Controle Tweede Kamer op Europees gebied - Main contents

Als lidstaat van de Europese Unie heeft Nederland te maken met besluitvorming op het Europese niveau. De Tweede Kamer i is op verschillende manieren betrokken bij het controleren van Europese besluitvorming én bij de controle op nationale wetgeving die is afgeleid van Europese besluiten.

De gewone wetgevingsprocedure is sinds het Verdrag van Lissabon i leidend geworden. De Europese Commissie i stuurt een wetsvoorstel dan tegelijk naar de Raad van Ministers i, het Europees Parlement i en de nationale parlementen. Deze parlementen hebben dan acht weken om een standpunt in te nemen. Zij kunnen bezwaar maken tegen een voorstel wanneer zij van mening zijn dat een voorstel in strijd is met het subsidiariteitsbeginsel i of het proportionaliteitsbeginsel i.

Wanneer een derde van de parlementen vindt dat een voorstel beter op nationaal, regionaal of lokaal niveau behandeld zou moeten worden, kunnen zij een 'gele kaart i' trekken. Dan zal de Europese Commissie een voorstel in heroverweging moeten nemen. Bij voorstellen op het terrein van justitie en politie is een kwart van de stemmen genoeg.

Wanneer de helft van het totaal aantal mogelijk uit te brengen stemmen tegen een voorstel is, dan is er sprake van een oranje kaart i. De Europese Commissie zal het voorstel in heroverweging moeten nemen en, wanneer zij besluit het voorstel te handhaven, moeten uitleggen waarom zij dat doet.

De Tweede Kamer kan bewindspersonen, voorafgaand aan bijeenkomsten van de Raad van Ministers en de Europese Raad i, verzoeken bepaalde standpunten in te nemen en/of aangeven binnen welke grenzen het kabinet zou moeten onderhandelen. De Tweede Kamer kan bewindspersonen ook achteraf verzoeken om de resultaten toe te lichten.

De meeste Europese wetgeving heeft de vorm van een richtlijn i. Bij richtlijnen worden de te bereiken doelstellingen vastgesteld, maar de wijze waarop moet door de lidstaten zelf worden ingevuld. In Nederland is het kabinet verantwoordelijk voor het tijdig en juist implementeren van de richtlijn.

Het kabinet maakt op basis van de Europese richtlijn een wet die het naar de Tweede Kamer stuurt. De behandeling van dergelijke implementatiewetgeving is hetzelfde als de procedure voor ieder ander wetsvoorstel. De Tweede Kamer mag ook op deze wetten amendementen i indienen en/of het wetsvoorstel afkeuren.

Het verschil is dat het kabinet gebonden is aan de kaders van de richtlijn en mogelijk niet zal kunnen voldoen aan wensen uit de Tweede Kamer die strijdig zijn met het realiseren van de doelstellingen van de richtlijn. Mocht de uiteindelijke Nederlandse wet niet voldoen aan de Europese kaders, dan riskeert Nederland een aanvaring met de Commissie en uiteindelijk mogelijk een straf, opgelegd door het Europees Hof van Justitie i.

Europees Stabiliteitsmechanisme

Het European Stability Mechanism (ESM) is een permanent financieel noodfonds dat leningen verstrekt aan EU-lidstaten die in financiële problemen verkeren. De besluiten over aanvragen voor hulp worden genomen door een bestuursraad waar alle lidstaten die aan het ESM deelnemen, inclusief Nederland, een stem hebben.

De regering heeft toegezegd de Tweede Kamer de documenten op basis waarvan de raad een besluit neemt zo snel mogelijk toe te sturen, inclusief een korte samenvatting, waarna een debat gehouden kan worden. Om zeker te zijn dat de Kamer input kan geven, heeft de regering verklaard op Europees niveau een parlementair voorbehoud i bij besluitvorming te stellen indien het nodig is om de Kamer de benodigde tijd te geven.

Nationale begrotingen en Europees toezicht

De lidstaten van de Europese Unie, en de landen die de euro hebben ingevoerd in het bijzonder, hebben bindende afspraken gemaakt over het beter afstemmen van de economieën van de lidstaten en het beperken van de staatsschuld en overheidstekorten.

De Tweede Kamer heeft op een paar manieren te maken met deze afspraken. Zo moet het kabinet ieder jaar vóór 15 oktober de ontwerpbegroting voorleggen aan de Europese Commissie.

Indien een lidstaat geen of ontoereikende actie onderneemt, kan het een boete krijgen die in de miljarden loopt. Deze Europese controle valt volledig buiten de bevoegdheid van de Tweede Kamer.

Meer over