Parlementair jaaroverzicht 2022: de wetgevings­machine draait door

DEN HAAG (PDC) - 2022 was opnieuw een druk jaar in de Tweede Kamer. De Kamerleden waren bijzonder ijverig: er werd urenlang gedebatteerd, een recordaantal moties en honderden amendementen werden behandeld en meerdere crises - ook over het eigen functioneren - hielden de Kamerleden bezig. Daarmee zet de trend van een drukke Tweede Kamer zich door.

Dit jaar in het parlementair jaaroverzicht: hoeveel wetgeving hebben de beide Kamers afgehandeld? Welke parlementaire unica hebben we dit jaar zien langskomen? En hoe verliepen dit jaar de eerste Algemene Politieke Beschouwingen van het kabinet-Rutte IV? Deze terugblik van het parlementair jaar is samengesteld door PDC, partner van het Montesquieu Instituut en verantwoordelijk voor Parlement.com.

De Eerste en Tweede Kamer handelden respectievelijk 270 en 273 wetsvoorstellen af. Dat is geen grote verandering ten opzichte van de afgelopen jaren, maar het geeft wel aan dat ondanks de aandacht voor interne verhoudingen in de Kamer de wetgevingsmachine in de Kamer doordraait zoals gebruikelijk. Prof.dr. Bert van den Braak¹, onderzoeker bij PDC, zegt daarover: "Als een coalitie in zelfde samenstelling wordt voortgezet, zou je in het eerste jaar als 'oogst' verwachten van wat het vorige nog had ingediend. Daarvan was geen sprake." De Wet toekomst pensioenen werd door het huidige kabinet ingediend, al waren de contouren daarvan al eerder bekend.

Er zijn in 2022 in de Tweede Kamer 268 tweeminutendebatten gehouden. Dat zijn debatten ter afronding van eerder commissieoverleg en dienen hoofdzakelijk om moties in te dienen. Opvallend was het lage aantal dertigledendebatten, namelijk slechts vier. De Wet toekomst pensioenen werd zowel in wetgevingsoverleggen als plenair behandeld.

Tabel 1: plenaire debatten in 2022 naar soort

• * 

  incidenteel werd meer dan één dag gedebatteerd

** daarbij lagen sporadisch meerdere wetsvoorstellen voor

Aangenomen wetgeving

De Tweede Kamer heeft in 2022 maar liefst 273 wetsvoorstellen afgehandeld. Hiervan zijn er 268 aangenomen. Dat zijn er 5 minder dan in 2021. Het gros van de wetsvoorstellen waren, zoals gebruikelijk, begrotingsvoorstellen. Van de reguliere wetsvoorstellen waren 37 hamerstukken⁷, wat wil zeggen dat ze zonder beraadslaging worden aangenomen.

Verworpen wetgeving

In totaal werden er in de Tweede Kamer vijf wetsvoorstellen verworpen, waarvan vier initiatiefwetsvoorstellen. Verwerping komt in de Tweede Kamer weinig voor. Zo werd er in 2021 slechts één wetsvoorstel door de Kamer verworpen. Het verworpen regeringsvoorstel ging over differentiatie parkeertarieven naar uitlaatemissies van een voertuig, dat nog door het vorige kabinet was ingediend.

De Tweede Kamerleden waren in 2022, nog meer dan in 2021, bijzonder bedrijvig in het behandelen van amendementen. In totaal werden er 454 amendementen door de Tweede Kamer aangenomen of verworpen. 58 procent van de amendementen werd verworpen: 265 stuks.

Maar liefst acht amendementen werden verworpen na een hoofdelijke stemming, waaronder twee amendementen op het initiatiefvoorstel voor het afschaffen van de verplichte minimale beraadtermijn voor de afbreking van zwangerschappen en drie amendementen van Kamerlid Wilders⁸ (PVV) over de aanvullende fiscale koopkrachtmaatregelen in 2022. De Kamer nam 188 voorstellen voor wetswijzigingen wél aan (41 procent), waarvan 62 amendementen met algemene stemmen.

Net zoals in 2021 kon de SP in 2022 het meeste aantal behandelde amendementen op haar conto schrijven: 84 in totaal. Maar de SP was tegelijk, met GroenLinks⁹ als tweede, ook koploper in het indienen van amendementen die verworpen werden: respectievelijk 55 en 46 van hun amendementen werden niet aangenomen.

Veruit de meeste aangenomen amendementen (35) in 2022 waren afkomstig van de VVD¹⁰. De coalitiefracties, VVD, CDA¹¹, D66¹² en ChristenUnie¹³, zagen afgelopen jaar 116 van hun eigen voorstellen tot wijziging van een wetsvoorstel aangenomen worden. Van de partijen die voor geen enkel ingediend amendement een meerderheid vonden onder de Kamerleden, loopt de PVV¹⁴ voorop: de fractie diende 22 amendementen in die allemaal verworpen werden.

Tabel 2: aantallen behandelde, aangenomen en verworpen amendementen per partij in 2022*

• * 

  Ingetrokken, overgenomen, vervallen, en nog niet behandelde amendementen zijn niet meegenomen in deze tabel

** Één amendement van de VVD werd overgenomen door het kabinet

Aangenomen wetsvoorstellen

In de Eerste Kamer werden er 260 wetsvoorstellen afgehandeld, waarvan er 193 zonder beraadslaging (als hamerstuk) werden aangenomen. Over 68 voorstellen werd wel gestemd. Het meest controversiële voorstel was de goedkeuring van het CETA-verdrag: in hoofdelijke stemming stemden 40 leden voor en 35 tegen. Verder werden grondwetsherzieningen in tweede lezing behandeld.

Opvallend was vooral dat er vijf initiatiefwetsvoorstellen werden aangenomen, onder andere over het afschaffen van de beraadtermijn bij abortus en de geborgde zetels in waterschapsbesturen.

Bert van den Braak zegt hierover: "Voor de Eerste Kamer gold nog sterker dat er geen sprake was van het wegwerken van een 'stuwmeer' aan wetgeving. Eigenlijk was de afhandeling van initiatiefwetsvoorstellen veel belangrijker".

Verworpen wetsvoorstellen

In totaal werden er in de Eerste Kamer drie wetsvoorstellen verworpen. Naast de Goedkeuringswet vijfde verlenging geldingsduur Tijdelijke wet maatregelen covid-19 ging het om een wet over de beperking van de mogelijkheid voor rechters om een taakstraf op te leggen. Weinig steun was er voor een initiatiefwetsvoorstel van D66 om in de kinderopvang de mogelijkheid te bieden om niet-gevaccineerde kinderen te weigeren.

Terwijl de ontwikkelingen rondom het coronavirus er in 2021 nog voor zorgde dat de Tweede Kamerleden maar liefst zeven keer hun reces onderbraken voor een plenaire vergadering, was dat in 2022 geen reden meer voor een onderbreking.

Wel kwamen de Kamerleden tijdens het zomerreces terug voor een debat over uitspraken van minister Hoekstra³⁰, die de stikstofafspraken uit het regeerakkoord in twijfel trok, en over koopkrachtmaatregelen. De eerste keer dat het reces onderbroken werd in 2022 was tijdens het voorjaarsreces, om te debatteren over de oorlog in Oekraïne nadat Rusland de week daarvoor Oekraïne binnenviel.

Tabel 4: overzicht van vergaderingen tijdens het parlementair reces in 2022

In 2022 vertrokken zestien Kamerleden om uiteenlopende redenen uit het parlement. Begin 2022 traden tien Kamerleden toe tot het nieuwe kabinet-Rutte IV³², dat op 10 januari 2022 aantrad. Daarnaast viel vooral vertrek vanwege gezondheid en persoonlijke redenen op, zoals van Daan de Neef³³ (VVD), Ockje Tellegen³⁴ (VVD), Gijs van Dijk³⁵ (PvdA), Lilianne Ploumen³⁶ (PvdA), Khadija Arib³⁷ (PvdA) en Harry van der Molen³⁸ (CDA).

Zelensky spreekt de Tweede Kamer toe

Op 31 maart 2022 spreekt de Oekraïense president Zelensky de Tweede Kamer toe via een videoverbinding in de plenaire zaal. Een unicum: het is nog nooit eerder voorgekomen dat een buitenlands staatshoofd de Tweede Kamer tijdens een vergadering in de plenaire zaal toespreekt.

Zelensky verwees in zijn toespraak meermaals naar het verleden, onder andere naar de Tweede Wereldoorlog, en vroeg de Kamerleden en het kabinet om hulp in de oorlog tegen Rusland. Naast de Kamerleden waren ook premier Mark Rutte⁴⁰ en de ministers Wopke Hoekstra³⁰ (Buitenlandse Zaken) en Kajsa Ollongren⁴¹ (Defensie) aanwezig.

De schorsing van een Kamerlid

Ook voor het eerst in de geschiedenis: de schorsing van een Kamerlid. Op 18 oktober wordt Kamerlid Thierry Baudet⁴² voor 7 dagen geschorst. De reden hiervoor was het niet goed opgeven van nevenfuncties en de inkomsten die hij hieruit mogelijk ontvangt. De Kamer besloot hiertoe in hoofdelijke stemming met 119 tegen 2. Tijdens de stemmingen verlieten de fracties van de PVV en FvD de Kamer. Zij vonden dat volksvertegenwoordigers niet over elkaar dienden te stemmen.

Premier Rutte wordt de langstzittende premier

Op 2 augustus 2022 is Mark Rutte de langstzittende premier van Nederland geworden. Hij ging hiermee voorbij aan Ruud Lubbers⁴⁴, die 4310 dagen die functie bekleedde. Meer weten over het premierschap van Rutte tijdens zijn - tot nu toe - vier kabinetten?

Parlementaire enquêtes

De Kamer maakte in 2022 volop gebruik van haar controlerecht, althans als het om de parlementaire enquête gaat. Zo vonden tussen juni en oktober de openbare verhoren van de parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen plaats, werd op 1 februari 2022 de parlementaire enquêtecommissie dienstverlening, handhaving en fraudebestrijding bij overheidsdiensten aangesteld, en is een voorbereidingscommissie gestart met de voorbereiding van de parlementaire enquête naar de aanpak van de coronapandemie. Nooit eerder waren er op hetzelfde moment zoveel enquêtes bezig.

In de Eerste Kamer vond een parlementair onderzoek plaats, naar de effectiviteit van antidiscriminatiewetgeving.

Grondwetsdag in de Eerste Kamer

Op dinsdag 5 juli nam de Eerste Kamer op één dag zes Grondwetsvoorstellen in tweede lezing aan, de laatste stap voor definitieve wijziging van de Grondwet. Tussen de voorstellen zaten onder meer het toevoegen een algemene bepaling over de democratische rechtsstaat, een bepaling voor het recht op een eerlijk proces en een wijziging van de procedure voor Grondwetswijziging. Meer weten over de voorstellen? Of de nieuwe versie van de Grondwet lezen?

De Algemene Politieke Beschouwingen waren ook dit jaar weer vermeldenswaardig. Door de oorlog in Oekraïne en de energie- en koopkrachtcrisis was er veel aandacht voor koopkrachtmaatregelen als het voorgestelde prijsplafond op energie. Ook kwam er extra steun voor maatschappelijke organisaties.

Opvallend tijdens de APB was het verlaten van de vergadering door het kabinet. Dat gebeurde als reactie op aantijgingen aan het adres van minister van Financiën Sigrid Kaag⁵⁰ in de toespraak van Thierry Baudet. Tijdens het betoog van Baudet verlieten daarop eerst Kaag, en daarna haar collega-bewindspersonen de zaal. Baudet zelf werd het woord ontnomen.

De opgenomen cijfers maken onderdeel uit van het biografisch archief en de dataverzameling van PDC. Zowel op teksten als op de cijfers is het copyright van toepassing. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de redactie van Parlement.com, t.a.v. Prof. dr. Bert van den Braak, eindredacteur en onderzoeker bij PDC en bijzonder hoogleraar parlementaire geschiedenis en parlementair stelsel aan de Universiteit Maastricht.

E-mail: info@parlement.com

• 1. 

  Kenner van de parlementaire geschiedenis met grote parate feitenkennis. Als medewerker van het PDC nauw betrokken bij websites over parlement en politiek en beheerder van het omvangrijke biografisch archief, het databestand over Nederlandse politici. Promoveerde in 1998 op een lijvig proefschrift over de Eerste Kamer, schreef samen met J.Th.J. van den Berg een boek over de parlementaire geschiedenis 1946-2016 en publiceert regelmatig in tijdschriften en dagbladen. Sinds 1 december 2018 is hij bijzonder hoogleraar parlementaire geschiedenis en parlementair stelsel in Maastricht.
   
• 2. 

  In Nederland bestaat de mogelijkheid om via een burgerinitiatief een onderwerp op de Tweede Kameragenda te plaatsen. Om deze onderwerpen op de agenda te krijgen moeten steunbetuigingen verzameld worden en de onderwerpen moeten niet al door de Kamer besproken worden. De Tweede Kamer vergadert echter al over zoveel uiteenlopende onderwerpen dat dit moeilijk hard te maken is.
   
• 3. 

  Het recht van interpellatie geeft Tweede en Eerste Kamerleden de mogelijkheid om met een bewindspersoon te debatteren over een onderwerp dat niet reeds op de vergaderagenda van de Kamer staat. Daarmee wordt de vastgestelde agenda van de Kamer immers duidelijk doorbroken (interpellatie komt van het Latijnse woord voor 'krachtig onderbreken'). Met het recht van interpellatie kunnen Kamerleden een minister of staatssecretaris in de Kamer ter verantwoording roepen.
   
• 4. 

  Een dertigledendebat is een plenair debat dat door een minderheid van de Tweede Kamerleden is aangevraagd. Sinds 2011 heet een dergelijk debat een 'dertigledendebat'; daarvoor (sinds 2004) was de benaming 'spoeddebat'.
   
• 5. 

  Een tweeminutendebat is een debat in de plenaire vergadering van de Tweede Kamer, waarbij iedere fractie slechts eenmaal twee minuten het woord krijgt over een verslag van een (mondeling) commissiedebat of schriftelijk overleg. De aanvrager van het debat krijgt als eerste het woord. In principe kan alleen wie aan het commissiedebat of schriftelijk overleg heeft deelgenomen, het woord voeren in een tweeminutendebat.*)
   
• 6. 

  In de Tweede Kamer worden op vele plaatsen vergaderingen gehouden. Belangrijk onderscheid is dat tussen de plenaire vergadering, waarbij alle 150 leden aanwezig kunnen zijn, en vergaderingen van commissies. Daarnaast houden fracties geregeld vergaderingen.
   
• 7. 

  De Tweede Kamer neemt besluiten door na discussie over een onderwerp te stemmen. Bij het stemmen velt iedere volksvertegenwoordiger op basis van eigen inzicht en overtuiging een oordeel. Wel bepalen fracties als regel een lijn over de vraag of zij voor of tegen stemmen. Dat heet fractiediscipline.
   
• 8. 

  Geert Wilders (1963) is sinds november 2006 politiek leider van de PVV. Hij is sinds 25 augustus 1998 (met een korte onderbreking in 2002) Tweede Kamerlid. Aanvankelijk was hij dat voor de VVD, maar op 2 september 2004 werd hij een onafhankelijk Kamerlid. In 2023 was hij voor de zesde keer lijsttrekker. De heer Wilders was medewerker van de afdeling Verdragen bij de Ziekenfondsraad, wetstechnisch medewerker van de Sociale Verzekeringsraad en beleidsmedewerker en speechschrijver van de VVD-Tweede Kamerfractie. In 2010 zat hij enige tijd in de gemeenteraad van Den Haag.
   
• 9. 

  GroenLinks is een progressieve partij, die duurzaamheid hoog in het vaandel heeft. De partij werd opgericht op 24 november 1990 als fusie van de Communistische Partij van Nederland (CPN), de Evangelische Volkspartij (EVP), de Politieke Partij Radikalen (PPR) en de Pacifistisch-Socialistische Partij (PSP). GroenLinks trok samen met de PvdA op en deed met een gezamenlijke lijst mee aan de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023. Frans Timmermans leidt de gezamenlijke fractie in de Tweede Kamer.
   
• 10. 

  De Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) is een rechtse liberale partij, met op onder meer ethisch gebied progressievere standpunten. Politiek leider is sinds 14 augustus 2023 Dilan Yesilgöz-Zegerius. De partij werd opgericht in 1948 als opvolger van de Partij van de Vrijheid (PvdV), die weer een voortzetting was van de vooroorlogse Liberale Staatspartij (LSP).
   
• 11. 

  Het Christen-Democratisch Appèl (CDA) is een christelijk geïnspireerde partij in het centrum van het politieke spectrum. Henri Bontenbal is momenteel politiek leider van het CDA. De partij werd opgericht op 11 oktober 1980 als fusie van Anti-Revolutionaire Partij (ARP), Christelijk-Historische Unie (CHU) en Katholieke Volkspartij (KVP).
   
• 12. 

  Democraten 66 (D66) is een hervormingsgezinde sociaal-liberale partij. De huidige politiek leider is Rob Jetten. De partij werd opgericht op 14 oktober 1966 door 44 'homines novi', waarvan er 25 eerder bij andere politieke partijen actief waren geweest. Belangrijkste initiatiefnemer en voorman (tot 1998) was de oud-journalist Hans van Mierlo.
   
• 13. 

  De ChristenUnie is een christelijke partij, met op sociaal en ecologisch gebied progressieve en op ethisch gebied behoudender standpunten. Politiek leider van de ChristenUnie is sinds januari 2023 Mirjam Bikker. De partij ontstond in januari 2000 als samenwerkingsverband tussen het Gereformeerd Politiek Verbond (GPV) en de Reformatorische Politieke Federatie (RPF). Per 22 januari 2000 zijn de partijen gefuseerd.
   
• 14. 

  De Partij voor de Vrijheid (PVV) is een populistische partij, met zowel conservatieve, 'rechtse' als 'linkse' standpunten. De PVV is op 22 februari 2006 geregistreerd bij de Kiesraad door Geert Wilders, na zijn vertrek bij de VVD. Hij is sindsdien ook de politiek leider.
   
• 15. 

  De Tweede Kamerfractie van GroenLinks had sinds de Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart 2021 8 leden. Op 27 oktober 2023 verenigde de fractie zich met die van de PvdA. Na de verkiezingen van 2017 telde de fractie 14 leden.
   
• 16. 

  De Groep-lid Omtzigt ontstond in de Tweede Kamer op 15 september 2021, nadat Pieter Omtzigt als onafhankelijk lid terugkeerde van ziekteverlof. Hij was eerder Kamerlid voor het CDA, maar verliet op 12 juni 2021 die partij uit onvrede over de koers, interne verhoudingen en communicatie. In december 2023 werd de heer Omtzigt lid van de Tweede Kamerfractie van NSC.
   
• 17. 

  De fractie van de SGP heeft sinds de Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart 2021 drie leden. Dat zijn er evenveel als in 2021.
   
• 18. 

  De fractie van de PvdA had sinds de Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart 2021 9 zetels. Op 27 oktober 2023 verenigde de fractie zich met die van GroenLinks. Na de verkiezingen van 2017 telde de fractie ook 9 zetels.
   
• 19. 

  De fractie van de Partij voor de Vrijheid (PVV) telde na de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023 37 leden en was daarmee voor het eerst de grootste partij in de Tweede Kamer.
  
   
• 20. 

  De fractie van DENK heeft sinds de verkiezingen van 22 november 2023 drie leden, evenveel als in de periode 2017-2023. DENK maakt deel uit van de oppositie.
   
• 21. 

  De fractie van de Partij voor de Dieren (PvdD) telt sinds de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023 drie leden. De PvdD maakt deel uit van de oppositie.
   
• 22. 

  De fractie van Forum voor Democratie (FVD) heeft sinds 6 december 2023 drie zetels. Na de Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart 2021 waren dat er acht leden en een afsplitsing in mei 2021 vijf. FVD maakt deel uit van de oppositie.
   
• 23. 

  De Fractie-Den Haan werd gevormd op 6 mei 2021, nadat Liane den Haan uit 50PLUS was gestapt vanwege conflicten met het partijbestuur over de verkiezingscampagne. De fractie verdween na de verkiezingen van november 2023.
   
• 24. 

  De fractie van JA21 had na de verkiezingen van 17 maart 2021 drie leden. Op 1 september 2023 stapten Derk Jan Eppink en Nicki Pouw-Verweij over naar de BBB. Sindsdien heeft de fractie één lid.
   
• 25. 

  De fractie van de BoerBurgerBeweging (BBB) heeft na de verkiezingen van 22 november 2023 zeven leden. Sinds 2 juli 2024 is de BoerBurgerBeweging-fractie een regeringsfractie.
   
• 26. 

  De fractie van Volt heeft op dit moment twee zetels in de Tweede Kamer. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart 2021 haalde de partij drie zetels, maar op 22 maart 2022 werd Nilüfer Gündoğan uit de fractie gezet.
   
• 27. 

  De Groep-Van Haga ontstond op 13 mei 2021 toen drie leden onder leiding van Wybren van Haga uit de fractie van FVD stapten. Vanaf 5 september 2023 bleven daar nog twee van over toen Olaf Ephraim na een conflict met Van Haga en Smolders zich alleen afsplitste. De groep verdween in december 2023 uit de Tweede Kamer.
   
• 28. 

  De fractie van BIJ1 telde sinds de verkiezingen van 17 maart 2021 één lid, maar verdween in december 2023 uit de Tweede Kamer.
   
• 29. 

  De Tweede Kamer heeft sinds de Grondwetsherziening van 1848 het recht van amendement, dat wil zeggen de mogelijkheid wijzigingen (verbeteringen) aan te brengen in een voorliggend wetsvoorstel. Ieder Kamerlid heeft het recht amendementen in te dienen. Een amendement kan worden ingediend zodra een wetsvoorstel in handen van een commissie is gesteld tot aan het moment dat het voorstel wordt aangenomen of verworpen.
   
• 30. 

  Wopke Hoekstra (1975) is sinds 9 oktober 2023 lid van de Europese Commissie, belast met klimaatactie. In de Commissie-Von der Leyen zijn klimaat en duurzame groei zijn portefeuilles. Hij was van 10 januari 2022 tot 1 september 2023 minister van Buitenlandse Zaken en viceminister-president in het kabinet-Rutte IV. Daarvoor was hij vanaf 26 oktober 2017 minister van Financiën. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2021 was de heer Hoekstra lijsttrekker van het CDA. Hij was van 7 juni 2011 tot 26 oktober 2017 Eerste Kamerlid. De heer Hoekstra was consultant bij adviesbureau McKinsey en bestuurslid van het CDA-Amsterdam. Hij was voorts voorzitter van de commissie CDA-verkiezingsprogramma 2017.
   
• 31. 

  De Tweede Kamer en de Eerste Kamer kennen een aantal (vaste) recesperiodes: rond de Kerst, in het voorjaar, in de zomer en (alleen de Tweede Kamer) rond verkiezingen. Reces betekent dat Kamer en Kamercommissies niet vergaderen. Dat gebeurt dan alleen in spoedgevallen.
   
• 32. 

  Dit kabinet van VVD, D66, CDA en ChristenUnie kwam na de langste formatie sinds de Tweede Wereldoorlog tot stand. Negen maanden na de verkiezingen van 17 maart 2021 en bijna een jaar na de ontslagneming van het kabinet-Rutte III stond er een nieuw kabinet op het bordes. Premier Mark Rutte leidde voor de vierde keer een kabinet.
   
• 33. 

  Daan de Neef (1977) was van 31 maart 2021 tot 6 september 2022 Tweede Kamerlid voor de VVD. Hij was eigenaar van een speechbureau en gemeenteraadslid in Breda. Tot 2018 was De Neef speechschrijver en strategisch adviseur van minister-president Mark Rutte, in zijn hoedanigheid als VVD-voorman. Eerder was hij speechschrijver voor de bewindslieden van het ministerie van SZW en persvoorlichter van de VVD-Tweede Kamerfractie. De heer De Neef was woordvoerder jeugdbeleid, maatschappelijke opvang en GGZ.
   
• 34. 

  Ockje Tellegen (1974) was van 20 september 2012 tot 18 maart 2022 lid van de Tweede Kamerfractie van de VVD. Vanaf 18 maart 2022 werd zij tijdelijk vervangen wegens ziekteverlof, op 14 oktober 2022 maakte zij bekend niet meer terug te keren als Kamerlid. Mevrouw Tellegen was eerder onder meer beleidsambtenaar en manager Taskforce Iran op het ministerie van Buitenlandse Zaken, ook is zij werkzaam geweest op de ambassade in Berlijn en politiek assistent van staatssecretaris van Atzo Nicolaï geweest. Als parlementariër is Mevrouw Tellegen woordvoerster medisch-ethische vraagstukken en zorg (WMO, WLZ, thuiszorg, PGB) geweest. Ook was zij fractiesecretaris, eerste ondervoorzitter van de Tweede Kamer en voorzitter van de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
   
• 35. 

  Gijs van Dijk (1980) was van 23 maart 2017 tot 15 februari 2022 Tweede Kamerlid voor de PvdA. Hij was vicevoorzitter van de FNV en eerder bestuurder en afdelingshoofd bij de Algemene Onderwijsbond. Daarvoor werkte hij bij de HBO-raad. De heer Van Dijk woont in Den Burg (Texel). Hij hield zich als Kamerlid bezig met sociale zaken en werkgelegenheid, defensie, financiën, binnenlandse zaken, buitenlandse handel, wonen en rijksdienst en Koninkrijksrelaties.
   
• 36. 

  Lilianne Ploumen (1962) was van 23 maart 2017 tot 22 april 2022 Tweede Kamerlid voor de PvdA. Van 14 januari 2021 tot en met 12 april 2022 was zij fractievoorzitter en bij de verkiezingen van 2021 lijsttrekker. Van 5 november 2012 tot 26 oktober 2017 was mevrouw Ploumen minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking in het kabinet-Rutte II. Eerder was zij van 6 oktober 2007 tot 22 januari 2011 voorzitter van de PvdA. Daarvoor was mevrouw Ploumen onder meer werkzaam bij Plan International, Mama Cash en Cordaid. Bij laatstgenoemde organisatie was zij directeur in de periode 2004-2007. In de Tweede Kamer was zij tevens woordvoerster buitenlandse zaken en zorg (cure).
   
• 37. 

  Khadija Arib (1960) was vanaf 19 mei 1998 tot 4 november 2022, met een onderbreking van 30 november 2006 tot 1 maart 2007, lid van de Tweede Kamer voor de PvdA. Van 13 januari 2016 tot 7 april 2021 was zij voorzitter van de Tweede Kamer. Mevrouw Arib is van Marokkaanse afkomst en kwam op haar vijftiende naar Nederland. Zij was voor zij Kamerlid werd onder meer waarnemend hoofd en senior-beleidsmedewerker Maatschappelijke Opvang en Gezondheidszorg van de gemeente Amsterdam. In de Tweede Kamer hield zij zich bezig met gezondheidszorg, medisch-ethische vraagstukken, bestrijding van mensenhandel en zedenwetgeving. Zij was voorzitter van de algemene commissie voor Jeugdzorg en gedurende korte tijd van de tijdelijke commissie corona.
   
• 38. 

  Harry van der Molen (1980) was van 23 maart 2017 tot 17 januari 2023 Tweede Kamerlid voor het CDA. In 2021 werd hij twee keer enige tijd tijdelijk vervangen vanwege ziekte. De heer Van der Molen was in 2014-2017 wethouder van Leeuwarden. Daarvoor was hij onder meer voorzitter van het CDJA en hoofd marketing en communicatie van ROC Friese Poort. De heer Van der Molen hield zich als Tweede Kamerlid onder meer bezig met hoger onderwijs, wetenschapsbeleid en infrastructuur en waterstaat. Vanaf 2023 is hij directeur marketing, communicatie en public affairs bij Firda, een instelling voor middelbaar beroepsonderwijs in Friesland.
   
• 39. 

  Een deel van de Tweede Kamerleden vertrekt tussentijds. Dat is vooral het geval door benoemingen tot minister of staatssecretaris, omdat die ambten niet verenigbaar zijn met het Kamerlidmaatschap. Daarnaast stromen leden soms door naar andere functies, kunnen er conflicten ontstaan of kan ziekte leiden tot het niet langer kunnen vervullen van de functie.
   
• 40. 

  Mark Rutte (1967) is sinds 1 oktober 2024 secretaris-generaal van de NAVO. Hij was van 14 oktober 2010 tot 2 juli 2024 minister-president en minister van Algemene Zaken. Sinds 2006 was hij politiek leider van de VVD. In 2006-2010 was de heer Rutte fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. Hij was van 17 juni 2004 tot 28 juni 2006 staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap belast met wetenschapsbeleid, beroepsonderwijs en studiefinanciering. Daarvoor was hij bijna twee jaar staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid belast met onder andere volksverzekeringen, bijstand en arbeidsomstandigheden. De heer Rutte was eerder voorzitter van de JOVD en manager bij een werkmaatschappij van Unilever.
   
• 41. 

  Kajsa Ollongren (1967) was van 10 januari 2022 tot 2 juli 2024 minister van Defensie in het kabinet-Rutte IV. Daarvoor was zij minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in het kabinet-Rutte III. In dat kabinet was zij namens D66 tevens viceminister-president. Mevrouw Ollongren was van 18 juni 2014 tot 26 oktober 2017 wethouder van Amsterdam en in september 2017 werd zij daar waarnemend burgemeester. In 2011-2014 was zij secretaris-generaal van het ministerie van Algemene Zaken. Eerder was zij plaatsvervangend secretaris-generaal op dat ministerie en daarvoor onder meer plaatsvervangend directeur-generaal economische politiek en directeur integratie en strategie op het ministerie van Economische Zaken.
   
• 42. 

  Thierry Baudet (1983) was van 23 maart 2017 tot 13 januari 2025 fractievoorzitter van Forum voor Democratie (FVD) in de Tweede Kamer. De rechtsfilosoof Baudet is publicist, journalist en opiniemaker. Hij was oprichter-directeur van Popup University en voorzitter van de denktank Forum voor Democratie en daarna partijvoorzitter. Als eurokritische denker was hij betrokken bij Burgerforum EU en bij de campagne voor een raadgevend referendum over het EU-associatieverdrag met Oekraïne. Van 6 februari tot 29 maart 2023 was hij tevens Statenlid in Noord-Holland.
   
• 43. 

  DEN HAAG (PDC) - Een grote meerderheid van de Tweede Kamer heeft ingestemd met het advies van het College van onderzoek integriteit om Thierry Baudet (FVD) een week te schorsen als Kamerlid. De reden hiervoor is het niet goed opgeven van nevenfuncties en eventuele inkomsten hiervan. FvD-Kamerleden Gideon van Meijeren en Freek Jansen krijgen om diezelfde reden een berisping.
   
• 44. 

  Christendemocraat die twaalf jaar minister-president was. Werd in 1973 als jonge ondernemer minister van Economische Zaken in het kabinet-Den Uyl. Na zijn ministerschap en een jaar 'gewoon' Kamerlid voorzitter van de CDA-fractie. Was vier jaar steunpilaar van het kabinet-Van Agt/Wiegel. Na het mislukte kabinet-Van Agt/Den Uyl werd hij in 1982 premier en CDA-leider. Voerde in kabinetten met de VVD een 'no-nonsense'-beleid dat zorgde voor economisch herstel en vermindering van de staatsschuld. Leidde het CDA in 1986 naar verkiezingswinst en wist die in 1989 te consolideren. Werd daarna premier van een kabinet met de PvdA. Een meester in het vinden van compromisteksten, die vaak tot stand kwamen op zijn werkkamer, het torentje. Na zijn premierschap ontging hem het voorzitterschap van de Europese Commissie en de functie secretaris-generaal van de NAVO. Werd later wel onverwacht Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen, maar trad in 2005 voortijdig terug. Harde werker, manager.
   
• 45. 

  DEN HAAG (PDC) - Twaalf jaar geleden trad Mark Rutte voor het eerst aan als minister-president. Inmiddels is hij zijn vierde kabinet aan het leiden en zal hij op 2 augustus Ruud Lubbers voorbij gaan als langstzittende premier van het land. Bij de VVD hopen ze wellicht dat hij nooit opstapt, maar uit andere hoeken van het land komt inmiddels toch wel de vraag op: wat is de houdbaarheidsdatum van de altijd opgewekte minister-president?
   
• 46. 

  De Tweede Kamer, de Eerste Kamer en de Verenigde Vergadering hebben een grondwettelijk recht van enquête. Het recht komt er op neer dat de Kamers een onderzoek kunnen instellen naar een specifiek onderwerp om op die manier de regering te controleren. Bij een parlementaire enquête zijn getuigen, in tegenstelling tot bij een 'gewoon' onderzoek, verplicht te verschijnen en vinden de verhoren onder ede plaats.
   
• 47. 

  De Tweede Kamer kan zelfstandig een onderzoek instellen naar beleid en projecten en dat onderzoek door Kamerleden laten uitvoeren. Dit heet het recht van parlementair onderzoek. Onderzoeken worden gedaan door middel van een hoorzitting, een rondetafelgesprek of een parlementaire enquête. Ook de Eerste Kamer heeft het onderzoeksrecht, maar maakt daar beduidend minder vaak gebruik van.
   
• 48. 

  DEN HAAG (PDC) - De Eerste Kamer heeft vandaag zes wetsvoorstellen tot grondwetswijziging aangenomen. Dit gebeurde bij de zogenaamde tweede lezing, waarbij er telkens een twee derde meerderheid nodig is.
   
• 49. 

  DEN HAAG (PDC) - Bij de Algemene Politieke Beschouwingen (APB) van de afgelopen dagen stonden vooral koopkrachtmaatregelen, de hoge energieprijzen en het voorgestelde prijsplafond centraal. Het debat, dat altijd na het aanbieden van de Miljoenennota wordt gehouden, werd gisteren rond middernacht beëindigd door Kamervoorzitter Bergkamp, nadat de kamer had gestemd over zo'n zestig moties.
   
• 50. 

  Sigrid Kaag (1961) was van 10 januari 2022 tot 8 januari 2024 minister van Financiën en viceminister-president in het kabinet-Rutte IV. Zij was eerder tot 29 mei 2021 minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelings­samenwerking en van 25 mei 2021 tot 17 september 2021 minister van Buitenlandse Zaken. Van 31 maart 2021 tot 10 januari 2022 was zij Tweede Kamerlid en in 2020-2023 was zij politiek leider van D66. Mevrouw Kaag was voor haar ministerschap diplomate bij de VN. Sinds januari 2015 was zij VN-coördinator in Libanon en daarvoor onder meer betrokken bij de VN-missie ter vernietiging van chemische wapens in Syrië. Eerder werkte zij onder andere bij de VN-organisatie voor Palestijnse vluchtelingen en bij UNICEF. Mevrouw Kaag begon haar loopbaan bij Shell en het ministerie van Buitenlandse Zaken. Sinds 2024 is zij namens de VN humanitair- en wederopbouwcoördinator voor Gaza.
   
• 51. 

  DEN HAAG (PDC) - De aanwezige bewindslieden verlieten gisteravond tijdens de eerste dag van de Algemene Politieke Beschouwingen de plenaire zaal van de Tweede Kamer. Dit gebeurde na aantijgingen van FVD-voorman Thierry Baudet aan het adres van minister van Financiën Sigrid Kaag. Tijdens Baudet zijn betoog verliet eerst Kaag Vak K, vrijwel meteen gevolgd door de andere aanwezige leden van het kabinet.
   
• 52. 

  In de Algemene Politieke Beschouwingen (APB) worden in het parlement de hoofdlijnen van het kabinetsbeleid besproken. Daarbij wordt meestal veel aandacht besteed aan de overheidsfinanciën en sociaaleconomische onderwerpen. Er is zowel in de Tweede als Eerste Kamer een dergelijk debat, maar die in de Tweede Kamer heeft veel meer politieke betekenis.