0 mln.).

3.2.2. Verbeteren Luchtkwaliteit

Motivering

Slechte lucht schaadt, vooral bij langdurige blootstelling, de gezondheid en heeft negatieve effecten op de natuur. Daarom dient de luchtkwaliteit te verbeteren. In Europees verband zijn normen vastgesteld waar Nederland aan moet voldoen. VROM zorgt voor de Nederlandse inbreng bij het tot stand komen van de Europese richtlijnen en let daarbij op hetgeen in Nederland redelijkerwijs haalbaar is.

Instrumenten

Wet- en regelgeving: de Wet milieubeheer hoofdstuk 5 (Wet luchtkwaliteit), AMvB’s: besluit derogatie, besluit richtwaarden, Besluit gevoelige bestemmingen, Besluit Niet In Betekende Mate bijdragen; ministeriële regelingen zoals de Smog regeling en de Regeling beoordeling luchtkwaliteit; het Nationaal Samenwerkingsprogramma luchtkwaliteit (NSL), de jaarlijkse monitoring NSL; de EU richtlijn 2008/50/EG (luchtkwaliteitsrichtlijn), de EU richtlijn 2001/81/EG (NEC-richtlijn), de Conventie inzake Grensoverschrijdende luchtverontreiniging over grote afstand (CLRTAP), en

Beleidsartikel 3

Financiële prikkels en fiscale instrumenten: subsidieverlening aan lokale overheden in het kader van het NSL, en subsidieregelingen voor bronmaatregelen ter verbetering van de luchtkwaliteit.

Meetbare gegevens

De belangrijkste prestaties in 2011 zijn:

Luchtkwaliteit:

Jaarlijkse rapportage luchtkwaliteit aan de Europese Commissie; Monitoringsrapport. In september 2011 zal de tweede monitoring NSL gereed zijn. De monitor moet aantonen dat uiterlijk medio 2011 de norm voor fijn stof en uiterlijk 1 januari 2015 de norm voor NO₂ zal worden gehaald, en

Midterm review NSL subsidies: besluitvorming over eventuele herschikking van NSL subsidies.

Emissieplafonds voor luchtverontreinigende stoffen:

In 2011 zullen de definitieve emissiecijfers van 2008 worden gerapporteerd van de stoffen die vallen onder de NEC-richtlijn; De NEC-richtlijn is in 2001 geïmplementeerd in de Wm. Op basis hiervan is in 2003 een uitvoeringsplan opgesteld, dat in 2006 is aangepast. Tweejaarlijks wordt de voortgang in kaart gebracht in de Balans voor de Leefomgeving, en

VROM werkt in VN-verband (VN Economische Commissie voor Europa) aan nieuwe emissieplafonds voor luchtverontreinigende stoffen. Naar verwachting zal dit in 2011 leiden tot vaststelling van nieuwe emissieplafonds voor 2020.

Tabel 3.3. Emissies 1990, 2000, 2005 en 2008, doelstellingen en prognoses 2010 en 2015 (kton/jr)

¹ Raming PBL is de meest recente raming met betrekking tot vermelde stoffen. Deze is gepubliceerd in de GCN-rapportage 2010 van het PBL (Velders et al., Concentratiekaarten voor grootschalige luchtverontreiniging in Nederland. Rapportage 2010).

Bron: Compendium voor de Leefomgeving PBL/CBS, (31 maart 2010). Eén kiloton (Kton) is één miljoen kilogram.

Toelichting: eind 2009 werd duidelijk dat Euro V vrachtauto’s en bussen in de praktijk een hogere NO_x-uitstoot hebben dan op basis van Europese normen en typekeuring mag worden verwacht. Om deze reden zijn de emissiefactoren hierop aangepast. Als direct gevolg hiervan blijkt het NEC-emissieplafond 2010 voor NO_x niet te worden gehaald. Nederland heeft de Europese Commissie en de Raad voor Milieuministers over deze onvolkomenheid in de Euro V-emissienorm en de gevolgen ervan geïnformeerd. Daarbij heeft Nederland voorstellen gedaan om op Europees niveau maatregelen te nemen, waarmee de NO_x-emissies van Euro V en - in de toekomst - Euro VI voertuigen in de dagelijkse praktijk worden beperkt.

Inzet begrotingsmiddelen

Het uitgavenbudget wordt vooral ingezet voor:

Uitvoering van het Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit

(NSL)(ca. € 70,0 mln.), en

Beleidsartikel 3

Kosten van beleidsonderbouwend onderzoek en uitvoeringskosten van luchtkwaliteitsbeleid (ca. € 4,3 mln.).

3.2.3. Stimuleren Duurzame Mobiliteit

Motivering

Instrumenten

Het verkeer, exclusief internationale lucht- en scheepvaart, neemt in Nederland ruim 18% van de uitstoot van alle broeikasgassen voor haar rekening, en is daarmee op de energiesector na de grootste veroorzaker van klimaatverandering. Daarnaast draagt het verkeer bij aan andere milieuproblemen, zoals luchtverontreiniging. Zo komt 60% van de NO_x emissies in Nederland van het verkeer. Om schadelijke gezondheidseffecten weg te nemen en om te voorkomen dat toekomstige generaties met de milieugevolgen van mobiliteit worden opgezadeld, moeten broeikasgas- en luchtverontreinigende emissies van het verkeer sterk worden gereduceerd.

Wet- en regelgeving: internationaal zijn er verschillende EU Richtlijnen (NEC) en EU Verordeningen (CO₂-normstelling), terwijl nationaal milieuzones voor vrachtwagens, differentiatie van parkeertarieven en het NSL een belangrijke rol spelen;

Financiële prikkels en fiscale instrumenten: van belang zijn de fiscale bijtelling van de auto van de zaak, de differentiatie van Belasting van Personenauto’s en Motorrijwielen (BPM) en de Motorrijtuigenbelasting (MRB). Daarnaast speelt subsidieverlening (zoals voor de retrofitroetfil-ters voor mobiele werktuigen, taxi’s en bestelauto’s) een rol; Voorlichting en kennisoverdracht op het gebied van duurzame mobiliteit, en

Vrijwillige afspraken met marktpartijen en andere overheden, zoals de convenanten over milieuzonering en de vervroegde instroom van bestelauto’s met roetfilter.

Meetbare gegevens

De belangrijkste prestaties in 2011 zijn:

Vermindering van de uitstoot van broeikasgassen door het verkeer In 2011 wordt gestemd over een Europese Verordening om de CO₂-uitstoot van nieuwe bestelauto’s in de EU te normeren. VROM zet zich namens Nederland in om het ambitieniveau van het Commissievoorstel uit 2009 (175 g/km in 2016 en 135 g/km in 2020) op peil te houden of aan te scherpen, waarmee 0,9 Mton CO₂-reductie kan worden bereikt, en

VROM en V&W werken samen aan het realiseren van mondiale CO₂-reductiedoelen die minimaal op het niveau liggen van de EU-inzet in Kopenhagen eind 2009: voor de luchtvaart in 2020 10% onder 2005 en voor de zeescheepvaart 20% onder 2005. Dit leidt mondiaal tot een CO₂-reductie van circa 640 Mton in 2020.

Vermindering van de uitstoot van luchtverontreinigende emissies door het

verkeer

In 2010 heeft Nederland onverwacht hoge NO_x uitstoot bij Euro V vrachtauto’s vastgesteld en dit in de EU aanhangig gemaakt. Mocht blijken dat door relatief eenvoudige aanpassing aan Euro V voertuigen een vermindering van de NO_xuitstoot kan worden gerealiseerd, dan zal VROM, al dan niet in EU-verband, daartoe een initiatief nemen. Hiermee zou een deel van de in 2010 door PBL becijferde tegenvaller in 2015 kunnen worden gerepareerd;

VROM gaat demonstratieprojecten opstarten om ervaring op te doen met het terugdringen van de uitstoot van NO_xen fijn stof door de

Beleidsartikel 3

binnenvaart. De opgedane ervaring en kennis wordt nadien gedeeld met de hele binnenvaartsector. Met stimulering van demonstratieprojecten wordt een vermindering van de NO_xuitstoot voorzien; De Europese Commissie heeft eind 2010 voorstellen gedaan voor emissienormen voor mobiele machines, binnenvaartschepen en tweeen driewielers. VROM zal bij de onderhandelingen over deze normen inzetten op het realiseren van een inhaalslag ten opzichte van personenauto’s en vrachtwagens, en

Een aantal gemeenten heeft gevraagd om ten behoeve van het NSL de parkeertarieven te mogen differentiëren naar milieukenmerken. VROM maakt dit mogelijk via een experimenteerwet voor een beperkt aantal gemeenten. In overleg met gemeenten zal in 2011 een evaluatie worden opgesteld voor de experimenteerwet.

Inzet begrotingsmiddelen

Het uitgavenbudget wordt vooral ingezet voor:

Kosten van uitvoering van emissiebeperkende maatregelen (ca. € 1,2 mln.), en

Kosten van stimulering door subsidieverlening voor emissievermindering, zoals door retrofitroetfilters voor mobiele werktuigen, affabrie-kroetfilters voor taxi’s en bestelauto’s en voor demonstratieprojecten bij de binnenvaartsector (ca. € 2,3 mln.).

3.2.4. Het bevorderen van duurzame industrie

Motivering

Instrumenten

De industrie, inclusief de elektriciteitsproductie, speelt een sleutelrol in het bereiken van een duurzame samenleving, niet alleen als een bron van milieubelasting maar ook als bron van innovatieve oplossingen voor milieuproblemen. Een deel van die milieuproblemen wordt veroorzaakt door luchtverontreinigende emissies. De Minister van VROM is verantwoordelijk voor het ontwikkelen en uitvoeren van beleid dat zich richt op het tegengaan van luchtverontreiniging. Europese afspraken over de milieukwaliteit, zoals vastgelegd in de NEC-richtlijn en de richtlijn voor luchtkwaliteit, maken de komende jaren een verdere reductie noodzakelijk, rekening houdend met de economische groei. Deze paragraaf beperkt zich tot luchtverontreiniging; het onderdeel emissiehandel broeikasgassen is opgenomen in paragraaf 3.2.1.

Wet- en regelgeving: normstelling voor de uitstoot van industriële installaties is in veel gevallen het belangrijkste instrument. De basis voor de normstelling ligt veelal in Europese richtlijnen en verordeningen, die worden doorvertaald naar de Nederlandse situatie via algemene regels en vergunningen. Dit geldt ook voor de milieuverslaglegging: grote bedrijven rapporteren jaarlijks volgens Europese regels hun emissies en/of afvoer van afval via het elektronisch milieujaarverslag;

Financiële prikkels en fiscale instrumenten: milieu-innovatie wordt gestimuleerd via fiscale instrumenten die zijn gekoppeld aan de vennootschapsbelasting en de inkomstenbelasting. Dit zijn de milieu-investeringsaftrek (MIA), de willekeurige afschrijving milieuinvesteringen (VAMIL) en de Regeling Groenprojecten. Tevens zijn stimuleringregelingen zoals het Programma Milieu en Technologie (ProMT) beschikbaar;

Kennisoverdracht en -ontwikkeling: kennis wordt overgedragen via een helpdesk van Agentschap NL/Infomil, en

Samenwerking met de industrie en andere overheden: met koplopers in het bedrijfsleven, brancheorganisaties en andere overheden vindt

Beleidsartikel 3

overleg plaats en worden afspraken gemaakt over de invulling van milieutaakstellingen.

Meetbare gegevens

De belangrijkste prestaties in 2011 zijn:

Tegengaan van luchtverontreiniging:

De Nederlandse emissierichtlijn lucht (NeR) wordt gewijzigd en vereenvoudigd als gevolg van de invoering van de Industrial Emissions Directive (opvolger IPPC-richtlijn), de 3e tranche van het Activitei-tenbesluit, en de actualisatie van het VOS-beleid; Bijdrage van Nederland aan totstandkoming in de EU van nieuwe BREF’s (BAT Referentiedocumenten) voor de raffinaderijen (definitief document eind 2011) en de non-ferrometalen (definitief document begin 2011);

Een geactualiseerd Besluit Emissie-eisen Stookinstallaties A en Besluit Verbranden Afvalstoffen treedt medio 2011 in werking; De nieuwe regelgeving met emissie-eisen voor kleine ketels (< 1 MWth) treedt eind 2011 in werking;

Een wijziging van het Besluit NO_x-emissiehandel met aanpassing van de zgn. Performance Standard Rates vanaf 2014 en de opt-out-regeling wordt eind 2011 gepubliceerd en treedt in werking; Het Programma Milieu & Technologie (middels subsidie en kennisuitwisseling wegnemen knelpunten voor innovaties), waardoor milieuinnovatieprojecten door het midden- en kleinbedrijf sneller en effectiever worden uitgevoerd, wordt voortgezet; De Regeling Groenprojecten wordt uitgevoerd, waardoor goedkope financieringsmogelijkheden worden geschapen voor zeer milieuvriendelijke investeringen die bijdragen aan de doelen van het milieu- en natuurbeleid;

Het driejarig onderzoek- en innovatieprogramma (2010-2013) naar verdere aanscherping van emissienormen NO_x, methaan en VOS bij middelgrote stookinstallaties wordt voortgezet, en De uitvoering van het Actieplan fijn stof en industrie door bedrijven en andere overheden wordt gefaciliteerd door nadere afspraken over de concretisering van maatregelen bij bedrijven. Voor de fijnstofemissie door de industrie zijn in het Actieplan fijn stof en industrie als onderdeel van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) de emissieplafonds vastgesteld zoals weergegeven in tabel 3.4.

Tabel 3.4. Sectorplafond fijn stof

Realisatie 2008 Doelstelling 2010 Doelstelling 2015 Doelstelling 2020

PM₁₀ emissie industrie (incl. op- en overslag) in Kton

10,8

11,0

10,5

10,0

Bron: Fijn stof en BBT: Achtergrondrapportage Actieplan Fijn Stof en Industrie (juni 2008); Actieplan Fijn stof en Industrie (juni 2008), VROM

Toelichting: het plafond voor 2010 is reeds gehaald. Het beleid richt zich dan ook vooral op het behalen van de plafonds in 2015 en 2020. De maatregelen hiertoe zijn beschreven in het NSL.

Inzet begrotingsmiddelen

Het uitgavenbudget wordt vooral ingezet voor:

Stimulering door subsidieverlening via het Programma Milieu en

Technologie (ProMT) (ca. € 6,6 mln.);

Uitvoeringskosten van het industriebeleid (ca. € 2,0 mln.), en

Kosten van emissieregistratie door het RIVM (ca. € 2,4 mln.).

Beleidsartikel 3

3.3 Overzicht beleidsonderzoeken

Tabel 3.5. Overzicht onderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid

Soort onderzoek

Onderwerp onderzoek

Algemeen doel A Start

/ Op. Doel                B Afgerond

Beleidsdoorlichting

Overig evaluatieonderzoek

Tegengaan klimaatverandering

Evaluatie Schoon & Zuinig

Verbeteren luchtkwaliteit

NEC plafonds

Stimuleren duurzame mobiliteit

Bevorderen duurzame mobiliteit

Bevorderen duurzame industrie

Herijking Nederlandse emissierichtlijn (NeR)

Verbeteren luchtkwaliteit Monitoring NSL Bevorderen duurzame industrie Monitoring MIA-VAMIL

Beleidsartikel 4

Artikel 4. Duurzaam produceren

4.1. Algemene beleidsdoelstelling

Het zorgen dat nu en in de toekomst verstandig wordt omgegaan met de aarde en haar natuurlijke hulpbronnen, gericht op een planeetvriendelijke economie. Dit gebeurt via het borgen van de kwaliteit van bodem en water, het duurzaam gebruik van de diensten die biodiversiteit ons levert en het sluiten van kringlopen.

De inzet is met name gericht op:

Het bewerkstelligen van de verduurzaming van producten en productieprocessen;

Het garanderen van een blijvend duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen;

Het verkleinen en beheersen van de stroom afvalstoffen zodat de risico’s voor het milieu aanvaardbaar zijn;

Het realiseren van een optimaal en verantwoord gebruik van het wateren bodemsysteem en het waarborgen van dit gebruik op lange termijn (2030). Dit betreft ook het duurzaam gebruik maken van de diensten die biodiversiteit levert, de zogenoemde ecosysteemdiensten; Het bevorderen van een duurzame landbouw;

Het stimuleren van duurzame innovatie (ontwikkelen en toepassen van schone technologieën), en Het stimuleren en verder ontwikkelen van duurzaam inkopen.

Motivering

Het winnen van grondstoffen, het maken en gebruiken van producten en het ontstaan van afval zorgt voor milieudruk. Het is zaak deze milieudruk te beperken zodat een goede milieu- en leefomgevingskwaliteit behouden blijft of ontstaat, ook voor toekomstige generaties en mensen in andere landen. Daarmee wordt gezorgd dat het vermogen van bodem en water om ecosysteemdiensten te leveren en te voorzien in onze behoeften voor wonen, voedselvoorziening, economische activiteiten en recreatie voor de maatschappij behouden blijft. Met haar beleid voorkomt de Rijksoverheid afwenteling (naar elders en later) van de milieudruk en ondersteunt innovatie rondom duurzaamheid.

Verantwoordelijkheid

De Minister van VROM is onder andere verantwoordelijk voor: De milieu-aspecten van duurzame ontwikkeling; De sturing van het afvalstoffenbeleid en het producten- en materialen-beleid;

Het ontwikkelen van nationaal en gebiedsspecifiek beleid om de milieukwaliteit van water en bodem te waarborgen (systeemverant-woordelijkheid);

Het veiligstellen van de drinkwatervoorziening;

Het scheppen van de kaders voor een duurzaam gebruik van hulpbronnen en ecosysteemdiensten;

Het stimuleren van markten voor duurzame producten; Verdere ontwikkeling van normalisatie en certificatie, en Het betrekken van maatschappelijke organisaties en burgers bij de ontwikkeling en uitvoering van het milieubeleid.

Externe factoren

Het behalen van deze doelstelling hangt af van factoren als maatschappelijke ontwikkelingen en de stand van de techniek. Essentieel is de betrokkenheid en inzet van maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven, overheden en burgers. Een groot deel van de inzet is op de internationale

Beleidsartikel 4

Meetbare gegevens gremia gericht: veel van de regelgeving wordt in Europees verband vormgegeven.

Meetbare effectgegevens zijn opgenomen bij de operationele doelen.

Budgettaire gevolgen van beleid

Programma:                                                               207 181          138 630          143 057          140 549          141 138          141 101          141 880

Reductie van milieubelasting door (ketengericht) afval- en producten-beheer                                                                  185 283          120 405          125 384          126 144          125 798          125 761          126 540

Verbeteren van Milieukwaliteit van

Bodem en Water                                                  19 778              5 788              5 624              4 191              4 669              4 669               4 669

Duurzaam gebruik van ecosystemen

Toelichting per operationeel doel:

Grafiek 4.1. Budgetflex in % en bedragen per operationeel doel in het begrotingsjaar 2011

100%

90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10%

• 1. 

  Reductie van milieubelasting door (ketengericht) afval- en producten-beheer

De juridisch verplichte bedragen worden voor het grootste deel bepaald door de toezegging aan het Afvalfonds. De kosten met

Beleidsartikel 4

betrekking tot SMK en de kosten voor de uitvoering door Agentschap NL zijn bestuurlijk gebonden;

• 2. 

  Verbeteren milieukwaliteit van bodem en water Budgetten voor de coördinatie van NEN-werkzaamheden zijn juridisch verplicht. Budgetten die bestuurlijk gebonden zijn betreffen de uitvoeringsuitgaven verbetering van de milieukwaliteit van bodem en water, en

• 3. 

  Duurzaam gebruik van ecosystemen en natuurlijke hulpbronnen De juridisch verplichte bedragen betreffen voornamelijk uitvoering van de SMOM-regeling en uitvoeringskosten voor gebiedsspecifieke maatregelen landelijk gebied en het bevorderen van duurzame landbouw. Bestuurlijk gebonden betreffen de onderzoekskosten met betrekken tot de bevordering van duurzame landbouw en gebiedsspecifieke maatregelen landelijk gebied.

4.2. Operationele doelstellingen

4.2.1. Reductie van milieubelasting door (ketengericht) afval- en produc-tenbeheer

Motivering

Met het (ketengericht) afvalbeheer en het producten- en materialenbeleid wordt bereikt dat het ontstaan van afvalstoffen wordt verminderd, de milieudruk van afvalverwerking wordt beperkt en de milieubelasting in de gehele keten van grondstof tot afval afneemt. Daarmee wordt de uitputting van energiebronnen en grondstoffen teruggedrongen en worden materiaalketens verduurzaamd. Het afvalbeleid zal zich ontwikkelen tot een integraal ketenbeleid. Deze aanpak moet ook tot meer innovatie en slimmere samenwerking tussen bedrijven leiden en daarmee tot concurrentievoordeel voor bedrijven uit Nederland.

Instrumenten

Afhankelijk van de fase van het beleidsproces, de (inter)nationale context en de te bereiken doelgroep, worden verschillende instrumenten ingezet: Het afvalbeleid wordt voor een belangrijk deel gestuurd door wet- en regelgeving. Deze wordt in toenemende mate Europees vastgesteld. Onderscheid kan worden gemaakt in algemene regelgeving (Kaderrichtlijn, IPPC-richtlijn), richtlijnen gericht op afvalbeheerswijzen (zoals storten en verbranden) en richtlijnen voor afzonderlijke afvalstoffen (verpakkingen, elektr(on)ische apparatuur, batterijen, autowrakken). Het milieugerichte productenbeleid wordt in mindere mate gestuurd door (Europese) wet- en regelgeving. Voorbeelden van Europese richtlijnen zijn de richtlijn Ecodesign en Restriction of Hazardous Substances (RoHS);

Met fiscale instrumenten worden negatieve milieu-effecten geïnternaliseerd in de prijzen en minder gewenste wijzen van afvalbeheer financieel onaantrekkelijk gemaakt, zoals met de belasting op storten van afvalstoffen. Ook wordt de milieubelasting van materialen belast, bijvoorbeeld via een verpakkingenbelasting; Via producentenverantwoordelijkheid worden producenten en importeurs (mede) verantwoordelijk gemaakt voor het beheer van hun producten in het afvalstadium, inclusief financiering, bijvoorbeeld voor verpakkingen, elektr(on)ische apparatuur, batterijen en autowrakken; Communicatie wordt ingezet om bij afzonderlijke doelgroepen draagvlak te creëren en bepaald afvalbeheergedrag te bereiken, bijvoorbeeld voor verpakkingen, zwerfafval en elektr(on)ische apparatuur;

Beleidsartikel 4

In specifieke gevallen worden beleidsafspraken en convenanten met het bedrijfsleven en overheden gemaakt, zoals de Raamovereenkomst verpakkingen;

Vanuit VROM wordt het accent gelegd op eco-innovatie. Dit wordt bereikt door pilots, verkenningen en de ontwikkeling van innovatieprogramma’s. Daarnaast wordt eco-innovatie en duurzame technologieontwikkeling binnen de (Europese) strategieën en instrumenten voor innovatie en onderzoek verankerd en in samenwerking met wetenschap en industrie op beleidsprioriteiten gericht; Het instrument duurzaam inkopen door overheden kent duurzaam-heidscriteria die, in afstemming met het bedrijfsleven, periodiek worden geactualiseerd. Deze criteria kunnen er vervolgens via het inkoopproces van overheden voor zorgen dat duurzame en innovatieve producten en diensten ook daadwerkelijk worden aangeschaft. Het omvangrijke inkoopvolume van de overheden (jaarlijks ruim € 50 mld.) garandeert op deze wijze een sterke beïnvloeding van de markt; Met het instrument Maatschappelijk Verantwoordelijk Ondernemen (MVO) wordt het midden- en kleinbedrijf gestimuleerd het gebruik van (fossiele) grondstoffen te verminderen, emissies te beperken en de zorg om biodiversiteit te vergroten, en

De verwerking van afvalstoffen wordt gestuurd door de in het Landelijk AfvalbeheerPlan (LAP) opgenomen minimumstandaarden. Deze standaarden geven voor 83 (categorieën van) afvalstoffen aan wat de minimale hoogwaardigheid van verwerking is. Ze vormen op die manier een referentieniveau bij de vergunningverlening voor afvalbeheer.

Inzet begrotingsmiddelen

Het programmabudget in 2011 bij «Reductie van milieubelasting door (keten) afval- en productenbeheer» betreft vooral de storting in het Afvalfonds ad € 115 mln. Daarnaast wordt dit budget ingezet voor de uitvoering, onder andere van de Europese Verordening Overbrenging Afvalstoffen (EVOA) door Agentschap NL.

Meetbare gegevens                                 De belangrijkste prestaties in 2011 zijn:

Omdat de Raamovereenkomst verpakkingen na 2012 afloopt, zal in 2011 een evaluatie plaatsvinden. Daarbij worden de uitkomsten van de evaluatie van de werking van het Besluit beheer verpakkingen, papier en karton die in 2010 zal worden uitgevoerd en de inzamelresultaten over 2009 meegenomen. Wat betreft de doelstellingen geldt er voor 2011 dat 38% materiaalhergebruik moet zijn gerealiseerd; De ministeriële regeling «scheiden afvalstoffen tijdens bouw en sloopwerkzaamheden» zal begin 2011 in werking treden, tegelijk met het Bouwwerkbesluit;

In de ontwikkeling van een integraal beleid voor het duurzaam omgaan met materialen wordt, in samenwerking met andere departementen en met maatschappelijke partijen, een uitvoeringsprogramma opgesteld dat de routes beschrijft waarlangs het streefbeeld uit de overheidsvisie op een duurzaam materialenbeheer wordt bereikt. De daarvoor benodigde samenwerkingsorganisatie wordt ingericht. De als noodzakelijk geïdentificeerde instrumenten worden ontwikkeld of in de Europese discussie ingebracht;

In het kader van het ketenprogramma voor verduurzaming van tenminste vier materiaal/productketens worden in 2011 de projecten afgerond en worden de resultaten opgeschaald naar de hele markt; Duurzame innovatie in het MKB heeft in 2010 een extra impuls gekregen via het door VROM samen met Syntens ontwikkelde

Beleidsartikel 4

pilotproject MKB Doe MEE. Begin 2011 wordt bepaald of het project verder uitgerold kan worden;

VROM maakt zich sterk voor eco-innovatie binnen Europese technologie beoordeling, actieplannen, financiële instrumenten, onderzoekpro-grammering, in samenwerking met industrie en wetenschap, en vertegenwoordigt Nederland o.m. in het 7e Kaderprogramma; De Minister van VROM heeft een bijzondere verantwoordelijkheid voor storten. In 2010 is een onderzoek uitgevoerd naar de economische situatie van de stortsector, waarna in de eerste helft van 2011 wordt bezien of er maatregelen moeten worden genomen om ervoor te zorgen dat er voldoende en voor iedereen toegankelijke stortcapaciteit beschikbaar blijft;

De duurzaamheidscriteria ten behoeve van Duurzaam Inkopen worden geactualiseerd. In 2011 zal dat, evenals in 2010, bij een tiental productgroepen plaatsvinden. Ook worden voor alle productgroepen toekomstige duurzaamheidscriteria geformeerd die op termijn door de inkopende overheden zullen worden gehanteerd. Verder stimuleert het kabinet innovatie via een vijftal concrete en grootschalige initiatieven: de elektrische auto, rijksgebouwen, woningen, scholen en de duurzame weg;

Voor ondernemers worden praktische, ketengerichte MVO-instrumenten ontwikkeld. Binnen het midden- en kleinbedrijf in de metaal wordt het draagvlak voor duurzaam ondernemen vergroot en een monitor ontwikkeld waarmee het niveau van duurzaamheid transparant kan worden gemaakt.

Beleidsartikel 4

Indicatoren:

Grafiek 4.2. Ontwikkeling afvalaanbod en -toepassing

80.000

70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000

0 1985

1990

1995

2000

2005

2010

2015

2020

Afvalaanbod volgens BBP 1985-2000

Afvalaanbod prognose 2000-2012

Afvalaanbod prognose 2006-2015

Werkelijke alvalhoeveelheid

Nuttig toepassen

Verbranden

Storten

Maximaal aanbod in 2015 en 2021

Doel nuttig toepassen 2015 en 2021

Doel verbranden 2015 en 2021

Doel storten 2015 en 2021

Toelichting:

In maart 2010 is het gewijzigde Landelijk afvalbeheersplan 2009–2021 van kracht geworden. In dat plan zijn kwantitatieve en kwalitatieve doelen geformuleerd. De indicatoren in bovenstaande grafiek zijn gekoppeld aan de kwantitatieve doelen voor 2015 en 2021 (punten bij 2015 en 2021).

De lijn «Afvalaanbod volgens BBP 1985–2000» geeft aan wat het afvalaanbod in de periode 1985–2000 zou zijn geweest als het dezelfde groei als het BBP had gevolgd.

De lijn «Afvalaanbod prognose 2000–2012» geeft aan hoe in het eerste

Landelijk afvalbeheersplan werd voorzien dat het afvalaanbod zich zou ontwikkelen volgens een toen opgesteld beleidsscenario.

De lijn «Afvalaanbod prognose 2006–2015» geeft aan hoe in het tweede

Landelijk afvalbeheersplan wordt voorzien dat het afvalaanbod zich zal ontwikkelen volgens het beleidsscenario.

Het verschil tussen de drie Afvalaanbod lijnen en de lijn «Werkelijke afvalhoeveelheid» geeft aan hoeveel preventie is bereikt. In 2000 en 2006

zijn breuken te zien in de Afvalaanbod-lijn vanwege nieuwe scenario’s en prognoses in het eerste en tweede LAP.

Verder is in de grafiek te zien hoeveel afval nuttig is toegepast, is verbrand en is gestort. Er zijn bij het LAP, en dus deze indicator, buiten 2015 en 2021

geen tussendoelen geformuleerd, met name vanwege de verschillende looptijden tussen het treffen van maatregelen en het effect daarvan.

Beleidsartikel 4

Motivering

Instrumenten

De kwalitatieve doelen richten zich onder meer op het realiseren van een gelijkwaardig Europees speelveld, verduurzamen van materiaalketens en het bevorderen van marktwerking en innovatie. Deze doelen zijn niet in de vorm van een indicator uit te drukken.

4.2.2. Verbeteren van milieukwaliteit van bodem en water

Het borgen en verbeteren van de milieukwaliteit van bodem en water is van belang om de vele functies van bodem en water te beschermen. Zo zijn bijvoorbeeld de voedsel- en drinkwatervoorziening en de natuur afhankelijk van een goede kwaliteit van de bodem, het grondwater en het oppervlaktewater. Verontreiniging moet daarom zoveel mogelijk worden voorkomen en duurzaam gebruik gestimuleerd.

Afhankelijk van de fase van het beleidsproces, de (inter)nationale context en de te bereiken doelgroep, worden verschillende instrumenten ingezet: Europese richtlijnen, zoals de Kaderrichtlijn Water, de Grondwaterrichtlijn, Richtlijn prioritaire stoffen, Zwemwaterrichtlijn, Drinkwaterrichtlijn, richtlijn Stedelijk Afvalwater, Stortrichtlijn en de Bouwproductenrichtlijn;

Nationale wet- en regelgeving: Wet milieubeheer, Wet bodembescherming, Wet hygiëne en veiligheid badinrichtingen en zwemgelegenhe-den, de nieuwe Drinkwaterwet en het Drinkwaterbesluit en besluiten zoals het Besluit bodemkwaliteit en het Besluit kwaliteitseisen en monitoring water;

Communicatie/beleidsoverdracht: Toegankelijk maken van kennis over bodem- en waterbeheer via websites en handreikingen voor andere overheden. Hiertoe wordt Agentschap NL ingezet; Handhavingsprogramma’s (samen met de VROM-Inspectie); Het aansturen van onderzoek (belegd bij het rijksinstituut voor volksgezondheid en milieu (RIVM)) dat is gericht op uitvoeren wettelijke taken (waaronder monitoring), ondersteunen beleidsproces, strategische kennisgeneratie en in stand houden kennisbasis; In specifieke gevallen worden beleidsafspraken en convenanten met het bedrijfsleven en overheden gemaakt, zoals het Bestuursakkoord Waterketen.

Meetbare gegevens

Inzet begrotingsmiddelen

Het programmabudget in 2011 bij «verbeteren van milieukwaliteit van bodem en water» betreft onder meer het laten uitvoeren van onderzoek (RIVM) en het opstellen en onderhouden van normen (door Nederlands Normalisatie Instituut (NNI)) op het terrein van VROM.

De belangrijkste prestaties in 2011 zijn:

Het vullen van het «digitaal bodemfunctie- en bodemkwaliteitskaartsysteem». Dit systeem zal binnen vier jaar een volledig beeld geven van de bodemkwaliteit in Nederland. Met behulp van dit systeem zullen voor het eerst op landelijke schaal de effecten op de bodemkwaliteit kunnen worden beoordeeld;

De publicatie van de ontwerp AMvB Modernisering Stortbesluit. Doel is de verouderde regelgeving gebaseerd op de stand der techniek eind jaren ’80 te moderniseren;

De publicatie van de ontwerp AMvB Experimentenparagraaf Duurzaam Stortbeheer. Het doel van duurzaam stortbeheer is om het lange termijn emissiepotentieel van de verontreinigingen in stortplaatsen naar het grondwater terug te brengen en tevens de kosten van eeuwigdurende nazorg te reduceren. De Experimentenparagraaf maakt

Beleidsartikel 4

het mogelijk om ervaring op te doen met innovatieve technieken, waarna op termijn mogelijk een structurele aanpassing van regelgeving voor alle stortplaatsen kan plaatsvinden;

Uitbrengen handleiding voor andere overheden voor het toepassen van een toetsingskader voor het duurzaam gebruiken van de ondergrond. Dit als uitwerking van de beleidsvisie die in 2010 is verschenen; Implementatie Besluit bodemkwaliteit door het ondersteunen van decentrale overheden. Concreet product daarbij is de monitoringsrap-portage die jaarlijks verschijnt;

Vastleggen van landelijke regels voor het toepassen van de zware metalen koper, lood en zink in de gebouwde omgeving, als onderdeel van het bouwstoffenbeleid. De aanvullende regels betreffen een aanvullende paragraaf in het Besluit bodemkwaliteit; De huidige zwemwaterwetgeving (de Wet hygiëne en veiligheid badinrichtingen en zwemgelegenheden) dateert uit 1969 en sluit op tal van punten niet meer aan bij de huidige praktijk en de huidige inzichten over regelgeving. De wet zal daarom vervangen worden door een nieuwe wet, de Zwemwaterwet. In de AMvB vindt de feitelijke uitwerking plaats;

Het in werking laten treden van de Drinkwaterwet plus het Drinkwater-besluit, alsmede het uitbrengen van de beleidsnota Drinkwater (op grond van de in 2009 gepubliceerde Drinkwaterwet). Het doel van deze nota betreft het in beleidsmatige zin nader uitwerken van begrippen opgenomen in de Drinkwaterwet;

Het in werking laten treden van het besluit Lozen buiten inrichtingen. Dit besluit is de laatste in een reeks van vereenvoudigingen van de afvalwaterregelgeving.

Tabel 4.2. Prestatie- en effect indicatoren milieukwaliteit bodem en water

Indicator

Basiswaarde

Peildatum

Streefw. 1

Periode

Streefw. 2

Periode

• 1) 

  Aantal en % vastgelegde gebieden op bodem-kwaliteitskaarten

• 2) 

  Percentage meetresultaten die voldoen aan de wettelijke normen voor drinkwaterkwaliteit

• 3) 

  Mate waarin drinkwaterbedrijven beschikken over goedgekeurde leveringsplannen

• 4) 

  Mate waarin drinkwaterbedrijven voldoen aan de wettelijke leveringsze-kerheidsnorm

• 5) 

  Toename doelmatigheidswinst in de waterketen (per jaar 1 à 2%)

• 6) 

  Percentage zwemlo-caties die voldoen aan Zwemwaterrichtlijn

200 (50%)

99,9%

50%

70%

2007                300 (75%)

2004

2008

2008

99,9%

100%

90%

2009                 408 (95%)

2009

2011

2010

99,9%

100%

100%

2011

2011

2012

2015

Bron: Agentschap NL

Beleidsartikel 4

Toelichting:

Indicator 1: Gemeenten zijn reeds enige jaren bezig met het vastleggen van de bodemkwaliteit van hun beheersgebied op een bodemkwaliteits-kaart. Via de Impuls Lokaal Bodembeheer is dit proces in een versnelling gebracht.

De indicatoren met betrekking tot de drinkwaterbedrijven (indicatoren 2 – 4) betreffen de essentiële elementen van de drinkwatervoorziening: kwaliteit en continuïteit. De eisen ten aanzien van continuïteit hebben een wettelijke basis gekregen in de nieuwe Drinkwaterwet (2009). De verplichting om over een goedgekeurd leveringsplan te beschikken, de daaraan te stellen eisen en de leveringszekerheidsnorm zijn vastgelegd in de nieuwe Drinkwaterwet. De basiswaarde is gebaseerd op een inschatting in hoeverre drinkwaterbedrijven hierop vooruitlopend al aan de inhoudelijke vereisten voldoen.

De nulmeting van de doelmatigheidswinst in de waterketen (indicator 5) is gebaseerd op een schriftelijke enquête die eind 2007 onder de deelnemende partijen (drinkwaterbedrijven, waterbeheerders en gemeenten) is uitgevoerd. Toekomstige gegevens zullen op vergelijkbare wijze worden verzameld. Tegenover de te realiseren doelmatigheidswinst staat een evengrote stijging van de kosten als gevolg van de extra uitgaven. De rekening voor de burger zal dus per saldo gelijk blijven. De indicatoren voor zwemwater (indicator 6) worden vastgesteld op grond van de verplichte jaarlijkse rapportages van de waterbeheerders over de kwaliteit van het zwemwater.

4.2.3. Duurzaam gebruik van ecosystemen en natuurlijke hulpbronnen

Motivering

Ecosystemen leveren allerlei producten en diensten aan de samenleving, zoals voedsel en grondstoffen. Deze ecosysteemdiensten worden ook gebruikt om de milieukwaliteit in het landelijk en stedelijk gebied te verbeteren en om een bijdrage te leveren aan het oplossen van het klimaatvraagstuk en worden daarom beleidsmatig hiervoor ingezet. Hierbij gaat het om ondermeer de nutriëntencyclus, het watervast-houdend en zelfreinigend vermogen van de bodem, waterzuivering en natuurlijke ziekte- en plaagregulatie. Een duurzame landbouw is daarbij een essentiële factor om een blijvend ecologisch gebruik en beheer te garanderen van bodem, water, lucht en overige natuurlijke hulpbronnen. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om het verminderen van de emissie van gewasbeschermingsmiddelen en biociden, nitraat en fosfaat, ammoniak, broeikasgassen, stank, licht, geluid en fijnstof. Ook wordt ingezet op het ontwikkelen van (inter)nationale economische instrumenten die duurzaam gebruik van ecosysteemdiensten bevorderen danwel verdere aantasting voorkomen (onder andere bij de productie van hout).

Instrumenten

Afhankelijk van de fase van het beleidsproces, de (inter)nationale context en de te bereiken doelgroep, worden verschillende instrumenten ingezet: Wet- en regelgeving gericht op de landbouw: Besluit ammoniakemis-sie huisvesting veehouderij, IPPC-richtlijn; National Emission Ceilings (NEC)-richtlijn, Wet ammoniak en veehouderij; Wet geurhinder en veehouderij; Algemene regels voor agrarische bedrijven op grond van de Wet milieubeheer (AMvB’s); Besluit huisvesting veehouderij en fijn stof, Regeling beoordeling luchtkwaliteit;

Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden, de onderliggende regelgeving en het beleidsprogramma biociden. Hierin worden de kaders en uitwerking voor de beoordeling en toelating van biociden en chemische gewasbeschermingsmiddelen gegeven. Deze regelgeving

Beleidsartikel 4

wordt in 2011 deels vervangen door de Verordening voor het op de markt brengen van gewasbeschermingsmiddelen; Het ontwikkelen van economisch instrumentarium ten aanzien van ecosysteemdiensten aan de hand van de beleidslijnen uit het Beleidsprogramma «Biodiversiteit werkt, voor natuur, voor mensen, voor altijd» en met name de beleidsprioriteiten «Biodiversiteit werkt» en «Betalen voor Biodiversiteit» en de ondersteunende prioriteit «Nieuwe coalities»;

Uitvoeren van voorbeeldprojecten (met andere overheden en bedrijven) om de effectiviteit van maatregelen vast te stellen en de bewustwording voor duurzame agrarische bedrijfsvoering te vergroten. Te noemen zijn de pilots duurzame productie (in het kader van het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG), FAB2 en de follow-up van het SPADE-project.

Inzet begrotingsmiddelen

Het programmabudget in 2011 bij «Duurzaam gebruik van ecosystemen en natuurlijke hulpbronnen» betreft onder meer het laten uitvoeren van onderzoek (door het RIVM) en het door Agentschap NL laten uitvoeren van de subsidieregeling maatschappelijke organisaties en milieu (SMOM) en het programma gecombineerde luchtwassers.

Meetbare gegevens                                 De belangrijkste prestaties in 2011 zijn:

Uitvoeren van een actieplan voor aanpassing van bestaande stallen aan emissiegrenswaarde voor ammoniak uit het Besluit huisvesting veehouderij. Doel is dat in 2013 alle varkens- en pluimveebedrijven voldoen aan de geldende milieu-eisen. Om dit te kunnen realiseren, moeten in 2011 de (vergunning-)procedures tenminste in gang zijn gezet;

Opstellen van een toetsingskader voor het College toelating gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) om te besluiten in welke mate een bestaande toelating van een gewasbeschermingsmiddel moet worden gewijzigd indien de normen voor de kwaliteit van oppervlaktewater worden overschreden;

Uitvoering van de basismonitoring van onder andere de nitraatconcentraties in grond- en oppervlaktewater als onderdeel van het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid (LMM), ten behoeve van de uitvoering Nitraatrichtlijn;

Tot stand brengen en in werking treden van Besluit huisvesting veehouderij fijn stof;

Door de provincies zijn in het agrarisch gebied pilots «Duurzaam produceren» opgestart. Met deze pilots wordt ervaring opgedaan met het duurzaam gebruik van biodiversiteit (het realiseren van milieudoelstellingen). Op basis van een in 2010 uitgevoerde tussentijdse evaluatie, worden in 2011 de pilots verder vormgegeven; In 2011 wordt het handboek «Referenties Biologische Bodemkwaliteit» uitgebracht. Het handboek maakt inzichtelijk welke maatregelen bijdragen aan het verbeteren van het duurzaam gebruik van ecosysteemdiensten van de bodem;

Moderniseren en integreren van wetgeving voor landbouwbedrijven. De volgende besluiten worden samengevoegd tot één nieuw besluit: Besluit landbouw milieubeheer, Besluit glastuinbouw, Besluit mestbassins milieubeheer, Lozingenbesluit open teelt en veehouderij en onderdelen van het Lozingenbesluit bodembescherming. Het voordeel voor de agrarische ondernemer is vereenvoudiging, verbetering van de eenduidigheid en vermindering van de administra-

Beleidsartikel 4

tieve lasten. Inwerking treden van het nieuwe besluit is voorzien op 1 juli 2011;

Bijdrage aan het interdepartementale programma duurzame voedselsystemen, zijnde een gedeelde verantwoordelijkheid van LNV, VROM en OS. Hiermee wordt invulling gegeven aan de Nederlandse bijdrage aan de verduurzaming van het mondiale voedselsysteem, met een focus op het eiwitvraagstuk. In 2011 wordt een brief aan de Tweede Kamer gezonden waarin de beleidsagenda nader is uitgewerkt, met contouren van een lange termijn visie en strategie voor een transitie.

Tabel 4.3. Effectindicatoren duurzame landbouw

Indicator:

Basiswaarde Peildatum

Streefwaarde 1

Periode

Streefwaarde 2

Periode

133 kiloton

50%

1. Ammoniak: totale emissie van alle doelgroepen (bron: Milieubalans 2007)

2. Gewasbeschermingsmiddelen: procentuele vermindering van de milieubelasting t.o.v. 1998 (bron: Nota duurzame gewasbescherming)

3. Meststoffen: nitraatgehalte in het Circa 75 mg/l grondwater (bron: Evaluatie                  zandgrond Meststoffenwet 2007)

2003

2001

2006

4. Fijn stof, aantal overschrijdingen van de normen voor fijn stof

5. Natuurlijke hulpbronnen: Aandeel 15% van het op de Nederlandse markt ingekocht hout dat duurzaam wordt geproduceerd

2005

128 kiloton

75%

Nitraat: gemiddelde concentratie in water van zandgronden: 58 mg/l Fosfaat: evenwichts-bemesting 0% van de veehouderijbedrijven overschrijdt de norm 50%

2010 (Europees)

2005

2015

118

95%

50 mg/l

2020

2011

lange termijn

Medio 2011

2011

Toelichting:

• 1. 

  Ammoniak; de indicatoren zijn ontleend aan de emissieplafonds uit de EU-NEC-richtlijn, de tweede streefwaarde is mede afhankelijk van de uitkomsten van de onderhandelingen over de emissieplafonds 2020.

• 2. 

  Gewasbeschermingsmiddelen; de indicatoren voor de procentuele vermindering van de milieubelasting zijn ontleend aan de doelstellingen van de Nota Duurzame Gewasbescherming en de balans van de leefomgeving 2010.

• 3. 

  Meststoffen; de indicatoren voor nitraat zijn ontleend aan de doelstellingen van de EU-Nitraatrichtlijn en het in dat kader bij de EU-Cie ingediende 4e Nitraatactieprogramma.

• 4. 

  Fijn stof; de indicator voor fijn stof is ontleend aan het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL).

• 5. 

  Natuurlijke hulpbronnen; Monitoring vindt plaats door middel van de «Monitor aandeel duurzaam hout Nederlandse markt».

Beleidsartikel 4

4.3. Overzicht beleidsonderzoeken

Tabel 4.4. Overzicht onderzoek naar de doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid

Soort onderzoek

Onderwerp onderzoek

Alg.doel/ Op.doel

A Start

B Afgerond

Beleidsdoorlichting

Effecten onderzoek ex post

Overig evaluatieonderzoek

Reductie van milieubelasting door (ketengericht)

afval- en productenbeheer

Verbeteren milieukwaliteit van bodem en water:

onderdeel waterketen

Duurzaam gebruik van ecosystemen en natuurlijke hulpbronnen

Evaluatie nota duurzame gewasbescherming door PBL

Evaluatie besluit bodemkwaliteit

Monitoring LAP

Beleidsartikel 6

Artikel 6. Risicobeleid

6.1. Algemene beleidsdoelstelling

VROM voert de regie op het omgaan met risico’s gericht op een veilige, gezonde en duurzame woon- en leefomgeving. De aandacht daarbij is primair gericht op externe veiligheid en het beheersen van risico’s van stoffen, straling, en genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s) voor mens en milieu ook als dit het gevolg is van dreiging door moedwillige verstoring. Hierbij houdt VROM rekening met sociale en economische factoren, nu en hier, elders en later. VROM is daarbij regisseur op nationaal niveau en speler op internationaal niveau.

Motivering

Dit vanuit de visie het mogelijk te maken dat de samenleving op een open manier, maatschappelijk en wetenschappelijk verantwoord, omgaat met risico’s voor mens, milieu en woon- en leefomgeving. Dit geldt voor wetenschappelijk bewezen risico’s maar ook voor gevaren en risico’s die wetenschappelijk nog een mate van onzekerheid kennen.

De overheid voert een veiligheids- en risicobeleid uit om mens en milieu te beschermen tegen maatschappelijk onaanvaardbaar geachte gezondheids- en milieurisico’s. Veel veiligheids- en risicobeleid speelt zich af in een maatschappelijk en wetenschappelijk complexe nationale en internationale omgeving. Het kent veel factoren, belanghebbenden en maatschappelijke dimensies. Het verantwoord omgaan met onzekerheden en onzekere risico’s wordt in onze samenleving steeds belangrijker. Dat vergt maatwerk van de overheid bij het voorkomen dan wel beheersen van de risico’s.

Verantwoordelijkheid

De minister is verantwoordelijk voor:

Het ontwikkelen en coördineren van het Rijksbeleid met betrekking tot chemische stoffen en de ontwikkeling en implementatie van regelgeving op het gebied van chemische stoffen en nanodeeltjes; De beleidsacties die voortkomen uit: de Strategienota Omgaan met Stoffen, de nota Nuchter Omgaan met Risico’s, de kabinetsvisie inzake het WRR- en Gezondheidsraad- advies over voorzorg, de Nationale Aanpak Milieu & Gezondheid en de Strategienota Omgaan met Risico’s van Nano(deeltjes);

De bescherming van mens en milieu tegen de gevaren van ioniserende en niet-ioniserende straling;

De nucleaire veiligheid, beveiliging van nucleaire inrichtingen en het veilig omgaan met radioactief afval;

Het zo goed als redelijkerwijs mogelijk beschermen van mens en maatschappij tegen de referentiedreigingen van moedwillige verstoring van de vitale infrastructuur van de sectoren chemie en nucleair; De veiligheid van mens en milieu bij handelingen met ggo’s, en de ontwikkeling en uitvoering van nationaal en EU beleid in bredere zin; Het ontwikkelen en coördineren van het Rijksbeleid met betrekking tot externe veiligheid bij gevaarlijke stoffen in inrichtingen, en het transport van gevaarlijke stoffen.

Instrumenten

VROM voert het risicobeleid op basis van internationale en nationale regelgeving. Beginselen en instrumenten die daarvoor geschikt zijn, zijn onder andere: voorzorgbeginsel, verkennen en ontwikkelen van beleid, onderzoek, handhaving en communicatie. Er wordt een mix van instrumenten ingezet afhankelijk van de fase van het beleidsproces en de (inter)nationale context.

Beleidsartikel 6

Externe factoren

Meetbare gegevens

Het behalen van deze doelstelling hangt af van factoren als internationale ontwikkelingen en de stand van de techniek. Essentieel is de betrokkenheid van een groot aantal maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven, overheden en burgers.

Er is niet één zinvolle indicator te creëren om de mate van bereik van deze algemene doelstelling te formuleren en te meten. Gekozen is voor het opstellen en gebruiken van specifieke deelindicatoren voor de risico’s op het gebied van chemische stoffen, nanodeeltjes, milieu & gezondheid, radioactieve stoffen, ggo’s, en Externe Veiligheid die recht doen aan de vastgestelde specifieke doelen en normen op deze gebieden. Deze indicatoren zijn bij de operationele doelen opgenomen. De feitelijke risico’s worden bepaald en afgewogen tegen deze doelen en normen.

Budgettaire gevolgen van beleid

Programma:                                                               102 605            73 129            63 718            46 898            20 995            21 995            76 195

Veilig gebruik van chemische stoffen                3 249              2 515              3 109              4 184              3 788              3 788               3 788

Bescherming tegen straling                                 5 978              7 671              5 543              5 057              3 771              3 771               3 771

Verantwoorde toepassing van ggo’s                  3 257              2 905              2 756              3 053              3 342              3 342               3 342

Beheersing van risico’s die samen-

Beleidsartikel 6

Toelichting per operationeel doel:

Grafiek 6.1. Budgetflex in % en bedragen per operationeel doel in het begrotingsjaar 2011

• 1. 

  Veilig gebruik van chemische stoffen:

Het onderzoek naar het binnenmilieu is opgedragen aan de GGD. Dit budget is juridisch verplicht. Bestuurlijk verplicht zijn bedragen aan internationale chemieverdragen en de Gezondheidsraad.

• 2. 

  Bescherming tegen straling:

De vergunningverlening en het meldingensysteem op basis van de Kernenergiewet (KEW) zijn meerjarig opgedragen aan Agentschap NL. Het meerjarig onderzoekprogramma EM-velden is opgedragen aan ZON-MW. Deze bedragen zijn juridisch verplicht.

• 3. 

  Verantwoorde toepassing van genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s):

Jaarlijks wordt aan het RIVM de toezegging gedaan voor de Commissie Genetische Modificatie (COGEM). Het programma biotechnologie is opgedragen aan NWO. Deze toezeggingen zijn juridisch verplicht.

• 4. 

  Externe Veiligheid:

De uitgaven zijn juridisch verplicht vanwege de uitvoering van de saneringsregeling asbestwegen in de provincies Overijssel en Gelderland. Het bestuurlijk gebonden bedrag is bestemd voor resterende saneringsopgaven bij té risicovolle bedrijven. Deze saneringen vloeien rechtstreeks voort uit het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi).

Beleidsartikel 6

6.2. Operationele doelstellingen

6.2.1. Veilig gebruik van chemische stoffen

De doelstelling is om een situatie te bereiken waarin mens en milieu hooguit verwaarloosbare risico’s lopen als gevolg van de schadelijke effecten van chemische stoffen en van nanotechnologie, ook als dit het gevolg is van dreigingen door moedwillige verstoring. Doelstelling is tevens om de negatieve gezondheidseffecten die optreden als gevolg van (een opeenstapeling van) blootstelling aan agentia in het milieu (zoals stoffen, geluid, lucht- en bodemverontreiniging etc.) te reduceren en om zoveel als mogelijk is, de ongerustheid weg te nemen over de mogelijke gezondheidseffecten van milieurisico’s.

Motivering

De doelstelling past binnen het VROM-streven naar een gezonde en veilige samenleving. Om mens en milieu te beschermen tegen maatschappelijk onaanvaardbaar geachte gezondheids- en milieurisico’s van chemische stoffen heeft de overheid veiligheids- en risicobeleid. Bij dit beleid spelen veel actoren en factoren, in nationaal en internationaal opzicht een rol.

Instrumenten

Om deze doelstelling te realiseren wordt een mix van beleidsinstrumenten ingezet. Afhankelijk van de fase van het beleidsproces en de (internationale context betreft dit:

(Inter)nationale regelgeving (bijvoorbeeld in geval van het beheersen van risico’s van chemische stoffen -REACH-); Het toepassen van voorlichting (bijvoorbeeld de burger informeren over de mogelijkheid om de kwaliteit van het binnenmilieu te verbeteren door ventilatie);

Het sluiten van convenanten (bijvoorbeeld in geval van het beheersen van de risico’s van nanotechnologietoepassingen, omdat de regelgeving nog niet toepasbaar is vanwege ontbrekende kennis over gevaarseigenschappen van nanodeeltjes);

Het toekennen van subsidies of schadevergoedingen (bijvoorbeeld in geval van het saneren van asbestwegen of aan slachtoffers met asbestmesothelioom).

Meetbare gegevens

De belangrijkste prestaties in 2011 zijn:

Op weg naar het bereiken van het einddoel in 2020 voor chemische stoffen zijn voor de jaren 2010, 2013, 2018 (inter)nationale tussendoelen geformuleerd. Om die te bereiken:

• - 

  Wordt de voorlichting aan bedrijven over REACH gecontinueerd, gemonitord en geëvalueerd;

• - 

  Zal Nederland de reguliere onderhandelingen die plaatsvinden in het kader van de uitvoering, de herziening en verdere verfijning van REACH gebruiken om onder andere de uitvoering van REACH door het Europese Agentschap voor Chemische stoffen (ECHA) in Finland zo effectief en efficiënt mogelijk te laten plaatsvinden;

• - 

  Wordt tussentijds over de voortgang van het project «invoering nieuwe EU-stoffenbeleid (2011-2015)» aan de Tweede Kamer gerapporteerd.

Nederland geeft in het kader van «stoffenbeleid mondiaal» uitvoering aan de jaarlijkse verplichtingen die samenhangen met de internationale strategie chemie en diverse verdragsverplichtingen (Verdrag van Stockholm, Verdrag van Rotterdam, etc);

De acties uit onder andere het beleidsstandpunt Strategie Omgaan met Risico’s Nano(deeltjes) (Kamerstukken II, 2008-2009, 29 338 nr. 80) en

Beleidsartikel 6

het beoogde convenant nanodeeltjes worden uitgevoerd en daarover zal eind 2011 worden gerapporteerd in een brief aan de Tweede Kamer;

Monitoren reductie emissies van de prioritaire stoffen (Kamerstukken II, 2006–2007, 27 801, nr. 47) en van stoffen die volgens REACH reden zijn voor «zeer ernstige zorg» (ZEZ stoffen) en daarover zal eind 2011 worden gerapporteerd in een brief aan de Tweede Kamer; De overheid financiert de sanering asbestwegen 3e fase en de regeling niet-beroepsgebonden asbestmesothelioomslachtoffers; Uitvoering van activiteiten in het kader van de vier speerpunten van de Nationale Aanpak Milieu & Gezondheid (per speerpunt wordt de Tweede Kamer geïnformeerd) te weten;

– In het kader van het 5-jarig bewustwordingsprogramma binnenmilieu worden elk jaar circa 1 000 scholen bezocht door de GGD en is gericht ventilatie advies gegeven ter bevordering van het binnenmilieu (einddatum 2013); – Uitvoering geven aan beleidsvisie kinderdagverblijven met andere departementen; – Uitvoering van het activiteitenplan binnenmilieu met partijen uit het veld, onder algemene begeleiding van VROM, OCW, IPO en VNG; – Draagt Nederland bij aan de reguliere onderhandelingen inzake het ontwikkelen van EU regelgeving binnenmilieu; – In 2011 wordt de 1^ste versie van de Atlas Leefomgeving opgeleverd: burgers en professionals kunnen op basis van postcode op digitale wijze kaartgerelateerde informatie (in eerste instantie een beperkt aantal indicatoren) over de leefomgeving krijgen.

Beleidsartikel 6

Indicatoren:

Tabel 6.2. Effectindicatoren veilig gebruik van chemische stoffen

Indicator:

Basiswaarde en basisjaar

Streefwaarde en streefjaar

Het aantal geregistreerde stoffen zoals per uitvoeringstermijn in REACH is afgesproken

Beleidsindicator emissies en milieukwaliteit prioritaire stoffen. Beleidsindicatoren emissies en milieukwaliteit «zeer ernstige zorg» (ZEZ) stoffen. De indicatoren geven voor de verzameling van chemische stoffen aan in hoeverre de streefwaarde nog wordt overschreden

Beleidsindicatoren emissies milieukwaliteit alle chemische stoffen. De indicatoren geven voor alle stoffen tezamen aan in hoeverre de streefwaarde nog wordt overschreden

Beleidsindicatoren emissies en milieukwaliteit nanodeeltjes. De indicatoren geven voor alle nanodeeltjes aan in hoeverre de streefwaarde nog wordt overschreden

Beleidsindicator binnenmilieu

Beleidsindicator ATLAS

Basisjaar voor uitvoering registratie REACH is 2010, waarin nog geen bestaande stof is geregistreerd (basiswaarde = 0). Eerste meetpunt is eind 2010 als de registratie van de in potentie meest gevaarlijke chemische stoffen heeft plaatsgevonden.

Voor prioritaire stoffen is basisjaar 1990. Vanaf dat moment is gestart met de uitvoering van de afspraken met bedrijfsleven over reductie emissies en zijn andere instrumenten ingezet. Voor basiswaarden zie NMP4 en Prioritaire Stoffen; (TK, VROM-00 694, 2001; TK, 2006–2007, 27 801, nr. 47). Voor de ZEZ stoffen geldt 2010 als basisjaar. De basiswaarde moet nog worden bepaald. Basisjaar is 2010. Basiswaarde is nog niet bepaald omdat nog geen bestaande chemische stof is geregistreerd en dus is het gebruik van die stof, de emissies van de stof en de invloed van de emissies op de milieukwaliteit niet bekend. Basisjaar is 2010. Basiswaarde is nog niet bepaald omdat nog geen (toepassing van) nanodeeltje is geregistreerd en dus is het gebruik van nanodeeltjes niet bekend, zijn de emissies van nanodeeltjes en de invloed van de emissies op de milieukwaliteit nog niet bekend. ¹ Basisjaar is 2008. In dit jaar is de kabinetsvisie binnenmilieu gepresenteerd

Basisjaar is 2008. Er werd gestart met de verkenning voor de Atlas Leefomgeving

Registratie van de in potentie gevaarlijke stoffen uiterlijk per 2013 (streefwaarde = alle gevaarlijke en meest gevaarlijke stoffen die worden gebruikt zijn geregistreerd); Registratie van de overige stoffen uiterlijk per 2018 (streefwaarde = alle stoffen die worden gebruikt zijn geregistreerd).

Doel: in streefjaar 2010 lopen mens en milieu geen of verwaarloosbaar risico (= streefwaarde) a.g.v. de ZEZ stoffen en de prioritaire stoffen. Of de streefwaarde gehaald is zal pas na 2011 duidelijk worden als de indicatoren berekend zijn met de benodigde (meet)waarden.

Doel: in 2020 lopen mens en milieu geen of verwaarloosbaar risico’s (= streefwaarde) als gevolg van alle chemische stoffen tezamen.

Doel: mens en milieu lopen per direct (= doeljaar) geen of verwaarloosbaar risico (= streefwaarde) a.g.v. nanodeeltjes. Zelfde doelstelling als bij de ZEZ stoffen en de prioritaire stoffen maar dan per direct gerealiseerd omdat het nieuwe toepassingen betreft.

Doel: in vijftien jaar tijd wordt het binnenmilieu verbeterd zodanig dat op alle basisscholen het binnenmilieu op minimaal niveau conform Bouwbesluit nieuwbouw is.

In 2012 is een basis digitale Atlas Leefomgeving ontwikkeld die door burgers en professionals gebruikt kan worden en waaraan vrijwel alle provincies en een verdubbeling van gemeenten tov 2010 aan mee doet.

¹ Nanotechnologie is een geheel nieuwe techniek die het mogelijk maakt nanodeeltjes te produceren. Over de gevaren en risico’s van deze (nano)vorm van chemische stoffen is weinig bekend. Streefwaarden zijn nu nog niet aan te geven. Dat zal uit onderzoek naar voren moeten komen.

Bron: VROM

Beleidsartikel 6

Toelichting:

De beleidsindicatoren geven op een bepaalde operationele wijze aan in hoeverre de doelstelling, om een situatie te bereiken waarin mens en milieu hooguit verwaarloosbare risico’s lopen als gevolg van de schadelijke effecten van chemische stoffen en van nanotechnologie, is bereikt.

Grafiek 6.2. Milieudrukindicatoren voor 8 prioritaire stoffen

20

15

10

0 I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I A.........I

1990             1995             2000             2005             2010             2015             2020

Jaar

♦ Doel 2000 ▲ Doel 2010

MDI lucht

Grafiek 6.3. Milieukwaliteitsindicatoren voor 15 prioritaire stoffen

15

10

0 I...................A.........

1990             1995             2000             2005             2010             2015             2020

Jaar

▲ Doel 2010 Na 2011

MKI

* ZEZ stoffen zijn Zeer Ernstige Zorgstoffen zoals kankerverwekkende stoffen of zeer milieugevaarlijke stoffen

5

5

Beleidsartikel 6

Motivering

Instrumenten

Toelichting:

De milieukwaliteitsindicator (MKI) en de milieudrukindicator (MDI) voor emissies van prioritaire stoffen naar lucht (zie ook de bovenstaande tabel) zijn een maat voor de emissies van stoffen naar het milieu en de daaruit voortvloeiende concentraties van stoffen in het milieu. Daarnaast is aangeven welke emissies en concentraties gewenst zijn (streefwaarde).

6.2.2. Bescherming tegen straling

Doelstelling is om de situatie te handhaven waarbij mensen en milieu, zoveel als redelijkerwijs mogelijk is, beschermd worden tegen de risico’s van ioniserende en niet-ioniserende straling. Daaronder wordt ook begrepen de bescherming tegen straling ontstaan door moedwillige verstoring.

Het veiligheids- en risicobeleid op het gebied van straling speelt zich af in een maatschappelijk en wetenschappelijk complexe omgeving. Het kent veel actoren en factoren, in nationaal en internationaal opzicht. Er wordt gediscussieerd over hoe in Europa de productie aan medische isotopen kan worden gehandhaafd terwijl reactoren ouder worden en de kans op langdurige uitval of sluiting door het bereiken van de technische levensduur toeneemt. Voor Nederland vormen de internationaal vastgestelde grens- en advieswaarden het maximum. De overheid bewaakt dat in Nederland deze maxima niet worden overschreden. Onder deze grenswaarden is «as low as reasonably achievable» (ALARA) het uitgangspunt. Het gebruik van straling is verboden in Nederland tenzij een nuttig effect rechtvaardigt dat het toegepast wordt. In deze rechtvaardiging ligt een rol voor de overheid.

Er wordt een mix van instrumenten ingezet afhankelijk van de fase van het beleidsproces en de (inter)nationale context.

Vergunningverlening- en meldingensysteem op basis van de Kernenergiewet (o.a. wijziging van de vergunning voor kerncentrale Borssele); Nationale en Internationale regelgeving (nieuwe Europese richtlijn over radioactief afval);

Convenant met VNO-NCW (vertegenwoordiger van de bouwsector in Nederland in deze) inzake standstill van straling in de woning (meten van hoeveelheid radon in de woning);

Beleidsadvisering aan andere overheden over elektromagnetische velden. Daarvoor is opgericht het Kennisplatform, het onderzoeksprogramma Elektromagnetische velden en het Steunpunt hoogspanningslijnen (bijvoorbeeld over de risico’s van hoogspanningslijnen bij scholen);

Voorlichting (bijvoorbeeld informatieavonden over hoogspanningslijnen);

Monitoring en onderzoek (bijvoorbeeld onderzoek naar eindberging radioactief afval).

Meetbare gegevens

De belangrijkste prestaties in 2011 zijn:

Actualisatie en modernisering van beleid en regelgeving om vergunningaanvragen op grond van de Kernenergiewet te kunnen beoordelen. Het gaat bijvoorbeeld om nucleaire veiligheidsregels, eisen te stellen aan de vergunninghouder, eisen ten aanzien van de financiële zekerheid voor de ontmanteling bij oprichten. Het gaat hier om: - Nieuwe Onderzoeksreactor: NRG heeft een startnotitie voor de Milieu Effect Rapportage (MER) voor een nieuwe onderzoeksreactor ten behoeve van de productie van medische isotopen en onderzoek

Beleidsartikel 6

ingediend en aangekondigd in 2011 een aanvraag voor een vergunning op grond van de Kernenergiewet in te gaan dienen. – Uitbreiding van Urenco en HABOG: Urenco heeft een startnotitie voor de MER voor uitbreiding van de capaciteit ingediend en COVRA is van plan medio 2010 een startnotitie voor de uitbreiding in te dienen. Beiden startnotities zijn de eerste stap in de vergunningsprocedure. – Beoordelen van de veroudering van de Kerncentrale Borssele: In het regeerakkoord van het vorige kabinet is vastgelegd dat de kerncentrale Borssele pas in 2033 sluit in plaats van in 2013. Dit betekent dat op grond van de huidige vergunning een volledige veiligheidsanalyse nodig is en dat aanpassing van de vergunning nodig is. – Eventuele nieuwe kerncentrale: (DELTA) heeft een startnotitie voor de MER van een nieuwe kerncentrale ingediend en aangekondigd in 2011 een aanvraag voor een vergunning op grond van de Kernenergiewet in te gaan dienen; Vernieuwen en uitvoeren beleid opwerking bestraalde splijtstoffen, ontmanteling, stellen van financiële zekerheid voor de ontmantelings-kosten voor kernreactoren. Er komt een beleidsnota voor de Tweede Kamer over opwerken naar aanleiding van de motie Wiegman en een beleidsnota over vrijgave beleid van radioactieve stoffen; Vaststellen van twee ministeriële regelingen over de beveiliging van nucleaire inrichtingen en de beveiliging van radioactieve bronnen ter implementatie van het Verdrag Fysieke Beveiliging Kernmateriaal en Inrichtingen (Trb. 2006, 81);

Vaststellen van ministeriële regeling vrijgave (van radioactieve stoffen en locaties waar inrichtingen hebben gestaan);

Vaststellen van regelgeving die nodig is op grond van de gewijzigde Kernenergiewet;

Opstellen en uitvoeren van de regelgeving beveiliging radioactieve stoffen naar aanleiding van voorstellen van de Europese Commissie die voortvloeien uit het EU actieplan Chemische, Biologische, Radiologische of Nucleaire middelen;

Beoordelen van plan van aanpak van nucleaire inrichtingen voor de beveiliging van deze inrichtingen;

Beoordelen van financiële zekerheidsstelling van nucleaire inrichtingen waarin kernenergie kan worden vrijgemaakt (kernreactoren); Uitvoeren en aanpassen van het Besluit stralingsbescherming en daarbij behorende ministriële regelingen met betrekking tot radioactieve stoffen (inclusief transport, natuurlijke bronnen, sludges, radioactief schroot) onder andere naar aanleiding van het rapport Vermindering Administratieve Lasten en evaluaties Natuurlijke Bronnen Ioniserende Straling en productregelingen; Ontwikkelen en implementeren (inclusief voorlichting) van beleid voor ioniserende en niet-ioniserende straling (onder andere herziening stelsel vergunningen radioactieve stoffen, registratie stralingsdeskundigen, aanpassing interventieniveaus nationaal plan kernongevallen-bestrijding, hoogspanningslijnen, en wettelijke implementatie normen voor elektromagnetische velden);

Het Kennisplatform EM velden en het Steunpunt hoogspanningslijnen worden geëvalueerd, waarbij de wenselijkheid van voortzetting en de eventuele vorm /omvang daarvan wordt meegenomen. Afhankelijk van de resultaten wordt besloten over voortzetting van het Kennisplatform en van het Steunpunt;

Bijdragen aan internationaal beleid voor straling en nucleaire veiligheid door: (1) opstellen van de 5e rapportage over nucleaire

Beleidsartikel 6

veiligheid in Nederland aan de International Atomic Energy Agency, (2) deelnamen aan overleggen zoals «Convention for the Protection of the Marine Environment of the North-East Atlantic», art. 31 EU, High Level Group EC over nucleaire veiligheid en radioactief afval, (3) ontwikkelen van Euratom richtlijn Radioactief afval, Europese richtlijn of verordening over transport van radioactieve stoffen en wijziging van de Euratomrichtlijn stralingsbescherming en (4) deelname aan de ontwikkeling van «safety reference levels» voor nucleaire veiligheid, radioactief afval en ontmanteling.

Inzet begrotingsmiddelen

Het grootste deel van het budget (circa € 8,9 mln) van deze operationele doelstelling wordt gebruikt voor het onderzoeksprogramma Elektromagnetische velden, dat loopt van 2006 tot 2026. Met dit programma wil de overheid de vinger aan de pols houden bij bestaande en nieuwe technologische ontwikkelingen waarbij sprake is van elektromagnetische velden. Bovendien wil zij de Nederlandse kennisinfrastructuur op het terrein van electromagnetische velden en gezondheid versterken. Nederland behoudt en verbreedt hierdoor de wetenschappelijke expertise op dit terrein.

Indicatoren:

Tabel 6.3. Effectindicatoren bescherming tegen straling

Indicator                                                                 Basiswaarde                                                             Streefwaarde 2011

Emissies van radioactieve stoffen uit               Bronlimiet is 0,1 mSv/jaar                                     Zoveel als redelijkerwijs mogelijk onder antropogene bronnen naar water en lucht                                                                                          grenswaarde (ALARA)

Straling in de woning                                          Stralingsniveau in nieuwbouwwoningen           1,5 mSv/jaar bij continue verblijf uit de periode 1990–1995

Elektromagnetische velden van hoogspan-    Aantal woningen binnen advies- waarden- Standstill (geen toename)

ningslijnen                                                             contouren rond hoogspanningslijnen

Bron: Afspraken VROM met de sectorpartijen

Beleidsartikel 6

Toelichting:

Grafiek 6.4. Prestatie-indicatoren straling:

250

150

100

50

0-\

Jaar

Bron: RIVM, Briefrapport 2010

Berekende collectieve dosis ioniserende straling in Nederland door lozingen naar lucht en water van Nederlandse industrie. Collectieve dosis en onderliggende gegevens per industrietak zijn beschikbaar op het RIVM-milieuportaal in het dossier Reguleerbare stralingsbronnen (, onder stralingsbelasting -> Procesindustrie). De sterke daling van de wateremissie in 1999–2000 werd veroorzaakt door de sluiting van twee kunst-mestfabrieken aan de Nieuwe Waterweg.

Beleidsartikel 6

Toelichting:

Grafiek 6.5. Prestatie-indicator Radonconcentratie

25

20

15

10

0-

bouwjaar woningen

Gemiddelde radonconcentratie in nieuwbouwwoningen Mediane radonconcentratie in nieuwbouwwoningen

Motivering

Radonconcentratie in woonkamers van nieuwbouwwoningen, versus het bouwjaar. Resultaten zijn afkomstig uit het briefrapport met voorlopige resultaten van het Ventilatie en Radon (VERA)-onderzoek (RO Blaauboer, Dekkers SAJ, Slaper H, Bader S, Stralingsbelasting in nieuwbouwwoningen-voorlopige resultaten VERA survey 2006, RIVM briefrapport 6 107 900 004. Het briefrapport is beschikbaar via het milieuportaal: nieuwsbericht van 6 maart 2008, of de radonwebsite: ).

6.2.3. Verantwoorde toepassing van genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s)

Doelstelling van VROM is primair om een voldoende beschermingsniveau te bieden voor mens en milieu tegen mogelijk nadelige effecten van genetisch gemodificeerde organismen, ook in relatie tot dreiging door moedwillige misbruik van genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s).

De toepassing van ggo’s biedt kansen in bijvoorbeeld het wetenschappelijk onderzoek en voor landbouw, industrie of geneeskunde die optimaal benut moeten worden met waarborging van het vereiste veiligheidsniveau. Om mens en milieu te beschermen tegen mogelijk nadelige effecten worden door de overheid voorafgaand aan de toepassing van ggo’s de mogelijke schadelijke effecten afgewogen tegen het gebruik van ongemodificeerde organismen in vergelijkbare situaties. Alleen die ggo’s worden toegestaan, indien de mogelijke effecten een aanvaardbaar risico voor mens en milieu betekenen.

Instrumenten

Afhankelijk van de fase van het beleidsproces en de (inter)nationale context:

Vergunningen en meldingen voor het gebruik van ggo’s op basis van internationale regelgeving, die is vastgelegd in het Besluit GGO;

5

Beleidsartikel 6

Communicatie over het ggo-beleid;

Onderzoek ten behoeve van het adequaat in kunnen schatten van de risico’s (risicoanalyse) van het gebruik van ggo’s (van belang voor de vergunningverlening);

Monitoren van het milieu in zijn algemeen door het Netwerk Ecologische Monitoring, dit ten behoeve van het opsporen van eventuele milieueffecten van het gebruik van ggo’s;

Beleidsontwikkeling: komen tot adequatere regelgeving in de EU t.b.v het gebruik van ggo’s waarbij naast een veiligheidsbeoordeling ook plaats is voor andere sociaal economische aspecten die verbonden zijn aan ggo’s. Op dit moment beoogt VROM een beoordelingskader met duurzaamheidscriteria voor ggo’s op te stellen dat medio 2011 in de Europese discussie ingebracht kan worden.

Meetbare gegevens                                 Voornaamste beleidsprestaties 2011

Uitvoeren ggo-beleid en nationale regelgeving, waaronder het afhandelen (door het Bureau GGO) van vergunningenaanvragen. Er worden in het kader van het Besluit GGO per jaar ongeveer 800 vergunningen verleend voor ingeperkt gebruik, 12 voor introductie in het milieu (gentherapie en veldproeven) en 5 voor marktintroductie in de EU. Het aantal bezwaar- en beroepsprocedures bij vergunningverlening voor ggo introductie zal naar verwachting blijven toenemen; Publicatie van het gewijzigde en vereenvoudigde Besluit GGO en de Regeling GGO ter vermindering van de administratieve lasten; Uitvoeren EU-regelgeving over ggo’s. Nederland levert hierbij input in het Europese beoordelingsproces waarmee zo’n 20 aanvragen per jaar om toelating van ggo’s tot de markt op grond van verordening 1829/2003/EG worden afgehandeld;

Uitvoering van verplichtingen in het kader van het Biosafety Protocol zoals geïmplementeerd in verordening 1946/2003/EG. Ratificatie en implementatie van het nog te sluiten supplementair protocol aansprakelijkheid en verhaal van ggo’s;

Implementatie in nationaal beleid en uitvoeren van EU-standpunt, dat naar verwachting in 2011 beschikbaar is, ten aanzien van nieuwe plantveredelingstechnieken in relatie tot genetische modificatie en daarover rapporteren in een brief aan de Tweede Kamer in 2011; Implementatie in nationaal beleid en uitvoeren van de nieuwe EU «regels», die naar verwachting in 2011 gaan gelden ten aanzien van de sociaal-economische aspecten van ggo’s en de mogelijkheid voor lidstaten om te kunnen besluiten over teelt van ggo’s in eigen land onafhankelijk van de risicobeoordeling en daarover rapporteren in een brief aan de Tweede Kamer medio 2011;

Implementatie in beleid en uitvoering geven aan de acties die volgen uit de in 2010 opgestelde kabinetsreactie op de Trendanalyse 2009 en daarover rapporteren in een brief aan de Tweede Kamer eind 2011.

Inzet begrotingsmiddelen

Circa 80 % van het budget (circa 2 miljoen) van deze operationele doelstelling om een voldoende beschermingsniveau te bieden voor mens en milieu tegen mogelijk nadelige effecten van genetisch gemodificeerde organismen wordt gebruikt om de advisering van de COGEM inzake de uitvoering van het ggo-beleid en nationale regelgeving, onder andere afhandelen van vergunningenaanvragen, te bekostigen.

Indicatoren:

Het beleidsterrein verantwoorde toepassing van genetisch gemodificeerde organismen leent zich slecht voor beleidsindicatoren. Onder-

Beleidsartikel 6

staande indicatoren zijn opgesteld op basis van onderzoek in 2009 naar indicatoren voor dit beleidsveld.

Het aantal illegale introducties in het milieu is een indicator voor het behalen van de doelstelling om risico’s te voorkomen door vooraf een milieurisicobeoordeling te doen. Streefwaarde is dat de Inspectie in 95% van de typen ggo’s geen risicovolle-situaties identificeert die een bedreiging kunnen vormen voor mens en milieu; Er zijn geen nadelige effecten van genetisch gemodificeerde organismen. Er kunnen geen harde normen of streefwaarden worden geformuleerd voor het effect van het gebruik van ggo’s in vergelijking met het gebruik van ongemodificeerde organismen op het milieu. Wel wordt het milieu in zijn algemeen gemonitord door het Netwerk Ecologische Monitoring.

6.2.4. Beheersing van risico’s die samenhangen met Externe Veiligheid

Doelstelling is dat aan alle burgers in Nederland in de woonomgeving een basis veiligheidsniveau 10-⁶ (geen grotere kans dan 1 op 1 miljoen dat men buiten een bedrijf of een transportroute dodelijk letsel oploopt ten gevolge van een ongeval met (transport van) gevaarlijke stoffen) wordt geboden tegen externe-veiligheidsrisico’s ook als het risico het gevolg is van dreigingen door moedwillige verstoring.

Motivering

De vuurwerkramp en het daarop volgende onderzoek en de rapportage van de Commissie Oosting hebben in 2001 geleid tot een herbezinning op het externe veiligheidsbeleid. De uitgangspunten voor beleidsvernieuwing Externe Veiligheid door de overheid zijn primair gericht op de wettelijke verankering van het basisbeschermingsniveau voor burgers in hun woonomgeving, op de verplichte afweging van het groepsrisico tegen maatschappelijke kosten/baten en op een registratieplicht voor risicosituaties en informatievoorziening aan de burgers. Voor het merendeel van de risicovolle situaties is dat gerealiseerd. Een aantal resterende knelpunten moet nog worden opgelost en nieuwe sectoren als de mijnbouwinrich-tingen worden nog onder de regelgeving gebracht. Voor buisleidingen en voor vervoer van gevaarlijke stoffen geldt als einddatum 2012.

Hiervoor wordt voorzien in een langere tijdsperiode, omdat de uitwerking van het beleid thans nog plaatsvindt.

Tevens moet worden voorzien in het zo goed als redelijkerwijs mogelijk beschermen van mens en maatschappij tegen de referentiedreigingen van moedwillige verstoring gericht op de chemische sector.

Instrumenten

Er wordt een mix van instrumenten ingezet afhankelijk van de fase van het beleidsproces en de (inter)nationale context.

Saneringsprogramma’s voor té risicovolle inrichtingen, ketenstudies,

buisleidingen voor het vervoer van gevaarlijke stoffen (bijv. voor

LPG-tankstations);

Completeren regelgeving (voor vergunningverlening en ruimtelijke besluiten door bevoegd gezag):

• - 

  Besluit en Regeling externe veiligheid inrichtingen (BEVI, REVI),

• - 

  Besluit en Regeling externe veiligheid buisleidingen,

• - 

  Besluit en Regeling externe veiligheid transportroutes, en

• - 

  het Luchthavenindelingbesluit voor Externe veiligheid Schiphol; Incidentele financiële bijdragen in verband met versterken van de uitvoering van taken in relatie tot Externe Veiligheid (bijvoorbeeld voor

Beleidsartikel 6

de risicokaart, waarop risicosituaties worden weergegeven ter informatie van de burger);

Convenanten en vrijwillige afspraken met de sector chemie over beveiliging en zelfgemaakte explosieven alsmede ontwikkeling en implementeren van Europese regelgeving over o.a. zelfgemaakte explosieven die naar verwachting in 2010 wordt geïntroduceerd; Vergunningverlening van defensie-inrichtingen op basis van de Wet milieubeheer en van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht.

Meetbare gegevens                                 De belangrijkste prestaties in 2011 zijn:

Afronden en complementeren REVI (oa mijnbouw);

Inwerkingtreding van de Besluit en Regeling Externe Veiligheid buisleidingen;

Afronden Programma Buisleidingen, om uiterlijk in 2012 aan de doelstelling van het beleid te voldoen;

Inwerkingtreding van het Besluit en Regeling transportroutes externe veiligheid;

Bijdrage aan o.m. VROM Inspectie ten behoeve van handhaving buisleidingen; bijdrage aan IPO ten behoeve van het beheer van het

Register Risicosituaties Gevaarlijke Stoffen en aan NEN ten behoeve van de Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen;

Opstellen van beveiligingsmaatregelen binnen de sector buisleidingen,

implementatie van het convenant Olie en (petro)chemische industrie vitaal security, respectievelijk het Security convenant kunstmest en uitwerken van vrijwillige afspraken met de sector over zelfgemaakte explosieven;

Meewerken aan het ontwikkelen en implementeren van Europese regelgeving voor beveiliging van chemische stoffen en zelfgemaakte explosieven alsmede van het chemiedeel van het «European Program for Critical Infrastructure Protection»;

Vanuit de VROM begroting wordt vanaf 2011, ten behoeve van de uitvoering van het EV beleid en de versterking van de kwaliteit daarvan door decentrale overheden voor een periode van vier jaar, te starten in

2011 een jaarlijks bedrag van € 20 mln gestort in het provinciefonds.

Indicatoren:

Effectindicatoren:

Wegnemen resterende knelpunten (overschrijding van de wettelijke grenswaarde voor het plaatsgebonden risico PR10-6) bij inrichtingen. Voor buisleidingen en vervoer van gevaarlijke stoffen zijn de resterende knelpunten ultimo 2012 weggenomen, behoudens een bewust geaccepteerde restcategorie;

Het bevoegd gezag vult de verplichte elementen uit de verantwoordingsplicht Groepsrisico juist in zoals vermeld in het Besluit Externe Veiligheid Inrichtingen (BEVI);

De chemische sector in Nederland heeft een werkend security management systeem en de sector heeft voor een aantal stoffen beveiligingsmaatregelen genomen.

Beleidsartikel 6

Tabel 6.4. Prestatie-indicatoren

Prestatie-indicator

Basiswaarde

Streefwaarde

Actualiteit van vulling van het Register van Actueel in 2010. risicogegevens.

Beschikbaarheid van onderzoeksgegevens Geen volledig overzicht van risicovolle inzake de categorale inrichtingen en buisleidingen.

Aantal (opgeloste) knelpunten met betrekking tot externe veiligheid.

situaties.

Het aantal knelpunten is eind 2008 vastgesteld. De urgente sanering van LPG-stations is in 2008 voltooid. Overige sanering vindt plaats in kader van uitvoering LPG-convenant. Voor gastrans-portleidingen is dit beeld in 2009 vastgesteld. Voor de overige transportleidingen voor gevaarlijke stoffen wordt dit beeld in 2010 vastgesteld.Voor basisnet vervoer gevaarlijke stoffen wordt dit beeld in 2009 (weg/water) en 2010 (spoor) vastgesteld.

Voor het Register van risicogegevens wordt elk jaar gestreefd naar een actuele vulling.

In 2011 is er inzicht in de knel- en aandachtspunten bij buisleidingen voor gevaarlijke stoffen. Knelpunten die niet voldoen aan het basisveiligheidsniveau van het BEVI zijn aangepakt. Knelpunten mbt het Besluit Transportroutes Externe Veiligheid (BTEV) en het Besluit Externe Veiligheid Buislei-dingen zijn bekend. Uitvoering LPG convenant zal in 2011 worden afgerond. Maatregelen uit het kabinetsstandpunt Ketenstudies zijn op een enkel onderdeel na uitgevoerd, en worden in 2011 afgerond.

Voor buisleidingen en basisnet vervoer gevaarlijke stoffen zijn alle knelpunten opgelost in 2012.

Nieuwe luchthavenbesluiten kennen een zelfde of betere bescherming dan het beschermingsniveau dat is vastgelegd met de gelijkwaardigheidscriteria. ¹

¹ Over de voortgang met betrekking tot het Externe Veiligheidsbeleid is jaarlijks gerapporteerd middels de z.g. voortgangsrapportages. Bron: 8e voortgangsrapportage inzake Externe Veiligheid, Kamerstukken 2008–2009 27 801 nr. 63

6.3. Overzicht beleidsonderzoeken

Tabel 6.5. Overzicht onderzoeken naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid

Soort onderzoek

Onderwerp onderzoek

Alg.doel / Op.doel

A. Start

B. Afgerond

Beleidsdoorlichting

Overig evaluatieonderzoek

Veilig gebruik van chemische stoffen

Bescherming tegen straling

Verantwoorde toepassing van genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s) Bepalen aanvaardbaarheid oplossen niet aanvaardbare- en preventie tegen nieuwe-risicovolle situaties

2e Vijfjaarlijkse evaluatie resultaten beleid prioritaire stoffen

1e Tussentijdse evaluatiedoelstellingen vernieuwing stoffenbeleid (REACH/SOMS)

2e Tussentijdse evaluatiedoelstellingen vernieuwing stoffenbeleid (REACH/SOMS)

Tussentijdse evaluatie Omgaan met risico’s van nanotechnologie

Vierjaarlijkse evaluatie Nationale Aanpak Milieu

• & 

  Gezondheid

Straling in de woningen (standstill woning)

Vierjaarlijkse wettelijke evaluatie Commissie Genetische Modificatie

Beleidsartikel 7

Artikel 7. Versterken van het internationale VROM en WWI beleid 7.1. Algemene beleidsdoelstelling

7.1.1. Actief en anticiperend opereren in de internationale arena

Er is een aantal redenen waarom actief en anticiperend opereren in de internationale arena belangrijk is en nog belangrijker zal worden: Het halen van de beoogde milieu- en leefomgevingskwaliteit en de daartoe te nemen maatregelen in Nederland is sterk afhankelijk van afspraken binnen de Europese Unie (EU) (zoals voor bronbeleid voor auto’s en apparaten, emissiehandel, energiezuinige woningbouw en duurzame stedelijke ontwikkeling);

Een gelijk speelveld ten aanzien van milieueisen aan producten en processen is van groot belang om de internationale concurrentiekracht van Nederland te handhaven (binnen Europa en daarbuiten) en om kansen te geven aan duurzame ontwikkeling in ontwikkelingslanden en het realiseren van de Millennium Development Goals (MDG’s); Het klimaatprobleem en de aantasting van de biodiversiteit zijn problemen op wereldschaal. Daarnaast zijn economische activiteiten wereldwijd steeds verder vertakt en verbonden geraakt, en zijn landen relatief eenvoudig uitwisselbare vestigingsplaatsen geworden. Dit vergt een internationale aanpak en afspraken (bijvoorbeeld ontwikkeling van duurzaamheidscriteria);

De uitbreiding van 15 naar 27 EU-leden betekent in beginsel dat kleinere landen minder invloed hebben in het besluitvormingsproces. Nederland zou door zijn goede kennispositie goed in staat moeten zijn om invloed uit te oefenen, mits deze kennis effectief wordt ingebracht en er bereidheid is samen met de juiste partners tijdig informatie te delen. Hierbij gaat het met name om in de beleidsvoorbereidende fase van de EU.

Motivering

Om zo goed mogelijk op te treden in bovenstaande situaties en bij bovenstaande problemen, moeten VROM en WWI met name hun beïnvloedingsmogelijkheden in Brussel gebruiken, maar ook mede via die Europese band de mondiale inzet voor de realisering van een duurzame leefomgeving adresseren. Daarnaast vragen de bilaterale contacten van VROM en WWI om gerichte inzet van op deze contacten toegesneden kennis en expertise (maatwerk).

Verantwoordelijkheid

De Minister van VROM is verantwoordelijk voor:

Milieu, duurzaamheid en coördinatie van het beleid gericht op het bevorderen en bewaken van duurzaamheid in de fysieke leefomgeving;

De internationale aspecten van het milieubeleid, inclusief het politieke optreden en de vertegenwoordiging in de betreffende internationale gremia. Daartoe horen onder andere de Europese Milieuraad en relevante VN-bijeenkomsten;

De Minister van Buitenlandse Zaken coördineert het internationaal milieubeleid ten behoeve van het politieke optreden en vertegenwoordiging van de Minister van VROM in de desbetreffende internationale gremia.

De Minister voor WWI is verantwoordelijk voor:

Het duurzaam borgen van de veiligheid, gezondheid, energiezuinigheid en bruikbaarheid van woningen, gebouwen en bouwwerken, en

Beleidsartikel 7

Externe factoren

Meetbare gegevens het verminderen van de integrale milieubelasting van woningen en gebouwen;

De internationale aspecten van de bouwregelgeving, met name in

Europees verband;

De inzet van marktpartijen (waaronder woningbouwcorporaties) voor klimaatbeleid in de gebouwde omgeving.

Het behalen van de genoemde beleidsdoelstellingen hangt af van voldoende maatschappelijk draagvlak in binnen- en buitenland voor de noodzakelijke maatregelen en de daarmee samenhangende gedragswijziging van burgers en bedrijven.

Waar mogelijk en zinvol zijn deze opgenomen bij de operationele doelen.

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 7.1. Versterken van het internationale milieubeleid

Programma:

Clean Development Mechanism:

Internationaal VROM (en WWI) beleid: Internationaal VROM (en WWI) beleid (HGIS)

Internationaal VROM (en WWI) beleid (niet-HGIS)

Beperken klimaatverandering door post-Kyoto afspraken:

Interreg:

40 642 22 200

5 373

3 206

2 167

2 752 10 317

80 434 72 189

5 254

3 504

1 750

102 046 93 675

5 001

3 310

1 691

1 080               1 152

1 911               2 218

92 964 84 739

5 965

4 314

1 651

1 179 1 081

65 507 54 729

6 565

4 914

1 651

1 330

2 883

8 938

0

6 725 5 074 1 651

1 330 883

9 838

0

6 725 5 074

1 651

2 230 883

Ontvangsten:

4 408

0

0

0

0

0

0

Beleidsartikel 7

Toelichting per operationeel doel:

Grafiek 7.1 Budgetflex in % en bedragen per operatoneel doel in het begrotingsjaar 2011

0%0                                                                                                                     0%0

100%

90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

7.2. Operationele doelstelling

7.2.1. Clean Development Mechanism

Motivering

Instrumenten

Meetbare gegevens

Nederland kent in het kader van het Kyoto-protocol een verplichting om de nationale broeikasgasemissies in de periode 2008-2012 met 6% ten opzichte van 1990 te reduceren.

Het Clean Development Mechanism (CDM) is een van de drie flexibele instrumenten uit het Kyoto-protocol. Met deze instrumenten kunnen industrielanden een deel van hun reductieverplichting voor broeikasgassen in het buitenland realiseren. De andere twee flexibele instrumenten zijn Joint Implementation (JI), waarvoor het Ministerie van Economische Zaken verantwoordelijk is, en internationale emissiehandel. Het CDM stimuleert duurzame energie en schone technologieën in ontwikkelingslanden. Op deze manier draagt het bij aan een vermindering van de uitstoot van broeikasgassen. Hiermee kunnen industrielanden een deel van hun reductieverplichtingen kosteneffectief in het buitenland realiseren. In 2011 zal Nederland zich richten op de noodzakelijk vernieuwing en verbetering van het instrument, alsmede de toegankelijkheid van het instrument voor meer regio’s, landen en/of sectoren.

De belangrijkste prestaties in 2011 zijn:

Het eind 2011 geleverd krijgen van in totaal circa 21,6 Mton aan

CDM-rechten;

Het registreren van de nog niet geregistreerde gecontracteerde projecten;

Het in stand houden van de kennisbasis en het netwerk op het gebied van CDM, om een bijdrage te kunnen blijven leveren aan de toekom-

Beleidsartikel 7

stige internationale ontwikkeling van het CDM en daaropvolgende nieuwe marktmechanismen;

Het ontwikkelen en opzetten van duurzame ontwikkelingsprojecten, die in ieder geval bijdragen aan armoedebestrijding, duurzame ontwikkeling, alsmede het beperken van de negatieve gevolgen van klimaatverandering door de beperkte aankoop van CDM-emissierechten samen met Ontwikkelingssamenwerking, de Financieringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden (FMO), Agentschap NL, de Duitse «Gesellschaft für Technische Zusammenarbeit (GTZ) en de Duitse ontwikkelingsbank «Kreditanstalt für Wiederaufbau (KfW)».

Onderstaande tabel biedt inzicht in de hoeveelheid gecontracteerde CDM-projecten en de verwachte leveringen tot en met 2013.

Tabel 7.2 Overzicht CDM projecten

Gecontracteerd

51.2 Mton

Leveringen Kyoto-periode Geleverd t/m 30 juni 2010 Nog verwachte leveringen in 2010 Verwachte leveringen 2011 Verwachte leveringen 2012 Verwachte leveringen 2013 Totaal leveringen Kyoto-periode

Leveringen Post-Kyoto periode

Uitval waarschijnlijk niet geleverd ¹

10,3 Mton 5,9 Mton

5.4  Mton 5,6 Mton

4.5  Mton

31,7 Mton

2,3 Mton

17,2 Mton

¹ Minder leveringen als gevolg van het later registreren van projecten als CDM-project en/of vertragingen bij projecten. De informatie is gebaseerd op het meest recente overleg met de uitvoerders van het CDM koopprogramma van VROM (juni 2010).

Bron: VROM interne administratie en het CO₂-register van de Nederlandse Emissieautoriteit.

In de Kyoto-periode van 2008 tot en met 2012 mag Nederland maximaal gemiddeld 200 Mton CO₂ equivalenten per jaar uitstoten. De Leefomgevingsbalans van het Planbureau voor de Leefomgeving (14 september 2010) geeft aan dat Nederland deze doelstelling waarschijnlijk gaat halen. De kans bestaat echter dat Nederland voor het halen van Kyoto in totaal 1 tot 8 Mton aan JI/CDM rechten tekort komt. Om zijn internationale verplichtingen te voldoen, zal Nederland in een dergelijke situatie de portefeuille met buitenlandse emissierechten dienen uit te breiden. Het nieuwe kabinet zal over de eventueel benodigde aanvullende middelen een besluit moeten nemen.

De beleidsdoorlichting van het CDM zal tevens antwoord dienen te geven op de vraag of de Kyototdoelen met de inzet van CDM worden gerealiseerd. Naar verwachting zullen de resultaten van de doorlichting in mei 2011 met het jaarverslag over 2010 aan de Tweede Kamer worden gestuurd.

7.2.2. Internationaal VROM- en WWI-beleid

Motivering

VROM en WWI moeten de internationale beleidsontwikkelingen met name via Brussel beïnvloeden. Internationale beleidsinzet vergt hecht samenspel van strategische, procesmatige en inhoudelijke aspecten. De complexiteit aan (belangen bij) internationale besluitvorming vraagt om goede kennis van het krachtenveld, het definiëren van robuuste doelstel-

Beleidsartikel 7

Instrumenten

Meetbare gegevens lingen, pro-actief inspelen op kansen en bedreigingen, en de inzet van kennis en diplomatie. Timing van initiatieven en het juiste niveau voor interventies is essentieel voor een effectieve belangenbehartiging. Effectief staat hier voor implementeerbaar, de burger aansprekend en uitvoering gevend aan de doelstellingen.

De internationale beleidsagenda heeft naast de specifieke inzet op het klimaat- en energieterrein (zie artikelonderdeel 7.2.3 hierna) nog drie centrale thema’s, waarbij de laatste twee als dwarsdoorsnijdend en generiek kunnen worden gezien:

• 1. 

  Versterkte inzet op biodiversiteit/natuurlijke hulpbronnen;

• 2. 

  Verbetering proces richting Europa;

• 3. 

  Verbetering internationale regelgeving en handhaving van regels.

De aanpak bij het internationale milieu-, ruimtelijke ordening- en woonbeleid is breed en kent als onderdelen:

Het onderhouden van een netwerk met lidstaten, EU-instellingen en mondiale organisaties, denktanks en non-gouvernementele organisaties;

Het tijdig signaleren van nieuwe internationale ontwikkelingen die van invloed (kunnen) zijn op de VROM en WWI-beleidsterreinen en het ontwikkelen van een visie en strategie voor de internationale beleidsinzet. Hierbij hoort ook het signaleren van internationale goede voorbeelden die kunnen helpen bij nationale beleidsontwikkeling; Het met andere lidstaten nemen van besluiten in de EU-Ministerraad, Conferenties van Partijen bij de Internationale milieuverdragen, de Beheersraad van United Nations Environment Programme (UNEP), UN-ECE, OESO;

Bilaterale samenwerking: samenwerking/kennisuitwisseling gericht op het ondersteunen van beleidsontwikkeling in een aantal geselecteerde landen, zowel op het terrein van VROM (bijvoorbeeld China en Canada) als dat van WWI (Zuid-Afrika), en

Gerichte financiële ondersteuning (via het Subsidiebesluit Maatschappelijke Organisaties en Milieu (SMOM)-regeling of via een incidentele subsidie) van het werk van (inter-)nationale organisaties die zich inzetten voor de bevordering van internationale samenwerking en overdracht/uitwisseling van kennis.

In de explainparagraaf in de leeswijzer bij deze begroting is uitgelegd waarom bij dit operationele doel geen meetbare effect- of prestatieindicatoren kunnen worden opgenomen. Dit operationele doel is ondersteunend aan in andere operationele doelen geformuleerde prestaties. De beoogde beleidseffecten zijn bovendien niet alleen afhankelijk van de Nederlandse inzet, maar ook van de inbreng van partners en andere partijen. Dit is bijvoorbeeld het geval als het gaat om internationale onderhandelingen. De internationale taken van VROM zijn bij verschillende dienstonderdelen belegd en worden op diverse begrotingsartikelen gepresenteerd; de voornaamste internationale beleidspres-taties 2011 worden daar aangegeven en verantwoord. Een integrale beleidsdoorlichting is bij dit operationele doel derhalve ook niet zinvol uit te voeren.

Voor de drie genoemde centrale thema’s van de internationale beleidsagenda zullen in 2011 de belangrijkste prestaties zijn: 1. Versterkte inzet op biodiversiteit en natuurlijke hulpbronnen

De inzet van 2010 zal in 2011 worden voortgezet, met name op de beleidsterreinen:

Beleidsartikel 7

Behoud van biodiversiteit/betalen voor ecosysteemdiensten; Duurzame Productie en Consumptie (SCP), met name in de EU dossiers Ecolabelling en Duurzaam Inkopen, het UNEP Panel Natuurlijke Hulpbronnen en de VN Commissie voor Duurzame Ontwikkeling (UN CSD);

Verbreden van het gebruik van duurzaamheidcriteria voor de productie en consumptie van andere goederen dan biobrandstoffen. Duurzaamheidcriteria zijn een beproefd instrument voor het verduurzamen van productie en consumptie; Voorbereidingen 2012 Ministersconferentie 20 jaar na UNCED (Rio +20), met als hoofdagendapunten vergroening van de economie en internationaal bestuur.

• 2. 

  Verbetering proces richting Europa:

VROM werkt voor alle belangrijke internationale onderwerpen met dossierteams die de inbreng van Nederland in de EU of internationale conventies en verdragen voorbereiden. In deze dossierteams zijn naast het Rijk vaak ook andere overheidslagen betrokken. Daarnaast zendt het Ministerie van VROM medewerkers uit naar strategische plekken in internationale organisaties.

• 3. 

  Verbetering naleving en handhaving van internationale regels:

Veel milieuverdragen hebben een zogenoemd nalevingsmechanisme, waarbij een comité zich over nalevingsproblemen van verdragspartijen buigt, maatregelen neemt en voorstelt aan de bijeenkomst van partijen van dat verdrag. VROM zet zich in om bij milieuverdragen die nog geen nalevingsregime hebben (zoals het Verdrag van Stockholm over Persistent Organic Pollutants (POPs) en het Verdrag van Rotterdam over Prior Informed Consent (PIC) een discussie op gang te krijgen over de meest effectieve manier om nalevingsproblemen op te lossen. VROM blijft ernaar streven om Nederlanders verkozen te krijgen in nalevingscomités van milieuverdragen.

Voor de internationale doelen en prestaties bij de handhaving van de milieuwetgeving wordt verwezen naar artikel 9 (VROM Inspectie).

Inzet begrotingsmiddelen

Het grootste deel van de voor dit operationeel doel beschikbare middelen wordt via intermediaire organisaties ingezet voor de implementatie en handhaving van Europese en mondiale regelgeving.

7.2.3. Beperken klimaatverandering door mondiale post-Kyoto afspraken

Motivering

Om de meest bedreigende gevolgen van de klimaatverandering te kunnen voorkomen, blijft de Nederlandse inzet gericht op het beperken van de mondiale temperatuurstijging tot twee graden Celsius. Deze mondiale doelstelling dient te worden gerealiseerd binnen een tijdsbestek dat het mogelijk maakt dat ecosystemen zich op natuurlijke wijze aan klimaatverandering aanpassen, dat de voedselproductie niet in gevaar komt en dat de economische ontwikkeling op duurzame wijze kan voortgaan. Hiervoor is een forse trendbreuk in de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen nodig. Uiteindelijk kan dit mondiale probleem alleen maar effectief worden bestreden door internationale afspraken.

Instrumenten

Bij de ontwikkeling van afspraken voor een mondiaal klimaatbeleid heeft Nederland de volgende prioritaire thema’s gekozen: Monitoring, rapportage en verificatie (MRV):

Beleidsartikel 7

Om te kunnen vaststellen of afspraken over emissiereductie en ondersteuning van acties worden nagekomen dienen duidelijke rekenen rapportageregels te worden overeengekomen; Financiering:

Principe-afspraken over financiering op korte termijn (2010-2012) en voor structurele financiering moeten worden omgezet in een heldere structuur voor het genereren, alloceren en beheren van middelen; Nieuwe sectorale marktmechanismen:

Voor het opschalen van de benodigde investeringen en mitigatie-acties, met name in ontwikkelingslanden, is een overgang naar verbeterde marktmechanismen noodzakelijk. Gedacht wordt met name aan sectorale afspraken als mogelijke opstap naar participatie in emissiehandel;

De aanpak bestaat uit de volgende onderdelen:

Het voorstellen van teksten, het geven van presentaties, en het actief deelnemen aan internationale onderhandelingen gericht op het uitwerken en invullen van afspraken over emissiereducties, klimaatacties, technologie en financiering in de periode na 2012, in het kader van het UNFCCC;

Het gericht ondersteunen van het werk van internationale organisaties die zich op het gebied van klimaatverandering inzetten (door bijvoorbeeld financiële steun te verlenen of vergaderingen te organiseren); Bi- en multilaterale overleggen (formeel en informeel) gericht op de totstandkoming van coalities met gelijkgezinde landen, maar ook gericht op overreding van twijfelende landen;

Internationale samenwerkingsprojecten gericht op het demonstreren van de haalbaarheid van oplossingsrichtingen voor klimaatverandering;

Wetenschappelijk onderzoek gericht op aanvulling en versterking van de Nederlandse inzet via de EU in mondiale onderhandelingen; Voorlichting en kennisoverdracht gericht op bevordering van bewustzijn van de klimaatproblematiek en bereidheid tot actie bij overheden, bedrijfsleven, maatschappelijke groeperingen en burgers.

Meetbare gegevens                                 Belangrijke speerpunten in 2011 vanuit de initiërende rol die Nederland speelt zijn:

het uitwerken van de regels voor meten, rapportage en verificatie (MRV) van mitigatie-acties en (financiële en technologische) ondersteuning hiervan en voor het berekenen van emissiereducties (rekenregels), teneinde het vertrouwen tussen partijen te versterken en om te kunnen beoordelen of voldoende emissiereductie wordt bereikt; het realiseren van financiering voor mitigatie- en adaptatie-acties in ontwikkelingslanden. Het betreft daarbij zowel de financiering op de korte termijn (2010-2012), waarbij de in Kopenhagen gedane beloftes in acties moeten worden omgezet, als het realiseren van een effectieve, efficiënte en eerlijke internationale financiële architectuur op de langere termijn;

voor het opschalen van de benodigde investeringen en mitigatie-acties, met name in ontwikkelingslanden, wil Nederland met een aantal geïnteresseerde ontwikkelingslanden nieuwe, sectorale marktmechanismen introduceren als een opstap naar participatie in emissiehandel, waarbij een geleidelijke overgang van het Clean Development Mechanism (CDM) naar deze nieuwe mechanismen wordt ingezet.

Beleidsartikel 7

Het grootste deel van het budget voor deze operationele doelstelling (ruim € 1 mln) wordt gebruikt voor het samen met internationale partners uitwerken van praktische besluiten die de klimaatdoelstellingen invulling kunnen geven. Dit gebeurt bij voorkeur in het kader van onderhandelingen onder het VN klimaatverdrag.

7.2.4. INTERREG

Motivering

VROM neemt deel aan INTERREG om zoveel mogelijke Nederlandse organisaties internationaal te laten samenwerken op onderwerpen die voor VROM van belang zijn. Hierdoor wordt via Europese subsidie uitvoering gegeven aan nationaal beleid en wordt zo optimaal mogelijk gebruik gemaakt van beschikbare Europese middelen voor VROM doelen.

Instrumenten

INTERREG/ESPON programma’s: INTERREG is een Europees programma waarbinnen partijen uit meerdere landen samenwerken in projecten op het terrein van de ruimtelijke ontwikkeling, milieu en innovatie. Projecten worden uitgevoerd door partners uit minstens twee landen en krijgen ongeveer de helft van de kosten vergoed door de Europese Unie vanuit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling. De Minister van VROM is in Nederland coördinerend bewindspersoon voor de onderdelen: INTERREG IV-B (transnationale samenwerking); INTERREG IV-C (interregionale samenwerking); ESPON (het Europese Observatie netwerk voor territoriale ontwikkeling en cohesie). ESPON ondersteunt beleidsontwikkeling op het gebied van territoriale cohesie.

Inzet begrotingsmiddelen

Het geld binnen de INTERREG programma-onderdelen wordt besteed aan de beste projecten, onafhankelijk vanuit welk land zo’n project wordt opgestart. De beoordeling welke projecten worden gehonoreerd geschiedt door de lidstaten gezamenlijk in zogeheten beheerscomités. Hierdoor staat niet van tevoren vast hoeveel geld naar welke lidstaat terugvloeit.

Meetbare gegevens

De prestaties in 2011 zijn:

In uitvoering zijn van INTERREG IV projecten binnen B en C met Nederlandse deelname;

Hoge deelname van Nederlandse organisaties in INTERREG IV-B en INTERREG IV-C.

Tabel 7.3. Prestatie-indicatoren

Prestatie-indicatoren

Voor de jaren 2007 t/m 2009 zijn ten behoeve van de inzichtelijkheid van het verloop van de cijfers in tegenstelling tot eerdere begrotingen de gerealiseerde waarden opgenomen in plaats van de streefcijfers.

Beleidsartikel 7

7.3. Overzicht beleidsonderzoeken

Tabel 7.4. Overzicht onderzoeken naar doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid

Soort onderzoek

Onderwerp onderzoek

Algemeen doel A Start

/ Op. doel                B Afgerond

Beleidsdoorlichting

Clean Development Mechanism

Interreg: geëvalueerd zal worden of de genoemde prestaties voor INTERREG III en INTERREG IV behaald zijn en in hoeverre de prestatie-indicatoren voldoen aan de streefwaarden voor 2010 en of de streefwaarden voor 2013 haalbaar lijken.

B 2011

Naar verwachting zullen de resultaten van de beleidsdoorlichting van CDM in mei 2011 met het jaarverslag over 2010 aan de Tweede Kamer worden gestuurd.

Beleidsartikel 9

Artikel 9. Handhaving en toezicht 9.1. Algemene beleidsdoelstelling

Omschrijving

Wet- en regelgeving zijn belangrijke instrumenten voor de realisatie van beleid, onder de voorwaarde dat ze goed worden uitgevoerd en nageleefd. Burgers, bedrijven, instellingen, gemeenten en provincies zijn hier primair zelf verantwoordelijk voor.

Het bevorderen van de naleving «met het oog op behoud en versterking van een duurzame en veilige leefomgeving» is de opdracht van de VROM-Inspectie (VI). Door toezicht en zonodig handhaving draagt de VI er aan bij dat burgers, betrokken overheden, bedrijven en instellingen hun verantwoordelijkheid nemen. Toezicht en handhaving zijn daarom essentiële onderdelen van de VROM-beleidscyclus.

Realisatie

De VI realiseert toezicht en handhaving binnen haar organisatie door landelijke programmasturing, prioritering van taken, informatiegestuurd toezicht en doordachte, passende interventies per doelgroep. Om de toezichtlast te beperken, baseert de VI het toezicht onder meer op interne toezichtsystemen bij bedrijven, branches en instellingen. De daarvoor beschikbare informatie gebruikt de VI ook voor haar eigen toezicht om dubbele bevragingslast te voorkomen. Bij deze vorm van toezicht past ook het op gezette tijden uitvoeren van realitychecks. Een zelfde tendens is herkenbaar in de toezichtrelatie met andere overheden. Naast het uitvoeren van feitelijk toezicht en handhaving (bestuurs- en strafrechtelijk optreden) ziet de VI er op toe dat verantwoordelijkheden ook daadwerkelijk worden genomen. In het kader van deze stelselverantwoordelijkheid bevordert de VI de naleving door zich te richten op het ondersteunen van de naleving- en uitvoeringspraktijk, bijvoorbeeld met voorlichting en compliance assistance, het doen van inhoudelijk onderzoek en het bewaken van de kwaliteit van de uitvoering

Baten-lastendienst

De VI wordt in 2012 omgevormd naar een baten-lastendienst, waarbij tussen beleid en de VI een zakelijke opdrachtgever-opdrachtnemerrelatie wordt opgebouwd en de VI in opdracht van het beleid haar taken uitvoert. Hiermee komen toezicht en handhaving meer in een logisch verlengde te liggen van het beleid. Het jaarcontract van de VI komt in samenspraak met de beleidsdirecties tot stand. De VI zorgt hierbij voor voldoende flexibiliteit om goed te kunnen inspelen op incidenten en nieuwe politieke en maatschappelijke prioriteiten.

Internationaal

Steeds meer komen regels uit Europa en dus moet Nederland dáár invloed zien uit te oefenen. Dat doet ons land door mee te werken aan handhaafbare, uitvoerbare en fraudebestendige regelgeving en in te zetten op een Europese structuur van handhaving en toezicht. Het creëren van een «level playing field», waarin bedrijven en instellingen recht hebben op een gelijke behandeling in welke lidstaat ze ook werken, is van groot belang voor een goed functionerende handhaving. De VI werkt in de praktijk structureel samen met de Europese milieuhandhavingsorgani-saties en heeft een samenwerkingrelatie met onder andere de Verenigde Staten en China.

BES-eilanden

De VI voert in 2011 de coördinatie over de milieuagenda van het actieprogramma BES-eilanden. Tevens levert de VI ondersteunende activiteiten op locatie. Deze inzet vindt plaats vanuit de verschillende VI programma’s. BZK heeft voor 2011 € 600 000 ter beschikking gesteld voor de uitvoering

Beleidsartikel 9

Verbeteren toezichtbestel van de milieuagenda. Voor 2011 betreft dit onder andere: het opstellen van watermanagementplannen per eilandgebied (in samenwerking met VenW), de gescheiden inzameling van huishoudelijk afval, de aanpak verwerking restafval en urgente bodemsaneringen. Eén en ander is verder uitgewerkt en financieel onderbouwd in het «VROM-programma transitie BES-eilanden», wat de VI heeft opgesteld en wat inmiddels in concept gereed is.

De VI levert een bijdrage aan het verbeteren van het toezichtbestel door onder meer:

het prioriteren op basis van maatschappelijke en/of politieke wensen, de Nalevingstrategie (NLS), signalen en incidenten. Met behulp van de NLS stelt de VI jaarlijks op basis van de criteria «risico’s» en «naleefgedrag» vast welke onderwerpen prioriteit moeten krijgen bij de handhaving. Hierbij spelen effecten op gezondheid, veiligheid, duurzaamheid en sociaal maatschappelijke aspecten een belangrijke rol;

het inrichten van het toezicht volgens de uitgangspunten van het programma «Vernieuwing Toezicht»: één-loket aanpak, vermindering toezichtlast en meer efficiency; het regisseren van landelijke samenwerking tussen toezichthouders, zoals bij ketenhandhaving en informatie-uitwisseling;

toezicht op maat: loslaten waar het kan, bestuurs- of strafrechtelijk ingrijpen als het moet;

het bieden van handreikingen voor uitvoering, vergunningverlening en toezicht;

het uitvoeren van thematisch en systematisch onderzoek naar het naleefgedrag van bedrijven, instellingen en burgers; ingeval de naleving slecht is wordt een passende aanpak ontwikkeld om de naleving te verbeteren;

het investeren in en onderhouden van het regionale netwerk; het ondersteunen van gemeenten en provincies bij hun activiteiten om de kwaliteit van de uitvoering te verbeteren, onder andere via de toepassing van kwaliteitscriteria;

het ontwikkelen van een informatiearrangement voor interbestuurlijke informatie en verantwoording, en het ondersteunen van de provincies bij het opzetten van selectief interbestuurlijk toezicht op de gemeenten; en bevorderen van een adequate invulling van de politiemilieutaak.

Verantwoordelijkheden

De VI behandelt daarnaast jaarlijks ruim 1000 burgerbrieven over VROM-onderwerpen. Behalve dat de burger zo goed mogelijk wordt geholpen hebben deze brieven een belangrijke signalerende functie.

De Minister van VROM en de Minister voor WWI zijn verantwoordelijk voor:

het rechtstreekse toezicht op de naleving van VROM wet- en regelgeving waarvoor het Rijk het bevoegd gezag is;

het goed functioneren - als medewetgever - van het gehele stelsel van wet- en regelgeving op het terrein van de fysieke leefomgeving. De Minister van VROM is stelselverantwoordelijk voor de organisatie van de decentrale uitvoering en toezicht en is beleidsmatig verantwoordelijk voor de terreinen ruimte en milieu. Tevens is de Minister van VROM het bevoegd gezag voor onder andere het toezicht op nucleaire installaties, genetisch gemodificeerde organismen, internationale afvaltransporten en vuurwerk. De Minister voor WWI is beleidsmatig verantwoordelijk voor wonen, wijken en bouwen. De Minister van Justitie is verantwoordelijk

Beleidsartikel 9

voor de strafrechtelijke handhaving. De eigen Inlichtingen- en Opsporingsdienst (IOD) van de VI is gespecialiseerd in strafrechtelijke opsporingsonderzoeken binnen het VROM-domein en werkt onder gezag van het Functioneel Parket van het OM.

Het Landelijk Overleg Milieuhandhaving (LOM) is het management-platform dat zich richt op de uitwisseling van kennis en ervaring en de gezamenlijke uitvoeringspraktijk van milieubeleid en -regelgeving. Binnen het LOM worden afspraken gemaakt over de gezamenlijke aanpak van ketenproblemen, zoals op het terrein van asbest. De inspecteur-generaal van VROM is voorzitter van het LOM.

Externe factoren

Het behalen van deze algemene beleidsdoelstelling hangt voor een belangrijk deel af van de implementatie van het kabinetsstandpunt op de commissies Oosting en Mans en de Omgevingsvergunning. Dit kabinetsstandpunt geeft een samenhangende visie op de verbetering van toezicht en handhaving op het terrein van de VROM-regelgeving en op de uitvoering van de vergunningverlening en is in lijn met de adviezen over interbestuurlijk toezicht. In de «package deal» hebben Rijk, VNG, IPO en UVW het totaal aan acties vastgelegd, waarin zij de komende jaren werken aan een kwalitatief beter en meer afgestemde uitvoering. Dit pakket behelst ondermeer de borging van uitvoering via kwaliteitscriteria, de oprichting van regionale uitvoeringsdiensten, een betere verbinding tussen bestuursrechtelijke en strafrechtelijke handhaving, verbetering van de horizontale verantwoording en de ontwikkeling van informatiearrangementen voor interbestuurlijke gegevens en operationele gegevens. De voortvarendheid waarmee alle betrokken partners komen tot de uitvoering van de package deal bepaalt de mate waarin de VI haar stelselrol met zo min mogelijk toezichtlast kan uitvoeren.

Meetbare gegevens

Gerichte interventies richting de onder toezichtgestelde en toename van kennis van de VROM-regels bevorderen de uitvoering en de naleving. In 2011 zal de VI zich verder voorbereiden op omvorming tot een baten-lastendienst. Van een baten-lastendienst worden prestatie-indicatoren verlangd. Die worden in samenwerking met de opdrachtgever ontwikkeld. Daarnaast wil de VI met de rapportage Staat van Toezicht voorzien in een instrument waarmee de ontwikkelingen in de kwaliteit van de leefomgeving, de staat van de naleving en de bijdrage van het toezicht op de VROM wet- en regelgeving in beeld worden gebracht, en dan toegespitst op thema’s als bijvoorbeeld Nucleaire installaties, Afval, Bodem en Vuurwerk. De rapportages geven tevens invulling aan de ministeriële stelselverantwoordelijkheid, omdat ze het toezicht in de gehele keten betreffen.

Wat betreft het meten van effecten zal de VI aansluiten bij de ontwikkelingen in Inspectieraad verband. Met het meerjarenprogramma «Effecten van Toezicht», wat in 2012 zal worden afgerond, wil de Inspectieraad de rijksinspecties stimuleren en ondersteunen in het ontwikkelen van effectmeting. Door middel van pilots zullen proefondervindelijk ervaringen bij verschillende Inspecties worden uitgewisseld en vergeleken.

Beleidsartikel 9

Budgettaire gevolgen van beleid

Bevorderen naleving wetgeving voor Milieu en Ruimte:

Bevorderen samenwerking methodiek en strategie:

Crisismanagement organiseren:

Opsporen en bestrijden van fraude:

7 713

10 076

9 378

8 968

8 985

8 985

8 985

Toelichting per operationeel doel:

Grafiek 9.1. Budgetflex in % en bedragen per operationeel doel in het begrotingsjaar 2011

100%

90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

Bij de VROM-Inspectie heeft onder meer een aanzienlijk deel van de juridische verplichtingen een relatie met de jaarlijkse opdracht aan het RIVM.

Beleidsartikel 9

9.2. Operationele doelstelling

Motivering

Instrumenten

Doelgroepen Meetbare gegevens

9.2.1. Bevorderen naleving wet- en regelgeving voor Wonen, Wijken en Integratie (WWI)

De VI draagt bij aan het bereiken van de beleidsdoelen op het gebied van WWI die geformuleerd zijn in de betreffende beleidsartikelen.

Handhavingsonderzoek; compliance assistance; audits bij andere overheden; toezicht;

bestuursdwang/dwangsom, en opsporing.

Bedrijven, burgers, andere (internationale) overheden.

De belangrijkste prestaties voor 2011 zijn:

Bouwen aan Kwaliteit en Wonen (beleidsartikel 2. Stimuleren van een duurzame kwaliteit van woningen, gebouwen en bouwwerken, en 3. Garanderen van keuzemogelijkheden en betaalbaarheid op de woningmarkt)

bouwen (nieuwbouw) en wonen (bestaande bouw): stimuleren van een brandveilige, constructieveilige en energiezuinige bouw door:

• - 

  onderzoek naar de constructieve veiligheid van gebouwen. Een onderdeel van het thema constructieve veiligheid is een onderzoek naar de veiligheid van viaducten (i.s.m. IVW);

• - 

  monitoren van de landelijke Actieagenda constructieve veiligheid;

• - 

  onderzoek naar de brandveiligheid van gebouwen voor grote menigten en minder zelfredzame gebruikers;

• - 

  structurele afspraken met de brandweer over preventief toezicht;

• - 

  onderzoek naar de naleving van regels voor energielabels; handhaving bij misbruik van CE-markering van bouwmaterialen; onderzoek naar en handhaving van de realisatie van aangescherpte EPC-normen, de kwaliteit van energielabels en een goede kwaliteit van het binnenmilieu;

nagaan of afspraken die gemaakt zijn ten aanzien van de huisvesting van verblijfsgerechtigden worden uitgevoerd door gemeenten en provincies;

transitie naar de uitvoering van de nieuwe Huisvestingswet. Dit is medio 2010 nog onduidelijk, omdat de Huisvestingswet controversieel is verklaard, en in afwachting van de nieuwe woonautoriteit: toezicht op de integriteit van de woningcorporatiesector door het operationeel hebben van een meldpunt en gerichte doorlichtingen bij individuele woningcorporaties.

Motivering

Instrumenten

9.2.2. Bevorderen naleving wet- en regelgeving voor Ruimte en Milieu

De VI draagt bij aan het bereiken van de beleidsdoelen op het gebied van Ruimte en Milieu die geformuleerd zijn in de betreffende beleidsartikelen. Per hoofdonderwerp worden de beleidsartikelen genoemd.

Handhavingsonderzoek; compliance assistance; audits bij andere overheden;

Beleidsartikel 9

Doelgroepen Meetbare gegevens toezicht;

bestuursdwang/dwangsom, en opsporing.

Bedrijven, burgers, andere (internationale) overheden.

De belangrijkste prestaties voor 2011 zijn:

Ruimte (beleidsartikel 1. Optimaliseren van de ruimtelijke afweging en 2.

Realisatie nationaal ruimtelijk beleid)

monitoring van de actualisering van bestemmingsplannen; opstellen van handreikingen op het gebied van Ruimte en Milieu; borging van de doorwerking van ruimtelijke rijksbelangen door een beoordeling van nieuw vast te stellen ruimtelijke plannen. Dit gebeurt aan de hand van een selectieve toetslijst, waarbij onder andere gekeken wordt naar landschap (verrommeling), natuur, lokale milieukwaliteit en externe veiligheid in bestemmingsplannen. Bij een deel van de plannen zullen interventies nodig zijn; verbetering van de handhaving van bestemmingsplannen door onder andere het gemeentelijk ruimtelijk toezicht te toetsen en het stimuleren en faciliteren van horizontaal toezicht, en thematische onderzoeken of voor belangrijke rijksbelangen de feitelijke situatie in de praktijk in overeenstemming is met de ruimtelijke plannen, wat oorzaken zijn van eventuele onvoldoende naleving, hoe deze naleving kan worden verbeterd en welke interventies daarvoor wenselijk zijn.

Milieu

Klimaat, luchtverontreiniging en energie (beleidsartikel 3. Klimaat en

luchtkwaliteit)

toetsing bij lopende vergunningverlening van grote bedrijven zoals Brzo-bedrijven en grote luchtemittenten, of in voldoende mate met de belangrijkste aspecten van het rijksbeleid (zoals emissie-eisen en externe veiligheid) en Europese richtlijnen rekening is gehouden (doelgroep 150 grote bedrijven). Als dit niet het geval is zal de VI gericht adviseren en zo nodig bezwaar en beroep aantekenen, en stimulering van de verdere ontwikkeling van systeemtoezicht, concernaanpak, samenwerking via regionale loketten en deskundigheidsbevordering.

Afval, water en bodem (beleidsartikel 4. Duurzaam produceren)

Afval

uitvoering van gerichte handhavingacties (vraaggestuurd) in samenwerking met onder andere de douane en de politie en optreden tegen de illegale situaties op basis van de Europese Verordening voor de Overbrenging van Afvalstoffen (EVOA), vooral in niet-OESO-landen en nieuwe toetreders in de EU;

toezicht op de naleving van de Ecodesign richtlijn en samenwerking in Europa opbouwen;

diverse activiteiten gericht op naleving van de productbesluiten en het bevorderen van materiaalhergebruik; op basis van monitoring wordt bezien of de doelstellingen uit het besluit verpakkingen met betrekking tot glas, papier, metaal en kunststof worden gehaald, en het vormgeven van een integrale ketenbenadering bij prioritaire stromen (bijvoorbeeld kunststof-, olie- en electronica-afvalstromen) in

Beleidsartikel 9

het kader van het tweede Landelijk Afvalbeheerplan (LAP) ten behoeve van gerichte handhaving en vermindering van milieubelasting bij risicovolle schakels in de keten.

Water (drinkwater en Legionella)

toezien op de drinkwaterbedrijven door uitvoering van systeemtoe-zicht, outputcontroles en periodiek overleg, met specifieke aandacht voor de kwaliteit van het geleverde drinkwater en de omgang met incidenten en calamiteiten en als nieuwe taak in het kader van de Drinkwaterwet het uitvoeren van tarieftoezicht; uitvoeren van de meerjarenafspraken Interventiestrategie legionella-preventie. De waterleidingbedrijven oefenen toezicht uit op en controleren (jaarlijks) circa 4000 prioritaire instellingen. Dossiers van overtreders waartegen handhavend moet worden opgetreden worden aan de VI overgedragen. De VI verwacht handhavend op te moeten treden bij circa 10% van de gecontroleerde instellingen, en afhandelen van overschrijdingen van de norm voor legionella, waarbij deze afhandeling, afhankelijk van de ernst, kan variëren van registratie tot nadere inspectie bij specifieke instellingen.

Bodem (Besluit bodemkwaliteit, incl. Kwalibo)

afhandelen en analyseren van signalen over misstanden op bodemgebied. Deze signalen komen binnen bij het Toezichtloket Bodem dat wordt beheerd door de VI en de Inspectie Verkeer en Waterstaat (IVW); achterhalen van overtreders via risicoanalyses in branches en ketens van grondstromen en bouwstoffen;

stimuleren van structurele samenwerking in regionale interventieteams;

adviseren over de integriteit van bodemintermediairs en bouwstofproducenten die een erkenning aanvragen bij Agentschap NL/Bodem+, en stimuleren van de lokale bodembeheerders tot het adequaat invullen van hun verantwoordelijkheid; door verdere invulling van de stelselrol ook andere zwakke schakels in de keten identificeren.

Nucleaire industrie en straling (beleidsartikel 6. Risicobeleid)

toezien bij afvalverwerkende inrichtingen ten aanzien van radioactief besmet schroot en apparatuur met stralingsbronnen; ontwikkeling van een proactieve keten- en branchegerichte aanpak; toezien op de naleving van de Kernenergiewet (Kew) gericht op kerncentrales en kernafval, onderzoeksreactoren en verrijking, en andere installaties, waar splijtstoffen worden gebruikt. Het toezicht op deze installaties is gericht op continue verbetering van de nucleaire veiligheid en beveiliging, en voorbereiden van en deelnemen aan de Conventie Nucleaire Veiligheid.

Stoffen en producten (beleidsartikel 6. Risicobeleid)

handhaving REACH-verordening: uitvoering van het handhavingpro- gramma voor 2011. Hierin is onder meer opgenomen de bijdrage aan

Europese handhavingprojecten in EU-verband, evenals concrete handhavingprojecten op specifieke doelgroepen;

toezicht Asbest: omvat activiteiten in het kader van de samenwerking en ketenhandhaving, en afhandeling van signalen/meldingen en klachten;

coördineren toezicht op biociden, dat samen met de Voedsel en

Warenautoriteit, Arbeidsinspectie, Inspectie Verkeer en Waterstaat en de waterschappen wordt uitgevoerd conform een geactualiseerd

Beleidsartikel 9

handhavingprogramma. Toezicht biociden vindt plaats bij geselecteerde doelgroepen en leveranciers, en toezicht op het Besluit GGO bij ingeperkt gebruik, veldproeven, gentherapie en markttoelating. Mogelijk nieuwe accenten op invoering herziene regelgeving en niet tot de markt toegelaten GGO’s.

Veiligheid, explosieven en buisleidingen (beleidsartikel 6. Risicobeleid) gezamenlijke aanpak van VROM-IOD, Vliegende brigade Vuurwerk en politie, gericht op de illegale spelers binnen de vuurwerkbranche; uitvoeren van toezichtsacties op defensieterreinen; ontwikkeling van systeemgericht toezicht;

uitvoeren van toezichtacties op «bijzondere inrichtingen» waarvoor VROM ook bevoegd gezag is;

toezicht uitoefenen op het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi) en het Besluit risico zware ongevallen (Brzo), gericht op de veiligheid van inrichtingen en het transport van gevaarlijke stoffen (mede in het licht van het concept-Besluit transportroutes externe veiligheid) in relatie tot ruimtelijke ordening;

in het kader van Bevi: opslag van gevaarlijke stoffen: follow-up acties 2010, onder andere PGS 15, en systeemgericht toezicht op de naleving door de exploitanten van buisleidingen in het kader van het Besluit externe veiligheid buisleidingen (AMvB EV Buisleidingen).

Versterken van het internationale milieubeleid (beleidsartikel 7. Versterken

van het internationaal milieubeleid)

initiëren en uitvoeren van handhavingacties in Europa, gericht op het creëren van een «level playing field» op het gebied van de handel in genetisch gemodificeerde organismen (GGO’s), chemische stoffen en afvalstoffen;

versterken van de internationale samenwerking door gezamenlijke acties en inspecties waarbij kennis en informatie wordt uitgewisseld. Dit gebeurt bij de handhaving van de EVOA in het kader van IMPEL-TFS (The European Union Network for the Implementation and Enforcement of Environmental Law, Transfrontier Shipments of Waste), door bilaterale samenwerking met de ons omringende landen en met niet OESO landen, waarheen verhoudingsgewijs veel afval wordt geëxporteerd;

versterken van Europese milieuhandhaving door de verdere uitbouw van IMPEL als internationale vereniging van Europese milieuautoriteiten, uitvoeren van internationale projecten gericht op het verbeteren van de organisatie van het toezicht in de EU-lidstaten en daarmee het creëren van een level playing field, bijdragen aan de verdere ontwikkeling van Europese kwaliteitscriteria voor milieu-inspecties; versterken van het INECE-netwerk (International Network for environmental Compliance and Enforcement); dit betreft dus het mondiale handhavingnetwerk, en promoten en gebruiken van de door IMPEL ontwikkelde uitvoerbaarheids- en handhaafbaarheidtoets in nauwe samenwerking met het EPA Network (Network of the Heads of Environment Protection Agencies) en de Europese Commissie.

Staat van Toezicht

De VI verantwoordt zich jaarlijks over de verrichte toezichtsactiviteiten. Vanaf 2010 vervangen de themarapportages Staat van Toezicht de eerder gehanteerde enkelvoudige naleefindicatoren. De themarapportages

Beleidsartikel 9

bieden meer ruimte voor dynamiek en detaillering. Jaarlijks zal voor steeds wisselende thema’s een (cijfer)overzicht worden gegeven van toezichtsinspanningen, naleving en het feitelijke effect. Deze rapporta-gevorm sluit ook aan bij de themagerichte werkwijze die de VROM-Inspectie heeft en past daarmee beter bij het werken in opdracht van beleid. De themarapportages geven tevens invulling aan de ministeriële stelselverantwoordelijkheid, omdat ze het toezicht in de gehele keten betreffen. De Staat van Toezicht zal in een aantal jaren wordt opgebouwd; jaarlijks zullen twee tot drie onderwerpen worden uitgewerkt tot themarapportages.

De planning is dat in 2011 de themarapportages Bouwen en Afval gereedkomen. Als eerste in de reeks heeft de rapportage Vuurwerk om die reden ook een pilotfunctie. De rapportages zijn/worden separaat aan de Tweede Kamer aangeboden.

9.2.3. Bevorderen samenwerking, methodiekontwikkeling en strategie

Motivering

Transparant en eenduidig keuzes maken en verantwoording afleggen over de uitvoering en effecten van het bevorderen van de naleving van VROM wet- en regelgeving.

De samenwerking met en het toezicht op andere overheden vernieuwen, om daarmee de toezichtlast voor bedrijven en andere overheden te verminderen en het rijkstoezicht te uniformeren.

Instrumenten Meetbare gegevens

Strategie en methodiekontwikkeling, HUF-toetsen en onderzoek.

De belangrijkste prestaties voor 2011 zijn:

het werken op basis van de nieuwe methodiek van de VROM-Nalevingstrategie (NLS). Deze nieuwe methodiek is in 2010 vastgesteld en houdt in dat het VI-werk, in plaats van in circa 270 afzonderlijke wettelijke taken, is opgedeeld in 42 onderwerpen, waarin de regelgeving voor het betreffende onderwerp gebundeld is en zo beter aansluit bij de beleidsdoelen. De onderwerpen worden gescoord op de criteria «risico» en «naleefgedrag» en op basis daarvan ingedeeld in één van de vier kwadranten met prioriteit 1, 2, 3 of 4; het leveren van bijdragen aan de verantwoording van IMPEL; het samen met beleid verder implementeren van toepassing van de HUF-toets (handhaafbaarheids-, uitvoerbaarheids- en fraudebestendig-heidstoets) bij nieuwe regelgeving. De in 2010 gereedgekomen procesbeschrijving en handreiking zijn instrumenten daarvoor; het verbeteren van de kwaliteit van uitvoering en handhaving door gemeenten en provincies door het faciliteren bij bundeling en opschaling; gemeenten worden beter geëquipeerd voor de nieuwe wet- en regelgeving en de complexe Europese regelgeving; tevens blijft de VI toezien op die taken die gemeenten niet in een samenwerking uitvoeren; provincies worden beter toegerust om zowel de eigen uitvoeringstaak als de interbestuurlijk toezichttaak op gemeenten te kunnen uitoefenen. Bij een landsdekkend stelsel van goed werkende uitvoeringsdiensten kan ook de VI een aantal taken onderbrengen bij uitvoeringsdiensten;

voortzetting van samenwerking bij de landelijk meerjarig geldende prioriteiten van de milieuhandhavingspartners, zoals afgesproken in het Landelijk Overleg Milieuhandhaving (LOM). Het betreft:

• - 

  asbest, bouw- en sloopafval;

• - 

  bodem- en grondstromen;

• - 

  illegaal consumentenvuurwerk;

• - 

  natuurwetgeving;

Beleidsartikel 9

– EVOA (export van afval naar niet OESO-landen). Bezien zal moeten worden welke consequenties de regionale uitvoeringsdiensten zullen hebben voor dit samenwerkingsverband, en het werken aan de informatiepositie om de stelselverantwoordelijkheid voor de naleving van de VROM-regels in te vullen. Aan de hand van de themarapportages Staat van Toezicht wordt inzicht gegeven in de ontwikkeling van de naleving op een aantal VROM-thema’s.

Motivering

9.2.4. Crisismanagement

In crisissituaties optimaal en aantoonbaar voorbereid zijn en bij crises adequaat kunnen optreden. De VI is verantwoordelijk voor crisismanagement op het gebied van de VROM-beleidsterreinen, onder meer voor milieu (chemisch en nucleair) en drinkwater.

Doelgroepen

Overheidsinstellingen betrokken bij de bestrijding van crises en rampen (zoals brandweer en politie), andere ministeries, internationale overheden, de betrokken VROM-organisatieonderdelen en de VN, private en publieke deskundigeninstituten.

De belangrijkste prestaties voor 2011 zijn:

het houden van een aantal oefeningen om de afgesproken VROM respons procedures te testen en de betrokken VROM crisisfunctionarissen te trainen. Daarnaast zijn er specifieke (gezamenlijke) oefeningen met milieu-, drinkwater-, nucleaire- en buisleidingincidenten voor het Beleidsondersteunend Team milieu-incidenten en de Eenheden Planning en Advies voor drinkwater en nucleair; het beschikbaar zijn en het inzetten van de Environmental Assessment Module (EAM), mocht er sprake zijn van een zich op internationale schaal manifesterende humanitaire ramp met impact voor de volksgezondheid en het milieu. Tijdens die inzet fungeert het multidisciplinaire Beleidsondersteunend Team Milieuincidenten (BOT-mi) als backoffice;

het afhandelen van circa 500 meldingen (jaargemiddelde) van lokale, regionale, nationale en internationale incidenten, calamiteiten en andere meldingen. Waar nodig zullen andere partijen betrokken worden bij de afhandeling en de nazorg van meldingen; het voorbereiden en uitvoeren van een interdepartementale en multidisciplinaire nationale stafoefening nucleair (NSO-n), en het coördineren van het VROM-brede dossier Security en Vitaal. Dit houdt in het verbeteren van de beveiliging van de sectoren waar VROM verantwoordelijk voor is, het verkleinen van de kans op het misbruiken van CBRN-agentia en het verder bewust maken van VROM-medewerkers van het belang van dit onderwerp, waaronder hoe om te gaan met gevoelige informatie.

9.2.5. Opsporen en bestrijden van fraude

Motivering

Om grove misstanden met betrekking tot de aan VROM gerelateerde wetgeving en beleidsinstrumenten tegen te gaan.

Doelgroepen Meetbare gegevens

Bedrijven, corporaties en burgers.

Prestaties worden gemeten aan de hand van het aantal strafrechtelijke onderzoeken dat is uitgevoerd en het aantal processen-verbaal (pv’s) dat aan het OM wordt aangeleverd. De aantallen hebben een indicatief karakter. De afspraken tussen de VI (inclusief de VROM Inlichtingen- en

Beleidsartikel 9

Opsporingsdienst (IOD)) en het OM worden jaarlijks vastgelegd in een handhavingsarrangement.

Verwacht wordt dat de uitkomst van de discussie over de uitvoering van de milieutaak van de politie invloed zal hebben op de opsporingsactiviteiten van de IOD in 2011.

De belangrijkste prestaties voor 2011 zijn:

uitvoeren van complexe strafrechtelijke onderzoeken voor de

VROM-beleidsterreinen op basis van risicoanalyses, met specifieke aandacht voor integriteit woningcorporaties, overbrengen van afvalstoffen naar het buitenland, vuurwerk en bodem;

uitvoeren van een omgevingsverkenning om in de toekomst eventueel nieuwe beleidsterreinen tot aandachtsgebied te maken;

bestendigen van een strategische informatiepositie (ontwikkelen criminaliteitsbeelden en strategische analyses), en ondersteunen van andere diensten, zoals politie, bij strafrechtelijke onderzoeken op milieugebied.

Tabel 9.2.processen verbaal VROM-Inspectie

afgesproken                gerealiseerd

2006 2007 2008 2009 2010 2011

Bron: VROM-administratie

Beleidsartikel 10

Artikel 10. Leefomgevingskwaliteit 10.1. Algemene beleidsdoelstelling

10.1.1. Verbeteren leefomgevingskwaliteit

Motivering

Dit beleidsartikel richt zich op het aanpakken van maatschappelijke opgaven waarbij zowel een ruimtelijke als een milieucomponent aan de orde is. Door de gecombineerde aanpak wordt een kwalitatieve betere oplossing geboden dan wel kan de aanpak efficiënter zijn. Het betreft het realiseren van een duurzaam gebruik van de bodem, het tegengaan van geluidhinder, de inrichting van de ruimte afstemmen op het veranderende klimaat, het realiseren van ruimte voor windenergie en de ontwikkeling van een adequaat gebiedsgericht instrumentarium.

Verantwoordelijkheid

De Minister van VROM is verantwoordelijk voor het ontwikkelen van generiek en gebiedsspecifiek rijksbeleid voor het realiseren van een duurzame kwaliteit van de leefomgeving. De minister is verder verantwoordelijk voor:

De ontwikkeling van beleid en regelgeving op het gebied van bodem, ondergrond en grondwater en let op het implementeren van de relevante Europese regelgeving op dit gebied; De ontwikkeling van beleid en generieke regelgeving voor het tegengaan van geluidhinder. Hierbij wordt voor het wegverkeerlawaai in gezamenlijkheid opgetrokken met de Minister van Verkeer en Waterstaat. De primaire verantwoordelijkheid voor de Wegenverkeerswet ligt bij de Minister van VenW;

Een adequate milieukwaliteit rond de luchthavens. Daarbij wordt ook gewerkt binnen de kaders van de Luchtvaartwet. Deze wetgeving is de primaire verantwoordelijkheid van de Minister van V&W; De wet- en regelgeving op het terrein van de milieueffectbeoordeling (mer);

De ontwikkeling van een adequaat gebiedsgericht instrumentarium, waarmee duurzame gebiedsontwikkeling vorm kan krijgen; Het faciliteren van de uitvoering van bovengenoemde onderwerpen door andere overheden, burgers en bedrijven. De Minister van VROM schept hiervoor de juiste condities;

Daarnaast is de Minister van VROM medeverantwoordelijk voor de milieukwaliteit van de Ecologische Hoofd Structuur (EHS) en de Vogel en Habitat Richtlijn (VHR)-gebieden en samen met provincies en gemeenten voor de ruimtelijke inpassing van windenergie en voor de klimaatbestendige inrichting van Nederland, dit laatste ook gezamenlijk met de Minister van V&W. Bovenstaande impliceert dat gezorgd wordt voor adequate wet- en regelgeving en voor zover van toepassing zorg wordt gedragen voor financiële middelen voor uitvoering van het beleid.

Externe factoren

Belangrijke externe factor voor het behalen van deze doelstelling is de helderheid over verantwoordelijkheden bij andere overheden en of deze in staat zijn hun wettelijke taken uit te voeren. Verder is sterk bepalend voor realisatie van de doelstelling voor een passende milieukwaliteit in de bodem en het water de economische ontwikkeling in de projectontwikkelings- en bouwsector en de investeringen in de herstructurering van stedelijk en landelijk gebied. Een externe factor die bepalend is voor het realiseren van de doelstelling op het terrein van geluid is een adequate normstelling voor (onderdelen van) voertuigen in EU- of UN/ECE-verband.

Beleidsartikel 10

Meetbare gegevens

Meetbare gegevens zijn opgenomen bij de operationele doelen. Budgettaire gevolgen van beleid

Programma:

Realiseren duurzaam gebruik bodem, ondergrond en grondwater:

Tegengaan van geluidhinder:

Tegengaan van geluidhinder Geluidskaarten (FES)

Realiseren ruimte voor windenergie en klimaatadaptie:

Kennis, onderzoek en projecten klimaat (FES)

Overige instrumenten realiseren ruimte voor windenergie en klimaatadaptatie

Bevorderen adequaat gebiedsgericht instrumentarium en duurzame ontwikkeling:

3 554

6 971

2 024

27 417

406

20 872

100

20 864

478

17 900

478

17 900

478

17 900

Ontvangsten:

138 869

48 291

18 000

16 000

0

0

0

Beleidsartikel 10

Toelichting per operationeel doel:

Grafiek 10.1. Budgetflex in % en bedragen per operationeel doel in het begrotingsjaar 2011

100%

90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

Operationeel doel:

1. Realiseren duurzaam gebruik bodem, ondergrond en grondwater

2. Tegengaan van geluidhinder

3. Realiseren ruimte voor windenergie en klimaatadaptie

4. Bevorderen adequaat gebiedsgericht instrumentarium en duurzame ontwikkeling

• 1. 

  De juridische verplichtingen betreffen bodemsanering, waartoe op 10 juli 2009 een convenant is ondertekend, en bijdragen voor duurzaam ondernemen, milieukwaliteit en duurzaam bodemgebruik die via het ILG aan de provincies worden betaald.

• 2. 

  De middelen zijn voor het merendeel verplicht via de subsidieregeling sanering verkeerslawaai.

• 3. 

  De juridische verplichtingen betreffen de FES-toezeggingen Klimaat voor Ruimte en Kennis voor Klimaat.

Motivering

10.2. Operationele doelstellingen

10.2.1. Realiseren van een duurzaam gebruik van bodem, ondergrond en grondwater door het ruimtelijk ordenen van de ondergrond en het wegnemen dan wel beheersen van verontreinigingen van bodem en grondwater.

Een vitale bodem met een goed werkend bodemecosysteem is van belang voor de voedsel- en drinkwatervoorziening. Verder levert de bodem nog veel meer diensten variërend van het reguleren van stofkringlopen tot een draagfunctie voor werken en gebouwen. Door toevoeging van nieuwe functies en door bovengronds ruimtegebrek ontstaat meer druk om ook de ondergrondse ruimte te benutten. Om in de toekomst de ruimtelijke ondergrondfuncties en de bodem- en grondwatersysteemfuncties te kunnen behouden, is een duurzaam gebruik van bodem, ondergrond en grondwater wezenlijk. Daarom is het van belang de verschillende functies in de ondergrond goed op elkaar en op de eigenschappen en kwaliteit van de bodem en het grondwater af te stemmen door middel van ruimtelijke ordening. Indien door de aanwezigheid van een verontreiniging het

Beleidsartikel 10

gewenste gebruik niet mogelijk is dan zijn beheersmaatregelen of een sanering noodzakelijk. Ook in situaties waarin sprake is van actuele risico’s voor de gezondheid van mensen of aantasting van de drinkwatervoorziening zijn beheersmaatregelen of een sanering noodzakelijk.

Instrumenten

Kaders

Wet bodembescherming (Wbb) en onderliggende regelgeving; met deze wet- en regelgeving wordt een bodemkwaliteit zonder gezondheidsrisico’s geregeld;

Wet ruimtelijke ordening (Wro) en onderliggende regelgeving; met deze wet- en regelgeving krijgt de ruimtelijke inpassing van gesaneerde (onder)grond vorm;

Wet milieubeheer (Wm) en onderliggende regelgeving; met deze weten regelgeving wordt handhaving van de milieuregelgeving (onder andere op terrein van bodem) geregeld;

Waterwet en de daarop gebaseerde besluiten; met deze wet- en regelgeving wordt duurzaam waterbeheer geregeld; Bestuurlijk overleg over uitvoering van het convenant bodemontwikke-lingsbeleid en de aanpak van spoedlocaties. In dit overleg wordt de voortgang van de herverdeling van verantwoordelijkheden op het terrein van de bodemsanering gevolgd;

Wet Inrichting Landelijk Gebied (WILG) voor uitvoering Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) convenanten en Wet bescherming bodem, en

Bestuursovereenkomsten met alle provincies over ILG, met name betreffende milieucondities Ecologische Hoofdstructuur en Vogel- en Habitat Richtlijn (VHR).

Meetbare gegevens

Tabel 10.2. Effectindicatoren

Projecten

Subsidies voor saneringen in specifieke sectoren; de specifieke bijdrageregeling is gericht op sanering van bedrijventerreinen; Subsidies aan kennisinstituten voor kennisoverdracht en kwaliteitsverbetering over gebruik bodem en water;

Inzet door andere partijen, medeoverheden en private partijen aan de uitvoering van de bodemsanering. Het aandeel dat door andere partijen wordt ingezet voor bodemsanering wordt gemonitord, en Subsidies aan alle provincies via het ILG op basis van bestuursovereenkomsten voor de periode 2007-2013.

Effectindicator

Basisjaar 2008

2010 1

2015¹

Bron

Baten ten gevolg van verminderde negatieve op basis omrekenfactor uit MKBA: 100

gezondheidseffecten bij Nederlandse bevolking ten gevolge van bodemverontreiniging

Baten ten gevolg van hogere waardering van op basis van omrekenfactor uit MKBA: 60

vastgoed

Bedreiging van drinkwatervoorzieningen en op basis van omrekenfactor uit MKBA: 5

strategische grondwatervoorraden

¹  Bedragen x € 1,0 mln. Het betreft bedragen berekend over een periode van 100 jaar met een discontovoet van 4%. In bedragen zit onzekerheid-marge van circa -/- 50% tot + 50%

²  Maatschappelijke Kosten Baten Analyse (MKBA) bodemsanering (Kamerstukken II, 2006–2007, 30 015, nr. 14)

2

2

2

Beleidsartikel 10

Inzet begrotingsmiddelen

Het budget «realiseren duurzaam gebruik bodem, ondergrond en grondwater» betreft bodemsanering, waartoe op 10 juli 2009 een convenant is ondertekend, en bijdragen voor duurzaam ondernemen, milieukwaliteit en duurzaam bodemgebruik die via het ILG aan de provincies worden betaald.

De belangrijkste prestaties in 2011 zijn:

Een convenant voor projectmatige aanpak van de grootschalige grondwaterverontreiniging in de Rotterdamse haven is afgesloten;

De aanbevelingen uit het rapport taskforce warmte/koude opslag zijn geïmplementeerd;

Wetsvoorstel gebiedsgerichte beheer is van kracht;

AMvB bodemenergie is van kracht;

Het wetsvoorstel tot aanpassing van de Wet bodembescherming is naar de Raad van State gezonden;

De midterm review van het convenant bodemontwikkeling is gereed;

De jaarlijkse Voortgangsrapportage ILG 2007-2013 en rapportage EHS

Groot Project 2010 is afgerond.

Tabel 10.3. Randstad 2040en

Prestatie-indicator 1 Spoedlocaties

Werkvoorraad

Periode

Bron

Bodemonderzoeken en bodemsaneringen spoedlocaties: Beschikking risico’s en nemen maatregelen bij spoedlo-caties

1-1-2007:

6 500

1 050

2010

200

2015

RIVM

Prestatie-indicator 2 Saneringen in stedelijk gebied

Bodemonderzoeken en bodemsaneringen in stedelijk

¹  97% afgerond in 2015

²  99% afgerond in 2030

10.2.2. Tegengaan geluidhinder

Motivering

De beleidsverantwoordelijkheid van VROM is er bij geluid, waaronder ook geluid veroorzaakt door luchtvaart, op gericht om een vermindering van de geluidsbelasting door verkeer en bedrijvigheid te realiseren om daarmee gezondheidseffecten en hinder zoveel mogelijk te voorkomen en terug te dringen. Dit draagt voorts bij aan een aantrekkelijke leefomgeving voor burgers en een goede kwaliteit van gebieden. Geluid is de bepalende milieufactor bij het beleid over luchthavens. Geluid is medebepalend voor de capaciteit van een luchthaven, geluid bepaalt de mogelijkheden voor

Beleidsartikel 10

de ruimtelijke ontwikkelingen en geluid is van grote invloed op de leefomgeving.

Instrumenten                                            Terugdringen van geluidhinder wordt bij voorkeur gerealiseerd via bronbeleid. Waar bronbeleid niet mogelijk is of onvoldoende soelaas biedt, worden andere instrumenten (waaronder subsidies, afspraken over baan- en routegebruik en beperkingen voor de ruimtelijke ontwikkeling bij luchthavens) ingezet om verkeerslawaai te saneren dan wel de blootstelling eraan te verminderen.

Kaders

Wet geluidhinder (Wgh) en onderliggende regelgeving; met deze weten regelgeving wordt beoogd zorg te dragen voor een geluidskwaliteit zonder gezondheidsrisico’s. Eind 2009 is een wetsvoorstel ingediend, ter introductie van geluidproductieplafonds, dat naar verwachting in de loop van 2011 in werking zal treden;

Wet milieubeheer en onderliggende regelgeving; met deze wet- en regelgeving wordt de handhaving van milieuregelgeving (onder andere op terrein van geluid) geregeld;

Wet Luchtvaart en Luchtvaartwet met onderliggende regelgeving, zoals het Luchthavenverkeersbesluit en het Luchthavenindelingsbesluit (met beperkingengebieden);

De EU-richtlijnen en regelgeving op terrein van geluid; De richtlijnen typekeuringen in UN/ECE verband; Afspraken Alderstafel Schiphol en daaruit voortgekomen convenanten (selectieve groei, beperking geluidhinder, omgevingskwaliteit); Afspraken Alderstafels over regionale luchthavens; Regelgeving over de effecten van buitenlandse luchthavens op Nederlands grondgebied;

Periodiek overleg met Verkeer en Waterstaat over voortgang geluidsanering en over het beleid ten aanzien van luchthavens; Periodiek overleg andere overheden over gemeentelijk, provinciaal en rijksgeluid beleid.

Projecten

Subsidies voor sanering verkeerslawaai bij «niet rijksinfrastructuur» (er is sprake van een overgangssituatie waarbij rijkssanering bij VROM wordt afgebouwd: vanaf medio 2011 is voorzien - afhankelijk van de inwerkingtreding van SWUNG I / herziening geluidregelgeving dat de Minister van VenW de geluidssanering bij rijksinfrastructuur verzorgt). Hiertoe zijn de benodigde ISV middelen en worden projectsubsidies overgedragen aan VenW);

Innovatieprogramma gericht op toepasbaar krijgen van bronmaatregelen op lokaal niveau. Dit gebeurt als onderdeel van versterking van de bronaanpak;

Stimulering stille banden via het project «De Nieuwe Band» en via het kader van Duurzaam Inkopen;

Internationale inzet op aanscherping geluideisen voertuigen en banden;

Herziening Europese richtlijn omgevingslawaai (waaronder rekenme-thodiek);

Bijdragen verlenen voor het opstellen van geluidbelastingskaarten en actieplannen;

Aanpassing luchthavenindelingsbesluit Schiphol (uitwerking Alderstafel).

Beleidsartikel 10

Meetbare gegevens

Aangezien er sprake is van een stabiele relatie tussen geluidbelasting enerzijds en gezondheidseffecten anderzijds kan voortgang in het beleid gevolgd worden door de ontwikkeling van de geluidbelasting. In principe vindt er eens in de vijf jaar onderzoek plaats naar het aantal gehinderden door geluid gespecificeerd naar de bron. De definitieve rapportage van het RIVM is nog niet beschikbaar. Naar verwachting zal deze eind 2010 beschikbaar zijn. De effectindicator is dat het aantal geluidgehinderden, inclusief het aantal gehinderden als gevolg van luchtvaartlawaai, niet toeneemt.

Tabel 10.4. Effectindicatoren

Effectindicator

Basisjaar Streefwaarde 1

Periode

Streef-           Periode waarde 2

Bron