Veranderingen in en om de IJssel - Main contents
Aan het stroomgebied van de IJssel wordt de komende jaren vele tientallen miljoenen euro's besteed. Dit geld gaat zitten in projecten die inspelen op de gevolgen van de klimaatsverandering (aanleg hoogwatergeul, uitbaggeren en verdiepen van de IJssel, vergroten waterbergend vermogen van de uiterwaarden) en daarnaast ook in projecten die de rivier meer ruimte moeten geven, die meer de natuurwaarden dienen (verlagen / weghalen van kribben in de Waal, het weghalen van 80 kilkometer "stenen oever" langs de IJssel).
Het lijkt alsof de broodnodige samenhang tussen al die projecten niet aanwezig is, alsof alle belangen die spelen in het riviergebied niet met elkaar in balans zijn en alsof de overheden in kwestie elkaar onaangename verrassingen bezorgen. Wordt al dat belastinggeld wel zinvol en weloverwogen uitgegeven?
De loop van de rivieren in Nederland lijkt natuurlijk. Dat klopt zeker als het er om gaat dat het water van hoog naar laag loopt en dat klopt ook als het gaat om de oorspronkelijke loop van de rivieren. Dat is dan ook wel ongeveer het enige wat nog natuurlijk is aan de riveren zelf. Op enig moment greep de mens in door het aanleggen van dijken. Ondanks dat bleek de rivier toch af en toe toch een eigen weg te volgen met soms als gevolg dijkdoorbraken en dus overstromingen. De sporen daarvan zijn nog in het riviergebied te vinden en regelmatig ook heel goed te zien. Onze rivieren zijn daarna verder in het gareel gebracht door kribben aan te leggen en het zogenaamde "bestenen" van de oever. Dat in het gareel brengen was nodig om risico's op overstromingen te beperken. Daar is men goed in geslaagd.
De tijdsgeest en de feiten zijn inmiddels behoorlijk veranderd, andere doelen en belangen komen daardoor nu meer naar voren. Nu is er sprake van de dreiging van de klimaatsverandering die maken dat er o.a. een Hoogwatergeul wordt aangelegd en dat er wordt gesproken over het verhogen van het waterpeil in het IJsselmeer om een grotere buffer zoet water te hebben. Daarnaast is het zo dat de IJssel fors dieper wordt gemaakt. Dat gebeurt door het uitbaggeren van en door het weghalen van grondlagen in de bedding van de IJssel. De Waterschappen in het stroomgebied van de IJssel zijn daar niet zo blij mee zijn omdat dat dieper maken van de IJssel van invloed zal zijn op de grondwaterstand en de kwaliteit daarvan. Dit komt omdat bijvoorbeeld beschermende kleilagen worden weggebaggerd.
Je mag veronderstellen dat de verschillende overheden (Rijkswaterstaat en de Waterschappen langs de IJssel) toch, voor dat zo'n plan wordt gelanceerd ,met elkaar duidelijkheid over dit soort risico's hebben.
Dat is niet het geval!
Binnenkort gaat Rijkswaterstaat beginnen met de uitvoering om langs de IJssel ongeveer 80 kilometer oever te 'ontstenen' Bij de planvorming van dit project waar vele tegenstrijdige belangen (scheepvaart, natuur, veiligheid en recreatie) een rol spelen, is, zover bekend, geen enkel politiek orgaan betrokken geweest. Temeer bijzonder omdat hierbij veel tegenstrijdige belangen een rol spelen. Dan, als dat geld is uitgegeven en het werk af is, komt er een meer natuurlijke loop van de rivier, leuke strandjes langs de rivier en meer natuur langs de IJssel. Op zich prachtige en zeer goede doelen. Maar......
Dit ontstenen brengt risico’s met zich mee voor de mogelijke gevolgen voor de veiligheid van de dijken en voor de gevolgen voor de scheepvaart van een rivier die door die ontstening weer meer zijn eigen loop gaat bepalen.
En die 80 kilometer stenen langs de oevers van de IJssel zijn aangebracht in een periode dat de rivier al jaren vervuild was en dus ook de zandafzettingen waarop de stenen zijn gezet langs de oevers vervuild zijn.
Onder die stenen zal ook vervuilde grond liggen doordat mensen daar soms nog extra veel vervuilde grond hebben neergelegd - de grond was immers toch al vuil - nog voordat de stenen kwamen. Die vuile grond zal na de ontstening voor een deel door het water van de rivier verplaatst worden. Willen we dat die vuile grond in het IJsselmeer komt? Willen we dat die vuile grond bij een overstroming op de uiterwaarden of, nog erger, in het Hoogwatergeulgebied terecht komt?
En dan die leuke strandjes. Langs de IJssel is bijvoorbeeld Staatsbosbeheer de eigenaar van de nodige grond. Die grond langs de IJssel is of in gebruik bij boeren of gewoon in gebruik als natuur. Niets mis mee natuurlijk, goed ook dat de natuur nog meer versterkt wordt langs de IJssel. Voor de mensen is het mooi dat er strandjes langs de Ijssel komen om te recreëren. De plekken waar de mens nu kan komen zijn zeer beperkt. De grond is in gebruik bij een boer of anders verboden gebied. Dit aspect zal meegenomen moeten worden in de plannenmakerij Meer natuur langs de IJssel is geweldig mits dat in combinatie gaat met ook wat meer ruimte voor de mens langs diezelfde IJssel. Meer plekken waar iedereen gewoon aan het water kan komen en kan genieten van de IJssel .
Door goede contacten met de PvdA Veessen-Wapenveld is dit in de Tweede Kamer besproken bij het debat over het Hoogwater-beschermingsprogramma. Staatssecretaris Atsma van Infra en Milieu heeft hierop toegezegd dat hij na de zomer komt met een integrale visie en aanpak voor de waterprojecten van de Ijssel.
Dat alles langs de Ijssel in samenhang zal worden beoordeeld en dat het Kabinet tot die tijd geen onomkeerbare besluiten zal nemen.
Door goed samen te werken tussen de regio en Den Haag krijg je dit voor elkaar!