De genocide duurt voort - Main contents

Weduwen en wezen treuren 20 jaar na de genocide niet alleen om de man of vader die ze verloren hebben, maar ook om het land dat ze zijn kwijtgeraakt. Na de moorden zijn veel overlevenden verjaagd en hun land is door familieleden of onbekenden ingepikt. Nu, zoveel later, zijn heel veel zaken nog steeds niet opgelost. Verslag van mijn reis door Rwanda en Burundi.

De kinderen van toen zijn nu twintigers. Ze komen uit de weeshuizen en hebben niets meer. Geen familie, geen netwerk, niet doorgeleerd. Ze beginnen zich te realiseren dat het bezit van hun ouders hen toebehoort en dat ze met dat land kunnen overleven. Ook weduwen weten vaak niet hoe ze hun recht kunnen halen. Vandaag sprak ik hen en de vrijwilligers en advocaten die hen helpen. Wat blijkt? Veel zaken zijn op te lossen zonder naar de rechtbank te gaan. Tientallen weduwen en wezen kregen door bemiddeling hun land terug. Twintig zaken werden wel voor de rechter gebracht, slechts drie zaken werden verloren. Vier zijn er nog gaande en dertien zaken werden gewonnen.

Zo sprak ik een wees die procedeerde tegen de zus van zijn vader. Zijn moeder was niet officieel getrouwd met zijn vader en zijn tante heeft krachtige connecties in de hoofdstad. Na vier rechtszaken heeft hij nu definitief gewonnen en kan hij aan zijn toekomst beginnen.

Een andere vrouw procedeerde vanwege land dat haar ouders in 1963 kwijtraakten. Inmiddels woonden er tien families op dat land. Een zeer complexe zaak dus. Nadat de eerste rechter oordeelde dat de zaak verjaard was, kreeg de vrouw in hoger beroep toch haar gelijk. Nu moet ze nog wel wachten totdat alle families elders een plek hebben gevonden, dan krijgt ze haar land terug.

Een andere vrouw was de tweede echtgenote van haar man. De oudste vrouw zorgde er na de moord op hun man voor dat zij beschuldigd werd van moord op hun buurman. Ze zat zeven maanden onterecht gevangen. Daarna kon ze niet meer terug. Pas nu, met hulp van een organisatie die juridische ondersteuning biedt, durfde ze de strijd aan. Ze won. Voor haar en haar twee zonen een enorme opluchting.

Door dit soort geschillen, en daar zijn er duizenden van, leeft de genocide voort. Niet alleen als een trauma en in emotie, maar in talloze rechtszaken en nog veel meer radeloze mensen die geen idee hebben hoe ze hun recht kunnen halen. Daar hebben ze hulp bij nodig. Onze hulp.