Eerlijke koffie vraagt om duidelijke Europese regels - Hoofdinhoud

Als ik thuis koffie drink dan is dat meestal koffie met een Max Havelaar keurmerk. Behalve als ik bij een kleinere supermarkt om de hoek ben geweest, waar ze geen espresso hebben van Max, dan heb ik een zak met een Utz Kapeh keurmerk. Mijn voorkeur gaat uit naar Max Havelaar, want die verzorgt voorfinanciering voor koffieboeren en garandeert hen een vaste minimum afnameprijs. Als de koffieprijs op de wereldmarkt te veel daalt zijn ze toch verzekerd van een inkomen. Utz Certified doet dat niet.

Wereldwijde definitie Fair Trade

Utz helpt boeren met onderhandelen over de prijs, maar garandeert niets. Of het werkt, dat moet zich nog uitwijzen. Die garantieprijs is een van de belangrijke criteria in de wereldwijde definitie van ' Fair Trade'. Utz houdt zich niet aan de sociale criteria die gesteld worden door de Fair Labeling Organisation International (FLO). Max Havelaar is het FLO-keurmerk van Nederland. Vandaar, mijn voorkeur voor bewezen faire koffie.

Douwe Egbert produceert koffie met een Utz-stempel en is niet blij dat provincies en steden vragen om Fair Trade koffie. Elke keer als een lokale overheid een openbare aanbesteding start voor eerlijke koffie in haar kantoren, begint DE een rechtszaak. DE wil ook graag kopjes koffie verkopen aan de ambtenaren. Meestal wint de lokale overheid (zoals Groningen, Den Helder en Alkmaar), maar soms ook niet. Er lopen zaken tegen Vlaams Brabant en de provincie Noord-Holland.

Voorfinanciering en garantieprijs

Daar heeft DE beet. De inkoper van Noord-Holland heeft de aanbesteding niet zo handig geformuleerd. Fair Trade mag best van Europa, als je maar niet rechtstreeks om een keurmerk vraagt, maar om de onderliggende criteria zoals voorfinanciering en garantieprijs. Er zijn in Nederland wel twintig aanbieders die koffie kunnen leveren die daar aan voldoen. DE kan dat niet met Utz. Dat was een keuze van DE.

Omdat de inkoper van Noord-Holland onnodig onhandig was (hij had gewoon beter moeten spieken bij Groningen) slijpen de advocaten hun messen. De Europese Commissie heeft een rechtszaak aangespannen tegen de Nederlandse overheid vanwege de wens van de provincie Noord-Holland om Fair Trade koffie te schenken. Nederland zegt de Europese Commissie rauw te lusten. We zullen zien wat er uitkomt bij het Europees Hof van Justitie. Maar naast de juridische haken en ogen, zit er ook een politiek aspect aan.

Europese aanbestedingsregels

Waarom verplichten de Europese regels voor openbare aanbesteding de lokale overheden telkens om U-bochten te maken zodat ze faire koffie en thee kunnen schenken? Alsof ze zich er voor moeten schamen. Aanbesteding maakt de markt transparant, en geeft bedrijven een eerlijke kans hun product te verkopen. Even een vrindje aan een lucratief contract helpen, kan daarbij niet. Dat is prima.

Maar prijs is niet meer voldoende in de afweging voor het kopen van een product. Consumenten vragen naar Fair Trade of biologische producten. De prijs is slechts een onderdeel van de keuze voor koffie en dus moeten de Europese aanbestedingsregels worden aangepast zodat de U-bocht verleden tijd is. De Groenen in het Europees Parlement strijden daarvoor. Deze week publiceert mijn Duitse Groene collega Heide Rühle, de rapporteur voor openbare aanbesteding, haar voorstellen voor nieuwe regels met ruimte voor eerlijke en duurzame handel.

Coherente ontwikkelingssamenwerking

Aan Douwe Egberts en Utz vraag ik waarom ze met Fair Trade koffie willen concurreren? Die koffiedrinkers zijn al bekeerd. Er ligt nog een heel land vol koffiedrinkers open. Richt je daar op en bewijs ons dat Utz beter is dan gewone DE-koffie.

Eerlijke handel is cruciaal voor coherente ontwikkelingssamenwerking. Ook daar discussieert het EP deze week over, en ook daar nemen de Groenen de leiding. Daarover later deze week meer.