Ook bij racisme en corona moet je naar religie kijken - Main contents
Twee stormen razen door de wereld: COVID-19 en racisme. Zeer verschillend maar beide leiden tot grote polarisatie en dagen overheden uit. En bij beide blijft een belangrijke factor buiten beeld: religie. Toch is religie belangrijk voor de probleemanalyse én voor oplossingen. Geloof beïnvloedt voor 85% van de wereldbevolking het denken, gedrag en de sociale verbanden. Ook bij de omgang met corona of racisme. Maar in ons buitenlandbeleid kijken we er te makkelijk over heen.
In de coronacrisis is religie deel van het probleem als men uit misplaatst geloofsvertrouwen doorgaat met religieuze superspread events. Lockdowns zijn een ernstige, maar ook een noodzakelijke inbreuk op de godsdienstvrijheid. Maar religie is deel van de oplossing als het troost en inspireert tot veerkracht en sociale steun ondanks social distancing. Ook religieuze tradities blijken zich creatief te kunnen aanpassen aan een lockdown. Dat vraagt van de overheid vrijmoedig en kritisch omgaan met religie. Niet krampachtig roepen dat we seculier zijn of dat de overheid zich niet met kerken mag bemoeien. Wel opkomen voor de gelijkwaardigheid van alle levensovertuigingen. Dat gaat namelijk wereldwijd vaak fout. En kritisch-constructief het gesprek aangaan, ook over theologische opvattingen als zou Corona een straf van God zijn of een manier om je geloof te tonen door toch naar de kerk te gaan.
Bij racisme is religie evenzeer deel van het probleem of deel van de oplossing. Slavernij en discriminatie zijn vaak religieus gelegitimeerd maar ook op religieuze gronden bestreden. Soms las men in religieuze bronnen dat alle mensen gelijkwaardig zijn, soms juist dat anderen minderwaardig zijn. Vaak vonden onderdrukte mensen er troost voor hun situatie en soms ook inspiratie om in verzet te komen. Dat vraagt opnieuw een constructief en kritisch gesprek over religieuze en levensbeschouwelijke opvattingen, met als uitgangspunt menselijke (gelijk)waardigheid. Ook over hoe men kijkt naar mensen met een andere religie, etnische achtergrond of seksualiteit.
De Nederlandse geschiedenis heeft duistere bladzijden, maar ook een traditie van dialoog, godsdienstvrijheid en tolerantie. Nu is het de uitdaging om bij de grote maatschappelijke spanningen hier en wereldwijd oog te hebben voor religie. Opkomen voor de vrijheid van religie en levensovertuiging, samenwerken met religieuze organisaties en tegelijk kritisch blijven op de schaduwkanten. Een blinde vlek voor de religieuze dimensie van mondiale vraagstukken is niet handig.
Religie kan in de strijd tegen racisme en corona tegen je of voor je werken. Als je de juiste taal spreekt en duidelijk voor ogen hebt met wie je van doen hebt, is religie een krachtig wapen. Religieuze beelden en verhalen doen er toe, en diegenen die ze gebruiken, de religieuze leiders, misschien nog wel meer. Hun invloed en netwerk zijn van belang, ten goede of ten kwade. Een uitdaging dus voor NGO’s en een belangrijke opdracht ook voor minister Blok en zijn diplomaten. Want het ontwikkelen van religieuze sensitiviteit, het gebruiken van religieuze kennis en de samenwerking met religieuze leiders zijn hard nodig. Anders is het geld dat Nederlandse ambassades beschikbaar hebben voor de bestrijding van corona of racisme eigenlijk weggegooid geld.
Ruard Ganzevoort, decaan Faculteit Religie en Theologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam
Paul van den Berg, politiek adviseur Cordaid
Rick van der Woud, directeur Mensen met een Missie
(ook verschenen op de website van Mensen met een Missie en Cordaid)
__ATA.cmd.push(function() { __ATA.initDynamicSlot({ id: 'atatags-26942-5eed4dc749fdc', location: 120, formFactor: '001', label: { text: 'Advertenties', }, creative: { reportAd: { text: 'Deze advertentie rapporteren', }, privacySettings: { text: 'Privacy instellingen', } } }); });