J.H.A. (Jan) Schaper - Hoofdinhoud

Voormalige schildersgezel die naast Troelstra i en Vliegen i een belangrijk voorman van de SDAP was. Kwam in 1899 in de Tweede Kamer en had daarin tot zijn dood in 1934 zitting. Fel en goed debater, die het middel van de parlementaire obstructie niet schuwde. Sprak over uiteenlopende onderwerpen. Toen Troelstra in 1901 niet was herkozen, leidde hij ruim een jaar de SDAP-fractie. Vele jaren vicevoorzitter van de Tweede Kamer. Behoorde tot de gematigde vleugel van de SDAP. Nam in november 1918 in de Tweede Kamer behendig afstand van Troelstra's revolutiepoging, zonder zijn leider openlijk af te vallen. Nuchtere Groninger die met beide benen op de grond stond. Gewaardeerd door andersdenkenden vanwege zijn pragmatische opstelling. Was in de periode 1926-1934 tevens lid van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland.

SDAP
functie(s) in de periode 1899-1934: lid Tweede Kamer

• - 

  SDB (Sociaal-Democratische Bond), vanaf 1882
• - 

  SDAP (Sociaal-Democratische Arbeiderspartij), vanaf 26 augustus 1894

• - 

  leerling-behanger en winkelbediende, vanaf 1878
• - 

  figurant bij de Groningse schouwburg
• - 

  huisschildersgezel, van 1878 tot 1890 (ontslagen vanwege zijn politieke activiteiten)
• - 

  redacteur "De Sociaal-Democraat", vanaf 1891
• - 

  redacteur "De Wachter", van 4 maart 1893 tot 1895
• - 

  eigenaar boekwinkeltje
• - 

  eigenaar schoenenwinkel
• - 

  reizend propagandist SDAP in Groningen en Twente, vanaf januari 1896 (salaris: 8 gulden per week)
• - 

  lid gemeenteraad van Groningen, van 7 september 1897 tot 15 oktober 1905
• - 

  redacteur "De Strijd" (later: "De Volksstrijd"), vanaf 1898
• - 

  lid Provinciale Staten van Groningen, van 6 juli 1898 tot maart 1903 (voor het kiesdistrict Groningen)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 25 april 1899 tot 31 augustus 1934 (1899-1901 voor het kiesdistrict Veendam, 1901-1918 voor het kiesdistrict Appingedam)
• - 

  waarnemend fractievoorzitter SDAP Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 21 juli 1915 tot 16 september 1916 (vanwege ziekte van Troelstra)
• - 

  waarnemend voorzitter Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 18 januari 1917 tot 25 januari 1917 (na het overlijden van Goeman Borgesius)
• - 

  lid Provinciale Staten van Zuid-Holland, van 1 juli 1919 tot 7 juli 1931
• - 

  lid gemeenteraad van Rijswijk (Z.H.), van 2 september 1919 tot 23 september 1924
• - 

  waarnemend fractievoorzitter SDAP Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 10 juli 1925 tot 15 september 1925
• - 

  lid Gedeputeerde Staten (belast met waterstaat) van Zuid-Holland, van 9 april 1926 tot 7 juli 1931

• - 

  secretaris SDB afdeling Groningen
• - 

  voorzitter SDB afdeling Groningen
• - 

  secretaris SDAP, van 1894 tot 1913
• - 

  vicevoorzitter SDAP-Kamerclub Tweede Kamer der Staten-Generaal, van september 1909 tot 15 september 1925
• - 

  tweede voorzitter SDAP, van 1906 tot 1926

• - 

  lijstaanvoerder SDAP Tweede Kamerverkiezingen 1918 (kieskringen Groningen en Assen)
• - 

  lijstaanvoerder SDAP Tweede Kamerverkiezingen 1922 (kieskringen Groningen en Assen)
• - 

  lijstaanvoerder SDAP Tweede Kamerverkiezingen 1925 (kieskringen Groningen en Assen)
• - 

  lijstaanvoerder SDAP Tweede Kamerverkiezingen 1929 (kieskring Groningen)
• - 

  lijstaanvoerder SDAP Tweede Kamerverkiezingen 1933 (kieskring Groningen)

• - 

  voorzitter Scheidsgerecht van spoor- en tramwegen
• - 

  lid bestuur Centrale Vereeniging tot Bestrijding der Tuberculose
• - 

  medewerker "De Roode Vaan", omstreeks 1890
• - 

  medewerker weekblad "De Socialist", omstreeks 1891
• - 

  lid bestuur Anti-oorlograad, van 1914 tot 1918
• - 

  hoofd Groentecentrale (tijdens de Eerste Wereldoorlog)
• - 

  hoofd Fruitcentrale (tijdens de Eerste Wereldoorlog)
• - 

  lid Staatscommissie ter voorbereiding van een belasting op oorlogswinst (Staatscommissie-Bos), van oktober 1915 tot 23 februari 1916
• - 

  lid Staatscommissie bestrijding tuberculose (Staatscommissie-W. Röell), van 3 juli 1918 tot augustus 1922
• - 

  lid Staatscommissie inzake de Grondwetsherziening (Staatscommissie-Ruijs de Beerenbrouck), van 20 december 1918 tot 27 december 1920
• - 

  lid Staatscommissie inzake de poenale sanctie, 1919
• - 

  lid Staatscommissie inzake het socialisatie-vraagstuk (Staatscommissie-Nolens), vanaf 1919
• - 

  lid Hoge Raad van Arbeid, vanaf 1919

• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van september 1918 tot december 1918
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van september 1919 tot januari 1920
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van september 1920 tot april 1921
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van september 1921 tot juni 1922
• - 

  voorzitter begrotingscommissie voor de hoofdstukken I, II etc. en de Wet op de Middelen 1925 (Tweede Kamer der Staten-Generaal)
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van januari 1926 tot april 1926

• - 

  lagere school te Groningen, tot 1878

• - 

  herhalingsonderwijs
• - 

  privélessen moderne talen
• - 

  tekenlessen, Academie Minerva te Groningen

• - 

  Sprak in de Tweede Kamer aanvankelijk over uiteenlopende zaken (waaronder koloniale zaken); later vooral over arbeid, volksgezondheid en sociale zekerheid
• - 

  Diende in 1911 een initiatiefwetsvoorstel in om de tienurige werkdag (en vervolgens de achturige werkdag) in te voeren; dit voorstel werd in 1918 ingetrokken
• - 

  Een door hem ingediende en op 28 januari 1916 aangenomen motie, waarin koppeling van invoering van een pensioenbelasting aan invoering van een ouderdomspensioen werd afgewezen, leidde tot het aftreden van minister Treub
• - 

  Interpelleerde in 1916 minister Posthuma over de voorziening van levensmiddelen en andere volksbehoeften in verband met de toenemende duurte
• - 

  Interpelleerde in 1918 minister Van IJsselstein over de levensmiddelensituatie
• - 

  Interpelleerde in 1920 minister Van Karnebeek over de gewezen Duitse keizer en de gewezen Duitse kroonprins
• - 

  Interpelleerde in 1920 minister Aalberse over de inwerkingtreding van de nieuwe Arbeidswet
• - 

  Diende in 1921 een initiatiefwetsvoorstel in tot wijziging van de Wet op de ministeriële verantwoordelijkheid. Hierdoor moest het mogelijk worden dat ook afgetreden ministers verantwoording konden afleggen over hun beleid. Het voorstel werd in 1922 ingetrokken.
• - 

  Interpelleerde in 1921 minister Aalberse over diens circulaire inzake de woningbouw
• - 

  In 1921 mede-indiener van een initiatiefwetsvoorstel-Deckers tot afschaffing van de zomertijd. Dit voorstel werd verworpen door de Tweede Kamer.

• - 

  Behoorde in 1931 tot de minderheid van zijn fractie die vóór de protectionistische ontwerp-Tarwewet stemde
• - 

  Stemde in 1934 als enige van zijn fractie vóór de motie-Tilanus waarin de spelling-Marchant werd afgewezen

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

• - 

  Pleegde op 16 en 17 maart 1910 met zijn fractie obstructie, nadat de rechterzijde de mogelijkheid tot repliek had verhinderd bij de behandeling van sociale-verzekeringswetgeving. Riep na de Kamerbeslissing tot de rechterzijde "Smerige bende. Dompers ben jelui!".
• - 

  Was in 1913 voorstander van regeringsdeelname door de SDAP
• - 

  Werd in de jaren 1915-1917, in oktober 1920 en in de jaren 1925-1933 als tweede op de voordracht voor het Tweede Kamervoorzitterschap gezet. Versloeg in 1920 in de tweede stemmingsronde F.H. de Monté verLoren met 35 tegen 33 stemmen.
• - 

  Volgde in 1926 de vrijzinnig-democraat Limburg op als gedeputeerde van Zuid-Holland
• - 

  Werd in de jaren 1929-1933 als derde op de voordracht voor het Tweede Kamervoorzitterschap gezet

• - 

  Zijn grootvader (van vaderskant) kwam uit Duitsland
• - 

  Zijn ouders scheidden in zijn jeugd
• - 

  Viel in 1884 bij werkzaamheden uit de dakgoot en was bijna twee jaar niet in staat om te werken
• - 

  In 1935 vervaardigde Willem Valk een grafmonument voor hem op begraafplaats Esserveld in Groningen
• - 

  Vader van Prof. B.W. Schaper

• - 

  Toen hij in 1899 enkele familieleden wilde rondleiden in het parlementsgebouw kon hij maar niet loskomen van een gids. Uiteindelijk riep hij in wanhoop uit: "Man, ik ben zelf Kamerlid!", waarop de gids antwoordde: "Jij Kamerlid, dat mocht je willen."
• - 

  Kende in 1905 als één van de weinigen de nieuwe minister-president De Meester, omdat hij bij hem wel eens het plafond had geverfd
• - 

  Toen hij ondervoorzitter van de Tweede Kamer werd, kocht zijn partijgenoot Van Kol voor f 50,- voor hem een rokkostuum. Zijn drie zoontjes vonden hem met net een kelner.

• - 

  Versloeg in 1899 bij een tussentijdse verkiezing in het district Veendam E.A. Smidt (rad.)
• - 

  Versloeg in 1901 in het district Appingedam J. van der Molen Tzn. (arp) en in het district Veendam D. Bos (vdb), in beide gevallen na herstemming. Nam zitting voor Appingedam.
• - 

  Versloeg in 1905 G.J. Sybrandi (arp) na herstemming
• - 

  Versloeg in 1909 en 1913 A. Zijlstra (arp) na herstemming
• - 

  Werd in 1917 bij enkelvoudige kandidaatstelling gekozen

• - 

  Arago
• - 

  Een Arbeider

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  Mr. Antonio, "De heer Schaper", Parlementaire Portretten, Nieuwe Reeks III, De Telegraaf, 29 december 1900
• - 

  Onze Afgevaardigden, 1901, 1905, 1909, 1913
• - 

  C.K. Elout, "De Heeren in Den Haag" (2e reeks, 1909), p.37
• - 

  W.H. Vliegen, "Die onze kracht ontwaken deed", deel I, 373
• - 

  J.M. Welcker, "Schaper, Johan Hendrik Andries", in: Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging van Nederland, deel I, 103
• - 

  A.A. de Jonge, "Schaper, Johan Hendrik Andries (1868-1934)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel III, 524

• - 

  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland
• - 

  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.