Dromen dromen - Main contents

Mijn laatste column als voorzitter van De Linker Wang, oktober 2016

Wat is de aantrekkingskracht van Jesse Klaver? Is het zijn jeugdige uitstraling? Het gemak waarmee hij met mensen in gesprek gaat? Zijn flair? Natuurlijk speelt dat allemaal mee, maar ik zie vooral ook iets anders. Iets wat niet alleen met zijn persoon te maken heeft, maar met een diepe behoefte bij veel mensen. Iets wat ze in de politiek vaak al heel lang gemist hebben: dromen en idealen. Jesse raakt bij velen de gevoelige snaar dat het anders zou kunnen en dat het anders moet in deze wereld. En dan niet uit boosheid of frustratie, maar uit verlangen.

Precies dat is voor mij altijd de reden geweest dat ik me bij GroenLinks thuis voelde en dat ik me de afgelopen zeven jaar heb ingezet voor De Linker Wang. Voor mij was dat een brug tussen spiritualiteit en politiek. Dat zijn twee kanten van mijn bestaan die op het oog ver van elkaar af staan: de een activistisch en maatschappelijk gericht, de ander contemplatief en innerlijk gericht. Maar eigenlijk staan ze - in elk geval voor mij - heel dicht bij elkaar.

Sterker nog: spiritualiteit en politiek zijn voor mij twee kanten van dezelfde medaille. Allebei vertellen ze dat de wereld die we zien niet het laatste woord heeft. Dat de status quo nog niet de waarheid is. Dat de logica van de bestaande structuren meer zegt over wie de macht heeft dan over wie het recht aan zijn kant heeft. En dat de inspiratie daar gevonden kan worden waar we weer gaan dromen over hoe het eigenlijk zou kunnen zijn.

Een Duitse collega-theoloog, Heinz Streib, omschreef religie eens als ‘it could be otherwise’-stories: verhalen dat het anders zou kunnen zijn dan het nu is. Ik vond dat een prachtige omschrijving en herken daarin precies het politieke idealisme dat kennelijk veel mensen herkennen bij Jesse Klaver en via hem bij GroenLinks. De dingen kunnen anders gaan dan wij nu denken en om ons heen zien gebeuren. De macht van multinationals, de onaantastbaarheid van brievenbusfirma’s, de eindeloze milieuvervuiling door kolencentrales en bio-industrie, het weerzinwekkende geweld van extremisten, de onrechtvaardige verdeling van welvaart, welzijn, gezondheid, ontplooiingsmogelijkheden en geluk… Al die dingen die nu werkelijk zijn, hebben niet het laatste woord. It could be otherwise.

Ik ben tot in mijn hart geraakt door dat type politiek dat draait om dromen en idealen. Veel - te veel - politiek (met een kleine ‘p’) gaat alleen over het behoud van de eigen macht of over de belangen van de eigen achterban. Natuurlijk weet ik wel dat dat erbij hoort. Politiek is ook het spel van het balanceren van de macht en het gebruiken van meerderheden om iets voor elkaar te krijgen. Maar daar mag het niet bij blijven. En zelfs het opkomen voor de belangen van je achterban is veel te weinig en veel te plat. Wie komt er dan op voor diegenen die geen stem hebben? Wie vertegenwoordigt de generaties die na ons komen? De rechtelozen die zijn buitengesloten? De dieren en de rest van de natuur? Nee, het denken in termen van macht en belangen leidt uiteindelijk tot een naargeestige en kleinzielige manier van politiek bedrijven.

Wat we nodig hebben, is een politiek die weer uitgaat van idealen. Van dromen over hoe de wereld eruit zou kunnen zien. Van verlangen naar een wereld waarin we het goed hebben met elkaar. Waar vrede en gerechtigheid elkaar ontmoeten (in elk geval: zo staat het in de gedichten die in de bijbel ‘psalmen’ heten). We hebben politieke verhalen nodig die ons weer laten geloven dat het anders kan worden dan het nu is, dat de wereld kan veranderen.

Dat verhaal dat het anders kan, roept ook altijd weerstand op. Weerstand bij de machthebbers, weerstand bij de cynici, weerstand bij hen die zijn lamgeslagen. Maar het roept ook verlangen wakker, hoop en nieuwe kracht.

Na zeven jaar neem ik afscheid als voorzitter van De Linker Wang. Ik heb in die jaren veel momenten gehad dat we deze inspiratie konden delen, dat we woorden vonden voor dat verlangen naar een betere wereld, dat we politiek en spiritualiteit met elkaar vervlochten zagen worden. Soms met mensen die daarvoor religieuze woorden gebruiken, soms met mensen die weinig met religie hebben maar wel dromen van die betere wereld. Want wat onze inspiratiebronnen ook zijn, we herkennen elkaar in het verlangen en in de droom.

Ik wens De Linker Wang nog veel van die inspiratie toe. Maar bovenal wens ik onze samenleving, onze wereld, politici toe die durven dromen hoe de wereld eruit zou kunnen zien.