Vluchtelingen op Schiphol-Oost zitten vast in vicieuze cirkel - Hoofdinhoud

Deze week ben ik op werkbezoek op Tenerife om te praten over migratie en ontwikkelingssamenwerking. Eerder deze week bezocht ik het aanmeldcentrum voor vluchtelingen op Schiphol-Oost.

Op Schiphol-Oost bij het aanmeldcentrum voor vluchtelingen lagen rollen met stickers waarop in koeienletters 'Dublin' stond. Die plakken de medewerkers op een dossier van een asielzoeker die eerder in een ander Europees land geregistreerd werd. Volgens de afspraken van Dublin moeten vluchtelingen asiel aanvragen in het eerste land van aankomst in de Europese Unie. Als dat eerste land Griekenland is, na een tocht door Turkije en een bootje op de Egeïsche zee, dan ben je mooi de pineut.

Geen vingerafdrukken in Griekenland

Griekenland heeft geen functionerend asielsysteem. Op papier bestaat het wel, maar in de praktijk zijn de rijen te lang, is er geen opvang en nemen de Grieken het niet zo nauw met de rechten van vluchtelingen en asielzoekers. Het is dus zaak niet je vingerafdruk af te geven in Griekenland en door te reizen naar een ander land.

Daar zit Griekenland eigenlijk helemaal niet mee. En geef het land eens ongelijk. Griekenland weet zich geen raad met de aantallen mensen die zich aan haar Europese poort melden. Als de faciliteiten tip top in orde zouden zijn, bleven die mensen waarschijnlijk eerder hangen en zouden ze niet naar - bijvoorbeeld - Nederland doorreizen.

Europese solidariteit

Griekenland, Malta en Italië vragen om solidariteit van andere Europese landen. Noord-Europese landen hebben eigenlijk niet zo'n zin in echte solidariteit want dat zou een toename van het aantal vluchtelingen betekenen. De kans dat er een bootje drenkelingen uit IJsland bij Katwijk aan land komt, is nu eenmaal een stuk kleiner. Nederland stuurt wel een een groepje medewerkers van de Immigratiedienst naar Athene om uit te leggen hoe je een asielzoekerscentrum runt, maar dat is een cosmetische solidariteit. En waar blijft onze solidariteit met vluchtelingen?

In de wachtruimte op Schiphol-Oost zaten Afghanen en Oeigoeren te wachten op hun eerste of tweede verhoor. Velen zullen zo'n Dublin-sticker op hun dossier krijgen. Die moeten eigenlijk terug naar Griekenland. Advocaten vragen voor deze mensen vaak een 'voorlopige voorziening' aan bij het Europees Hof omdat volgens mensenrechtenorganisaties het gevaar bestaat dat ze inhumaan behandeld zullen worden. Terugsturen naar Griekenland ontneemt volgens Vluchtelingenwerk deze mensen de kans op een eerlijke asielprocedure.

Er zaten overigens niet alleen vluchtelingen die van de luchthaven komen, er wachtten er ook die al in een Eurolines-bus naar Noorwegen zaten en in Groningen vlak voor de grens uit de bus zijn geplukt. Waarom, vraag ik me af, zouden we Afghaanse jonge mannen die veelal familie hebben die op ze wacht in Oslo, uit de bus halen en in een Nederlandse asielprocedure duwen? Wie heeft daar nu iets bij te winnen? Die mannen maken meer kans op asiel in Noorwegen en Nederland wil ze eigenlijk niet hebben. Welke pennenlikker speelt hier nu zo met levens en geld?

Catch-22

De Europese Unie heeft een gezamenlijk asielsysteem nodig zodat vluchtelingen weten waar ze aan toe zijn en landen niet met elkaar gaan concurreren in wie er het best in slaagt vluchtelingen af te schrikken. Het is een Catch-22. Noord-Europa vind het wel best dat het zuiden de problemen moet oplossen en Zuid-Europa ziet vluchtelingen graag een landje verder aankloppen. En zo kijk ik vanuit het Europees Parlement voorlopig machteloos toe hoe de Europese Raad van Ministers de hete aardappel van het gezamenlijk asielbeleid telkens doorschuift.

Met dank aan de gastvrijheid van Vluchtelingenwerk Nederland en hun medewerkers op Schiphol-Oost. Morgen ga ik op Tenerife op werkbezoek met het Rode Kruis om te zien hoe daar bootvluchtelingen worden opgevangen.