Kabinet-Van Lynden van Sandenburg (1879-1883) - Hoofdinhoud

Dit gemengd conservatief-liberale kabinet, ook wel fusiekabinet genoemd, had een wankele basis in de Tweede Kamer. Daarom zag het voorlopig af van voorstellen op het gebied van het onderwijs en het kiesrecht. Leider was C.Th. baron van Lynden van Sandenburg, een conservatief/antirevolutionair oud-Kamerlid en oud-minister, die nauwe banden had met het koningshuis.

Het belangrijkste succes van het kabinet was een nieuw Wetboek van Strafrecht. De Leidse hoogleraar Modderman had daarvoor al vóór hij minister werd als voorzitter van een staatscommissie de basis gelegd. Een voorstel van minister Vissering om een belasting op rente in te voeren, sneuvelde in 1881 daarentegen in de Tweede Kamer. Vissering trad daarop af.

De zwakte van het kabinet bleek uit diverse parlementaire nederlagen en een tussentijdse crisis. Op 9 mei 1882 bood het gehele kabinet ontslag aan, nadat de Tweede Kamer voor de tweede maal een handelstraktaat met Frankrijk had verworpen. Na mislukte pogingen om een ander (liberaal) kabinet te vormen, bleven de ministers echter aan.

Het kabinet trad alsnog af, nadat de Tweede Kamer op 26 februari 1883 met 66 tegen 12 stemmen weigerde een voorstel tot kiesrechtherziening in behandeling te nemen. Voor stemden alleen enkele conservatieven, katholieken en zes liberalen. Op 23 april 1883 trad het kabinet-Heemskerk i aan.

Na een mislukte poging om opnieuw een liberaal kabinet te vormen, kreeg de gematigde conservatief Van Lynden van Sandenburg de opdracht een 'zakenkabinet' te vormen. Er was in 1882 een tussentijdse formatie, die zonder resultaat bleef.

Minister Six trad af vanwege zijn gezondheid. Hij werd opgevolgd door de hoogleraar Pijnacker Hordijk.

In augustus 1882 leidde een zeer negatief verslag van een Kamercommissie over de wijze waarop in Nederlands-Indië de omzetting van gemeenschappelijke gronden in privégronden was tegengewerkt, tot het aftreden van de minister van Koloniën, Van Goltstein.

Zijn opvolger, De Brauw, nam in februari 1883 eveneens ontslag, omdat de Tweede Kamer, nadat daarover een kritisch rapport was verschenen, vond dat de belangen van de schatkist waren geschaad bij een overeenkomst tussen de Staat en Billiton over tinwinning in Nederlands-Indië.

In 1880 richtte Abraham Kuyper i in Amsterdam de Vrije Universiteit op. Eerder, in januari 1879, had hij mede aan de wieg gestaan van de Anti-Revolutionaire Partij i. Beide feiten wijzen op de opkomst van (rechtzinnige) protestanten in het maatschappelijke en politieke leven. Het aantal ARP-Tweede Kamerleden nam bij de periodieke en tussentijdse verkiezingen tussen 1877 en 1883 toe van tien naar vijftien (van de 84 leden).

Behalve het nieuwe Wetboek van Strafrecht kwam in 1880 de Drankwet tot stand, die regels stelde voor de kleinhandel in sterke drank.

Ter vervanging van een wet uit 1817 kwam er een Auteurswet. Het auteursrecht van vervaardigers van geschriften, plaat-, kaart-, muziek- en toneelwerken werd vastgelegd, evenals dat van uitvoerders van dramatisch-muzikale en toneelwerken. Het auteursrecht is 50 jaar geldig en loopt tot 30 jaar na de dood van de auteur door.