Kleine daden van moed die moed doen groeien - Main contents

Staakt, staakt staakt!!! 78 jaar geleden stonden de trams in Amsterdam stil, de staking breidde snel uit over de hele stad. Tienduizenden mensen kwamen op voor hun Joodse stadgenoten en legden het werk neer. Het was het enige massale en openlijke protest tegen de Jodenvervolging in bezet gebied.

De mannen en vrouwen die staakten, vertrouwden erop dat als er één schaap over de dam was, er meer zouden volgen. Ze wisten zich gesteund door geruchten dat er steun was voor hun oproep, maar zeker wisten ze het pas toen er op de Noordermarkt 250 gemeentearbeiders naar de openluchtvergadering kwamen. Wij kennen de geschiedenis. Er staat daar nu een plaquette met de woorden:

‘Maandag 24 februari 1941, ’s avonds om 6 uur spraken leden van de toen verboden Communistische Partij van Nederland hier 250 medeburgers toe. Zij riepen op tot een proteststaking tegen het wegvoeren van 400 joodse Amsterdammers door de Duitse bezetter. De volgende ochtend brak de Februaristaking uit.’

De mannen en vrouwen die staakten, vertrouwden erop dat als er één schaap over de dam was, er meer zouden volgen.

De Februaristaking is de geschiedenisboeken ingegaan als de grootste daad van verzet tegen Hitler’s facisme. De grootste zichtbare daad, want voor en gedurende de Tweede Wereldoorlog zijn er mensen geweest die zich, in het groot of in het klein, bekommerd hebben om het lot van hen die bedreigd, gediscrimineerd en buitengesloten werden. Wij hebben het aan deze daden van verzet te danken dat wij, 78 jaar na dato, van de kinderen van toen kunnen horen dat zij zich beschermd wisten. Er zijn mensen geweest die hen met gevaar voor eigen leven in huis hebben opgenomen. We weten uit hun herinneringen hoe weldadig dat voor hen geweest is. Hoe dat hun trauma’s heeft verzacht.

Afgelopen vrijdag werd onder andere het monument de Dokwerker beklad met antisemitische leuzen. In landen zoals Hongarije, Polen en Frankrijk sluimert het antisemitisme weer door de straten. Er worden mensen bedreigd en uitgescholden omdat ze ongewenst zijn, of omdat ze onwelgevallige beslissingen nemen.

Wij leven niet in oorlogstijd. We leven in vrijheid, in een welvarend land.

Deze uitsluiting vindt ook plaats op de werkvloer. Op scholen. Op straat. Dat geeft de actualiteit aan van de les van de Februaristaking. Er zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog altijd en overal mensen geweest die zich hebben uitgesproken. Die zich hebben verzet. Die zich stil of openlijk hebben verweerd tegen uitsluiting en geweld. Die hoopten en vertrouwden op medestanders.

Wat doen wij? Wat doet u? Hoe moedig durven wij te zijn om onze vrijheid te behouden? Wij leven niet in oorlogstijd. We leven in vrijheid, in een welvarend land. Het is hier veilig en democratisch. Dat willen we zo houden. We willen geen land waarin het recht slechts enkelen toekomt.

We willen geen land waarin het recht slechts enkelen toekomt.

Wij hebben vandaag de dag opnieuw de kans om trauma’s van kinderen te verzachten. Om het leven van mensen die geweld hebben gekend veiliger en zachter te maken. Het hoeven geen grootste daden te zijn. We zijn niet allemaal superhelden. We hebben het wel allemaal in ons om de moed te vatten voor kleine daden. Om een kind op school welkom te heten. Om ons niet af te laten schrikken door degenen die democratie en inspraak onmogelijk maken. Om onze nieuwe buurtgenoten simpelweg vriendelijk toe te knikken. Om ons te verweren tegen de taal van uitsluiting en tegen pesterijen op de werkvloer. Het zijn de kleine daden van moed die moed doen groeien.

Laten we dapper zijn in onze kleine daden en ons, altijd, weren tegen uitsluiting en geweld.

De dappere Februaristakers van toen konden niet voorkomen dat ontstellend veel mensen slachtoffer werden van het fascisme. Zij gaven wel een stem aan het verzet, namen risico’s en eisen hun vrijheid op. Zij waren en zijn een inspiratie je te verzetten en te bekommeren. Laten we hen als voorbeeld nemen, ook vandaag. Wij hebben vrijheid. Laten we er zuinig op zijn. Laten we dapper zijn in onze kleine daden en ons, altijd, weren tegen uitsluiting en geweld.