Meedoen of meelopen? - Main contents
NRC, 12 oktober 2011, column door Ad Koppejan
Sophie
“Papa, waar moet je nu voor kiezen: alleen je eigen weg gaan of meelopen met de rest?”
Het is donderdagavond, voorjaar 2009, en ik ben net terug van drie dagen Den Haag. Mijn dochter Sophie, (10 jaar, groep 7 van de basisschool) worstelt met de vraag hoe zij zich moet opstellen in de groep. Een klasgenoot wordt op het schoolplein nogal eens gepest. Sophie vindt dat onrechtvaardig en neemt het voor hem op. Wat ze onmiddellijk ervaart, is dat haar opstelling consequenties heeft voor haar eigen positie in de groep. Het dilemma van Sophie is herkenbaar. Ook voor haar vader. Ik heb er nog dikwijls aan terug moeten denken. Wanneer loop je mee met de groep en wanneer ga je je eigen weg? Wat bepaalt die keuze?
Hebben we ook in de politiek niet vaak de neiging om achter de heersende publieke opinie aan te lopen?
Natuurlijk, de zorgen van mensen dienen we als goede volksvertegenwoordigers serieus te nemen. Maar dat betekent toch nog niet dat we kiezers ook moeten bevestigen in hun angsten - en vooroordelen?
Op het schoolplein van onze samenleving is alles in beweging. We worden vandaag geconfronteerd met meerdere veranderingen tegelijkertijd. Veranderingen die gepaard gaan met crisissen: een financieel-economische crisis, een klimaatcrisis, een politieke crisis als gevolg verschuivende mondiale machtsverhoudingen en een sociale crisis als gevolg van maatschappelijke ontwikkelingen als vergrijzing, immigratie en een toenemende culturele verscheidenheid.
Er is genoeg om je onzeker of bedreigd over te voelen. Voor dit groeiend gevoel van onbehagen worden verklaringen en schuldigen gezocht.
Vervang Sophie’s klasgenootje door de asielzoeker, de allochtoon, de moslim, en we zitten midden in het immigratie- en integratiedebat. Of denk aan de Griek, de banken of de Europese Unie, en we discussiëren over de toekomst van Europa en ons financiële stelsel. Ook dan wordt de vraag gesteld: waar sta je? Durven we keuzes te maken die misschien in eerste instantie veel kiezers niet zullen bevallen, maar op lange termijn het algemeen belang wel het beste dienen? Meedoen of meelopen?
Ik zeg: meedoen. Ook als je voor moeilijke keuzes staat, zoals precies een jaar geleden bij de totstandkoming van het kabinent-Rutte/Verhagen. Ik had, zoals bekend, samen met Kathleen Ferrier, nogal wat moeite met dit door de PVV gedoogde minderheidskabinet.
Omdat een tweederde meerderheid van de CDA leden op het befaamde congres in Arnhem, ons vroeg deze ‘gedoogconstructie’ een kans te geven, heb ik uiteindelijk ingestemd met de totstandkoming van het kabinet-Rutte/Verhagen. Binnen de fractie is afgesproken om gezamenlijk het kabinet op z’n daden te beoordelen. We zullen kritisch kijken hoe de afspraken uit het regeerakkoord uitgevoerd worden. Daarbij is onze christendemocratische overtuiging leidend - met voor mij persoonlijk een bijzondere aandacht voor het kleurrijke (iedereen gelijkwaardig behandelen), duurzame en sociale gehalte van het regeringsbeleid. Kabinetsvoorstellen als de Green Deal vind ik daarbij hoopgevend. De wijze waarop afspraken op het gebied van sociale zekerheid en asiel- en immigratiebeleid worden uitgevoerd zullen we kritisch beoordelen op hun uitwerking richting de meest kwetsbaren in onze samenleving.
Terug naar de vraag van Sophie. “Lieve Sophie, het leven is niet zwart-wit en dus ook niet de keuzes die we moeten maken. Wil je niet verstrikt raken in de vele vragen die dagelijks op je af komen, dan heb je in de eerste plaats een kompas nodig, een set aan waarden en idealen die je helpen je koers te bepalen. Ga het gesprek aan met je klasgenootjes en probeer ze te overtuigen dat het beter is om niemand uit te sluiten. Houd daarbij vast aan wat jij belangrijk vindt in het leven. Ook al kom je dan misschien wel eens even alleen te staan. Er zullen altijd weer mensen zijn die deze waarden graag met je delen, mensen die samen met jou willen werken aan een betere en rechtvaardiger samenleving.”