Waar was jij toen de Muur viel? - Hoofdinhoud

Waar was jij toen de Muur viel? Ik zat op 9 november 1989 gewoon thuis op de bank met mijn ouders tv te kijken. Vijftien jaar oud en nog nooit in het Oostblok op vakantie geweest.

Ik zat in 4 VWO en we hadden dat jaar het schoolreisje aller schoolreisjes gehad. Anderhalve week Oost- en West-Berlijn, met echte controle bij Checkpoint Charlie. Alleen, ik was daar niet bij. Je mocht kiezen: Berlijn of Rome. Ik koos Rome want ik deed Latijn. Verkeerde keuze.

Niets tegen Rome hoor, maar dat Pantheon stond er al sinds de tweede eeuw na Christus en van het Bernini Mysterie had in 1989 nog niemand gehoord. Ik miste een historische kans om nog één keer echt achter het IJzeren Gordijn te gaan kijken. Ik weet het, het klinkt wel als ramptoerisme, maar alles beter dan fellow-travelling. Daar was ik sowieso te jong voor.

Maandag is het twintig jaar geleden dat de muur viel. Het Oostblok is Midden- en Oost-Europa geworden, een voormalig Ossi is premier van het ongedeelde Duitsland geworden, een Pool zit het Europees Parlement voor, de restjes Muur naast het O2-stadion in Berlijn krijgen een opknapbeurt, Ostalgie werd een verkooptruc en de Tsjechische president Vaclav Klaus tekende uiteindelijk het Verdrag van Lissabon omdat-ie maandag 9 november in Berlijn gezellig wil meefeesten.

Er zijn van die momenten in het leven die je altijd door een roze bril zult blijven bekijken. De val van de Muur is er zo een, net als de vrijlating van Mandela drie maanden later.

Ik wil vieren hoe miljoenen Europeanen hun regime omver wisten te werpen. Die toeschouwers op het plein in Boekarest die opeens door een speech van Ceausescu heen gingen roepen, die vlaggen waar de hamer en sikkel werden uitgeknipt, die miljoenen Balten die een menselijke ketting vormden door Estland, Letland en Litouwen.

Ik heb vrienden in die landen. We studeerden in de jaren negentig en ontmoetten elkaar in de Europese studentenpolitiek. Allemaal dertigers nu. Mensen die hun pubertijd achter het IJzeren Gordijn hebben doorgebracht maar daarna wel de eersten waren op een hele nieuwe arbeidsmarkt in een nieuwe tijd. Een vriendin in Tallinn richtte zelf een advocatenbureau op. Ze kan heel mooi vertellen over de zomer van overvloed van 1980, toen de Olympische Spelen in Moskou waren. De zeilwedstrijden vonden plaats op de Oostzee, en de winkels lagen voor één keer vol met Finse waar. Bananen!

Ik ga het vieren. Dit wordt geen zuur stukje over economieën in Midden-Europa die er bar slecht voor staan, ouderen die hun staatspensioenen zagen verdwijnen als sneeuw voor de zon, conservatieven met homofobe ideeën en vieze fabrieken die ons klimaat bedreigen. Dat is allemaal waar, en op 10 november weer aan de orde van de dag. Op 9 november vier ik vrijheid en voel het optimisme van 1989!

Dinsdag 10 november opent mijn groene collega Michael Cramer de fototentoonstelling Twintig jaar na het IJzeren Gordijn van Jürgen Ritter.

(Foto Trabant-nest door Nir Nussbaum)