'Ik hoor geen sorry van de vijf' - Hoofdinhoud

Een pakket van eenmalige extra overheids- investeringen kan de tijdelijke uitval van de vraag bestrijden zonder te leiden tot een hoger tekort, meent Ewout Irrgang.

Ewout Irrgang is woordvoerder financiën van de SP-fractie in de Tweede Kamer

In het artikel ‘Hier een reddingsplan voor de economie’ (Opiniepagina, 24 februari) stellen vijf economen dat de SP meent dat ‘tekorten er niet toe doen’ en dat deze partij pleit voor ‘rauw keynesianisme’. Beide zijn onjuist. Overheidstekorten worden door burgers betaald via hogere belastingen om de rente op staatschuld te betalen. Niemand ontkent dit. Daarom pleit de SP niet voor een permanente verhoging van de overheidsuitgaven om de crisis te bestrijden. Wij pleiten voor een pakket van eenmalige extra overheidsinvesteringen waarmee de tijdelijke uitval van de vraag kan worden bestreden. Omdat het om eenmalige extra investeringen gaat, leidt dit niet tot een permanent hoger tekort.

In een open economie als de Nederlandse wordt zeker de helft van de extra investeringen terugverdiend. Daarbij profiteren wij ook van de investeringen van buurlanden. Door nu met extra investeringen in bijvoorbeeld spoor, energiebesparing, woningbouw en duurzame energie (spoedwet indien nodig) te komen, worden bovendien maatschappelijk nuttige investeringen gedaan die sowieso nodig zijn.

De vijf economen stellen dat stimulering slecht werkt, omdat bedrijven en huishoudens hun bestedingen zullen verlagen. Zij zouden verwachten dat de belastingen in de toekomst zullen stijgen, omdat de staatschuld fors stijgt. Dit is het klassieke tegenargument van neoklassieke economen in de VS tegen de stimuleringsplannen van Obama. Het klopt niet, omdat een tijdelijke verhoging van overheidsinvesteringen niet leidt tot een permanent hoger tekort en dus ook niet tot permanent hogere belastingen. Natuurlijk moeten de overheidsfinanciën op de lange termijn op orde worden gebracht. Maar het is nu moeilijk in te schatten of, en zo ja in welke mate de crisis tot hogere tekorten op de lange termijn zal leiden. Paniekvoetbal is hier onwenselijk. De SP was en is daarbij voorstander van beperking van de hypotheekrenteaftrek (evengoed als de pensioenaftrek). Maar voorzichtigheid is met de huidige woningmarkt op zijn plaats.

Een beetje zelfkritiek en gezonde herwaardering van de rol van de staat heb ik in het stuk van ‘de vijf’ niet kunnen ontdekken. Net als bankiers hebben de ook in Nederland dominante neoklassieke economen wel wat uit te leggen. Ook zij hebben de afgelopen jaren gepleit voor meer en meer liberalisering. Ik heb geen sorry gehoord. En werkt loonmatiging bij een uitvallende vraag juist niet averechts? Waar zijn hun voorstellen om de financiële sector fundamenteel te hervormen? De bonussen, de macht van de aandeelhouders die aan banden moet worden gelegd? Neoklassieke economen pleiten graag voor structurele hervormingen. Misschien zouden ze eens bij hun eigen ideeën kunnen beginnen.

Dit artikel verscheen 25 februari in het NRC-Handelsblad