Renovatieplan Binnenhof - Main contents

Het Binnenhof moet flink op de schop. De lijst met gebreken is lang, zo concludeerde een commissie onder leiding van oud-minister Liesbeth Spies in 2015. Technische installaties zijn sterk verouderd en de brandveiligheid is onvoldoende. Bij brand zouden de monumentale gebouwen onherstelbaar beschadigd worden. De renovatie start in 2021 en moest oorspronkelijk worden afgerond in 2026. Door vertraging is deze planning bijgesteld naar, op zijn vroegst, eind 2028.

Tijdens deze renovatie zit de Tweede Kamer in het voormalige gebouw van het ministerie van Buitenlandse Zaken i (Bezuidenhoutseweg 67). De Eerste Kamer zetelt aan het Lange Voorhout 34-36/Kazernestraat en vergaderen in het voormalige gebouw van de Hoge Raad. Het is de bedoeling dat het ministerie van Algemene Zaken i gaat verhuizen naar het gebouw waar ook de ministeries van Economische Zaken en Klimaat i en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit i zich bevinden (Bezuidenhoutseweg 73), maar voorlopig zit het ministerie nog op het Binnenhof.

Voor het hele traject trok verantwoordelijk minister Stef Blok 475 miljoen euro uit, maar de algehele kosten van het project liepen op en werden in april 2024 geschat op € 2 miljard.

Liesbeth Spies stelde in juli 2015 twee mogelijke opties voor verbouwing voor. In eerste instantie werden er nog meer mogelijkheden onderzocht, maar die bleken technisch onuitvoerbaar, te duur of te ingrijpend voor de bewoners van het Binnenhof. Uiteindelijk ging de Tweede Kamer na veel discussie akkoord met de optie om het Binnenhof voor 5,5 jaar te ontruimen.

Deze optie was met een totaal van 475 miljoen euro zo'n 125 miljoen euro goedkoper dan de gefaseerde variant. Een ander argument is dat er in de korte variant geen overlast is van de bouwwerkzaamheden, omdat alle medewerkers dan weg zijn van het Binnenhof. Inmiddels zijn de kosten voor dit project opgelopen naar 749,9 miljoen euro.

Er werken 6 verschillende architectenbureaus aan de renovatie van het Binnenhof. De renovatie is erop gericht de logistieke en functionele mankementen omtrent brandveiligheid en veroudering van het complex te adresseren. Ook moet de renovatie het Binnenhof aanpassen voor de toenemende bezoekersstromen en de levendigheid verbeteren.

Daarnaast is in november 2016 besloten dat tijdens de renovatie de Tweede Kamer wél zal verhuizen naar het voormalige ministerie van Buitenlandse Zaken, maar de Eerste Kamer niet. In plaats daarvan gaat de Eerste Kamer, net als een deel van de Raad van State i, naar het oude gebouw van de Hoge Raad. Het terrein van het Catshuis was het beoogde tijdelijke onderkomen van het ministerie van Algemene Zaken, maar dit plan heeft staatssecretaris Knops moeten laten varen na aanhoudende protesten van omwonenden en de Haagse gemeenteraad.

De plannen omtrent de renovatie van de Eerste en Tweede Kamer kunt u hier vinden.

Kamerleden vertrekken niet graag van hun historische werkplek. Dat bleek uit de kritiek van de voorzitter van de Eerste Kamer, Ankie Broekers-Knol i, op de plannen voor renovatie en verhuizing: 'Iedereen heeft er heel veel moeite mee, om niet te zeggen dat we er toch wel erg veel bezwaren tegen zouden hebben’.

Deze kritiek op het voorstel werd verder aangevuld met de opmerking: ‘Sinds 1200 is hier al die zeven-, achthonderd jaar almaar verbouwd en telkens ging de business gewoon door. Ik zie niet waarom dat nu anders zou moeten’. In een nader kabinetsonderzoek uit april 2016 oordeelde het Rijksvastgoedbedrijf dat een eerdere terugkeer van de Eerste Kamer mogelijk is, deze optie verschilt niet veel van de algehele sluiting. Als voor deze variant wordt gekozen, zal het kabinet daar gehoor aan geven. Een variant waarbij de Tweede Kamer na de Eerste Kamer wordt gerenoveerd behoorde aanvankelijk ook tot de mogelijkheden, al zouden de kosten daarvan hoger liggen en zou er ook meer overlast zijn.

Na een verhit debat nam de Tweede Kamer op 28 januari 2021 een motie aan die de regering opriep alles in het werk te stellen om de verhuizing in het zomerreces van 2021 plaats te laten vinden. De verhuizing van de Tweede Kamer is afgerond in augustus. Op 7 september 2021 vond de eerste vergadering op de tijdelijke locatie van de Tweede Kamer plaats.

Kamerdebat 2016

Op donderdag 7 juli 2016 was er een kort debat in de Tweede Kamer over de renovatie van het Binnenhof. Hieruit bleek dat een meerderheid in de Tweede Kamer Prinsjesdag niet wil laten plaatsvinden op het Binnenhof tijdens de renovatie. Met het aannemen van een motie is uitgesproken dat het aan de voorzitter van de Eerste Kamer, als voorzitter van de Staten-Generaal, is om een andere plek te vinden voor de jaarlijkse plechtigheid. Uiteindelijk steunde een meerderheid van de Tweede Kamer het plan van minister Blok om de renovatie binnen 5,5 jaar af te ronden voor een bedrag van 475 miljoen euro.

Kamerdebat 2018

Op donderdag 14 juni 2018 vond een kort debat plaats waarin leden van de Tweede Kamers aanpassingen voorstelden omtrent de duurzaamheid en rapportage van de renovatie en tijdelijke huisvesting. Elk jaar wordt de Kamer tweemaal geïnformeerd over de stand van zaken omtrent de renovatie.

Kamerdebat 2019

Op 23 april 2019 vond weer een Kamerdebat plaats over de renovatie van het Binnenhof waarbij de openbaarheid van de renovatie en de aanpak van het kiezen van een architect besproken. Het werd bekend dat het maximumbedrag voor de renovatie met enkele tientallen miljoenen zou stijgen, en een jaar later bleek dat de kosten voor de tijdelijke huisvesting ook stegen. Daarnaast werd een motie aangenomen waarin werd verzocht om ook interim-rapportages met de Kamer te delen wanneer er tussentijds belangrijke ontwikkelingen ontstaan.

Een andere aangenomen motie over de openbaarheid van de renovatie, verzocht de regering om opnieuw een afweging te maken welke onderdelen van de renovatie wel en welke niet in openheid konden worden gedeeld. Verder werd er nog een motie aangenomen over het verbeteren van de bestuursstructuur en het afleggen van duidelijke verantwoording over de positie en taken van de architecten.

In juni 2019 werd voormalig D66 i-leider Alexander Pechtold benoemd tot 'procesvoorzitter i'. Hij zou vooral staatssecretaris Knops i adviseren en conflicten proberen op te lossen. Op 16 oktober 2019 liet Knops weten dat de start van de verbouwing, die gepland stond voor de zomer van 2020, met een jaar zou worden uitgesteld i, als gevolg van de stikstofcrisis.

Kamerdebat 2020

In 2020 ontstond meer commotie over de renovatie en verhuizing. Uit een rapport bleek dat de beoogde tijdelijke huisvesting van de Tweede Kamer (Bezuidenhoutseweg 67) niet voldeed aan de corona-eisen i, waardoor Kamervoorzitter Arib namens het presidium liet weten een mogelijk uitstel van de verhuizing te verzoeken. Staatssecretaris Knops gaf opdracht tot een ander rapport wat concludeerde dat een uitstel onwenselijk lag, wat zorgde voor spanningen in het Parlement en aanleiding gaf om het debat uit te stellen tot 2021.

Kamerdebat 2021

Op 28 januari 2021 schaarde de Tweede Kamer zich in meerderheid achter de motie motie-Van Eijs c.s. die de regering opriep om alle noodzakelijke stappen te zetten om in het zomerreces van 2021 te verhuizen naar de Bezuidenhoutseweg 67. Deze motie van D66 werd mede ondertekend door leden van de overige coalitiepartijen VVD i, CDA i en ChristenUnie i. Tegelijkertijd stelde de Kamer de regering onder curatele door een motie aan te nemen waarin men stelde de gang van zaken te betreuren en de regering verzocht om een grotere rol aan de Kamer toe te kennen in het besluitvormingsproces.

In juli 2021 melde demissionair staatssecretaris Knops dat het algehele project vermoedelijk 718 miljoen euro zal kosten: meer dan de helft duurder dan het oorspronkelijke bedrag. i Dit was noodzakelijk om gehoor te geven aan de suggesties die volgde uit dreigingsanalyses van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid. Kamerleden hebben na de bekendmaking van de financiële tegenvaller geprobeerd de gevolgen van de verbouwing te verzachten. Toenmalig Kamerlid Wouter Koolmees i (D66) diende een motie in, samen met Roelof Bisschop i (SGP i), Gert-Jan Segers i (ChristenUnie) en Ronald van Raak i (SP i), om eerst de gebouwen aan de ene kant van het complex aan te pakken (Eerste Kamer, Algemene Zaken en de Raad van State) en daarna de Tweede Kamer te renoveren. De regering werd verzocht om een plan hiervoor aan de Kamer voor te leggen.

Tabel 1. Kosten renovatie Binnenhof: toename van het bedrag per jaar

Meer over