Over strafbaarstelling illegaliteit - Main contents
Foto Flickr / PvdA
Dit weekend vierde ik met mijn gezin een paar dagen vakantie op de Paasheuvel in Vierhouten. Een plek waar de sociaaldemocratie geworteld is en waar ik op de vierde mei de bijzondere dodenherdenking van de Arbeiders Jeugdcentrale bij mocht wonen. Na afloop van deze bijeenkomst werd ik aangesproken door enkele partijgenoten. Over de strafbaarstelling van illegaliteit. Hoe ik nou dacht over deze maatregel.
Daar kon ik tamelijk kort over zijn. Ik vind het een waardeloze maatregel. Al bij het sluiten van het regeerakkoord hebben wij als partijbestuur gezegd dat strafbaarstelling van illegaliteit ons - en ik citeer - ‘zwaar op de maag’ ligt. Daar zat ook toen geen woord Spaans bij en daar is niets aan veranderd. Want alhoewel het regeerakkoord als geheel ons land sterker en socialer maakt en het gehele asielbeleid inmiddels stukken rechtvaardiger wordt is de uitbreiding van de al bestaande strafbaarstelling van illegaliteit pijnlijk. Voor ons als partij maar in het bijzonder voor de mensen waar het om gaat. Zij voelen zich verder in de marge van de samenleving gedrukt en het maakt hen kwetsbaar voor mensenhandelaren en malafide werkgevers. Daarom hebben we destijds al gezegd dat de fractie scherp moet toezien op de bescherming van deze kwetsbare groep.
In het licht van het gehele regeerakkoord, de vele verbeteringen in de asielpraktijk en het kinderpardon accepteerden we de maatregel. Maar niet zonder dat er ook een motie van de afdeling Wijchen werd aangenomen die de fracties in Eerste en Tweede Kamer opriep bij de uitvoering van het regeerakkoord te kijken naar de persoonlijke omstandigheden van asielzoekers en ervoor te zorgen dat de maatregel niet in strijd is met ons beginselmanifest. Omdat iedereen recht heeft op een fatsoenlijk bestaan en niemand verstoken mag blijven van hulp bij ziekte of uitbuiting.
Vorige week kwamen we terug op het onderwerp naar aanleiding van de petitie van onze partijgenoot Sander Terphuis. Het Congres in Leeuwarden omarmde met een massale meerderheid een motie die zich uitsprak tegen de maatregel en die de fractie verzocht om deze van tafel te krijgen. Na het Congres zaten veel leden met een katterig gevoel aan de borrel: ze hadden het debat aangewild over het besluit om de breed aangenomen motie niet uit te voeren. Of ze hadden de fractie willen oproepen om alles op alles te zetten om er toch nog wat meer uit te slepen. En dat begrijp ik, en daar voel ik me ook verantwoordelijk voor. Daarom ben ik blij dat Diederik een dag later belde met het verzoek een extra politieke ledenraad bijeen te roepen om zich nader te verantwoorden. Wij als partijbestuur hebben hier graag gehoor aan gegeven en zondag zien we elkaar weer.
Voordat we het gesprek zondag aangaan wil ik hier een aantal feiten op een rij zetten. Omdat ik de afgelopen weken heb gemerkt dat hoe de situatie nu is, wat het regeerakkoord ten positieve en ten negatieve beoogt, voor veel mensen niet helder is.
Allereerst de huidige praktijk. Wat bijna niemand weet is dat sinds januari 2012 illegaal verblijf in ons land al strafbaar is. Een maatregel van het vorige kabinet. Mensen zonder geldige verblijfspapieren krijgen de eerste keer dat ze worden opgepakt een inreisverbod, als ze nog eens worden aangehouden volgt een boete of een celstraf. En voor een kleine groep illegalen met een verzwaard inreisverbod geldt dat mensen die hen helpen medeplichtig zijn en dus ook strafbaar. Iets waar de PvdA zich altijd tegen heeft verzet.
In het regeerakkoord wordt de strafbaarstelling van illegaliteit uitgebreid. Bij de eerste constatering worden mensen al beboetbaar. Dat is, ik zei het al eerder, wat ons zwaar op de maag ligt. Maar de asielpraktijk wordt mede door de inzet van onze fractie wel fors verbeterd. Mensen die niet terug kunnen en die dus buiten schuld illegaal zijn zullen eerder worden toegelaten. De vreemdelingendetentie wordt gehalveerd en mag slechts dienen ter uitzetting van mensen die uitzetbaar zijn en niet om mensen zinloos anderhalf jaar vast te zetten om ze vervolgens weer op straat te zetten. Het regime bij vreemdelingendetentie wordt fors humaner: bezoek, vrijwilligerswerk, scholing, het wordt allemaal mogelijk. Omdat illegalen mensen zijn die verder niets misdaan hebben en dus veel beter en niet slechter dan criminelen behandeld moeten worden. De quota voor het oppakken van mensen die enkel illegaal zijn gaan wat ons betreft van tafel en hulp aan mensen die illegaal in ons land verblijven mag nooit en te nimmer strafbaar zijn. En voor een grote groep kinderen die hier jarenlang verblijft kwam er een kinderpardon.
Met dit alles is die verfoeilijke maatregel niet van tafel. Daar mogen we niet van weglopen. En als partij mogen we niet stil blijven zitten. Het partijbestuur stelt daarom een commissie in die twee afspraken uit het regeerakkoord in samenhang met elkaar beziet; 1) Strafbaar stellen van illegaliteit; 2) Tegengaan van mensenhandel en effecten daarvan zoals uitbuiting en gedwongen prostitutie. De werkgroep geeft vóór het debat over het wetsvoorstel een advies aan de fractie die vervolgens naar bevind van zaken zal handelen om kwetsbare mensen te ontzien.
Het woord is dus nu aan jullie. Want alle leden krijgen op de bijeenkomsten deze week en op de Politieke Ledenraad uitgebreid de kans om de fractie bij monde van Diederik te bevragen, om hun mening te geven en om de fractie van advies te voorzien. We zien elkaar zondag in Utrecht en ik wens ons een goed debat.