Bezuinigen en investeren in concurrentiekracht EU - Main contents
Door de financiële en economische crises moeten EU-lidstaten fors bezuinigen. Maar tegelijkertijd is het van belang dat ze mikken op groei en meer concurrentiekracht. Daarvoor is innovatie, goed onderwijs en onderzoek nodig. Ook moeten we onze verworven sociale rechten waar mogelijk in stand houden.
Hier zijn Thijs Berman, delegatieleider van de PvdA in het Europees Parlement, Stavros Lambrinidis, vicevoorzitter van het Europees Parlement, en Ronald Plasterk, financieel woordvoerder van de PvdA-Tweede-Kamerfractie, het over eens. Ze voerden gisteren een publieke discussie tijdens de bijeenkomst ‘Hoe redden we de euro?’ aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Samen verwoordden ze de sociaaldemocratische visie op de eurocrisis.
Economie is psychologie
Gespreksleider en RTL Z-journalist Hans de Geus ondervroeg Lambrinidis kritisch over de Griekse staatfinanciën. Gaat het de Grieken lukken om hun begroting op orde te krijgen? Volgens Lambrinidis wel: "Papandreou had toegezegd om in het eerste jaar 5,5% te bezuinigen. En wat deed hij? Hij maakte er 6% van. We doen het dus beter dan afgesproken. Dat neemt niet weg dat de toekomst van Griekenland een vertrouwenskwestie is: geloven investeerders dat we het redden of niet? Het is heel psychologisch."
Als sociaaldemocraat benadrukte Lambrinidis de ironie van de huidige situatie in zijn thuisland. De conservatieven hebben de staatsschuld tussen 2004 en 2009 laten verdubbelen. En nu zijn het de sociaaldemocraten die miljardenbezuinigingen mogen doorvoeren. "Dat ligt gevoelig, omdat wij sociale rechten erg belangrijk vinden. Tegelijkertijd weet Papandreou - en de Grieken met hem - dat er geen andere oplossing is. De tolerantie voor de saneringsoperatie is groot. Het is ironisch dat conservatieven vaak bekendstaan als goede schatkistbewaarders, terwijl wij nu voor hun nalatigheid opdraaien. De reputatie van conservatieven als hoeders van de staatskas klopt niet."
Economische convergentie noodzakelijk
In de jaren voor de eurocrisis groeiden de noordelijke en zuidelijke eurolanden alleen maar verder uit elkaar - in zekere zin in het voordeel van beide partijen. In de zuidelijke landen lag de nadruk op dienstverlening en werd er veel geconsumeerd op geleend geld, terwijl Noord-Europa werd gekenmerkt door industriële productie en export. "Door BMW’s en Amstel bier te kopen, hebben de mediterrane landen bijgedragen aan de groei van landen als Duitsland en Nederland", illustreerde Lambrinidis. "De Duitsers en de Nederlanders wisten dat. De eurocrisis is dan ook een probleem van de hele eurozone."
Nu is het zaak dat de noordelijke en zuidelijke economieën naar elkaar toe groeien. Er moet strenger toezicht komen op nationale begrotingen en er moet geïnvesteerd worden in de concurrentiepositie van landen. "Daarin spelen onderwijs, onderzoek en innovatie een cruciale rol", benoemde Berman. En daarvoor is geld nodig, dat volgens Lambrinidis, in het geval van Griekenland, opgebracht kan worden door buitenlandse geldschieters. En via een belasting op financiële transacties. Ook euro-obligaties kunnen bijdragen.
Meer bevoegdheden overdragen aan Brussel?
Betekent economische convergentie automatisch dat de lidstaten, Nederland incluis, bevoegdheden moeten afstaan aan Europa? Verliezen ze hun zeggenschap over pensioenen, sociale zekerheid en lonen? Plasterk gaat daar niet zonder meer mee akkoord. Daarom heeft hij een spoeddebat aangevraagd over de afspraken die Mark Rutte heeft gemaakt tijdens de eurotop afgelopen vrijdag. "De premier is erg dubbelzinnig. Ik wil weten of er nu wel of niet bevoegdheden naar Brussel gaan en wat dit voor ons betekent."
Berman benadrukt dat we er nog niet klaar voor zijn om Brussel te laten beslissen over lonen, pensioenen en sociale zekerheid. Nog belangrijker is het volgens de delegatieleider dat de maatregelen om de eurocrisis te bestrijden, niet ten koste gaan van sociaal kwetsbare groepen. "Het zou oneerlijk zijn als juist zij onevenredig zwaar moeten bijdragen aan het oplossen van de crisis, bijvoorbeeld door het terugschroeven van de sociale zekerheid. Ons sociale vangnet is een automatische stabilisator in tijden van crisis. Dat wil ik vooral zo houden."
Kortom: bezuinigen is noodzakelijk, als dit maar gepaard gaat met slimme investeringen in de concurrentiepositie van de eurolanden. Alleen maar rücksichtslos snijden in begrotingen en bevoegdheden afdragen aan de EU is niet de route naar economisch herstel, aldus de drie sprekers.
Bron afbeelding: European Parliament Audiovisual.