Achtergrond: Opvolging van het zwaartse dictum van de Raad van State

Den Haag (PDC) - De afgelopen week is het veel gegaan over de advisering van de Raad van State¹ (RvS), en vooral hoe een kabinet daarmee om moet gaan. In dit artikel wordt een kort overzicht gegeven van wetten die de afgelopen 25 jaar het zwaarste dictum hebben gekregen, en of die vervolgens zijn doorgezet.

Het zwaarste dictum luidt sinds 2018: "De Afdeling advisering van de Raad van State heeft ernstige bezwaren tegen het voorstel en adviseert het niet bij de Tweede Kamer der Staten-Generaal² in te dienen." Voordien luidde het: "De Raad van State heeft mitsdien bezwaar tegen het voorstel van Wet en geeft U in overweging dit niet aldus te zenden aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal."

Dit dictum D is niet het dictum dat de Asielwetten van minister Faber hebben gekregen, maar waarvan Lisanne Groen³ in een bijdrage op de MI-website⁴ betoogde: "dat C-dictum ligt vermoedelijk dichter bij een D- dan bij een B-dictum".

Via officiëlebekendmakingen.nl waren er tien adviezen over wetten van de afgelopen 25 jaar te vinden met bovengenoemde dicta. Dat zijn niet alle dictum D-adviezen, want de RvS adviseert daarnaast ook over onder meer AMvB's en initiatiefwetsvoorstellen. Volgens de jaarverslagen van de RvS gaven zij in de periode 2019-2023 dertig voorstellen het dictum D.

Van die tien wetsvoorstellen zijn er vijf naar aanleiding van kritiek niet ingediend. Van de vijf die wel ingediend zijn, is alleen de Wet beoordelingscommissie dopingzaken gewijzigd, en vervolgens aangenomen. De Wet ongewenste zeggenschap telecommunicatie is (grotendeels) ongewijzigd aangenomen, omdat het kabinet vond dat de Afdeling het doel van het wetsvoorstel verkeerd interpreteerde. Twee wetsvoorstellen die ingediend waren tijdens Rutte I, werden ongewijzigd ingediend maar door Rutte II ingetrokken.

Een van de vijf wetsvoorstellen is nog aanhangig. Net als het voorstel van minister Faber betreft dat wijzigingen van de Vreemdelingenwet 2000. Het hangt daarnaast enigszins samen met het voorstel voor een tweestatusstelsel, omdat juist het ontbreken daarvan in Nederland indirect bijdroeg aan het zwaarste dictum.

Tabel wetsvoorstellen met Dictum D sinds 2000

• 1. 

  De Raad van State is een van de Hoge Colleges van Staat en heeft als voornaamste taak de regering en het parlement te adviseren over wetgeving en bestuur. Daarnaast is deze instantie de hoogste algemene bestuursrechter.
   
• 2. 

  De Tweede Kamer is deel van de volksvertegen­woor­di­ging. Zij speelt een belangrijke rol bij de totstandkoming van wetten, controleert de regering en beslist over de vraag of een kabinet (of bewindspersoon) genoeg vertrouwen heeft.
   
• 3. 

  Lisanne Groen is als fellow betrokken bij het Montesquieu Instituut. Haar onderzoek richt zich op wetgevingsvraagstukken, politiek staatsrecht (in het bijzonder de verhouding tussen de staatsmachten) en grondwetsinterpretatie.
   
• 4. 

  Op 10 februari 2025 werden de adviezen van de Afdeling advisering van de Raad van State (hierna: de Afdeling) gepubliceerd over twee langverwachte wetsvoorstellen, die volgens minister Faber (Asiel en Migratie) moeten bijdragen aan ‘het strengste asielregime ooit’. Het gaat om de Asielnoodmaatregelenwet en de Wet invoering tweestatusstelsel. Welke maatregelen bevatten de voorstellen, hoe heeft de Afdeling ze beoordeeld en wat is de strekking van de adviezen?