Kabinetsformatie 1982 - Main contents
Het kabinet-Lubbers I i kwam tot stand na onderhandelingen tussen de respectievelijk tweede en derde partij, het CDA i en de VVD i. Op 8 september 1982 waren er Tweede Kamerverkiezingen i gehouden. De grootste partij, de PvdA i, kwam buitenspel te staan nadat informateur Jos van Kemenade i op 30 september concludeerde dat een kabinet van PvdA en CDA of van PvdA en VVD vanwege te grote tegenstellingen niet haalbaar was.
Vervolgens kreeg op 1 oktober de CDA'er Scholten i de opdracht de mogelijkheid van vorming van een kabinet van CDA en VVD te onderzoeken. Die mogelijkheid bleek aanwezig, waarna Lubbers als formateur de vorming kon voltooien.
datum |
wat |
wie |
tot en met |
dagen |
|---|---|---|---|---|
8 september 1982 |
||||
10 september 1982 |
Benoeming informateur i |
30 september 1982 |
21 |
|
1 oktober 1982 |
Benoeming informateur |
29 oktober 1982 |
29 |
|
30 oktober 1982 |
Regeerakkoord (vanaf p. 12) |
|||
30 oktober 1982 |
Benoeming formateur |
3 november 1982 |
5 |
|
4 november 1982 |
Beëdiging nieuwe bewindslieden |
|||
Totale duur formatie i |
55 |
Informatie-Van Kemenade
De PvdA, die als grootste partij uit de verkiezingen i was gekomen, was het eerst aan zet. Informateur Van Kemenade moest de mogelijkheden onderzoeken van vorming van een kabinet met een brede, dan wel zo breed mogelijke steun. Hij onderzocht zowel de mogelijkheid van een kabinet van PvdA en CDA met eventueel D66, als van PvdA en VVD. Die laatste optie werd direct door VVD-leider Ed Nijpels i onaanvaardbaar genoemd. Spoedig bleek dat de programmatische tegenstelling tussen PvdA en CDA, zowel op financieel-economisch gebied als ten aanzien van vrede en veiligheid, te groot waren.
Informatie-Scholten
Vicevoorzitter van de Raad van State W. Scholten onderzocht daarna de mogelijkheid van de vorming van een kabinet van CDA en VVD. Niet CDA-leider Dries van Agt i, maar tweede man Ruud Lubbers i onderhandelde namens de christendemocraten. Van Agt besloot zich niet opnieuw beschikbaar te stellen voor het premierschap en op 9 september werd Lubbers tot fractievoorzitter gekozen.
Onder leiding van Scholten kwam snel een ontwerp-regeerakkoord tot stand. De onderwerpen uit het akkoord werden besproken door twee werkgroepen van fractieleden. De clusters stonden onder leiding van CDA'er Deetman i en VVD'er Van Aardenne i. Over de mogelijke plaatsing van kruisraketten in Nederland werd nog geen principebesluit in het regeerakkoord opgenomen, omdat CDA en VVD daar anders over dachten.
Formatie-Lubbers
Na de geslaagde informatie van Scholten benoemde de koningin Lubbers tot formateur. Hij wist snel een kabinet te vormen. VVD'er Van Aardenne werd vicepremier. De bankier Ruding kwam op Financiën, terwijl Jan de Koning minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid werd en oud-VVD-fractievoorzitter Koos Rietkerk minister van Binnenlandse Zaken. De constituerende kabinetsvergadering vond plaats op 4 november 1982.
Het regeerakkoord van 1982 omvat de afspraken gemaakt tussen regeringspartijen CDA en VVD en vormde de basis voor het kabinet-Lubbers I i. Dit regeerakkoord telde 88 pagina's. Centraal in het akkoord stond de werkloosheid krachtig te bestrijden, de overheidsfinanciën terug te dringen en de economie weer aan te praat te krijgen.
De informateurs
Invloedrijke katholieke socialist met grote werkkracht. Uiteenlopende wetenschappelijke, bestuurlijke en maatschappelijke activiteiten. Kwam als Nijmeegse hoogleraar onderwijs-sociologie als minister van Onderwijs in het kabinet-Den Uyl i. Was daarin een creatieve maar ook veel bekritiseerde bewindsman. Ontvouwde plannen voor de zgn. Middenschool en stimuleerde als tweedekansonderwijs de moedermavo en de Open Universiteit. In de periode 1978-1981 Tweede Kamerlid en fractiesecretaris. In 1981 weer minister in het kabinet-Van Agt II i. Bracht later als Kamerlid een omvangrijke initiatiefwet tot stand over volwasseneneducatie. Was tot 1984 dé 'kroonprins' van Joop den Uyl i. Na zijn 'Haagse' loopbaan universiteitsbestuurder, burgemeester van Eindhoven en Commissaris van de Koningin in Noord-Holland. Werd in 2002 minister van staat.
CHU- en CDA-politicus die vele hoge functies bekleedde. Begon zijn politieke loopbaan als fiscaal specialist van de CHU-Tweede Kamerfractie en werd staatssecretaris van belastingen in de kabinetten-Biesheuvel i. Stapte in 1976 over naar de Raad van State, maar keerde na het aftreden van Kruisinga i begin 1978 terug als minister van Defensie. Was in die functie medeverantwoordelijk voor het besluit kruisraketten te plaatsen in Nederland. Werd in 1980, zeer tegen de zin van de PvdA, benoemd tot vicepresident van de Raad van State. Speelde als informateur in 1982 een belangrijke rol bij de vorming van het eerste kabinet-Lubbers i. Gezaghebbend en integer. Zowel wat politieke als persoonlijke opvattingen betreft behoudend.
De formateur
Christendemocraat die twaalf jaar minister-president was. Werd in 1973 als jonge ondernemer minister van Economische Zaken in het kabinet-Den Uyl i. Na zijn ministerschap en een jaar 'gewoon' Kamerlid voorzitter van de CDA-fractie. Was vier jaar steunpilaar van het kabinet-Van Agt/Wiegel i. Na het mislukte kabinet-Van Agt/Den Uyl i werd hij in 1982 premier en CDA-leider. Voerde in kabinetten met de VVD een 'no-nonsense'-beleid dat zorgde voor economisch herstel en vermindering van de staatsschuld. Leidde het CDA in 1986 naar verkiezingswinst en wist die in 1989 te consolideren. Werd daarna premier van een kabinet met de PvdA. Een meester in het vinden van compromisteksten, die vaak tot stand kwamen op zijn werkkamer, het torentje. Na zijn premierschap ontging hem het voorzitterschap van de Europese Commissie en de functie secretaris-generaal van de NAVO. Werd later wel onverwacht Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen, maar trad in 2005 voortijdig terug. Harde werker, manager.
De fractievoorzitters bij de onderhandelingen
Christendemocraat die twaalf jaar minister-president was. Werd in 1973 als jonge ondernemer minister van Economische Zaken in het kabinet-Den Uyl i. Na zijn ministerschap en een jaar 'gewoon' Kamerlid voorzitter van de CDA-fractie. Was vier jaar steunpilaar van het kabinet-Van Agt/Wiegel i. Na het mislukte kabinet-Van Agt/Den Uyl i werd hij in 1982 premier en CDA-leider. Voerde in kabinetten met de VVD een 'no-nonsense'-beleid dat zorgde voor economisch herstel en vermindering van de staatsschuld. Leidde het CDA in 1986 naar verkiezingswinst en wist die in 1989 te consolideren. Werd daarna premier van een kabinet met de PvdA. Een meester in het vinden van compromisteksten, die vaak tot stand kwamen op zijn werkkamer, het torentje. Na zijn premierschap ontging hem het voorzitterschap van de Europese Commissie en de functie secretaris-generaal van de NAVO. Werd later wel onverwacht Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen, maar trad in 2005 voortijdig terug. Harde werker, manager.
VVD-politicus uit Bergen op Zoom, die een turbulente politieke loopbaan kende. Werd in 1982 door Wiegel als 32-jarige naar voren geschoven als zijn opvolger na nog slechts vijf jaar Kamerlid te zijn geweest. Behaalde vervolgens in 1982 een uitstekend verkiezingsresultaat, hetgeen resulteerde in de vorming van het kabinet-Lubbers/Van Aardenne i. Bedenker van het strategisch monisme, waarbij de band tussen fractie en ministers heel hecht was. Kreeg tijdens die kabinetsperiode te maken met diverse affaires en werd na de nederlaag van 1986 als leider vervangen. Werd in het tweede kabinet-Lubbers i wel minister van VROM en kreeg in die functie waardering voor zijn milieubeleid. Nadien bleef hij bestuurlijk actief onder meer als burgemeester van Breda, Commissaris van de Koningin in Friesland en bestuursvoorzitter van het ABP. Is als SER-lid hoofd uitvoering energieakkoord.
Hun secondanten
Vooraanstaande in Den Haag geboren politicus van CHU i-huize. Begon zijn loopbaan bij een protestants-christelijke onderwijsorganisatie. Werd, na vier jaar de CDA-onderwijswoordvoerder in de Tweede Kamer te zijn geweest, staatssecretaris van voortgezet onderwijs. Minister van Onderwijs en Wetenschappen in de kabinetten-Lubbers. Had daar de lastige taak omvangrijke bezuinigingen door te voeren en kwam zwaar onder vuur te liggen van studenten en leerkrachten. Bracht de Wet op de studiefinanciering tot stand, waarvan de uitvoering aanvankelijk veel problemen kende. Werd na dit ministerschap 'beloond' met het voorzitterschap van de Tweede Kamer. Van 1996 tot 2008 burgemeester van Den Haag. Krachtige, pragmatische bestuurder en taai onderhandelaar, die uitstekend zijn stad wist te promoten. Was daarna zeven jaar staatsraad.
Liberaal wis- en natuurkundige met een brede maatschappelijke en culturele belangstelling. Speelde in de VVD dertig jaar een belangrijke rol. Voor hij in de landelijke politiek kwam directeur van een ijzergieterij. In de Tweede Kamer tijdens het kabinet-Den Uyl i financieel woordvoerder van de oppositie. Minister van Economische Zaken in de kabinetten-Van Agt I i en -Lubbers I i (in dat kabinet tevens viceminister-president). Kreeg onder meer te maken met de teloorgang van de Nederlandse scheepsindustrie. 'Aangeschoten wild' door de RSV-enquête i, vanwege het onjuist informeren van de Tweede Kamer. Was in 1994 als informateur 'wegbereider' van het paarse kabinet en zag die benoeming als een rehabilitatie. Gedegen stabiele figuur.
De vaste adviseurs van de koningin
Katholieke hoogleraar en 'geestelijke vader' van het CDA. Leidde met groot enthousiasme en vasthoudendheid de federatie van KVP i, ARP i en CHU i en het fusieproces van die drie partijen, dat in 1980 uitmondde in het CDA. Was aanvankelijk ondernemer in de conservenindustrie en daarna hoogleraar sociaal recht in Eindhoven. Leidde ook een pastoraal concilie over vernieuwing van de Nederlandse katholieke kerk. Stond enige jaren bekend als 'Rooie Piet', maar was wel de architect van het centrumrechtse kabinet-Biesheuvel i. Politieke peetvader van Dries van Agt i. Als Eerste Kamervoorzitter leidde hij de vergaderingen met kenmerkende roomse blijmoedigheid. Na zijn afscheid als Kamervoorzitter nog acht jaar 'gewoon' senator. Samenbindende figuur die overeenkomstig de leer van Thomas van Aquino inzet voor de publieke zaak als opdracht zag.
PvdA-politicus, die tien jaar een alom gewaardeerde Tweede Kamervoorzitter was. Na een ambtelijke loopbaan in 1970 PvdA-Tweede Kamerlid. Aanvankelijk volksgezondheidsspecialist, maar vanaf 1973 financieel woordvoerder. Volgde in 1979 Vondeling i op als Kamervoorzitter. Werd geprezen vanwege de strenge maar rechtvaardige wijze waarop hij voorzat. Enkele malen herkozen, hoewel zijn partij niet steeds de grootste fractie was. Zette zich in voor verbetering van de werkwijze van de Kamer en voor versterking van haar positie. Taalpurist en liefhebber van dichtkunst, die over verfijnde humor beschikte. Was na zijn Kamervoorzitterschap vijftien jaar lid van de Raad van State i.
CHU- en CDA-politicus die vele hoge functies bekleedde. Begon zijn politieke loopbaan als fiscaal specialist van de CHU-Tweede Kamerfractie en werd staatssecretaris van belastingen in de kabinetten-Biesheuvel i. Stapte in 1976 over naar de Raad van State, maar keerde na het aftreden van Kruisinga i begin 1978 terug als minister van Defensie. Was in die functie medeverantwoordelijk voor het besluit kruisraketten te plaatsen in Nederland. Werd in 1980, zeer tegen de zin van de PvdA, benoemd tot vicepresident van de Raad van State. Speelde als informateur in 1982 een belangrijke rol bij de vorming van het eerste kabinet-Lubbers i. Gezaghebbend en integer. Zowel wat politieke als persoonlijke opvattingen betreft behoudend.
Meer over