Mr. L.A. (Leen) Donker - Hoofdinhoud

Vooraanstaand Rotterdamse SDAP- en PvdA-politicus. Was advocaat en bezat als jurist veel gezag in de Tweede Kamer. Leidde vijf jaar op voortreffelijke wijze de parlementaire enquête regeringsbeleid 1940-1945 i. Volgde in 1951 Van der Goes van Naters i op als fractieleider. Werd minister van Justitie in het derde kabinet-Drees i, na zelf eerder als formateur te zijn opgetreden. Had een grote werkkracht en bracht een groot aantal wetten tot stand, zoals nieuwe regelingen voor ontslag, voogdij en ondertoezichtstelling, en een nieuwe wet over administratieve rechtspraak. Eiste daardoor veel van zijn ambtenaren en ook van zichzelf. Overleed enkele maanden voor het einde van de kabinetsperiode.

SDAP, PvdA
functie(s) in de periode 1935-1956: lid Tweede Kamer, fractievoorzitter TK, minister

• - 

  SDAP (Sociaal-Democratische Arbeiderspartij), van 1921 tot 9 februari 1946
• - 

  PvdA (Partij van de Arbeid), vanaf 9 februari 1946

• - 

  advocaat en procureur te Rotterdam, van 1924 tot 1 september 1952
• - 

  lid gemeenteraad van Rotterdam, van 6 september 1927 tot 1 september 1941
• - 

  lid Provinciale Staten van Zuid-Holland, van 7 juli 1931 tot 1 september 1941
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 2 oktober 1935 tot 2 september 1952
• - 

  lid tijdelijke gemeenteraad van Rotterdam, van 9 november 1945 tot 2 september 1946
• - 

  lid Provinciale Staten van Zuid-Holland, van 20 juni 1946 tot 2 september 1952
• - 

  lid gemeenteraad van Rotterdam, van 2 september 1946 tot 2 september 1952
• - 

  fractievoorzitter PvdA Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 18 september 1951 tot 2 september 1952 (vanwege ziekte nam Burger voor hem waar van 16 januari tot 18 september 1951)
• - 

  minister van Justitie, van 2 september 1952 tot 4 februari 1956

• - 

  kabinetsformateur, van 5 augustus 1952 tot 21 augustus 1952 (poging mislukt)

• - 

  secretaris SDAP-commissie voorbereiding rapport "Nieuwe Organen", vanaf 1926
• - 

  lid SDAP-commissie ter bestudering van de huwelijkswetgeving, vanaf mei 1926
• - 

  fractievoorzitter SDAP gemeenteraad van Rotterdam, van 1 september 1931 tot 1 september 1941
• - 

  voorzitter Sociaal-Democratische Vereeniging voor Bevrijd Gebied, vanaf januari 1945 (oprichter)
• - 

  lid ereraad SDAP, augustus 1945 (beoordeling rol partijleden tijdens de bezetting; bedankte hiervoor omdat hij het fundamenteel oneens was met het gevoerde beleid)
• - 

  fractievoorzitter PvdA gemeenteraad van Rotterdam, van november 1945 tot 2 september 1952

• - 

  lijsttrekker PvdA gemeenteraadsverkiezingen in Rotterdam, 1946 en 1950

• - 

  plaatsvervangend griffier Raad van Beroep, van 1926 tot 1928
• - 

  lid Rijkscommissie werkloosheidsverzekering, van 1930 tot 1935
• - 

  lid Ambtenarengerecht te Rotterdam, vanaf 1 maart 1933
• - 

  lid bestuur Nederlandse Bond tot Kinderbescherming
• - 

  hoofdredacteur "Het Vrije Volk", editie Eindhoven, van 1 maart 1945 tot mei 1945
• - 

  lid Staatcommissie Bezettingsrecht (Staatscommissie-Fockema Andreae), van 21 januari 1946 tot 2 september 1952
• - 

  plaatsvervangend voorzitter Scheidsgerecht voor Ziektewet, vanaf 1946
• - 

  lid Raad van Advies Landelijk Comité voor Rechtszekerheid, vanaf 1946
• - 

  lid Algemeen College van Toezicht, Bijstand en Advies voor het Rijkstucht- en opvoedingswezen, omstreeks 1946
• - 

  lid Staatscommissie inzake herziening van de Nederlandse Burgerlijke Wetgeving, van 3 december 1947 tot 2 september 1952
• - 

  voorzitter Raad voor het Rechtsherstel, van 1 november 1948 tot 2 september 1952

• - 

  voorzitter begrotingscommissie voor Justitie (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 24 september 1946 tot 14 oktober 1948
• - 

  voorzitter vaste commissie voor Privaat- en Strafrecht (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 21 september 1946 tot 2 september 1952
• - 

  voorzitter parlementaire enquêtecommissie regeringsbeleid 1940-1945 (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 12 november 1947 tot 2 september 1952
• - 

  voorzitter Commissie van Voorbereiding voor de ontwerp-Overwegingswet (Grondwetsherziening) inzake invoering van het instituut van staatssecretaris en vestiging Koninkrijk-nieuwe-stijl (Tweede Kamer der Staten-Generaal), april 1948
• - 

  voorzitter Commissie van Voorbereiding voor het wetsvoorstel over tegengaan van lichtvaardige echtscheiding (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van juni 1948 tot maart 1952
• - 

  voorzitter West-Indische Commissie (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 21 september 1951 tot 2 september 1952
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van september 1951 tot 2 september 1952
• - 

  voorzitter Commissie van Voorbereiding wetsontwerp Vaststelling van de Wet Oorlogsstrafrecht etc. (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van september 1951 tot mei 1952
• - 

  voorzitter Commissie van Voorbereiding voor de wetsontwerpen inzake de Grondwetsherziening (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van november 1951 tot april 1952

• - 

  Hogere Burgerschool te Gorinchem
• - 

  staatsexamen gymnasium-a

• - 

  Nederlands recht, Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam, van 1920 tot 22 oktober 1923 (cum laude)

• - 

  Was justitiewoordvoerder van de SDAP- en PvdA-Tweede Kamerfractie
• - 

  In januari 1948 verwierp de Eerste Kamer met 27 tegen 15 stemmen het door hem namens de parlementaire enquêtecommissie Regeringsbeleid 1940-1945 verdedigde inititiatiefwetsvoorstel tot wijziging van de Enquêtewet (658)

• - 

  Had in de periode 1952-1954 een groot aandeel in de totstandkoming van het Statuut van het Koninkrijk
• - 

  Diende in 1954 met Beel een ontwerp-Politiewet in. Het voorstel werd in 1957 door de ministers Struijcken en Samkalden in het Staatsblad gebracht. (3.525)
• - 

  Diende wetsvoorstellen in voor de eerste vier van de negen boeken van het Nieuw Burgerlijk Wetboek
• - 

  Diende in 1955 wetsvoorstellen in tot herziening van het kinderstrafrecht en kinderprocesrecht en tot vaststelling van een Beginselwet voor de kinderbescherming. De wetten werden in 1961 door minister Beerman in het Staatsblad gebracht. (4.141)
• - 

  Diende in 1955 samen met minister Mansholt een ontwerp-Pachtwet in. Deze werd in 1958 door de ministers Samkalden en Vondeling in het Staatsblad gebracht. (3.884)
• - 

  Verdedigde in 1955 in de Tweede Kamer de ontwerp-wet op de Stichtingen. De wet werd in 1956 door minister Van Oven in het Staatsblad gebracht. (3.463)
• - 

  Verdedigde 1955 samen met minister Beyen in de Tweede Kamer het wetsvoorstel Goedkeuring van het op 28 juli 1951 te Genève ondertekende Verdrag betreffende de status van vluchtelingen. De wet werd in 1956 door zijn opvolger Van Oven samen met Beyen in het Staatsblad gebracht. (3.542)
• - 

  Verdedigde in 1955 in de Tweede Kamer een wetsvoorstel over het gebruik van de Friese taal in het rechtsverkeer. De wet werd in 1956 door minister Van Oven in het Staatsblad gebracht. (3.553)
• - 

  Trok in 1955 een in 1954 ingediend wetsvoorstel tot wijziging van de Wet op de rechterlijke organisatie in, nadat een onaanvaardbaar verklaard amendement-Van Rijckevorsel was aangenomen over de samenstelling van een permanent college van advies. Door het amendement-Van Rijckevorsel zou dit in meerderheid uit rechters bestaan. In een nieuw voorstel was dit college geschrapt en werd een taak toebedeeld aan de Vereniging voor Rechtspraak. (3.705)
• - 

  Bij zijn overlijden waren 21 wetsvoorstellen bij de Tweede Kamer aanhangig en 25 in voorbereiding

• - 

  Bracht in 1953 de Wet voorziening ter wegneming van staatloosheid (Stb. 363) tot stand. Dit is vooral van belang voor Nederlanders die in vreemde krijgsdienst zijn getreden; er wordt echter niet overgegaan tot automatische naturalisatie. Het wetsvoorstel was in 1951 ingediend door minister Mulderije. (2.127)
• - 

  Bracht in 1953 een wet (Stb. 619) houdende een nieuwe regeling van het ontslagrecht tot stand. Deze bevat onder meer verlenging van de opzeggingstermijn bij ontslag door zowel werkgever als werknemer en een betere bescherming tegen 'onredelijk' ontslag. Het wetsvoorstel was in 1948 ingediend door minister Van Maarseveen. (881)
• - 

  Bracht in 1954 een wet (Stb. 407) tot stand inzake de invoering van een maximum leeftijdsgrens van 70 jaar voor het notarisambt en tot oprichting van een notarieel pensioenfonds. (3.045)
• - 

  Bracht in 1954 de Wet administratieve rechtspraak bedrijfsorganisatie (Stb. 416) en Tuchtrechtspraak bedrijfsorganisatie (Stb. 416) tot stand. Er komt een College van Beroep voor het bedrijfsleven waar belanghebbende beroep kunnen instellen tegen besluiten van publiekrechtelijke lichamen. De wetsvoorstellen waren in 1952 ingediend door minister Mulderije. (2.493)
• - 

  Bracht in 1954 een wet (Stb. 602) tot reorganisatie van de voogdijraden tot stand. De voogdijraden krijgen de naam raden voor de kinderbescherming en hun functie wordt verbreed. (2.814)
• - 

  Bracht in 1955 een wet over het tegengaan van lichtvaardige echtscheiding tot stand. Het voorstel was in 1948 door minister Van Maarseveen ingediend en in 1952 door minister Mulderije in de Tweede Kamer verdedigd. Deze wet trad echter nimmer in werking. (848)
• - 

  Bracht in 1955 de Beroepswet (Stb. 47) tot stand over de organisatie en procedure van de Centrale Raad van Beroep en de raden van beroep inzake behandeling van twistgeschillen tussen werkgevers en werknemers. De colleges zijn belast met de administratieve rechtspraak op het gebied van de sociale zekerheid. De Centrale Raad is mede belast met hoger beroep in ambtenaren- en pensioenzaken. Oorspronkelijk had de Beroepswet uit 1903 alleen betrekking op de Ongevallenwet, maar na 1921 was het werkterrein veel breder geworden. (3.585)
• - 

  Bracht in 1955 een wijziging (Stb. 323) van het Burgerlijk Wetboek inzake de ondertoezichtstelling van kinderen tot stand. Buitenhuisverpleging wordt in principe beperkt tot twee jaar en moet worden bevolen door de kinderrechter. (3.583)
• - 

  Bracht in 1955 de Wet op de justitiële documentatie en op de verklaringen omtrent het gedrag (Stb. 395) tot stand. Deze wet regelt de toegang tot gegevens over iemands strafblad. Justitiële gegevens zijn slechts in beperkte mate toegankelijk voor personen buiten de rechterlijke macht. De wet vervangt het besluit justitiële documentatie uit 1951. (3.551)
• - 

  Bracht in 1956 een wet (Stb. 42) tot stand waarbij de mogelijkheid van adoptie werd ingevoerd. Bij adoptie staat het belang van het kind voorop. Aan het adopterend gezin wordt de eis gesteld dat het zoveel mogelijk gelijkwaardig is aan het ouderlijk milieu. Er komen eisen aan zowel de adoptief ouders als aan de eventuele samenstelling van het adoptiegezin. Ook kinderlozen mogen kinderen adopteren. Adoptiekinderen krijgen de staat van wettig kind der adoptanten en hun burgerlijke betrekkingen met de oorspronkelijke ouders en bloed- en aanverwanten houden op. Verzet van natuurlijke ouders tegen adoptie via rechtsmiddelen is mogelijk. De Raden voor de kinderbescherming worden belast met het onderzoek bij een verzoek tot adoptie. (3.530)

• - 

  Kreeg op 5 augustus 1952 de opdracht tot vorming van een kabinet. Streefde naar vorming van een extra-parlementair kabinet van PvdA, KVP, ARP en CHU. Nadat de KVP de portefeuilleverdeling had afgewezen, vroeg hij op 21 augustus ontheffing van zijn opdracht. Vooral de bezetting van Buitenlandse Zaken en de toebedeling van Volkshuisvesting aan de PvdA waren breekpunten.

U ziet een selectie van activiteiten. In de uitgebreide versie is het gehele overzicht van activiteiten in te zien.

• - 

  Werd in september 1945 door Van der Goes van Naters verslagen bij de verkiezing van een nieuwe fractievoorzitter van de SDAP in de Tweede Kamer
• - 

  Werd in augustus en september 1948, en in september 1949 en 1950 als tweede op de voordracht voor het Tweede Kamervoorzitterschap geplaatst

• - 

  Zat tussen december 1943 en oktober 1944 ondergedoken in de Betuwe
• - 

  Wist in 1944 via Wageningen door de linies naar bevrijd gebied te komen en vertrok van daar uit als vertegenwoordiger van de SDAP naar het Labour-congres in Londen
• - 

  Keerde zich in april 1945 in de Eindhovense edite van "Het Vrije Volk" tegen minister Beel, vanwege diens opvattingen in het zogenoemde 'Eindhovens Adres' over staatkundige vernieuwing uit 1944
• - 

  Werd in januari 1956 getroffen door een hartaanval
• - 

  Voorafgaande aan de crematie in Westerveld werd op 8 februari 1956 een bijeenkomst ter zijner nagedachtenis gehouden in de Rotterdamse Schouwburg

• - 

  minister van Justitie, 1948 (stond op de nominatie)

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  "Mr. L.A. Donker", in: Nederlands Juristenblad, 31 (1956)
• - 

  J. Zeelenberg, "Bij de dood van Mr. L.A. Donker. Zijn werken volgen hem na", in: Socialisme en Democratie 13 (1956)
• - 

  J. van Vollenhoven, "In memoriam Mr. L.A. Donker", in: Rotterdams Jaarboekje (1957), 175
• - 

  Redevoeringen gehouden bij het overlijden en de crematie van de heer mr. L.A. Donker, minister van Justitie (z.p., 1956) (bevat portret, redevoeringen van J. van Vollenhoven e.a.)
• - 

  J. Bosmans, "Donker, Leendert Antonie (1899-1956)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel II, 130
• - 

  D. Hillenius, "Ereraad", in: "Hillenius Gebundeld", 92 e.v.

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.