Prejudiciële beslissing - Hoofdinhoud

De prejudiciële vraag wordt gebruikt door nationale rechters om het Hof van Justitie i te vragen hoe Europese regelgeving moet worden uitgelegd. Het Hof kan ook gevraagd worden om de geldigheid van een handeling van één van de Europese instellingen te beoordelen.

In het kort worden de volgende stappen doorlopen: in een rechtszaak in één van de lidstaten is er onduidelijkheid over hoe Europese regelgeving moet worden toegepast. De nationale rechter vraagt het Hof om advies. Het Hof verzamelt input van alle betrokken partijen en doet vervolgens uitspraak. De nationale rechter is in diens verdere behandeling van de originele zaak verplicht rekening te houden met het advies van het Europees Hof.

De uitspraak van het Hof is bindend. De nationale rechter die om advies heeft gevraagd zal in de zaak waar de Europese regelgeving in kwestie een rol speelde, rekening moeten houden met de interpretatie van het Hof. Het belang gaat echter verder dan één zaak. De uitleg van Europese regelgeving door het Hof is vanaf het moment dat het Hof uitspraak heeft gedaan leidend in de hele Europese Unie i om ervoor te zorgen dat Europese regelgeving in alle lidstaten op een gelijke manier wordt uitgelegd. Het is een belangrijke functie van het Hof, jaarlijks worden er honderden prejudiciële vragen gesteld - samen een aanzienlijk deel van het totaal aan zaken dat het Hof behandelt.

Wanneer het Hof een rechtshandeling van de EU ongeldig verklaart, dan geldt dat zowel voor de rechtshandeling in kwestie als alle rechtshandelingen die van de ongeldige rechtshandeling zijn afgeleid. Dat kan de nodige gevolgen hebben voor de hele EU voor wat betreft het onderwerp waar de vraag over ging.

Het advies van het Hof beperkt zich tot de onderdelen van een zaak waar het om het verduidelijken en uitleggen van Europese regelgeving gaat. Over de zaak in zijn geheel (die bij een nationale rechter in behandeling is) zal en mag het Hof geen advies geven.

Voorwaarden nationale rechter

Alleen nationale rechters mogen het Hof om prejudicieel advies vragen, en dan alleen als het voor een zaak die ze in behandeling hebben nodig is. Er moet dus een directe aanleiding zijn, puur hypothetische vragen worden niet in behandeling genomen.

Als er tegen de uitspraak in een zaak waar twijfel bestaat over de uitleg van Europese wet- en regelgeving geen hoger beroep mogelijk is, is de nationale rechter verplicht om om advies te vragen. Als beroep wel mogelijk is dan is de nationale rechter niet verplicht om advies te vragen.

Niet in behandeling

Het Hof behandelt een prejudiciële vraag niet als:

• - 

  de vraag vrijwel gelijk is aan een al eerder gestelde prejudiciële vraag (acte éclairé)
• - 

  het antwoord op de vraag bij voorbaat al vaststaat omdat de regel niet onduidelijk is (acte clair)
• - 

  het Hof zich niet bevoegd acht
• - 

  de vraag te zeer aan de interpretatie van nationaal recht raakt

Stap 1: verzoek rechter

Een rechtbank uit een van de lidstaten dient een verzoek in bij het Hof van Justitie om advies te geven hoe de Europese verdragen of bestaande Europese regelgeving moet worden uitgelegd, dan wel hoe die van toepassing is op een zaak die bij die rechtbank in behandeling is.

Het Hof van Justitie kan twee dingen doen:

• 1. 

  het Hof van Justitie neemt het verzoek niet in behandeling
• 2. 

  het Hof van Justitie neemt het verzoek in behandeling

Indien het Hof van Justitie het verzoek in behandeling neemt, worden alle betrokken partijen bij de zaak, de lidstaten en de Commissie hiervan op de hoogte gesteld.

Gedurende de behandeling van het verzoek bij het Hof van Justitie wordt de procedure voor de nationale rechter geschorst.

Stap 2: geschreven inbreng

Alle bij de zaak betrokken partijen, de lidstaten, de Europese Commissie en, in sommige gevallen, het Europees Parlement mogen een opinie naar het Hof van Justitie sturen.

Stap 3: eerste behandeling

De rechter-rapporteur stelt een rapportage op ten behoeve van de hoorzitting. Nadat deze is uitgebracht mogen bovenstaande partijen een verzoek indienen om de zaak mondeling te behandelen.

Het Hof kan nu twee dingen doen:

• 1. 

  het Hof van Justitie behandelt de zaak in een hoorzitting
• 2. 

  het Hof van Justitie behandelt de zaak binnenskamers

Stap 3: uitspraak

Na de eerste behandeling van de zaak door het Hof van Justitie stelt de advocaat-generaal i voorlopige conclusies op.

Het Hof van Justitie kan twee dingen doen:

• 1. 

  het Hof van Justitie weegt de conclusies van de advocaat-generaal mee in haar afweging
• 2. 

  het Hof van Justitie legt de conclusies van de advocaat-generaal terzijde in haar uiteindelijke afweging

Het Hof van Justitie stuurt alle betrokken partijen de uitspraak toe. Vervolgens maakt het Hof van Justitie zijn oordeel bekend in een openbare zitting.

Het oordeel van het Hof van Justitie is bindend, al heet het een advies. De nationale rechter moet in de behandeling van de zaak die bij hem in behandeling is rekening houden met de prejudiciële beslissing van het Hof van Justitie.

Versnelde prejudiciële procedure

De nationale rechter die advies wil kan om een spoedbehandeling vragen. De president van het Hof van Justitie beslist vervolgens of een zaak volgens de versnelde procedure zal worden behandeld.

Stap 1: schriftelijke behandeling

Alle betrokken partijen bij de zaak, de lidstaten en de Commissie worden van de zaak op de hoogte gesteld en mogen een opinie naar het Hof sturen. Het Hof kan de partijen verzoeken hun opmerkingen te beperken tot de 'wezenlijke rechtspunten'.

Stap 2: zitting & uitspraak

Het Hof zal de advocaat-generaal horen voor zij tot een uitspraak komt.

Prejudiciële spoedprocedure

Bij vragen over regelgeving op het terrein van asiel- of migratiezaken, justitiële samenwerking in burger- of strafzaken of bij samenwerking van de politie bij grensoverschrijdende en zware criminaliteit kan de nationale rechter die advies wil om een spoedbehandeling vragen.

Stap 1: schriftelijke behandeling

Als het Hof besluit de spoedprocedure toe te passen, worden de betrokken partijen, de Commissie en de lidstaat waar de zaak gevoerd wordt hier onmiddellijk van op de hoogte gesteld. Het Hof geeft aan binnen welke termijn zij een schriftelijke opmerking kunnen indienen.

In heel urgente gevallen vervalt de schriftelijke behandeling zelfs helemaal.

Stap 2: zitting

Een kamer van drie rechters behandelt de zaak in een zitting. Deze kamer kan het Hof verzoeken in een grotere formatie bijeen te komen.

De advocaat-generaal wordt door de Kamer gehoord.

Stap 3: uitspraak

Het Hof van Justitie stuurt alle betrokken partijen haar oordeel op. Vervolgens maakt het Hof van Justitie haar oordeel bekend in een openbare zitting.

De prejudiciële vraag vindt zijn basis in het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie i (VwEU):

• - 

  procedure: zesde deel VwEU titel I hoofdstuk 1 vijfde afdeling art. 267 i