Evangelische Volkspartij (EVP)

De EVP was een progressief-christelijke partij¹. De partij werd opgericht in maart 1981 als fusie van de Evangelische Progressieve Volkspartij (EPV) en een deel van de werkgroep Niet bij Brood Alleen (NBBA) van het CDA². In maart 1991 hief de partij zich op om op te gaan in een progressieve partij zonder christelijk signatuur, GroenLinks³.

De EVP had van 1982 tot 1986 1 zetel in de Tweede Kamer. De partij maakte deel uit van de oppositie ten tijde van het kabinet-Lubbers I⁴.

Bekende personen binnen de EVP waren Cathy Ubels⁵ en generaal-majoor Chiel von Meyenfeldt.

De EVP stelde zich open voor al dan niet kerkelijk gebondenen die wilden meewerken aan de 'evangelische overdracht' om een samenleving op te bouwen waar gerechtigheid, en dus vrede en solidariteit zouden heersen. De bijbel, en met name de Bergrede van Jezus, vormde hiervoor de inspiratiebron.

Aanvankelijk legde de partij vooral nadruk op het streven naar vrede en ontwapening, met name waar het kernwapens betrof. De partij had een zeer kritische houding tegenover het defensiebeleid van de regering⁶ maar was op sociaaleconomisch terrein tamelijk gematigd.

Ondanks de evangelische inspiratie kwamen de standpunten over ethische kwesties als abortus, euthanasie of homoseksualiteit overeen met die van andere linkse partijen. Een gedegen onderbouwing hiervoor ontbrak; Cathy Ubels zei ooit in een interview: "wij doen niet aan theologie".

• * 

  (Nog) niet beschikbaar

In oktober 1970 richtten enkele uit de ARP getreden 'christen-radicalen' de Evangelische Solidariteitspartij (ESP) op. Voorman daarvan was J.P. Feddema. Deze partij werd in 1978 omgevormd tot Evangelische Progressieve Volkspartij (EPV).

De EVP ontstond in maart 1981 uit een fusie van de EPV en een deel van de werkgroep Niet bij Brood Alleen (NBBA) van het CDA. De concrete aanleiding voor de oprichting van de EVP was de totstandkoming van het CDA in oktober 1980, waarbij vooral de te behoudende koers wrevel opwekte. De werkgroep NBBA stelde de EPV voor om gezamenlijk een partij op te richten die de basis van het evangelie wilde combineren met een meer progressieve/radicale invalshoek.

Een eerste poging om een Kamerzetel te bemachtigen mislukte in 1981, maar bij de vervroegde verkiezingen in 1982⁷ had men wel succes. Tijdens het kabinet-Lubbers I⁴ van 1982 tot 1986 had de partij één zetel in de Tweede Kamer. Het ledental steeg met ruim duizend leden.

Ondanks deze ontwikkelingen raakte de partij spoedig verdeeld. Een stroming in de partij, met onder anderen Feddema, pleitte voor radicalisering en wilde net als de PSP een derde weg inslaan tussen kapitalisme en communisme. Anderen in de partij verzetten zich daartegen. Daardoor ontstond een strijd tussen de radicale en de meer behoudende vleugel in de partij, die uiteindelijk beslecht zou worden in het voordeel van de radicalen.

In maart 1991 hief de partij zich op, nadat ze in 1989 was opgegaan in een progressieve partij zonder christelijke signatuur, GroenLinks³. Bij de verkiezingen van 1989⁸ stond de eerste kandidaat van de EVP op een onverkiesbare elfde plaats; Groenlinks behaalde 6 zetels.

Bij de verkiezingen van 1989 kwamen PSP, CPN⁹ en PPR¹⁰ onder de naam GroenLinks voor het eerst met een gezamenlijke lijst en een gemeenschappelijk programma. De EVP sloot zich hierbij aan. De vooruitzichten bij een zelfstandige deelname bij de Kamerverkiezingen waren nihil. De EVP zou naar haar mening binnen GroenLinks voldoende weerklank vinden voor haar beginselen, maar miste aanvankelijk de erkenning van het evangelie.

Nadat het platform voor Evangelie en Politiek, verbonden met GroenLinks, was opgericht was een grote meerderheid van de EVP-leden voor opheffing. Eind 1990 werd het samenwerkingsverband omgezet in de nieuwe partij GroenLinks en in 1991 hieven de oude partijen zich op.

Cathy Ubels nam namens de partij in de Tweede Kamer plaats, hoewel de nummer twee van de partij, generaal-majoor Chiel von Meyenfeldt, bekender was.

Cathy Ubels (1928-2015) was via de Anti-Revolutionaire Partij (ARP)¹¹ en het CDA bij de EVP gekomen. Zij was in 1982 en 1986 lijsttrekker van de EVP en in de tussenliggende periode Tweede Kamerlid en fractievoorzitter van de eenpersoonsfractie van de EVP. Eerder was zij gemeenteraadslid in Dokkum (1975-1982).

Hoewel Cathy Ubels namens de partij in de Kamer zitting nam, waren vrouwen in de EVP ondervertegenwoordigd.

Meer over

Kijk voor meer informatie over de EVP op de website van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen.

• 1. 

  Een politieke partij is een groep van politieke geestverwanten. Politieke partijen streven vaak meer dan één doel na, zoals bevordering van werkgelegenheid, een eerlijke inkomensverdeling, een schoon milieu of het bestrijden van criminaliteit. Omdat niet iedereen deze doelen op dezelfde wijze nastreeft, zijn er meer partijen ontstaan.
   
• 2. 

  Het Christen-Democratisch Appèl (CDA) is een christelijk geïnspireerde partij in het centrum van het politieke spectrum. Henri Bontenbal is momenteel politiek leider van het CDA. De partij werd opgericht op 11 oktober 1980 als fusie van Anti-Revolutionaire Partij (ARP), Christelijk-Historische Unie (CHU) en Katholieke Volkspartij (KVP).
   
• 3. 

  GroenLinks is een progressieve partij, die duurzaamheid hoog in het vaandel heeft. De partij werd opgericht op 24 november 1990 als fusie van de Communistische Partij van Nederland (CPN), de Evangelische Volkspartij (EVP), de Politieke Partij Radikalen (PPR) en de Pacifistisch-Socialistische Partij (PSP). GroenLinks trok samen met de PvdA op en deed met een gezamenlijke lijst mee aan de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023. Frans Timmermans leidt de gezamenlijke fractie in de Tweede Kamer.
   
• 4. 

  Dit kabinet van CDA en VVD kwam tot stand na de verkiezingen van 1982. CDA-lijsttrekker Dries van Agt, premier van het voorgaande kabinet-Van Agt III besloot zich niet opnieuw kandidaat te stellen voor het premierschap. Premier namens het CDA werd daarom Ruud Lubbers.
   
• 5. 

  Vertegenwoordigster van de EVP in de enige periode dat die partij een zetel in de Tweede Kamer had. Was aanvankelijk lid van de ARP en daarna van het CDA en zat voor die partij in de gemeenteraad van Dokkum. In 1982 verliet zij echter de raad en haar partij, met name uit onvrede over het kernwapenstandpunt, en sloot zij zich aan bij de EVP. Politieke tegenstanders wierpen het beeld op dat zij een wat wereldvreemde politica was. Was vanuit haar geloof echter zeer betrokken bij vraagstukken als armoede, ontwikkelingssamenwerking en vrede en veiligheid.
   
• 6. 

  De regering is het centrale bestuur van ons land en bestaat uit de Koning en de ministers. Omdat de Koning onschendbaar is en de ministers verantwoordelijk zijn, wordt het kabinet, (ministers en de staatssecretarissen) in de praktijk ook vaak regering genoemd, bijvoorbeeld de regering-Rutte. Staatsrechtelijk gezien is dat onjuist.
   
• 7. 

  Op 8 september 1982 waren er vervroegde verkiezingen voor de Tweede Kamer. Deze waren nodig nadat het kabinet-Van Agt I al na acht maanden ten val was gekomen. De PvdA won de verkiezingen, maar kon desondanks geen aanspraak maken op regeringsdeelname. Onder leiding van Ed Nijpels maakte de VVD forse groei door, vooral ten koste van D'66. De komst van de extreemrechtse Centrumpartij zorgde voor veel beroering.
   
• 8. 

  Op 6 september 1989 waren er vervroegde Tweede Kamerverkiezingen. Deze waren nodig na de ontbinding van de Tweede Kamer door de val van het Kabinet-Lubbers II. Het CDA won de verkiezingen door evenveel zetels te halen als in 1986. De PvdA deed het onder Wim Kok minder goed. Verliezer was de VVD en voortzetting van het centrumrechts kabinet lag net voor de hand. Onder leiding van Hans van Mierlo behaalde D66 zetelwinst. Het nieuwe GroenLinks behaalde zes zetels.
   
• 9. 

  De Communistische Partij van Nederland (CPN) was een communistische partij die na de Tweede Wereldoorlog veertig jaar lang (tot 1986) met een Eerste Kamerfractie en Tweede Kamerfractie vertegenwoordigd was in de Staten-Generaal. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in de periode 1946-1986 schommelde het zetelaantal van de CPN tussen de 2 en 10. De partij maakte altijd deel uit van de oppositie. Hoewel de CPN geen eigen jongerenorganisatie kende, was het Algemeen Nederlands Jeugdverbond (ANJV) politiek gezien nauw verbonden aan de CPN.
   
• 10. 

  De Politieke Partij Radikalen (PPR) was een radicaal-christelijke partij. De partij werd op 27 april 1968 opgericht door christenradicalen die zich hadden afgesplitst van vooral de Katholieke Volkspartij (KVP) en in mindere mate de Anti-Revolutionaire Partij (ARP). In 1991 fuseerde de PPR met CPN, EVP en PSP tot GroenLinks.
   
• 11. 

  De ARP werd op 3 april 1879 opgericht door Abraham Kuyper. Daarmee kwam er een partijverband voor politieke stroming, de antirevolutionairen, die reeds sinds het begin van de 19e eeuw bestond. Zij was de eerste nationale politieke partij. De ARP was een christendemocratische, protestantse partij. In 1980 ging de ARP met KVP en CHU op in het CDA.
   
• 12. 

  Diverse partijen zijn ooit vertegenwoordigd geweest in het Nederlandse parlement, maar nadien opgeheven. Een aantal daarvan zijn opgegaan in nieuwe partijen, waarvan sommige nog bestaan.