Unie 55+

De Unie 55+ was een partij¹ die streed voor verbetering van voorzieningen voor ouderen, zoals de AOW² en gezondheidszorg. De Unie 55+ had ook bestrijding van (jeugd-)criminaliteit en de gekozen³ burgemeester⁴ en minister-president hoog op de agenda staan. De partij werd opgericht in 1992. Na 1998 is de Unie 55+ opgegaan in de Ouderenunie⁵.

Naast ouderenbeleid kregen volksgezondheid, veiligheid en vreemdelingenbeleid veel aandacht in het verkiezingsprogramma.

De Unie 55+ behaalde bij de Tweede Kamerverkiezingen van 1994⁶ één zetel, en werd in de periode 1994-1998 in de Tweede Kamer⁷ vertegenwoordigd door Bertus Leerkes⁸.

Unie 55+ deed alleen mee aan de Tweede Kamerverkiezingen van 1994. Toen werd er direct een electoraal succes behaald. Lijsttrekker Bertus Leerkes⁸ werd verkozen in de Tweede Kamer⁹. In 1998¹⁰ moest de partij zijn zetel al weer opgeven en keerde daarna niet meer terug in de Tweede Kamer.

• * 

  (Nog) niet beschikbaar

Voor de ontsluiting van de verkiezingsprogrogramma's en verkiezingsaffiches is dankbaar gebruik gemaakt van de collecties van Het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (DNPP) van de Rijksuniversiteit Groningen.

De Unie 55+ werd op 24 september 1992 als Politieke Unie 55+ opgericht door D.J. Schakelaar en J.L. Velthuis. Schakelaar, voorheen lid van de PvdA¹¹, vond dat de grote partijen de ouderen verwaarloosden. Ook achtte hij de tijd rijp voor 'horizontale' partijvorming op basis van leeftijdsgroepen, in plaats van naar ideologie. Hij zocht contact met twee ouderenpartijen die in 1989 tevergeefs hadden geprobeerd in de Kamer te komen: de Partij voor Ouderen (PPO) en het Bejaarden Centraal (BC).

Uit deze contacten ontstond de nieuwe partij, de Politieke Unie 55+. Schakelaar werd secretaris van de partij en Velthuis, een gepensioneerd werktuigbouwkundig ingenieur, werd voorzitter. In juni 1994 werd Velthuis op de algemene ledenvergadering vervangen door de een nieuwe voorzitter, J. Goeman.

De partij boekte bij de eerstvolgende verkiezingen in 1994, onder de naam Unie 55+, direct een klein electoraal succes en haalde één zetel in de Tweede Kamer. In 1998 verloor de ouderenpartij deze zetel echter weer.

De Unie 55+ is na 1998 - samen met leden van het Algemeen Ouderen Verbond¹² (AOV) - opgegaan in de Ouderenunie⁵.

Samenwerking met het AOV was al gestart in 1994, toen de partijen een lijstverbinding¹³ aangingen. Ook in de Tweede Kamer werkte het Kamerlid van Unie 55+, Leerkens, nauw samen met de 6 leden van de AOV-fractie. Al bij de Statenverkiezingen¹⁴ van 1995 werden lijstverbindingen aangegaan en ook gezamenlijke lijsten uitgebracht.

De bekendste persoon van de partij was politiek leider Bertus Leerkes.

Bertus Leerkes (1922-2000) was lijsttrekker en Kamerlid voor de Unie 55+. Daarvoor was hij werkzaam in de gezondheidszorg. In 1989 stond hij tweede op de kandidatenlijst van de PPO. Hij was 71 jaar toen hij voor de Unie 55+ Tweede Kamerlid werd.

Leerkes was, als enig Kamerlid voor de partij, zeer actief en maakte zich sterk voor verbetering van de inkomenspositie van ouderen en voor betaalbare gezondheidszorg.

De kiezers van de Unie 55+ bestonden voornamelijk uit ouderen in de leeftijdscategorie van 55 tot 74 jaar. De gemiddelde leeftijd van de achterban lag met 63 jaar aanzienlijk hoger dan bij andere partijen; bij het CDA¹⁵ was dat bijvoorbeeld 52 jaar. Veel van de aanhang kwam uit de lagere inkomensgroepen.

De Unie 55+ kiezers waren vaak christelijk, maar onderscheidden zich van CDA-stemmers en aanhangers van de kleinere christelijke partijen doordat ze voorstander waren van euthanasie op verzoek van de patiënt. Ze waren echter tegen een grote toestroom van asielzoekers en de eenwording van Europa.

Meer over

Kijk voor meer informatie over Unie 55+ op de website van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen.

• 1. 

  Een politieke partij is een groep van politieke geestverwanten. Politieke partijen streven vaak meer dan één doel na, zoals bevordering van werkgelegenheid, een eerlijke inkomensverdeling, een schoon milieu of het bestrijden van criminaliteit. Omdat niet iedereen deze doelen op dezelfde wijze nastreeft, zijn er meer partijen ontstaan.
   
• 2. 

  De Algemene Ouderdomswet is een verplicht collectief ouderdomspensioen. Het is een uniforme volksverzekering. Premiebetaling is geen voorwaarde voor het recht op uitkering, alleen ingezetenschap (wonend in Nederland). De AOW werd in 1956 door minister Suurhoff tot stand gebracht. Iedereen van 65 jaar en ouder kreeg een ouderdomsuitkering. De AOW kent dus ook geen inkomensgrens.
   
• 3. 

  De burgemeester wordt in Nederland nog door de Kroon benoemd. Dat gebeurt op voordracht van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties na een aanbeveling van de gemeenteraad. De minister kan de aanbeveling voor benoeming of ontslag alleen om zwaarwegende redenen weigeren, maar in de praktijk gebeurt dat vrijwel nooit.
   
• 4. 

  Een burgemeester is een door de Kroon benoemde gemeentebestuurder, die lid en voorzitter is van het College van burgemeester en wethouders in een gemeente. De burgemeester heeft een belangrijke rol bij de beleidsvorming in een gemeente en heeft daarnaast speciale verantwoordelijkheid voor de openbare orde. De burgemeester is het gezicht van de gemeente. In 2018 is de Kroonbenoeming uit de Grondwet gehaald, maar de Gemeentewet is nog niet gewijzigd.
   
• 5. 

  De Ouderenunie was de opvolger van de Unie 55+, waarvoor Bertus Leerkes van 1994-1998 in de Tweede Kamer zat. De partij zette zich vooral in voor de behartiging van de belangen van ouderen, maar wilde het algemeen maatschappelijk belang niet uit het oog verliezen. Aan de Tweede Kamerverkiezingen van 2002 werd deelgenomen via een gecombineerde lijst met de Vrije Indische Partij (VIP), maar dat leverde geen zetels op.
   
• 6. 

  Op 3 mei 1994 vonden er Tweede Kamerverkiezingen plaats. Dit waren reguliere verkiezingen, nadat het kabinet-Lubbers III zijn hele termijn had uitgezeten. Daarnaast lag er een wijziging van de Grondwet voor ten aanzien van het niet langer ontbinden van de Eerste Kamer bij grondwetswijzigingen. Grote winnaars waren VVD en D66 en de nieuwe ouderenpartij AOV.
   
• 7. 

  De Tweede Kamer is deel van de volksvertegen­woor­di­ging. Zij speelt een belangrijke rol bij de totstandkoming van wetten, controleert de regering en beslist over de vraag of een kabinet (of bewindspersoon) genoeg vertrouwen heeft.
   
• 8. 

  Sympathieke behartiger van de belangen van ouderen in de Tweede Kamer. Vertegenwoordigde daar als zeventig-plusser vier jaar de Unie 55+, een in 1992 opgerichte ouderenpartij. Was in zijn werkzame leven onder meer verpleegkundige en hoofd van de ambulancedienst in Enschede. Had als Kamerlid en eenmansfractie meer aanzien dan de vaak ruziemakende fractie(s) van het AOV. Kon soms humoristisch uit de hoek komen.
   
• 9. 

  Tweede Kamer
   
• 10. 

  De Tweede Kamerverkiezingen van 6 mei 1998 waren reguliere verkiezingen. Het kabinet-Kok I zat zijn gehele termijn uit. Er lagen ook grondwetswijzigingen voor, zoals het grondwetsvoorstel voor het correctief referendum dat in eerste lezing was aangenomen. De regeringspartijen PvdA en VVD wonnen de verkiezingen; de PvdA bleef de grootste. Verlies was er voor D66 en opnieuw het CDA. GroenLinks won flink. CD en ouderenpartijen verdwenen uit de Kamer.
   
• 11. 

  De Partij van de Arbeid (PvdA) is een progressieve, sociaaldemocratische partij. De partij werd opgericht in 1946 als een voortzetting van de vooroorlogse Sociaal-Democratische Arbeiders Partij (SDAP), de Vrijzinnig-Democratische Bond (VDB) en de Christelijk-Democratische Unie (CDU). De PvdA trok samen met GroenLinks op en deed met een gezamenlijke lijst mee aan de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023. Frans Timmermans leidt de gezamenlijke fractie in de Tweede Kamer.
   
• 12. 

  Het AOV was een belangenpartij, die op 1 december 1993 door Martin Batenburg werd opgericht. Het Verbond wilde opkomen voor de belangen van ouderen. Het AOV, dat spoedig te maken kreeg met interne ruzies, ging later op in de Verenigde Senioren Partij (VSP) en de Ouderenunie.
   
• 13. 

  Tot 2017 konden partijen die deelnamen aan Tweede Kamerverkiezingen en die in alle kieskringen een lijst hadden ingediend, als lijstencombinatie (lijstverbinding) meedoen. Een voorwaarde daarbij was dat ze dat in alle kieskringen deden. In het verleden waren de lijsten van SGP en ChristenUnie vaak verbonden, maar ook zijn er recent bijvoorbeeld ook lijstverbindingen geweest tussen PvdA, SP en GroenLinks.
   
• 14. 

  Om de vier jaar worden de leden van de Provinciale Staten gekozen op basis van evenredige vertegenwoordiging. Aan deze verkiezingen kunnen, naast de landelijke politieke partijen, ook provinciale partijen meedoen. De leden van Provinciale Staten kiezen eens in de vier jaar de Eerste Kamer. Dat doen ze kort nadat ze zijn aangetreden. De laatste Provinciale Statenverkiezingen waren op 15 maart 2023.
   
• 15. 

  Het Christen-Democratisch Appèl (CDA) is een christelijk geïnspireerde partij in het centrum van het politieke spectrum. Henri Bontenbal is momenteel politiek leider van het CDA. De partij werd opgericht op 11 oktober 1980 als fusie van Anti-Revolutionaire Partij (ARP), Christelijk-Historische Unie (CHU) en Katholieke Volkspartij (KVP).
   
• 16. 

  Diverse partijen zijn ooit vertegenwoordigd geweest in het Nederlandse parlement, maar nadien opgeheven. Een aantal daarvan zijn opgegaan in nieuwe partijen, waarvan sommige nog bestaan.