Big Brother? - Hoofdinhoud

Eindelijk is ie er dan: de wet die de kilometerheffing moet regelen. Of wel die Andere manier van Betalen voor Mobiliteit. En daar stroomt mijn mailbox dus vol met allerlei verontruste reacties. Zelfs van naar eigen zeggen trouwe ChristenUnie stemmers. Deels zijn de zorgen terecht, maar deels ook niet.

Al jaren heeft de ChristenUnie een vorm van kilometerheffing bepleit. Dick Stellingwerf, oud Kamerlid voor de ChristenUnie (toen nog RPF) heeft dit als een van de eerste bepleit. En met welke motivering? Heel eenvoudig. Wegenbelasting betaal je, of je nu veel rijdt of bijna niet. De wegen raakten steeds voller, de files namen toe. Kortom er moest een prikkel komen dat wanneer je veel rijdt, je ook duurder uit bent. Want dan ontstaat er een nieuwe afweging of je mogelijk voor je dagelijks werk niet beter met het openbaar vervoer kan. Daarnaast betaal je dan niet meer domweg een hoge prijs voor je bezit als het onaangeroerd voor de deur staat, maar je gaat pas betalen als en naarmate je daarvan gebruik gaat maken. Nogal eerlijk, lijkt me, en dus een briljant plan.

Over dat idee is nu jaren gesproken. En daar zijn ook al heel veel negatieve berichten over ontstaan. Zo was ook de eerste uitwerking er een die bovenop de gewone motorrijtuigenbelasting zou komen. Ja, dan wordt alles alleen maar duurder. Er is gesproken over het afsluiten van bepaalde corridors op de weg voor verkeer dat er niets te zoeken had. Maar ja, hoe controleer je dat dan weer. Er zijn proeven gedaan met tolpoorten in verschillende landen, maar ook in Nederland. De zogenoemde trajectcontroles die nu op bepaalde snelwegen geïnstalleerd zijn kunnen technisch gezien ook voor een systeem van beprijzen ingezet worden. Maar het hele land volzetten met van die poortjes (zoals bijvoorbeeld in Londen en in Stockholm) lijkt het landschap niet fraaier te maken. Kortom: er moest gezocht worden naar een nieuwe oplossing.

En wat heb je dan? Heel eenvoudig: sluit aan bij de techniek die al heel veel automobilisten op dit moment gebruiken - de elektronische routeplanner. Het traject wat dit systeem je toont, kan relatief eenvoudig vastgelegd worden en verwerkt tot een registratie voor de kilometerheffing. Je sluit dan dus aan bij bestaande techniek. En net zoals nu iedere maand alle voertuigen een acceptgiro krijgen om de motorrijtuigenbelasting te voldoen, krijgen straks alle voertuigen een afrekening van de gereden kosten. Daarbij is een heel belangrijke afspraak gemaakt: ten opzichte van de huidige opbrengst van motorrijtuigenbelasting EN BPM mag de kilometerheffing niet meer opbrengen. Dus alle verhalen dat de automobilist weer verder uitgemolken wordt, zijn niet waar. Betekent dit dat er helemaal niets gaat veranderen dan in wat je moet afrekenen. Jawel! Namelijk dat diegenen die veel rijden meer gaan betalen en diegenen die weinig rijden veel minder gaan betalen. Die laatste groep wordt geschat op circa 60 procent. 15 procent gaat echt méér betalen en de rest blijft zo ongeveer gelijk.

Daarnaast is ook belangrijk dat de kilometerprijs beïnvloed wordt door het soort auto dat je rijdt. Dus weinig CO2 uitstoot: een lagere kilometerprijs. Op deze manier wordt zuinig rijden nog eens extra gestimuleerd!

En dan dat kastje. Veel zorgen die geuit worden - overigens in soms uitgesproken haatdragende bewoordingen - kan ik goed snappen. Natuurlijk is de privacy een heel belangrijk onderwerp in deze hele discussie. Daar is de afgelopen twee jaar dat we met minister Eurlings hierover praten dan ook veel aandacht aan besteed. De gegevens die de belastingdienst nodig heeft om een nota te kunnen maken zijn:

• • 

  de gereden afstand over een bepaald type weg (snelweg, provinciale weg, binnenweg, etc.);

• de regio waar gereden is;

• het tijdstip (in verband met de spitsheffing);

• het type auto/motor (vooral dus de CO2-uitstoot).

Deze gegevens worden opgeslagen in een kastje en waarschijnlijk periodiek uitgewisseld met het zogenoemde back-office: ofwel de computer die ook de nota gaat maken.

In de discussie over de wet zullen we precies opletten hoe dit nu ook voorzien wordt in het beschermen van de privacy. Gezien de enorme hoeveelheid gegevens van verkeersbewegingen is het onwaarschijnlijk dat een overheid daar überhaupt een, zoals dat wel genoemd wordt, real-time beeld van kan hebben. Maar duidelijk is dat op geen enkele manier bekend mag worden waar wie zich bevonden heeft. En daarmee hoop ik dat ik het beeld van Big Brother is watching you heb kunnen rechtzetten.

Zoals ik in het begin al zei: de ChristenUnie heeft zich al jaren voor dit plan ingezet. Maar wel binnen de contouren die ik net geschetst heb, met name om die privacy gegevens en het gemak. En niet in de laatste plaats: er mag niet meer belasting opgehaald worden dan nu het geval is (bij een gelijkblijvend aantal voertuigen). De afgelopen jaren heeft dit ook telkens weer een plekje gekregen in onze verkiezingscampagnes, net zoals overigens de gelijktijdige zo noodzakelijke verbetering van het openbaar vervoer. Maar ook daar wordt nu hard aan gewerkt. En de trouwe volgers van de ChristenUnie weten dat van ons.

Ernst