Opvattingen in Nederland over Europa - Hoofdinhoud

Bron: © PDC

Anno 2023 is 80% van de Nederlanders van mening dat het land profiteert van EU-lidmaatschap i. EU-breed is die opvatting 72%. Ook is 72% van de Nederlanders optimistisch over de toekomst van Europa. Tegelijk roept de EU maar bij 47% een enthousiast beeld op. Door de jaren heen is er wel het een en ander veranderd aan de opvattingen in Nederland over Europa. Rond 2015 was de stemming bijvoorbeeld eurosceptischer dan tegenwoordig.

Ieder half jaar publiceert de EU de Eurobarometer, een onderzoek naar de publieke opinie in alle EU-lidstaten. Zo probeert de Europese Commissie zicht te houden op wat er leeft onder de EU-burgers. In de Eurobarometer wordt burgers gevraagd hoe tevreden zij zijn over de EU en over hun persoonlijke leefsituatie. De opiniepeilingen worden verricht door nationale bureaus onder ongeveer duizend burgers per lidstaat. In Nederland is Kantar TNS (voorheen TNS NIPO) verantwoordelijk voor de opiniepeilingen van de Eurobarometer.

In 2022 stelde 47% van de Nederlanders dat de EU een positief beeld bij hen oproept, tegenover 20% met een negatief beeld van de EU en 33% van de Nederlanders die hier neutraal over zijn. Ten opzichte van 2021 hebben Nederlanders een iets negatiever beeld gekregen van de EU, aangezien toen 56% van de Nederlanders een positief beeld had van de EU en 13% een negatief beeld had. In 2021 was het aandeel Nederlanders met een positief beeld juist gestegen ten opzichte van 2020, toen dat percentage nog 31% was. Ook het vertrouwen van Nederlanders in de EU is licht gestegen van 52% in 2022 naar 57% in 2023.

Anno 2023 zien Nederlanders de stijgende kosten voor basisbehoeften en de oorlog in Oekraïne als de grootste zorgen in Europees perspectief. Verder is in Nederland de angst gestegen voor een nucleair incident, mede ingegeven door de oorlog in Oekraïne.

De volgende zeven onderwerpen zijn volgens Nederlanders onderwerpen waar de EU zich mee bezig moet houden. In de tabel is per onderwerp aangeduid hoeveel procent van de Nederlanders dat onderwerp als belangrijk EU-onderwerp ziet, en hoeveel procent van de Europeanen.

Tabel: problemen waar Nederlanders zich in EU-verband het meeste zorgen over maken, vergeleken bij de EU-brede zorgen hierover onder de bevolking, januari 2023.

In het voorjaar van 2017 antwoordde 68% van de ondervraagden in Europese lidstaten zich Europees burger te voelen. In Nederland lag het percentage hoger: 71% van de mensen antwoordde zich Europees burger te voelen. In het najaar van 2020 was dit 73% van de bevolking.

Lidmaatschap van de Europese Unie

In 2022 is het percentage van de Nederlandse bevolking dat tevreden is over het EU-lidmaatschap licht afgenomen, terwijl het Europees gemiddelde juist toeneemt. Het Nederlandse gemiddelde ligt wel consistent hoger dan het Europees gemiddelde wat dit onderwerp betreft.

Cijfers: Eurobarometers/Parlemeters 2013-2023

*In 2019 en 2020 werd deze vraag alleen gesteld aan kandidaat-lidstaten.

Vertrouwen in de EU en haar instellingen

In het najaar van 2015 antwoordde 34% van de Nederlanders positief tegen de EU aan te kijken; 25% had een negatief beeld en 41% was neutraal. Deze percentages bleven min of meer constant in 2016. Eind 2019 was het beeld van de EU in Nederland positiever: 43% van de ondervraagden gaf aan positief tegen de EU aan te kijken, 22% had een negatief beeld en 35% was neutraal. In 2020 was nog maar 36% positief en daarentegen 43% neutraal. Het percentage 'negatief' was met 21% weinig veranderd. In 2021 groeide het percentage met een positief beeld naar 56%; 13% had een negatief beeld en 31% was neutraal. In 2022 nam het percentage met een positief beeld licht af naar 52%.

Ten opzichte van 2022 nam het vertrouwen van Nederlanders in de EU toe: 57% in 2023 tegenover 52% in 2022. 37% van de Nederlanders heeft weinig vertrouwen in de EU. Het vertrouwen van Nederlanders in de individuele Europese instellingen nam tussen 2015 en 2019 gestaag toe, maar daalde daarna.

De cijfers betreffen de Eurobarometers van het najaar van de genoemde jaren (behalve 2020 en 2022) en laten de Nederlandse percentages zien.

Het Europese gemiddelde staat tussen haakjes.

Steun voor (nieuwe) bevoegdheden van de Europese Unie

Nederlanders staan de laatste jaren voornamelijk positief tegenover het voeren van een gemeenschappelijk EU-beleid op verschillende gebieden. Hierbij ligt het Nederlands gemiddelde de afgelopen jaren meestal hoger dan het Europees gemiddelde. Het verschil tussen het Nederlands en het Europees gemiddelde is in 2019 met name hoog wat betreft steun voor een gemeenschappelijk migratiebeleid. Bij de andere beleidsdomeinen liggen de percentages niet zo ver uit elkaar. De minste steun geven Nederlanders aan verdere uitbreiding van de EU, waar in 2020 slechts 32% van de bevolking voor is tegenover een EU-gemiddelde van 44%.

Cijfers: Eurobarometer 2016 t/m 2020

Het Europese gemiddelde staat tussen haakjes.

Persoonlijke betekenis van de EU

Aan de Nederlanders werd in 2017, 2019 en 2020 gevraagd wat de EU de voor hen persoonlijke betekende. 'Vrijheid om te werken, reizen en studeren in de hele EU' en 'de euro' werden in 2017 het meest genoemd. In 2019 bleven deze twee het populairst en stegen de percentages bij de antwoorden 'vrede' en 'economische voorspoed'. In 2019 en 2020 lag het percentage in Nederland bij al deze antwoorden hoger dan het Europees gemiddelde.

De toekomst van de Europese Unie

De afgelopen jaren is een ruime meerderheid van de Nederlandse burgers optimistisch over de toekomst van de EU. Dit percentage neemt in 2023 iets toe ten opzichte van 2022. Ook blijven Nederlanders optimistischer over de toekomst van de EU dan de gemiddelde EU-burger.

Cijfers: Eurobarometers 2013-2023.

Het Europese gemiddelde staat tussen haakjes.